Conciliair Proces: veel ethiek, te weinig theologie Nieuw overleg met Acht Mei nodig £«idóe Sou/toni a brieven van lezer Jv kerk wereld Abbé Grégoire: splijtzwam tussen Franse kerk en staat ■V GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CeidaeSouoont MAANDAG 11 DECEMBER 1989 PAGI PASTOR NEEMT ONTSLAG NA CONFLICT MET KARDINAAL SIMONIS ENSCHEDE Pastor Bert Konter in Enschede, die al geruime tijd in onmin leeft met de kerkelijke autoriteiten, heeft zijn ontslag per 1 januari aangeboden aan kardinaal Simonis. Het bisdom heeft de pastor uitdrukkelijk verboden in de Enschede- se wijk Helmerhoek protestanten te laten deelnemen aan Eu charistie. „Door dit verbod is het voor mij onmogelijk nog lan ger als priester te functioneren," aldus Bert Konter. De oecumenische geloofsgemeenschap Helmerhoek toonde zich al eerder pijnlijk getroffen door het veto van mgr. J. de Kok, hulpbisschop van Utrecht op oecumenische vieringen ook experimenten zoals die in de Helmerhoek plaatsvinden. „De bisschoppen zijn zes jaar op de hoogte van het gezamenlijk vie ren. Nu ze het definitieve verbod hebben uitgeproken, is er zo veel verdriet dat er iets in je knapt," zegt pastor Konter in een toelichting. „Bovendien is mijn gezondheid gaan lijden onder druk van de bisschop." Volgens hem is het oecumenische leven voor de toekomst van de kerk van enorm belang. „Een groot deel van de R.K.-gelovigen in de Helmerhoek is gemengd ge- wijderd raken," meent Konter, „wat ik aan oecumene ervaren heb, was bijzonder goed en warm. Dat is voor mij een rijk be zit. Wil ik echter mijn geloof behouden en niet verzuren, dan is nu terugtreden het enig goede besluit." De lucht is niet minder blauw omdat de blinde haar niet ziet Deens spreekwoord Kanunnik Van der Valk neemt ontslag ROERMOND In goed overleg tussen de bis schop van Roermond, mgr. dr. J. Gijsen en ka nunnik W. van der Valk (45) zijn beiden overeen gekomen dat kanunnik Van der Valk zijn taak als directeur van het Ac tiviteiten Centrum van het bisdom Roermond neerlegt. Dit is gister avond door een woord voerder van het bisdom bekend gemaakt. Het vertrek van Van der Valk is een uitvloeisel van de openlijke kritiek die de ka nunnik tijdens een hippisch evenement in Maastricht liet horen op het beleid van bis schop Gijsen. De kritiek van de kanunnik ging vooral over de houding van Gijsen ten op zichte van tegenstanders van vestiging van de pauselijke academie voor huwelijk en gezin in het gebouwencom plex van de voormalige abdij Rolduc-Kerkrade. Na het overleg met de bis schop heeft Van der Valk met ingang van 1 januari 1990 ont slag gevraagd uit zijn functie van directeur van het Activi teiten Centrum, waaronder de missiewerken en de evangeli satie-actie vallen. Bisschop Gijsen heeft dit ontslag eervol verleend onder dankzegging voor het enorme werk dat de scheidende directeur in de voorbije dertien jaar voor het bisdom Roermond en de We reldkerk heeft verzet. Afgesproken is dat Van der Valk voorlopig voor circa één jaar verlof krijgt (zogenaamd sabbatjaar) om zich voor te bereiden op een nieuwe taak in dienst van de kerk. Tot nieuwe directeur van het Ac tiviteiten Centrum en tot se cretaris van de missiewerken in het bisdom Roermond is thans de leek drs. F. Soeterik benoemd, momenteel chef de bureau. Wel blijft Van der Valk lid van het kathedraal kapittel. Hij werd in 1987 tot kanunnik benoemd en was sinds 1976, één jaar na zijn priesterwij ding, directeur van het Acti viteiten Centrum. Hoewel enkele kanunnikken onder wie de deken van Sit- tard, B. Janssen, hebben laten weten de kritiek van Van der Valk op het beleid van bis schop Gijsen tot op zekere hoogte te kunnen delen, kan het kapittel als geheel zich volledig verenigen met de door de bisschop en Van der Valk overeengekomen oplos sing voor het geschil tussen beiden. Wat Van der Valk tijcfens het sabbathjaar gaat doen, is nog niet bekend. Van der Valk is genoemd als kandidaat voor het bisdom Breda, waar mgr. Ernst binnenkort vertrekt. Ook was hij ooit kandidaat om hulpbisschop van Roer mond te worden toen mgr. J. ter Schure in Den Bosch werd benoemd. Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te Sommelsdijk met bij zondere opdracht (geestelijke ver zorging voor de Hervormd Diakonale Gezondsheidszorg) J. Willemsen te Klundert, die dit beroep heeft aange nomen. Aangenomen naar Koudekerk aan de Rijn J.A. Tielkemeijer te Streek- gemeente Fivelland; naar Nieuw Am sterdam W.J. Hament. kand. te Box tel. die bedankte voor Nleuwerkerk (Z) (herv.geref.). TUSSENBALANS NA KERKENDAG EN VOOR SEOEL UTRECHT In de docu menten voor het Conci liair Proces (CP) is te weinig geformuleerd wat de de specifieke theologi sche eigenheid is van de oproep voor gerechtig heid, vrede en heelheid van de schepping. Teveel blijven de woorden ste ken in een ethisch appèl, dat ook bij niet-christe- nen kan worden gehoord. Daardoor kan het CP niet voldoende kerkvernieu- wend werken. Dit zei prof. dr. A. Houtepen zaterdag in Utrecht op een tussentijdse bezinningsdag (na de Nederlandse Kerkendag en voor de grote bijeenkomst in Seoel, maart 1990) van Pax Christi en de stuurgroep Con ciliair Proces van de Raad van Kerken. Houtepen had het met name over de documenten die in Nederland zijn uitgebracht, die van de Europese bij- eenkmst in Bazel en over de concept-tekst voor de komen de wereldconventie in Seoel. De tekst uit de DDR, vastge steld door de „Vollversamm- lung"afgelopen voorjaar, biedt theologisch nog het meeste perspectief, aldus Houtepen. Eigenlijk is het niet goed mo gelijk bijvoorbeeld het Neder landse document „Leven met het verbond" op te nemen als „credo" van de kerken, vond Houtepen. Daarvoor is er te veel sprake van oppervlak kigheid en te weinig theologi sche eigenheid. Prof. A. Houtepen Een ander punt van de Rot terdamse hoogleraar betreft de paginalange kommer en kwel in de wereld en de zich steeds herhalende nadruk op een noodzakelijke schuldbelij denis dat het allemaal zo ver is gekomen in de wereld. „Schuld bekennen siert de christen", aldus Houtepen, „maar wie neemt ze nog se rieus als ze tot een cliché is geworden". En: „Teveel stelt de kerk zich op als een. betwe ter boven de gebeurtenissen, als soort duiveluitbanner, als een profeet die een te wijde FOTO: CEES VERKERK mantel aanheeft". Volgens Houtepen zou de con cept-tekst van Seoel moeten worden aangescherpt; minder vanuit de constatering hoe slecht het allemaal is; minder in het actie-model en reflectie blijven steken en meer vanuit een theologisch referentieka der; meer kerk-vernieuwend en meer gebruikmakend van andere deskundigheden, bij voorbeeld filosofische en poli tieke en andere vakweten schappen. Daardoor kan pas ontstaan wat C.F. von Weiz- sScker bedoelt met „construc tieve rationaliteit". Als die binnen het CP ontstaat, hoeft niet te worden volstaan met alleen de constatering dat overal in de wereld het milieu wordt aangetast, maar kan ook een beeld worden gege ven van wat een ecologisch evenwicht het noodzakelijk alterna tief feitelijk is en hoe daar toe te geraken. Verbreding Drs. Ben Schennink uit Nij megen, die onderzoek deed naar de kerkelijke betrokken heid op het Conciliair Proces, zei dat van de fase van de verbreding van het CP niet veel terecht komt. In dit jaar zouden de deelnemers „com mitments" (afspraken) moeten maken met elkaar, met politici, met andere (ac tiegroepen, maar er blijkt een grote verlegenheid om tot da den over te gaan. Veel groe pen blijven steken in de be- zinningsfase en andere ster ven een natuurlijke dood. Vanuit sociaal-wetenschappe lijke hoek was deze ontwik keling te voorzien geweest, bleek uit het verhaal van Schennink. Aan diverse basis principes voor blijvende moti vatie, actiebereidheid en der gelijke is niet voldaan. De evaluatieve bijeenkomst in Utrecht liet niet louter ellen de zien. Houtepen zag toch ook veel goeds in de docu menten; Schennink conclu deerde dat het Conciliair Pro ces de ideeën van allerlei ac tiegroepen, waarvan sommi gen meer, anderen minder maatschappelijk zijn geaccep teerd, tot in het midden van de samenleving heeft ge bracht. Dat neemt veel weer standen tegen de ideeën van die groepen weg en kan een geweldig positieve uitwerking hebben op bijvoorbeeld de be reidheid van politici zich in te zetten voor vernieuwend be leid, voorspelde hij. Het CP heeft aan buitenkerkelijken ook laten zien dat het de moeite waard kan zijn om kerklid te zijn, de sociale di mensie van het geloof is na drukkelijk naar voren geko men. De stuurgroep van de Raad van Kerken moet bij het ver volg waarschijnlijk wordt er een jaar van verbreding aan toegevoegd de maat schappelijke betekenis en uit werking beter plannen, aldus Schennink, gebruikmakend van de daartoe geëigende we tenschap en ervaringen. Ds. W. van der Zee, voorzitter van de stuurgroep CP zei dat de deelnemers een „nieuw hoogtepunt" nodig hebben, nu het na de Kerkendag moeilijk blijkt om de gewenste verbre ding te bereiken. Gedacht wordt aan een nieuwe Ker kendag in 1992. Of dat door gaat is afhankelijk van onder meer de financiële mogelijk heden. Hij wilde voorkomen dat de indruk ontstaat dat het met het CP een aflopende zaak is. „De beweging is niet meer weg te denken uit onze kerken; je kunt de betekenis niet alleen afleiden uit docu menten, maar vooral aan wat er op talloze plaatsen in ons land gebeurt en dat is heel LÜTSEN KOOISTRA PARIJS Voor de Franse rooms-katholieke kerk is het allemaal te veel. Naar het Pantheon, het profane heilige der heilige dat tijdens de Franse revolutie werd ge creëerd door de Sainte-Gene- viève kerk te ontwijden, wor den morgen de stoffelijke res ten overgebracht van abbé Grégoire. De abbé zal rusten temidden van andere be roemdheden als de filosoof Condorcet, de schrijver Victor Hugo en de verzetsheld Jean Moulin. Het project, geëntameerd door de commissie die dit jaar het Franse Revolutiefeest had ge organiseerd zou de verzoening hebben moeten bezegelen tus sen de Franse staat en de kerk die tijdens deze revolutie zo zwaar geleden heeft. Grégoire was de eerste pries ter die in 1790 de eed aflegde op de nieuwe grondwet, nadat hij zich had doen kennen als een voorvechter van de joden en van de slaven. Maar voor veel katholieken is hij op de eerste plaats een schismatie- keling, de man door wiens toedoen een clerus ontstond die niet langer aan de paus gehoorzaamde maar aan de Franse grondwet. Toen hij eenmaal trouw had gezworen aan de nieuwe grondwet volg den er meer priesters. Veel andere priesters daarentegen en onder hen ook diegenen die aanvankelijk sympathiek hadden gestaan tegenover de revolutie werden ter dood veroordeeld omdat zij die eed weigerden. Voor de Franse kardinaal Jean-Marie Lustiger is deze schismatieke houding van Grégoire de belangrijkste re den om zich morgen niet te laten zien bij de ceremonie in het Panthéon. In een vraag gesprek met het blad Le Mon de van vrijdag komt de kardi naal er, na daar aanvankelijk aanvankelijk lang om heen te draaien, niet onderuit dit tot de voornaamste reden te ma ken van zijn afwezigheid morgen, hoezeer hij van de verdere verdiensten van Gré goire ook overtuigd is. Tever geefs heeft president Mitter rand de afgelopen maanden geprobeerd de kardinaal te overtuigen zijn bezwaren te laten varen, het mocht niet helpen. Ook de herdenking zoals die dit jaar is verlopen heeft er toe bijgedragen dat de kardi naal niet over de streep te trekken was. Lustiger wijst er op dat het oude antj-clericalis- me dat men in deze dagen overwonnen waande, op nieuw in Frankrijk de kop heeft opgestoken. En de her denkers hebben de vele mar telaren van de Franse rooms- katholieke kerk stelselmatig over het hoofd gezien. Een en al jubel was er voor de resul taten ervan, maar niet voor de terreur waartoe zij heeft geleid en waaronder de kerk zwaar heeft geleden. Abbé Grégoire zelf heeft in die woelige jaren een weg ge volgd waarop maar weinigen hem konden volgen. Niet al leen de katholieken uit die tijd verafschuwden hem: hij werd als de duivel in persoon gezien, maar ook de jacobij- nen vonden dat hij niet ge noeg revolutionaire ijver aan de dag legde. De royalisten beschouwden hem als een ko ningsmoordenaar, maar hoe wel hij zitting had in de Con vention die het besluit nam Lodewijk XIV en Marie-An- toinette naar de guillotine te sturen, was hij een van de weinigen die zich daar tegen keerde. Maar dat feit wordt vrijwel altijd onder tafel ge schoven. En wat hem ook niet in dank werd afgenomen was dat hij behalve op de rechten van de mens ook aandrong op zijn plichten. Hij pleitte voor afschaffing van alle privileges waardoor alle Fransen gelijk zouden worden voor de wet. Terwijl de katholieken hem bleven verafschuwen, werd hij geëerd door de joden die bij het eerste eeuwfeest in 1889 een standbeeld voor hem oprichtten. Bij zijn dood in 1831 werden hem de laatste sacramenten geweigerd, omdat hij weiger de zijn eed in te trekken zoals de toenmalige aartsbisschop van Parijs De Quelen had ge ëist. Een Franse priester die ondanks dat verbod hem deze sacramenten toch toediende werd uit het ambt gezet. Bij zijn begrafenis op 31 mei 1831 waren er niettemin ruim twintigduizend mensen aan wezig om hem de laatste eer te bewijzen. Kardinaal Lustiger zei in het zelfde interview dat het beste geweest was als de stoffelijke resten van de abbé waren ge laten waar ze nu zijn: op het kerkhof Père Lachaise in Pa rijs. Dat zou het best in over eenstemming geweest zijn met de wil van Grégoire zelf. Grégoire was voor de revolu tie begon een eenvoudige pas toor in Embermesnil, een dorp in Lotharingen. Hij was wars van alle eergevoel. De kardinaal gaat wel een stukj e verder dan zijn voor ganger De Quelen, hij be schouwt hem als een zoon van de kerk en verzwijgt dat hem de laatste sacramenten door de kerk werden geweigerd. De hele gang van zaken rond de „Pantheonisation" van Grégoire bewijst dat de won den die de Franse revolutie de kerk heeft toegebracht nog steeds niet zijn geheeld. Des te merkwaardiger is het dat de pauselijke nuntius in Parijs, Lorenzo Antonetti, heeft laten weten wel naar het Pantheon te komen. An tonetti is tevens de deken van het diplomatieke corps in Pa rijs. Het Vaticaan heeft Gré goire kennelijk zijn zonden LPO TOT BISSCHOPPEN: HOEVEN Het Landelijk Pastoraal Overleg in Hoeven wil dat de gezamenlijke bis schoppen het gesprek met de Acht Mei-beweging opnieuw aangaan. Het LPO knoopte deze wens vast aan de aanbe veling dat binnen de RK ge loofsgemeenschap „het besef dient te worden bevorderd dat onderling respect voor el- kaars visies een teken is van een waarachtige geloofsge meenschap". Desgevraagd zei bisschop H. Ernst, dat de bis schoppen zich nu hierover op nieuw zullen moeten uitspre ken. Dit zou volgens hem moeten gebeuren in juni wan neer het slotdocument over de nu in Hoeven gehouden drie daagse bijeenkomst zal wor den gepresenteerd. Het LPO besteedde zijn tijd aan de wijziging van een 24- tal aanbevelingen over 'dia- konie („christelijk handelen") en maatschappij' die door de agendacommissie van het LPO waren opgesteld aan de hand van eerdere besprekin gen over dit onderwerp. Hoe wel door de diverse groepen een zeer groot aantal veran deringen in de ontwerp-aan- bevelingen waren aangedra gen, waren deze vrijwel nooit essentieel van aard, omdat zo goed als alle aanwezigen het met de teneur van deze aan bevelingen wel eens konden zijn (zoals de aanbeveling dat in principe de sterke schou ders in de maatschappij de lasten van de zwakken dienen te dragen en dat men werke lijk aandacht voor elkaar diënt te hebben. Deze teksten waren door de in discussie groepen verdeelde LPO-deel- nemers voorzien van allerlei nuanceringen waarover in een plenaire bijeenkomst werd gestemd.). In de wandelgangen werd door sommigen ongenoegen geuit over de weinig zinvolle manier waarop was verga derd. De Pax-Christi-afge- vaardigde H. Brautigam noemde de bijeenkomst (naar een woord van de Oostenrijk se staatsman Metternich) „ein laut tönendes Nichts" en dien de een motie in waarin werd voorgesteld de vele aanbeve lingen zoveel mogelijk te be perken en bondig te herschrij ven voor de volgende bijeen komst. Een samen met ande ren opgestelde motie waarin hij voorbereiding en verga derstructuur van het LPO laakte haalde het echter niet. Nadat een afgevaardigde ge dreigd had uit de agendacom missie te stappen en een an der de motie als „te negatief" opvatte, werd ze afgewezen. Afgevaardigde Victor Schef- fers van Justitia et Pax be treurde eveneens dat het LPO zich wel met abstracte richtlij nen voor de diakonie had be zig gehouden, maar niet met de concretisering ervan. Nu moest het werk in feite nog gebeuren. Hij werd daarin la ter in feite bijgevallen door kardinaal Simonis. Deze riep de afgevaardigden op de bis schoppen bij de concretisering ervan te helpen omdat die nu juist het leeuwendeel van het werk is. Bisschop Ernst gaf toe dat hij „geen nieuwe dingen" had ge hoord, maar dat het toch goed was je gezamenlijk met een onderwerp als diakonie bezig te houden. Vast punt van treurnis was ook nu weer dat in dit advise rend beraad van gelovigen geen deelnemers uit het Lim burgse bisdom aanwezig wa ren. Maar de overige bisscho- pen van wie een aantal -an ders dan bisschop Gijsen - om niet-principiële redenen af wezig waren, werden daar over niet meer zoals vroeger ondervraagd. Sinds het LPO-nieuwe stijl in 1984 begon zijn er nog maar weinig deelnemers geweest die alle bijeenkomsten hebben bijgewoond. Het verloop on der de deelnemers is erg groot. Voor het eerst werd de bij eenkomst vrijwel geheel ach ter gesloten deuren gehouden. Dit niettegenstaande een van de aanbevelingen dat inlei dingen statements en toelich tingen van het LPO zo'n groot mogelijk verspreiding verdienen. Zelfs werd voorge steld om daarvoor een nieuw blad in het leven te roepen, maar dit werd niet nader ge concretiseerd. PAUL VAN VELTHOVEN Duitse aspiraties afgepaald I Aj ng De goede afloop dit weekeinde van de bijeenkomst i Europese Raad in Straatsburg zal tot ver buiten Europ; grote tevredenheid hebben geleid. Met spanning werd i wacht welke positie de EG zou kiezen na de turbulrtcf)n volksrevoluties in Oost-Europa en na de zeer sereneL vi daarover van de presidenten Bush en Gorbatsjov op I" Conform de beloften van deze twee wereldleiders werd de Europese kaart niet hertekend. Het met argwaan onty-sta gen tien-puntenplan voor de hereniging van de beide Dl landen van de Westduitse bondskanselier Kohl, zonder overleg gepubliceerd na de EG-'tussentop' in Parijs, gaf i alle aanleiding met spanning uit te zien naar het resu van het overleg in Straatsburg. TWEE dagen lang hebben de twaalf EG-regeringsleider; vooral hun diplomaten achter de schermen verbeten oi legd over de Duitse aspiraties en de ruimte die de and EG-lidstaten daaraan kunnen geven. De top van Straatslj is op dat punt buitengewoon helder geëindigd: tegen her| ging van het Duitse volk is geen enkel bezwaar, maar zij slechts doorgang vinden in een Europees kader, op van een vrije, democratisch tot stand gekomen wilsbe: king van de betrokken volkeren en niet op de lai plaats onder handhaving van de bestaande grenzen. ;ulA .er sijrv gr U sc\J De Franse president en EG-voorzitter Mitterrand, die t het begin af de Duitse verlangens met veel begrip is t» moet getreden, heeft zijn diplomatieke gaven blijkbaarL volle benut. Hoewel hij zelf elk verband met nadruk T kent, heeft hij namelijk ook bereikt, dat Bonn heeft iij stemd met een versnelling van de Europese integratie en t een nieuwe overdracht van bevoegdheden op financieel, nomisch en militair gebied aan Brussel. DaT het economisch machtige West-Duitsland berei» zich in die mate aan de EG-besluitvorming te onderweg is politiek en symbolisch van buitengewone betekenis. V telijk zijn dit weekeinde in Straatsburg bestaande grenzeiP31"^ leen maar geconsolideerd. Figuurlijk zijn er grenzen verlt k f ir 'I Brieven graag kort en duidelijk geschreven. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonc stukken te bekorten Seksueel misbruik (2) De medewerksters van Vrou wen tegen Seksueel Geweld hebben volkomen gelijk als zij in een brief stellen dat sek sueel misbruik van kinderen in alle lagen van de bevolking voorkomt en dus niet uitslui tend in probleemgezinnen. Dat de media dat niet uit het oog moeten verliezen, is eveneens juist. Maar hun boosheid is ten onrechte op de kranten ge richt; die meldden alleen wat er (in dit geval in Sneek) is ge beurd. De boosheid zou de hulpverleningsorganisaties moeten betreffen die het rap port hebben opgesteld waarin bewust een verband werd ge legd tussen 'probleemgezin nen' en seksueel misbruik (met het verkrijgen van een subsidie als doel). Terwijl juist zij daar voorzichtig mee zou den moeten zijn. A.M. Dullaart, DEN HAAG. DN A-diagnose Helaas geeft het interview van uw krant met prof. C. de Bruijn verder voedsel aan de onrust die steeds weer rond genetisch onderzoek wordt verspreid. In zijn pleidooi voor de (DNA)-fingerprinting spreekt prof. de Bruijn nu zijn onge rustheid uit over de gevolgen van voorspellende DNA-diag- nostiek zoals bij voorbeeld bij de ziekte van Huntington. Wij delen zijn ongerustheid wan neer het zou gaan om een on zorgvuldig en niet goed door dacht gebruik. Echter, de cen tra, overal ter wereld, waar deze DN A-diagnostiek voor de ziekte van Huntington wordt toegepast, onderhouden nauwe kontakten, niet alleen m.b.t. de technische ontwikkelingen, maar zeer zeker ook ten aan zien van de psycho-sociale ge volgen. Er vind voortdurend ethische reflectie plaats waar bij medisch-ethische commis sies en patiëntenverenigingen een belangrijke rol vervullen. Op het Klinisch Genetisch Centrum en het Antropo-ge- netisch Instituut in Leiden wordt, in samenwerking met de afdelingen Klinische Gene tica en Medische Psychologie en Psychotherapie van de Erasmus Universiteit Rotter dam, onderzoek uitgevoerd naar de psychische en sociale aspecten van deze voorspellen de test. Natuurlijk moet de we tenschap dat men later een ernstige ziekte zal krijgen, verwerkt worden. Mensen lij ken daar toe in staat te zijn. Onze ervaring leert dat men sen die op grond van DNA-di- agnostiek vrij grote zekerheid hebben om de ziekte te krij gen, over het algemeen rede lijk goed kunnen omgaan met deze uitslag. De test heeft, in tegenstelling tot wat prof. de Bruijn beweert, noch in Ne derland noch in het buiten land geleid tot zelfdoding. Prof. de Bruijn lijkt zich door zijn uitspraak hierover zelf schuldig te maken aan mythe vorming. Van belang is dat het onder zoek pas plaats vindt na vele gesprekken en uitgebreide in formatie en dat de keuze om de test al dan niet te onder gaan door de betrokkenen zeer wel overwogen wordt geno men. Van belang is verder dat ook zonder voorspellend on derzoek in families waarin Chorea van Huntington voor komt zelf gekozen levens- rtg ~frer beëindiging vaker voorkei mede afhankelijk van de e ringen met zieke familieier Ten aanzien van de probl#^' tiek van het omgaan metJTv netische kennis is niemanmer diend met mythevorming.jpr( is dan ook aan te bevelen klinische ervaring en wl schappelijke onderbouwing0 basis vormen bij het fornffea ren van meningen op het bied van maatschappelijkeiaf plicaties van DNA-onderz» vt Haf Prof.dr. J.J.P. v.d. Kamp,» klinisch geneticus PP Dr. G.J.B. van Ommen, geneticus Drs. A. Tibben, klinisch psycholoog Stichting Klinisch Genei Centrum LEIDEN. Meidenterreur Pas op de zitting van de rf^ bank in Groningen, zo le{ in onze krant, beloofden zusjes van 16 en 17 jaar i Wildervank beterschap, n, zij maandenlang zeven poi"a gezinnen hadden geteifar seerd en eerdere pogingenjph de politie het tweetal in tjgjj men geen succes hadden^ had. Een politieman bef. zelfs te verhuizen, maarre op zijn nieuwe adres wiste a meisjes hem te vinden. Gei leden werden gevolgd enige gescholden, kinderen gemdal teerd en ruiten bekogeld.; w lijkt onbegrijpelijk dat j i: openbaar gezag het zover H k laten komen. De eveneens vi dagvaarde ouders hopen are het tweetal uit huis wordi 01 plaatst, omdat ze geen ent tf invloed op het duo hebbeen doen toch wat ze willenjiss rechtbankpresident zag fcn nelijk om die reden nieter een straatverbod, maar la^n Raad voor de Kinderbesck ming nu een onderzoek inple len. Ik heb medelijden m£n deskundigen die voor de bvi meisjes (en voor de maatscj ai pij) een oplossing moeten ral den. n G.T. Verhaar, jht DEN HAAG. |ck Kerstbomen p Tot nu toe heb ik nooit ietf; zien in een kunst-kerstbj maar nu ik weer al die pn tige sparren op marktei? pleinen te koop zie vraag ik me af of we i dat opzicht niet een i bijdrage kunnen leveren!11 de bescherming van ons?f lieu. De enkeling die L- kerstboom met een kluit kt— met de bedoeling de spar uk kerstdagen een plekje inL tuin te geven, slaagt daar^( zelden in, omdat de boom' (mis)handeling meestal k, overleeft, zoals ik uit eigei^ varing weet. D.J. Courant, VOORBURG. Nestkasten Wat geweldig dat in het ViF schotense bos Ter Waddj) dat bijna helemaal door beK wing is ingesloten, dank/ vijftien nestkastjes het bir seizoen van de vogels zo j? is geweest, dat het resuï ver boven het landelijk geil delde is gekomen. Hulde v de werkgroep, die zo'n aandeel heeft gehad in hel' reiken van dit resultaat. J. Th. Swildens, VOORSCHOTEN. u

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2