„Geen verzwakking van
de communistische partij"
w
T s jechoslo waki je
snel op weg
naar democratie
LEES-EN
LUISTERMARKT.
eun vernieuwde SED
fiSnog niet duidelijk
Top maakt weg vrij voor verdere eenheid
Frankrijk
GiiflTENLAND
CeidaeSouocmt
MAANDAG 11 DECEMBER 1989 PAGINA S
j)Structie Nederland
Schengen-akkoord
.TSBURG Als het eind deze week niet
tot een Akkoord van Schengen, is dat de
van Nederland. Dat meent althans de Lu-
rgse vice-premier Jacques Poos, die woe-
is over de „obstructie" van Nederland over
akket afspraken voor een een vrijer perso
en goéderen verkeer. Vrijdag moeten de mi
's van de Benelux, Frankrijk en Duitsland het
•ag ondertekenen, maar Nederland wil eerst
.uxemburg zich akkoord verklaart met een
-e aanpak van de belastingfraude. Volgens
heeft deze eis niets met „Schengen" te ma-
„Daarover moeten we in de EG afspraken
•n, niet met zijn vijven onderling". Volgens
speelt Nederland de belastingfraude hoog op
e aandacht af te leiden van de binnenlandse
andissie over het asielbeleid, dat eveneens door
Ichengen-akkoord moet gewijzigd.
DTO:
Top Midden-Amerika
opnieuw in gesprek
SAN JOSE De presidenten van de vijf
Middenamerikaanse landen zijn gisteravond
begonnen aan een tweedaagse conferentie,
die is bedoeld om het vastgelopen vredes
proces weer op gang te brengen. De belang
rijkste knelpunten zijn de ontwapening van
de Contra's, de rebellen die vanuit Hondu
ras tegen de Nicaraguaanse regering vech
ten en de hevige strijd, die momenteel tus
sen het Salvadoraanse leger en het linkse
FMLN-verzet wordt gevoerd. Het is de zes
de keer in twee jaar tijd dat de presidenten
bijeen zijn, maar meer resultaten dan mooie
beloften hebben die ontmoetingen nog niet
gehad. Integendeel, de rol van de VS en de
Sovjetunie en het verbreken van de betrek
kingen tussen El Salvador en Nicaragua
hebben het regionale conflict verscherpt.
juk
Nobelprijs Dalai Lama
De verbannen geestelijke en politieke
leider van Tibet ontving gisteren uit
handen van de voorzitter van de No
belprijscommissie, Egil Aarvik, de No
belprijs voor de vrede. De Tibetaanse
leider krijgt de prijs omdat hij zich
heeft ingezet voor vreedzame politie
ke verandering in zijn land. De Dalai
Lama moest na een mislukte opstand
tegen de Chinese overheersers in
1959 het land verlaten.
Bij de aanvaarding van de prijs zei de
Dalai Lama dat hij de prijs in ont
vangst nam namens alle onderdruk
ten in de wereld en zij die strijden
voor vrede. De Chinese pers heeft de
uitreiking van de Nobelprijs aan de
Dalai Lama, scherp bekritiseerd. De
Dalai Lama is de zeventigste Nobel
prijswinnaar sinds de prijs in 1901
werd ingesteld. foto: ap
;allieerden
5 jeen over
1 Berlijn
IT-BERLIJN Vertegen-
■digers van de geallieerde
(de VS, Sovjetunie,
en Groot-Brittan-
°7.enzijn vandaag bijeen ge-
hij^ om te praten over de rol
^"ts Berlijn in de nieuw Oost-
Dos j verhouding. Het was de
lJëeit conferentie sinds de ge-
zltPfrden in 1971 het zogehe-
„Vier-Mogendheden Ver-
sloten. Gesproken werd
aag over het „Berlijn-ini-
■ingif", een plan van de Ame-
angmse oud-president Reagan
daian Berlijn een internatio-
Anj ontmoetingscentrum
koij maken. In Berlijn wordt
iel tigesproken dat de confe-
rderè is georganiseerd op aan-
lidkflen van de Britse premier
en rher, die hiermee een rem
mij |etten op het proces van
laat Biging van de beide Duits-
ïeerjn.
eten
GORBATSJOV:
(vervolg van de voorpagina)
MOSKOU Volgens de
Sovjetrussische staats- en
partijleider Gorbatsjov zijn
de mensen die artikel 6
,,met spoed" ter discussie
willen stellen, slechts uit
op het demoraliseren en
verzwakken van de com
munistische partij. „Wij
verzetten ons resoluut te
gen dergelijke pogingen",
aldus Gorbatsjov.
Volgens het Sovjetpersbu
reau TASS is Gorbatsjov wel
bereid op termijn een grond
wetswijziging te overwegen
waarin de leidende rol van
de partij zou worden ge
schrapt, maar alleen als on
derdeel van een meer om
vattende wijziging van de
grondwet, waarin de com
munistische partij en andere
„politieke krachten" zouden
worden gedefinieerd.
Een groep radicale Sovjet
parlementariërs, onder wie
natuurkundige Andrej Sa-
charov en historicus Joeri
Afanasjev, besloot gisteren
hun stakingsoproep in te
trekken.
Via een algemene
staking hadden zij gedaan
willen krijgen dat het Con
gres van Volksafgevaardig
den morgen wel zou debatte
ren ovèr het machtsmonopo
lie van de communistische
partij. De zogeheten „Inter
regionale Groep", een 400
man sterk samenwerkings
verband van hervormingsge
zinde parlementariërs, aan
vaardde een compromisreso
lutie, die nu ieder lid toestaat
zijn eigen vorm van politieke
actie te kiezen. Sovjet-leider
Gorbatsjov had de stakings
oproep fel veroordeeld.
In Moskou werd gisteren op
verscheidene plaatsen gede
monstreerd. Een groep van
5.000 demonstranten, die
steun betuigde aan hervor
mingsgezinde parlementa
riërs, werd ongemoeid gela
ten. De politie sloeg daarinte-
gen demonstranten op het
Poesjkin-plein hardhandig
uiteen toen zij portretten van
Gorbatsjov en Lenin ver
scheurden. Honderden om
standers werden door de po
litie van de trappen van de
metrostations geduwd. Er
zouden 20 mensen zijn gear
resteerd.
Ie gangen
tr dahet cellen
de rplex waar
k dé-avond
laar opstand
aat neerge-
jen.gn. In vier
:en fee gevan-
nussen brak
vooiweekeinde
ioy'-i)er uit, na
me de rege-
Tie i besloot
estie geldt
voor o.a.
leke ge-
ioienen. Het
figenis-
er kostte
larnp mensen
iterii leven,
sse h
ig op FOTO: AP
reija
bir
ikpo^volg van de voorpagina)
u "BERLIJN De grote
et j blijft in hoeverre de
t bejuitse kiezers zich op 6
geroepen voelen op de
leuwde partij te stemmen.
Bmmunistische partij oude
ijjl^eeft immers nooit de vol-
e steun van de bevolking
_TTi gehad. Zeker, alle oude
itlJrs van de SED zijn nu op
e^ctief gesteld of zitten
aaê'in voorarrest. Het pro-
Parjna wordt heel anders: het
te I krijgt zowel een andere
?.ei?sBls een andere lading. Een
'I ir\e bemanning is er al.
£es' het blijft hetzelfde schip,
varnradicaliteit om met oude
°Huren af te rekenen ont-
het de afgevaardigden
De leidende instituten,
entraal comité en het po-
>r fo (het dagelijks bestuur)
ifgeschaft. In plaats daar-
j-jverden een bestuur van
ïrd leden en een voorzit-
ekozen. Die laatste is de
RlJJnse advocaat Gregor Gysi
Rui De keus van Gysi tot
'fgelütter lijkt een gouden
stfc hij heeft een onbelast
vluclfjen en geniet een hoog
aanzien bij oppositiegroepen en
in de bevolking. Zijn plaats
vervangers zijn minister-presi
dent Hans Modrow (61), de
Dresdense burgemeester Wolf
gang Berghofer en de Maag-
denburgse SED-chef Pohl (49).
Alle vier genieten zij een uit
stekende reputatie in en buiten
de partij. Premier Modrow
deelde na afloop van het con
gres mee dat er snel een rege
ringscommissie komt die eco
nomische hervormingen moet
voorbereiden. Op korte termijn
krijgt de Volkskammer (het
parlement, althans het insti
tuut dat daarvoor moet door
gaan) een plan voorgelegd met
daarin de doelstellingen, de ta
ken en het etappenschema, no
dig voor de hervormingen. Met
voorrang moet het economi
sche recht worden aangevuld
zodat het voor Westerse inves
teerders mogelijk wordt aan
trekkelijke samenwerkings
projecten in de DDR op te zet
ten. Eerder tijdens de vergade
ring had Modrow gewaar
schuwd voor de economische
ineenstorting van de DDR.
EG-LEIDERS ZIJN HET ROEREND EENS:
(Van onze correspondent
Frans Boogaard)
STRAATSBURG De
top van EG-regeringslei-
ders in Straatsburg is ge
ëindigd als een eclatant
succes. Een stralende pre
sident Mitterrand kon za
terdag op alle hoofdlijnen
akkoorden melden.
Hoewel tal van besluiten tij
dens de uitwerking nog voor
grote problemen kunnen zor
gen, waren de regeringsleiders
van de belangrijkste EG-lid-
staten stuk voor stuk zeer op
getogen over de resultaten.
Mitterrands eindoordeel: de
Gemeenschap staat er beter
voor dan ooit. „Daardoor", al
dus het Franse staatshoofd, „is
een eind gekomen aan een
tijdperk waarin Europa leefde
in de schaduw van de twee
grote mogendheden".
Ondanks blijvend grotebe
zwaren van Groot-Brittanië
nam de EG-top dit weekend
het besluit al eind volgend jaar
een regeringsconferentie op te
starten over een ingrijpende
wijziging van het Verdrag van
Rome, de Europese grondwet.
Die verdragswijziging maakt
de weg vrij voor een Europees
conomisch en monetair beleid
met een federale centrale
bank en een Europese munt.
Tegelijk worden de bevoegd
heden van het Europees parle
ment belangrijk uitgebreid. De
regeringsleiders hopen dat
voor elkaar te krijgen vóór de
volgende Europese verkiezin
gen, medio 1994.
Vrijwel zonder discussie stem
den de Twaalf zaterdag verder
in met het voorstel van de
Franse president voor een
Oosteuropese ontwikkelings
bank. Het startkapitaal van 23
miljard gulden moet door alle
rijke landen worden opge
bracht. De bank, waarin de
twaalf EG-landen een meer
derheidsbelang houden, zal in
nauw overleg met het Interna
tionaal Monetair Fonds en de
Wereldbank de jonge Oosteu
ropese democratieën bijstaan
bij de omvorming van een
plangeleide economie naar een
open-markteconomie. Tegelijk
wordt gezocht naar nauwe
vormen van samenwerking op
het gebied van handel, econo
mie en opleiding met alle
Oosteuropese landen behalve
Roemenië. „Dat land is derma
te gesloten, dat we daar weinig
aan kunnen doen", aldus Mit
terrand, die. overigens al
eerder zei dat zich ook daar
vroeg of laat een volksrevolu
tie zou ontketenen.
Toch leverde de top van
Straatsburg op een aantal on
dergeschikte punten geen con
crete voortgang op. Zo werd
de keus van een vestigings
plaats voor het volgend jaar op
te richten Europees milieu
agentschap verdaagd naar een
van de eerstvolgende raden
van de EG-ministers van bui
tenlandse zaken. Het compleet
vastgelopen debat over de har
monisatie van btw-tarieven en
accijnzen in de Gemeenschap
moet nieuwe impulsen krijgen.
Bovendien zijn snel afspraken
nodig over het tegengaan van
belastingfraude, omdat al op 1
juli volgend jaar het kapitaal
verkeer moet worden vrijge
maakt.
Communisten
Bulgarije in
spoedberaad
bijeen
SOFIA Het centraal comité
van de Bulgaarse communisti
sche partij is vanmiddag bijeen
gekomen om zich te beraden
over haar toekomstig beleid.
Gisteren werd in de hoofdstad
Sofia door meer dan 50.000
mensen het aftreden geëist
van het centraal comité.
Ook moet de communistische
partij haar machtsmonopolie
opgeven en met de oppositie
rond de tafel gaan zitten, aldus
de demonstranten. Bovendien
zou de communistische partij
zich moeten terugtrekken uit
bedrijven, het politieapparaat
en het leger en moeten de uit
gaven en inkomsten van de
regering worden gepubliceerd.
De betoging, een initiatief van
negentien uiteen lopende groe
peringen, maakte duidelijk dat
veel Bulgaren sceptisch staan
tegenover de nieuwe premier
Mladenov, de opvolger van
Bulgaren trotseren de bittere koude in het besneeuwde Sofia om hun ongenoegen te uiten over de
rol van de communistische partij.
Zjivkov. De demonstranten
droegen spandoeken met
„Praag, Berlijn, Sofia" en
„Vrije verkiezingen in 1990"
Ook in andere Bulgaarse ste
den kwam het dit weekeinde
tot protestbijeenkomsten. Vol
gens westerse diplomaten in
Sofia zal de partij rekening
moeten houden met de eisen
van de oppositie, wil zij niet
terechtkomen in een stort-
FOTO: EPA
vloed van ontslagen, zoals in
de DDR en Tsjechoslowakije.
Mladenov heeft al de bezem
door de partij gehaald, maar
de oppositie vindt dat hij nog
niet ver genoeg is gegaan.
(Van onze verslaggeefster
Wera de Lange)
PRAAG Het is nog maar
drie weken geleden, dat de
Tsjechoslo waakse vreedzame
revolutie begon, met een stu
dentendemonstratie op 17 no
vember. Drie weken geweldlo
ze actie waren genoeg voor een
bijna-volledige overwinning
voor de democratische opposi
tie.
Tsjechoslowakije, halverwege
november nog hopeloos achter
op de buurlanden, weet zich
sinds gisteren zekerder dan
welk ander Oosteuropees land
ook van een stabiele en snelle
overgang naar een volledig de
mocratisch staatsbestel.
Het had zelfs in twee weken
gekund. Achteraf gezien is het
onbegrijpelijk, dat de commu
nistische partijleiding eind no
vember nog de illusie koester
de, dat het democratiserings
proces kon worden gestopt,
met de benoeming van een
door 'partijgenoten' gedomi
neerde regering onder leiding
van premier Adamec.
Eén massademonstratie (vorige
week maandag) en een oproep
tot een algemene waarschu
wingsstaking waren genoeg om
de regering en de partijleiding
weer naar de onderhandelings
tafel te dwingen. Wat Adamec
niet kon, durfde of mocht, dat
deed zijn opvolger, premier
Calfa, in twee dagen: een voor
lopige regering vormen, waar
in de communisten een min
derheid vormen, terwijl het
oppositionele Burgerforum er
een stevige partij in mee
blaast. Alle betrokken groepe
ringen spreken met veel en
thousiasme over de 'regering
van nationale overeenstem
ming', die de eerste vrijë ver
kiezingen sinds 1946 gaat voor
bereiden. Officieel telt de nieu
we regering tien communisten,
zeven partijlozen, twee leden
van de officiële Tsjechische So
cialistische Partij en twee le
den van eveneens officiële
Volkspartij. Maar dat bete
kent niet, dat het Burgerforum
slechts op zeven ministers (de
partijlozen) kan rekenen. Twee
communisten op cruciale pos
ten (vice-premier Komarek,
verantwoordelijk voor de coör
dinatie van de economische
hervormingen, en minister
Dlouhy van staatsplanning)
staan oneindig veel dichter bij
het Burgerforum dan bij de
partijleiding. En de twee mi
nisters van de Volkspartij wor
den door het Burgerforum al
evenzeer als 'goeie vrienden'
en bondgenoten aangeduid.
IJzersterk
In de sociaal-economische sec
tor is het Burgerforum ijzer-
sterk vertegenwoordigd. Nu
wordt duidelijk hoe belangrijk
het moment was, waarop de
academische wereld zich met
hele instituten tegelijk achter
de Forum schaarde, in de eer
ste dagen van de revolutie,
drie weken geleden. Vice-pre-
mier Komarek, minister van
staatsplanning Dlouhy en de
partijloze minister van finan
ciën, Klaus, behoren tot de
meest gerenommeerde econo
men van het land, alle drie af
komstig van het Instituut voor
Prognose. Het ministerie voor
sociale zaken wordt beheerd
door de bekendste arbeider in
het Burgerforum, Petr Miller.
Blijkbaar wil het Burgerforum,
net als Solidariteit in Polen, de
volledige verantwoordelijkheid
voor de economische hervor
mingen op zich nemen. Een
moedige stap. Weliswaar gaat
het met de Tsjechoslowaakse
economie een stuk beter dan
met de Poolse, maar het valt te
vrezen dat de ware, ongunstige
cijfers nu pas boven water zul
len komen, nu de communis
ten van hun troon gestoten
zijn. Komarek en de zijnen zul
len heel wat impopulaire maat
regelen moeten afkondigen in
de komende maanden. Een
hard-liberale aanpak, een radi
cale sanering van de economie
met massa-werkeloosheid, zit
er in Tsjechoslowakije overi
gens niet in, als het aan minis
ter Komarek ligt. Deze baardi
ge zestiger ziet meer heil in de
'Zweedse' aanpak: massale om
scholing op staatskosten voor
al diegenen, die in onrendabele
mijnen en in verouderde zware
industrie-bedrijven werken.
Welke bolwerken zijn eigenlijk
aan de communistische partij
gelaten? Het leger, in de eerste
plaats. De minister van defen
sie, die Adamec vorige week
aanstelde, kolonel-generaal
Vacek, mag gewoon aanblij
ven. Maar vorige week wist
Vacek nog niet, dat hij een dis
sident van het eerste uur naast
zich zou krijgen als minister
van buitenlandse zaken, te we
ten de gewezen journalist Jiri
Dienstbier. Samen mogen Va
cek en Dienstbier met de Sov
jet-regering gaan onderhande
len over de terugtrekking van
Sovjettroepen uit Tsjechoslo
wakije. Het monopolie over de
politie, de veiligheidsdienst en
de binnenlandse veiligheids
troepen (ministerie van bin
nenlandse zaken) is de commu
nisten ontnomen. Zij hebben er
met hand en tand voor gevoch
ten in de onderhandelingen.
Het Burgerforum van zijn kant
eiste de benoeming van de
Volkspartij-man Zacher op dit
ministerie. Uiteindelijk werd
er tot een compromis besloten:
premier Calfa en de vice-pre
mier Komarek en Carnogurski
(een partijloze voorvechter van
het Burgerforum) gaan die,
portefeuille voorlopig samen
beheren. ,.De staatsveiligheids
dienst moet voor de vrije ver
kiezingen onder de controle
van de regering zijn gebracht",
aldus premier Calfa, gisteren,
tijdens zijn persconferentie. Zo
ver heeft geen enkel ander
Oosteuropees land het nog ge
bracht; zelfs in Polen en Hon
garije hqudt de communisti
sche partij de veiligheidsdienst
en de politie nog onder haar.
vleugels.
Calfa beloofde bij de presenta-'
tie van zijn nieuwe regering
vrije verkiezingen, waarschijn
lijk in de vroege zomer van
1990. Vice-premier Carnogurk-
si, drie weken geleden nog in
voorarrest onder een aanklacht
van 'opruiing', heeft de taak
een nieuwe grondwet, een
pers- en een kieswet voor te
bereiden en in het algemeen
de wetgeving aan te passen aan
de normen van een democrati
sche rechtsstaat. Er viel dus
heel wat te vieren, gisteren,
voor de honderdduizenden, die
zich weer trouwhartig meld
den op het Wenceslas-plein. De
menigte had nog een wens, en
die gaat waarschijnlijk nog
voor Kerstmis in vervulling:
de benoeming van Vaclav Ha-
vel - de grote man van het
Burgerforum - tot president.
DOCHTER MINISTER ONTVOERD IN INDIA
JAMMU De ontvoerders van de 22-jarige dochter van de
Indiase minister van binnenlandse zaken Sayeed hebben gedreigd
de vrouw te doden als vijf medestanders niet vandaag worden
vrijgelaten. Rubaia Mufti, een student medicijnen werd vrijdag in
Srinagar ontvoerd door leden van het bevrijdingsfront van Kash
mir. Het front wil de overwegend islamitische deelstaat Jammu-
Kashmir afscheiden van India. Minister Sayeed, zelf islamiet,
werd vorige week benoemd in het kabinet-Singh om de verhou
dingen tussen moslims en hindu's in het land te verbeteren en om
bij te dragen aan de oplossing van de problemen in Kashmir.
Quayle: Zionisme is geen racisme
NEW YORK De Amerikaanse vice-president Dan Quayle wil
de Sovjetunie inschakelen om de intrekking gedaan te krijgen
van een resolutie van de Verenigde Naties uit 1975 waarin zio
nisme gelijk wordt gesteld aan racisme. In een toespraak tot de
joodse Yeshiva University, die hem een eredoctoraat in de rech
ten verleende, deed Quayle gisteren een beroep op Gorbatsjov
om samen een nieuwe resolutie in te dienen, waarin zou staan
dat het zionisme geen vorm van racisme is en nooit is geweest.
(ADVERTENTIE)
De tocht door het oerwoud begint. Het wordt een illusie dat hij eens de beschaafde wereld zal bereiken... Onder-
e pfcame tocht, die dagenlang duurt, want telkens weer veran- tussen weet hij niet, dat zijn troep al enkele dagen wordt bespied
dooRob van richting, omdat hij steeds weer op enorme berghel- door vier mannen, blanken, gekleed in dierevellen, doch met ge-
ideitf stuit, die hem de uitweg naar de laagvlakte belemmeren, weren gewapend. Zij rijden op de rug van de moropus, een ei-
zaakl genaardig dier, half paard, half luipaard. Het zijn vier overleven-
:>parlr dan ook geen uitweg? In dit gebied moeten toch vele zijri- den van de duizenden rubberzoekers, die in de oorlog naar dit
m van de Amazone ontspringen en Rob heeft nog steeds de gebied zijn vertrokken en nu al jaren lang in deze wildernis leven.
0p onze Lees- en luistermarkt koopt u
heel voordelig literatuur, maar ook kookhoeken,
buitenlandse boeken, kunstboeken, enz Voor-
beelden: Michelm Wegenatlas van Frankrijk.
Van 39.90 Koor 1430 Design Bronnenboek.
Van 89.95 Voor 35.- De nieuwste recepten
van Troisgros. Van 49.50 Voor 19.50
Op de Lees- en luistermarkt bieden we
ook een grote collectie CO's en MCs met
veel voordeel aait Bijvoorbeeld: Idassieke CD's
van EMI Van 47.95 Voor 15.- En CD-
singles voor maar 6.- Uit de grote NAX0S-
collecbe keuze uit 100 titels met werken'van
beroemde componisten. DDO opgenomen Per
stek Van 19.55 Voor 14.- Per 2 stuks 35.-
Per 3 stuks 33.-
MICHELIN
Wegenatlas van
ELKE DAG EEN ANDERE BIJENKORF.
de Bijenkorf