„Een povere figuur;
geen vis en geen vlees
„Duitse regio's in
een verenigd Europa
£ckbeSouatmt
4
Toch tv-actie
voor Etiopië
Leugendetector faalt: nu het waarheidsserum
^lzwijgen
«gier bijstand
[iagse politie
STAATSSECRETARIAAT BESTAAT 40 JAAR
lEUWi
Verdacht IRA-lid in Amsterdam aangehouden
NOG MEER UITLAATGASSEN
■AGKNENLAND
DINSDAG 12 DECEMBER 1989 PAGINA 3
tkering in
met ƒ75
igevuld
f HAAG Mensen
een uitkering krij-
jcomend jaar 75 gul-
,meer. De verreke-
c Ul zal vanaf april per
alisejjd te zien zijn op de
De ministerr-
deziheeft zich daarmee
jjen akkoord ver-
rd. In 1991 en daar-
^1 het gaan om hon-
gulden extra. De
sdrijregel vloeit voort
het najaarsoverleg
werkgevers en
:raar[nemers.
snt
wel]
delij
■vaai
laad[
HILVERSUM De gezamenlij
ke Hilversumse omroepen zullen
in de week van 15 tot 20 januari
dagelijks op televisie ondersteu
ning geven aan acties van de ge
zamenlijke hulporganisaties voor
Etiopië. Honderdduizenden men
sen lijden daar honger. Steeds
meer mensen vluchten voor het
oorlogsgeweld in Soedan en So
malia. Ze komen in Etiopië te
recht in streken waar water en
voedsel vrijwel niet voorhanden
zijn. De EG-commissie in Brussel
heeft gisteren besloten om bijna
19 miljoen gulden ter beschik
king te stellen voor hulp.
IN MOORDZAAK INA POST
LEIDSCHENDAM/
VENLO In de hoop
haar onschuld te kun
nen bewijzen, heeft de
in 1986 tot zes jaar voor
roofmoord veroordeelde
bejaardenverzorgster
Ina Post (33) uit Leid-
schendam in Venlo een
test met een leugende
tector (polygraaf) onder
gaan. De resultaten, die
gisteren bekend zijn ge
maakt, hebben niets op
geleverd.
vaat mr. H. Stollen-
werck wil zijn cliënte
daarom „op korte ter
mijn" met een waar
heidsserum, de zogehe
ten narco-analyse laten
onderzoeken. Beide me
thoden worden in ons
land niet als bewijsmate
riaal geaccepteerd, maar
Stollenwerck hoopt met
de resultaten van de on
derzoeken een herzie
ning van het vonnis bij
de Hoge Raad.te onder
bouwen.
De Maastrichtse adco- In september drie jaar
geieden legde Post, naar
zij zegt onder dwang,
een volledige bekentenis
af. Zij bekende in het
bejaardencomplex Dui
venvoorde in Leid-
schendam mevrouw A.
Kolstee-Sluiter (89) om
het leven te hebben ge
bracht. Post, die in sep
tember 1990 wegens
goed gedrag vervroegd
wordt vrijgelaten, houdt
echter haar onschuld
vol. De test met de leu
gendetector dit weekein
de, werd geleid door de
Westduitse hoogleraar
Undeutsch, van het Psy
chologisch Instituut aan
de Universiteit van
Keulen. Hij is ervan
overtuigd dat Post on
schuldig is.
„Wij hebben dat helaas
niet kunnen aantonen.
De polygraaf heeft vier
mogelijkheden. Hij sig
naleert of iemand liegt,
de waarheid spreekt of
twijfelt. In één van de
tien gevallen geeft de
detector geen uitslag.
Dat laatste is nu ge
beurd".
Den Dunnen
naar VROM
DEN HAAG De Rotter-
damse wethouder drs R. den
Dunnen (PvdA) treedt 1 juni
1990 bij het ministerie van
VROM in dienst als direc
teur-generaal van ruimtelij
ke ordening. Het kabinet
heeft hem voorgedragen als
opvolger van mr J. Witsen
die per diezelfde datum met
vut gaat. Den Dunnen (50) is
wethouder haven en econo
mische Zaken van Rotter
dam en sinds 1986 tevens
loco-burgemeester van de
Maasstad. Hij studeerde soci
ale geografie aan de Univer
siteit van Amsterdam.
Breda wil verbod
fruitautomaten
BREDA Het college van bur
gemeester en wethouders van
Breda wil de gokverslaving
gaan bestrijden door de drie be
staande automatenhallen te
sluiten en in horecazaken alleen
nog behendigheidsspelen toe te
staan. Per horecazaak mag er
ook maar één speelkast blijven
staan. Het college wil dit "ont
moedigingsbeleid op 1 januari
1992 in laten gaan. Als de Bre
dase gemeenteraad begin vol
gend jaar akkoord gaat met het
voorstel, wordt Breda de eerste
gemeente die suggesties van de
regering in deze richting ook
werkelijk uitvoert.
Brinkman door
griep geveld
DEN HAAG CDA-frac-
tieleider Elco Brinkman is
geveld door de griep. Gis
terochtend meldde hij zich
af in de Tweede Kamer en
gisteravond moest hij ver
stek laten gaan op een
CDA-manifestatie in Zutp-
hen. Zijn plaats werd inge
nomen door vice-fractie-
voorzitter Frans Wolters.
Vrijdag was de griep van
minister Kok van finan
ciën de oorzaak dat de we
kelijkse vergadering van
de ministerraad niet door
kon gaan. Deze ws giste
ren hersteld.
||k in België
jerstand tegen
is dertekenen
verdrag
dr.u§volg van de voorpagina)
1 HAAG Lubbers
t is tioedt dat het met de
ten tionisatie van het
sideijbeleid wel zal luk-
nogel Op de Europese top-
aarverentie in Straatsburg
daarover overeen-
iS fining hebben bestaan.
I erifewestie van de Duitse
>g giiging is op dit moment
i actal een zaak van overleg
e nd° de Bondsrepubliek en
geid'krijk- „De Fransen til-
rote er zwaar aan", aldus
)ers.
in België blijkt meer en
weerstand tegen de on-
van het akkoord
Twee minis-
^juit de regering-Martens,
tie Eyskens van buiten
ge zaken en Louis Tob-
(binnenlandse zaken)
ibaz^en zich uitgesproken
vent] uitstel van onderteke-
wili
n0§ Vlaamse socialisten
v^ten gisteren, na afloop
an g de wekelijkse bijeen-
i gent van hun partijbureau,
nd zich ernstig bezorgd
aken over een mogelijke
ïsting van de privacy
'Schengen-burgers'.
'kaa
phau:
sbrutaet
die h in
rijke/
iar d HAAG De bijstand
getfe Haagse politie in ver-
j met de recente bomaan-
1 op Spaanse vestigingen
Joen stad blijft vragen oproe-
is htHet ministerie van bin-
verlndse zaken bevestigde
"uikl60 sights dat tot bijstand
e i .andere korpsen in Zuid-
nd is besloten, maar om
lplUjel mensen het daarbij
en welke strategie wordt
gd, wordt „om veilig-
•edenen" niet gezegd.
•oordvoerder sloot niét
|at ook de Koninklijke
ihaussee bijstand gaat ge-
an de Haagse politie. Het
kamerlid Gualthérie van
suggereerde vorige
reeds de inzet van de
ihaussee bij de bewaking
;t name Spaanse vesti-
in Den Haag.
alsperzoek om bijstand voor
s stjemeentelijk korps wordt
In door een burgemeester,
'at geval door burgemeester
zij Ymans van Den Haag. De
Maa-ter van binnenlandse za-
emeDales) beslist erover,
r enbuw Dales overlegde in
volgens haar woord-
d(er met verschillende col-
onder wie pre-
Lubbers en minister Van
Broek van buitenlandse
l. Op de vraag of ook mi-
Ter Beek van defensie
ïchaussee) is geraad-
ci, werd niet ontkennend
jgeerd.
logste punt
Ruwbouw
?É"ieede Kamer
Oost
in ei HAAG De nieuw-
mÜ van het Tweede Kamer-
rêeillex in Den Haag bereikte
dimidag zijn hoogste punt.
ondhitgelezen gezelschap
ndefter Alders van VROM,
Kotvoorzitter Deetman en
èmer Van Èesteren
de vlaggen in top om het
luister bij te zetten,
beest opvallende onder-
het nieuwe complex
rom circa dertig meter hoge
waarin onder meer
werkkamers
parlementaire pers
ondergebracht. De
heeVbouw moet in 1992 wor-
ier-fohooid.
teDren,
v^dio's
msd de i
VANDAAGi
IN HET
AMSTERDAM Wie
herinnert zich niet het ge
zicht van Piet Bukman,
toen hij vorige maand te
horen had gekregen dat
hij in het nieuwe CDA-
PvdA-kabinet geen minis
ter doch slechts staatsse
cretaris zou worden? Als
blikken hadden kunnen
doden, zou de cameraman
van de NOS-televisie ter
plekke in elkaar zijn ge
zakt.
De voormalige CDA-voorzitter
was ziedend dat formateur
Lubbers het ministerschap van
verkeer en waterstaat niet aan
hem maar aan zijn partijgeno
te Hanja Maij-Weggen had toe
bedeeld. Als ooit het verschil
in status tussen een staatsse
cretaris en een minister zicht
baar werd, was het op dat mo
ment op het gezicht van Buk
man.
Proefschrift
De jurist H.A. Groeneveld
komt de eer toe zich als eerste
grondig verdiept te hebben in
deze staatsrechtelijke aangele
genheid. Hij heeft een lijvig
proefschrift geschreven, „De
staatssecretaris in Nederland,
1948 - 1988", waarop hij van
daag is gepromoveerd aan de
Universiteit van Amsterdam.
Aan de hand van een beschrij
ving per kabinetsperiode van
alle kwesties die zich in de
praktijk rond het staatssecre
tariaat hebben voorgedaan,
verschaft Groeneveld inzicht
in de positie en het feitelijk
functioneren van dit enigszins
merkwaardige instituut.
De eerste staatssecretaris in
ons land was mr. W.C.L. van
der Grinten, die in 1977 be
kendheid zou krijgen als weg
bereider (informateur) van het
fel omstreden kabinet-Van
Agt/Wiegel. Van der Grinten
werd met ingang van 25 janu
ari 1949 benoemd tot staatsse
cretaris van economische za
ken.
Vóór de Tweede Wereldoorlog
waren er al verscheidene po
gingen gedaan om de belasting
van de ministers, die steeds
groter werd als gevolg van het
almaar uitbreiden van de
staatstaak, te verminderen. Bij
de grondwetsherziening van
1887 werd voor de ministers
de mogelijkheid geopend zich
in de Tweede en Eerste Ka
mer te laten bijstaan door één
of meer commissarissen. Deze
oplossing voldeed niet, doordat
de commissaris, bij gebrek aan
een eigen politieke verant
woordelijkheid, slechts in aan
wezigheid en onder toezicht
van de minister kon optreden.
In 1935 viel voor de eerste
keer het woord 'staatssecreta
ris'. Enige kamerleden maak
ten zich ongerust over de op
splitsing van het departement
van economische zaken in een
departement van handel, nij
verheid en scheepvaart en een
departement van landbouw en
visserij. Zij jagen hierin een
gevaar voor de eenheid van de
te voeren handelspolitiek en
stelden voor één of meer
staatssecretarissen te benoe
men, om op die manier de mi
nister van EZ te ontlasten.
foto: anp Piet Bukman. foto: dijkstra Renè v.d. Linden. foto: anp
Negatief
De zaak kwam op de agenda
van de staatscommissie-De
Wilde, die in 1938 een aantal
voorstellen tot wijziging van
de Grondwet moest formule
ren. De commissie adviseerde
uiteindelijk negatief. Het pro
bleem was weer de de politie
ke verantwoordelijkheid.
Geeft men de staatssecretaris
sen een eigen verantwoorde
lijkheid tegenover het parle
ment „dan biedt hun verhou
ding tot den Minister, die het
hoofd is van het departement,
groote moeilijkheden. Het ge
vaar is niet denkbeeldig, dat
onder die omstandigheden de
taak van staatsdienst, waarvan
de staatssecretaris het hoofd is,
een departement van kleiner
formaat in het departement
zou worden", aldus de staats
commissie. Na de oorlog loste
het eerste kabinet-Beel ('46-
'48) dit probleem op door de
staatssecretaris een afgeleide
politieke verantwoordelijkheid
te geven. Naar buiten toe zou
hij optreden als minister, maar
intern zou hij functioneren als
onder-minister. .Enerzijds
moet hij een man met vol
doende gezag zijn om in de
Staten-Generaal als zodanig op
te kunnen treden, anderzijds
moet hij bereid zijn te 'dienen'
en zich te richten naar de al
gemene politieke inzichten
van zijn minister", aldus de
toelichting op het wetsvoor
stel.
Bij de behandeling van het
voorstel in de Tweede Kamer
was het onder anderen H.W.
Tilanus van de CHU die felle
kritiek uitte. Hij meende dat
de regering een soort ambte
naar-minister wilde instellen:
„een povere figuur, geen vis
en geen vlees".
Opstand
Dat deze bezwaren wel dege
lijk hout sneden, bleek in 1959.
Na het vertrek van 'Vader'
Drees zag een aantal staatsse
cretarissen de kans schoon om
verbetering in hun positie te
brengen. Onder hen bevonden
zich Schmelzer, De Jong,
Rooi vink en Veldkamp, die la
ter allen minister(-president)
zouden worden. Zij eisten van
premier De Quay dat zij naast
hun minister aan het kabinets
beraad zouden kunnen deelne
men, met een adviserende
stem. Bij afwezigheid van de
minister zouden zij volledig
„in diens plaats" moeten kun
nen treden. De 'Opstand der
Staatssecretarissen" mislukte.
Minister Toxopeus (binnen
landse zaken) kreeg in het ka
binet gelijk, toen hij stelde dat
een staatssecretaris niet buiten
zijn eigen, „welomschreven ar
beidsterrein", waarvoor hij
dikwijls speciaal is aan getrok
ken, zou mogen treden.
Vandaag de dag is de situatie
niet wezenlijk veranderd. Nog
steeds moet een staatssecreta
ris keurig 'op de gang' wach
ten totdat hij in de minister
raad zijn zegje mag komen
doen. Bij ziekte of vakantie
van een minister wordt diens
taak overgenomen door een
andere minister, niet door de
staatssecretaris. Ook is het nog
zo dat als een minister opstapt,
de staatssecretaris ook zijn ont
slag moet aanbieden.
'Deelminister'
Moet er nu wel of geen veran
dering komen in de onderge
schikte positie van de staatsse
cretaris? Groeneveld conclu
deert in zijn proefschrift van
niet. Hij stelt vast dat de func
tie zich steeds meer ontwik
kelt tot die van „deelminister"
met een eigen verantwoorde
lijkheid voor een afzonderlijk
werkterrein. Hij wijst op de
belangrijke terreinen van
volksgezondheid, volkshuis
vesting en sociale zekerheid,
die alle zijn toebedeeld aan
staatssecretarissen. Een derge-
lijkè verruiming of verzwa
ring van het beleidsterrein is
volgens Groeneveld beter dan
de staatsscretaris te promove
ren tot onder-minister. In dat
laatste geval voorziet de au
teur de mogelijkheid van een
ongewenste competentiestrijd
tussen de minister en zijn
tweede man.
RIK IN 'T HOUT
Laag en droog
Het droge weer van de afgelopen maanden heeft gezorgd voor
een extreem lage waterstand. Lobith gaf gisteren de recordlaag
te aan van 7.43 meter. In de oude rivierbedding van de Waal bij
Beneden Leeuwen in Gelderland liggen de woonboten op het
droge. foto: anp
AMSTERDAM De Am
sterdamse politie heeft
zondagnacht het IRA-lid
Terence Mac D. in een
woning aan de Stadhou
derskade in de hoofdstad
aangehouden. De man
wordt er van verdacht za
terdag betrokken te zijn
geweest bij een schietpar
tij in de Antwerpse haven.
De 30-jarige Ier ontkent
dat.
Een rijkswachtpatrouille van
de Antwerpse havenbrigade
controleerde zaterdagmorgen
vroeg de identiteit van twee
inzittenden van een Fiat Ar-
genta met Nederlandse num
merplaten. Plotseling trok één
van de inzittenden een pistool
en schoot één van de rijks
wachters in de arm. Het twee
tal wist te voet te ontkomen en
dwong vervolgens bij een
vrachtwagenbestuurder een
lift af naar Amsterdam. Daar
werd overgestapt in een zwar
te Mercedes die kennelijk op
hen wachtte.
In de Fiat Argenta werden
vier 9 mm FN-pistolen plus
500 patronen aangetroffen.
Eén van de inzittenden was
hoogstwaarschijnlijk Peter Mc
Nally, één van de kopstukken
van het Ierse Republikeinse
leger. Hij zou een belangrijke
rol spelen bij illegale wapen
transporten van het Europese
vasteland naar Noord-Ierland.
Paspoort
In de Amsterdamse woning
van Mac D. werden zes pisto
len en valse identiteitspapie
ren gevonden. De politie
kwam de Ier op het spoor
doordat de Fiat geregistreerd
stond op een adres aan de He
rengracht in Amsterdam. Op
verzoek van de Belgische poli
tie deed de Amsterdamse poli
tie een inval in de woning
waar onder meer een paspoort
werd gevonden op naam van
Mac Nally, die het pand ge
bruikt als postadres.
Het onderzoek verplaatste zich
naar een jachthaven in Uit-
dam waar in een zomerhuisje
meer papieren van Mac Nally
werden gevonden. Door meer
informatie uit België, en via
„figuren die wij in de gaten
houden", kon de politie Mac
D. arresteren. Volgens woord
voerder Wilting was de politie
op de hoogte van het verblijf
van vermoedelijke IRA-leden
in Amsterdam. „We weten dat
ze er zijn en houden ze in de
gaten. Zo lang zij niks doen,
doen wij het ook niet".
Geen krant ontvangen Bel tussen 18.00 e
en 15.00 uur, telefoonnr.071-122248 en u
nabezorgd.
KNOLLEN
DUITSE AMBASSADEUR ZIET EUROPA GROEIEN
DEN HAAG De ont-
wikkelingen in Europa
leiden op lange termijn tot
een Europese Gemeen
schap waarbij naast één
Duitsland ook de Oosteu-
ropese en Scandinavische
landen zijn aangesloten.
De macht zal binnen deze ge
meenschap, die reikt tot aan
de Russische grens, niet langer
geconcentreerd zijn in soeve
reine staten, maar in centrale
EG-organen enerzijds en auto
nome regio's anderzijds. Daar
mee is de angst voor een groot
Duitsland overbodig gewor
den, zo betoogde gisteravond
Otto von der Gablentz, ambas
sadeur van de Bondsrepubliek
in Den Haag.
„Drie weken geleden nog zei
ik in elk interview dat een
Duitse hereniging niet aan de
orde was", vertelde Von der
Gablentz aan zijn geünifor
meerd en besnord gehoor van
de Koninklijke Vereniging ter
Beoefening van de Krijgswe
tenschap. „Maar nu liggen de
zaken anders. Niet omdat wij
dat zo graag willen, maar om
dat de ontwikkelingen ons
geen andere keuze laten. Het
economisch herstel van de
DDR - noodzakelijk omdat
anders de burgers massaal het
land verlaten om bij Mercedes
in Stuttgart te gaan werken -
vraagt om een type van een
heid tussen de Bondsrepubliek
en de DDR. Niet direct staats
rechterlijk en niet van de ene
dag op de andere, maar toch:
een type van eenheid. Ik denk
dat een van de eerste gemeen
schappelijke instituten een
Centrale Duitse Bank zal zijn,
gedomineerd door de West
duitse mark".
De opheffing van de Duitse en
daarmee die van de Europese
deling, vraagt volgens Von der
De Westduitse ambassadeur
Von der Gablentz.
foto: milan konvalinka
Gablentz om een nieuwe vorm
van Europese samenwerking.
Hij meent daarvoor een model
te hebben gevonden in de Eu
ropese Gemeenschap, dat de
blauwdruk verschaft voor een
uitgestrekt en coöperatief Eu
ropa zonder het vooroorlogse
nationalisme. „Het nationale
machtsmonopolie bestaat dan
niet meer", aldus de ambassa
deur, „de macht wordroverge-
nomen door tegelijkertijd cen
trale en decentrale organen,
door de gemeenschap en de re
gio's". Daarmee wordt ook de
angel uit de Duitse eenwor
ding weggenomen; er ontstaat
niet een Vierde Rijk, maar een
veelvoud van Duitse regio's in
pa, aldus 1
b lentz.
Consequentie daarvan is wel
dat ook landen als Hongarije,
Tjechoslowakije en Polen een
plaats gegund moet worden, er
is geen reden hen uit te sluiten
als de DDR toegelaten wordt.
Hetzelfde geldt voor Oosten
rijk. Nu wordt de neutraliteit
van dat land nog als bezwaar
voor toetreding tot de EG ge
hanteerd, maar met het ont
dooien van de Koude Oorlog
gaat die redenering steeds
minder op. En het zal duide
lijk zijn, ging Von der Ga
blentz voort, dat ook de Scan
dinavische landen - al was het
maar om economische rede
nen - op zo'n moment niet
langer achter willen blijven en
waarom zouden we hun geen
plaats in ons Europese Huis
gunnen? Maar wat de Sovjetu
nie betreft was hij onverbidde
lijk: de Europese Gemeen
schap reikt tot aan de Russi
sche grens, niet verder.
Ouderwets
Von der Gablentz hield niet op
te benadrukken, ook niet toen
daarover vragen kwamen uit
de zaal, dat in het Europa van
morgen niet langer plaats zal
zijn voor elkaar bestrijdende
soevereine staten. Nationale
staten die elkaar in de haren
vliegen vanwege grensver-
schillen zijn ouderwets, ze be
horen tot het verleden, we
moeten er vanaf. En als we
kiezen voor het model van de
EG (regio's om de eigen identi
teit in te beleven, centra om
het gezamenlijke beleid te
creeëren), dan lukt ons dat
ook. „De EG is het enige toe-
komst-model voor Europa", al
dus Von der Gablentz, die
daarmee niet alleen de angst
voor een groot Duitsland,
maar ook voor een groot
'Habsburgs' rijk (Oostenrijk,
Hongarije, Tjechoslowakije)
bestreed.
Als het er van komen mocht,
zo'n groot Europa, met goede
relaties met de twee super
machten (die wat minder su
per zullen worden), dan is dat
wat Von der Gablentz betreft
de enige echte revolutie van
deze eeuw: „Niet een staats
greep zoals in 1917 in Rusland,
maar een revolutie door de wil
van het volken".
STEVO AKKERMAN
DEN HAAG Het autover
keer heeft meer vervuilende
stoffen de lucht in geblazen
dan verwacht mocht worden
na ingrijpende milieumaatre
gelen. Het positieve effect dat
katalysatoren, schonere brand
stoffen en maximum snelheid
sorteren, weegt niet op tegen
de stijging van het aantal au
to's en gereden kilometers.
Dat concludeert het Centraal
Bureau voor Statistiek (CBS)
na een nog niet gepubliceerd
onderzoek naar de uitstoot van
het autoverkeer in Nederland.
Volgens ing. J. Klein van de
afdeling Milieuhygiëne beves
tigt dit jaarlijks ondèrzoek de
trend die al enkele jaren zicht
baar is. „Mensen laten zich
blijkbaar weinig gelegen lig
gen aan milieuvervuiling",
zegt Klein. „Ze kopen meer
auto's en rijden er nog vaker
in ook". Het aantal gereden
kilometers steeg in 1988 met
zeven procent tot 94 miljard
kilometers. Het brandstofver
bruik steeg met ongeveer 650
miljoen liter tot ruim 10,8 mil
jard.
Volgens het onderzoek is in
1988 een einde gekomen aan
de daling van de uitstoot van
koolmonoxyde door personen
auto's. In dat jaar steeg de uit
stoot tot 723 miljoen kilo.
Sinds 1986 stijgt het gehalte
stikstofoxyde in onze lucht,
hetgeen vooral te wijten is aan
de toename van het zware
vrachtverkeer. Een toene
mend aantal dieselmotoren in
ons verkeer deed de uitstoot
van aërosolen vorig jaar met 9
Erocent stijgen tot 36 miljoen
ilogram.
'ADVERTENTIE)
Lel op de nieuwste Denksport
uitgaven Nu met gratis super-
grote puzzelkalender
In 8 verschillende soorten
