Stasi wordt van jager
plotseling het haas ie
-Russische eenheden in DDR in staat van paraatheid
Burgerforum wil staken
als Husak niet vertrekt
Baltische
republieken
tarten
Gorbatsjov
IE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Buitenland
SAidóaOoivumt
VRIJDAG 8 DECEMBER 1989 PAGINA 5
leiBouterse en Brunswijk
gallen huurlingen aan
PARAMARIBO In Oost-Suriname is
t fjij een gezamenlijke aanval van het na-
Tonale leger en het Jungle Commando
sjel, een groep huurlingen een blanke
*eJuurling gedood. Het stoffelijk over
at Éfchot van de huurling is vanmorgen tij-
8elens een extra uitzending op de televi-
en je vertoond. Een niet genoemd aantal
jaijuurlingen zou na de aanval zijn ge-
an ijucht met medenemen van gewonden,
n n^e gedode huurling zou betrokken zijn
V wweest bij de aanval van maandag op
ie de militaire post bij Kraka waarbij ze-
Jtudlen doden vielen. Die aanval, zo wil al-
lerzipans legercommandant Sital doen gelo-
at njen- zou zÜn geleid door commandant
hanljonpong in opdracht van de mensen-
"echtenactivist Stanley Repsch.
BULGAREN BETOGEN VOOR
GODSDIENSTVRIJHEID
SOFIA In de Bulgaarse hoofdstad Sofia hebben duizen
den mensen gedemonstreerd voor godsdienstvrijheid. Het
was voor het eerst sinds de communistische machtsoverna
me in de jaren veertig dat in Bulgarije voor deze doeleinden
werd betoogd. De bijeenkomst was georganiseerd door het
onafhankelijke Genootschap voor de Verdediging van Gods
dienstvrijheid en Geestelijke Waarden. De wet uit '47 stelt
strenge beperkingen aan de godsdienstvrijheid, zowel voor
de christenen als voor de moslims. De Bulgaarse orthodoxe
kerk staat tot op heden onder strenge controle van de com
munistische partij, terwijl het snel afnemend aantal moefti's
in het land onder strikt staatstoezicht staat. De demonstran
ten drongen voorts aan op de invoering van vrijwillig gods
dienstonderwijs op de Bulgaarse scholen, de officiële erken
ning van het kerkelijk huwelijk, en de herinvoering van
Pasen en Kerstmis als officiële fêestdagen. Sinds 1944
moeten de Bulgaren op deze christelijke feestdagen normaal
werken.
Kritiek op uitwijzen
na aanslag Colombia
BOGOTA De aanslag met een vijfhon
derd kilo zware bom in de Colombiaanse
hoofdstad Bogota is nog niet opgeëist maar
de politie laat er geen twijfel over bestaan
dat de aanslag het werk is van de drugs
maffia. Het aantal doden is inmiddels geste
gen tot 52; er vielen zeker duizend gewon
den en de schade aan zo'n vijftienhonderd
gebouwen wordt geschat op 46 miljoen gul
den. Het Colombiaanse Huis van Afgevaar
digden meent dat de regering van president
Barco met het uitwijzen van cocaïnebazen
naar de VS een heilloze weg is ingeslagen
die het geweld van de drugskartels alleen
maar verhevigt. Het Huis besloot daarom in
een referendum het oordeel van de burgers
te vragen over het uitwijzingsbeleid.
Politie houdt
RAF-leden aan
KIEL/KARLSRUHE In de
Westduitse deelstaat Schleswig-Hol-
stein zijn gisteren een man en een
vrouw gearresteerd die ervan wor
den verdacht lid te zijn van de Rote
Armee Fraktion (RAF). Deze stads-
guerrillagroep heeft zich vorige
week verantwoordelijk gesteld voor
de moordaanslag op president-direc
teur Herrhausen van de Deutsche
Bank. De aangehouden personen
zijn overigens niet Horst en Barbara
Meyer, zoals eerder werd veronder
steld en die al jaren op de opspo
ringslijst van justitie staan. De twee
arrestanten zouden niet tot de kern
van de RAF behoren.
„Socialistisch kamp
bestaat niet meer"
HAVANA President Fidel Castro van
Cuba vindt dat het socialistische kamp
„feitelijk niet meer bestaat". De Cubaan
se president zei dit gisteren in een toe
spraak ter ere van zijn landgenoten die
de afgelopen dertig jaar omkwamen tij
dens de uitvoering van missies in het
buitenland. Volgens hem hebben de „de
stabilisatie in de socialistische landen in
Oost-Europa" en de concepten die daar
uit voortkomen „negatieve economische
gevolgen" voor Cuba. Castro maakte in
zijn rede ook een toespeling over het
probleem van de Duitse hereniging. Hij
zei bezorgd te zijn over een eventuele
opleving van „fascistische of pan-germa-
nistische" gevoelens in Europa.
üel O «J
(Van onze verslaggever
?tsba Twan van den Brand)
itijd i
- af OSTBERLIJN In de
era4DR durft geen mens zijn
Iraag meer omhoog te
[Gatten en gemeen uit de
gen te kijken. Bang als
dj is om voor een agent
-Jan de Staatssicherheits-
1. Jienst te worden versie-
en.
lat beeld mag, zeker gezien
C kou van de laatste dagen,
fat geforceerd lijken. Maar de
thrik zit er toch goed in bij de
it voor kort zo gevreesde Sta-
j's. Het zette luitenant-gene-
aal Wolfgang Schwanitz, chef
an de geheime dienst gisteren
en tot een emotioneel beroep
het Oostduitse volk om
en vuist te ballen tegen zijn
anschappen. „Dat is gevaar-
ik voor het land, het leidt tot
der Dresden en Rostock tot
massale en gewelddadige over
vallen op de Stasi-gebouwen.
Daarbij werden vernielingen
dagen overigens ook voor bij
de gebouwen van de Volksar
mee, het geregelde leger.
De 59-jarige Schwanitz is ver-
aangericht, geheime stukken antwoordelijk voor de nieuwe
meegenomen en personeel van
de gehate dienst bedreigd en
gemolesteerd.
Schwanitz, pas drie weken de
grote baas, maakte er gisteren
een heus drama van. „Mede
werkers van mijn dienst en
hun familieleden bevinden
zich momenteel in levensge
vaar. Maar zij hoeven toch
niet te boeten voor de fouten sloten zoveel
van de oude leiders'
koers van de Stasi, die een
paar weken geleden is omge
doopt tot Bureau voor Natio
nale Veiligheid. Dat klinkt
wat vriendelijker en past dus
beter in de nieuwe stijl van
Oostduitse glasnost en pere
strojka. Naar het voorbeeld
van zijn collega's bij de Russi
sche KGB heeft Schwanitz be-
ogelijk inter-
Speurneuzen
J ïaos
lëe rollen in de DDR zijn om-
misi ?draaid. De Stasi is bang voor
t "- 1 et volk. Andersom is dat
h°0{ »enszins meer het geval. De
slee (gelopen dagen kwam het in
gen «schillende steden, waaron-
views te geven vanuit zijn
kantoor aan de Normannen-
strasse, om daarin zo weinig
mogelijk wezenlijks te zeggen.
Na enige nuancering, bleek de Behalve dan, dat de oude ba-
pijn nogal mee te vallen. Aan
tallen gewonden wist Schwa
nitz niet op te sommen, maar zich moet dragen. „Wij hebben
ze konden in alle gevallen met onszelf kritisch geanalyseerd
eerste hulp worden opgelapt. en zullen ons radikaal losma-
Een gang naar het ziekenhuis ken van het verleden", beloof-
kwam er niet aan te pas. De de hij. „In mijn huidige functie
dreigementen bestonden
deels uit gebalde vuisten,
ervaar ik pas hoe eigenmach
tig het optreden is geweest van
spierde taal en een enkele ruit veel leidende figuren in de
die ingegooid werd bij een Staatssicherheitsdienst".
aantal van Schwanitzs speur
neuzen. Dat soort ongeregeld
heden deden zich de laatste
Dinsdag werd Schwanitz ver
lost van een groot deel van de
oude garde, onder wie de ge
neraals Mittig en Neiber. Dat
werd op non-actief gezet. In
middels heeft Schwanitz ook
een telefoonnummer geopend,
waarop het Oostduitse volk
haar ei kwijt kan over misda
den van de Stasi-agenten. Vol
gens majoor Frommel, die als
telefonist en eerste stootkussen
•fungeert, staat het apparaat op
Zijn bureau niet stil.
„Ik kan de mensen niet direct
antwoord geven, maar noteer
hun aantijgingen. Alle ver
dachtmakingen worden nage
trokken", aldus Frommel, die
zegt mensen uit brede kring
aan de telefoon te krijgen.
„Het verrassende is het grote
aantal". De majoor houdt het
op tien per uur. Met die kla
gers heeft Schwanitz geen
moeite, wel met zijn daadwer
kelijke belagers. Er gebeuren
ongelukken als de bestorming
van de Stasi-kantoren door
gaat, zo waarschuwt hij.
De baas vindt dat zijn perso
neel, dat sinds kort ter zelfver
dediging niet meer gericht
mag schieten, zich tot nu toe
gedisciplineerd heeft gedra-
De wapens van de arbeidersmilitie uit een fabriek in Schwerin werden gisteren het politiebureau
binnengedragen. Arbeidersmilities en de staatsveiligheidsdienst zijn doelwit van de woedende
DDR-burgers.
gen. Ondanks psychische pro
blemen. „We moeten er voor
zorgen dat iedereen zijn zenu
wen de baas blijft, anders esca
leert de zaak. Nee, dat is geen
dreigement. Maar er heerst nu
eenmaal veel bitterheid bij
mijn mannen. Ze hebben ja
renlang trouw de bevelen van
de oude garde opgevolgd, om
dat ze blind in haar geloofden.
Nu voelen ze zich ontzettend
bedrogen", beweert Schwanitz.
Daar komt bij dat de nieuwe
baas achtduizend Stasi-lui ont
slag wil aanzeggen. De voor
malige jagers hoeven in hun
nieuwe werk- of studiekring
op weinig collegialiteit en
sympathie te rekenen. Ze wor
den dan ook deels onder de
grond verborgen, in de bruin-
koolmijnen waaraan de DDR
zo rijk is. Volgens Jurgen Lës-
sig, een woordvoerder van de
oppositiegroep Neues Forum
en zelf herhaaldelijk opgepakt
door de dienst, deugen de Sta
si's eigenlijk nergens meer
voor. „Ze zijn schizofreen, lij
den aan achtervolgingswaan
zin. Zelf denken kunnen ze
niet, ze beseffen ook niet meer
wat eerlijk zijn of liegen is".
ïchtl
eii
8Vashington/ber-
gen LIJN De Sovjetunie
ar sneeft haar troepen in de
'er <JDR in staat van paraat-
k kvieid gebracht om haar
chtjiilitaire bases en kernwa-
in lens in het land te be-
milithermen. Volgens een
Joge Amerikaanse militai-
srst r functionaris gaat het
all|m »»een goedaardige
en Witregel. Ze maken zich
;ld sprgen voor hun troepen,
erlarin terecht", aldus van-
aat jaag de Amerikaanse
krant The Washington
Post.
Volgens onbevestigde berich
ten is het tot een handgemeen
zijn gekomen op een legerbasis
in de DDR, maar het is niet
bekend of daarbij ook Sovjet
militairen zijn aangevallen. De
laatste tijd hebben Amerikaan
se inlichtingendiensten een
ongewoon groot aantal bood
schappen tussen de Sovjetunie
en haar bases in de DDR opge
vangen, zoals dat meestal het
geval is bij grootschalige mili
taire oefeningen.
De Amerikaanse militaire in
lichtingendienst maakt zich
wel zorgen over de jongste
maatregel, maar acht een Sov
jet-interventie in de DDR on
waarschijnlijk. Minister van
buitenlandse zaken James Ba
ker deelt deze mening. Zijn
Sovjet-ambtgenoot Sjevard-
nadze heeft hem verzekerd
dat Moskou niet militair zal
ingrijpen in Oost-Europa, zei
Baker tegenover de Post. „Dat
zou immers betekenen dat de
perestrojka is mislukt."
In de DDR zijn ongeveer
400.000 Sovjetmilitairen gesta
tioneerd, waaronder een aan
tal elite-eenheden. De Russi
sche maatregelen weerspiege
len de vrees onder DDR-lei-
ders voor een uitbarsting van
haatgevoelens jegens de com
munistische staat en haar or
ganen. In een vraaggesprek
met de DDR-televisie toonde
premier Hans Modrow gister
avond begrip voor de acties
van woedende burgers. Hij
waarschuwde echter tegelij
kertijd voor „een toestand van
wetteloosheid". Modrow be
klemtoonde dat in een staat al
leen rechtgesproken kan wor
den door de daartoe bevoegde
organen. De premier gaf ook
te kennen dat militaire objec
ten zullen worden verdedigd
tegen eventuele aanvallen.
De burgemeester van Dresden,
Wolfgang Berhofer, heeft zijn
ongerustheid uitgesproken
over het grote aantal korte
werkonderbrekingen in staats
bedrijven. Met de acties willen
de werknemers afdwingen dat
er een einde komt aan de be
moeienis van de SED met de
bedrijfsvoering, dat de be-
drijfsmilities worden ontbon
den en dat er snel economi
sche hervormingen worden
doorgevoerd. Berghofer ver
klaarde in een interview met
het Westduitse blad Bild dat
de stakingen uit de hand drei
gen te lopen, en dat er aan
„beide zijden" de mogelijkheid
is dat er geweld uitbreekt.
Ondanks de mogelijkheid om
te reizen en de veranderingen
in de DDR, emigreren intus
sen per dag nog bijna 2.000
Oostduitsers naar het Westen,
zo blijkt uit cijfers. De West
duitse autoriteiten verwachten
voorlopig- nog geen einde aan
de stroom. Ina Ruehl, woord
voerster van het Westduitse
Rode Kruis, verklaarde dat ie
dereen had gehoopt dat de toe
loop zou stoppen door de de
ontwikkelingen in Oost-Duits-
land, maar dat die hoop ijdel is
gebleken.
De Oostduitse televisie meldde
gisteren dat in een aantal ge
vangenissen opstanden zijn
uitgebroken. De televisie toon
de beelden van de gevangenis
in Bautzen, ten oosten van
Dresden, waar spandoeken uit
de ramen hingen en de gevan
genen schreeuwend betere
leefomstandigheden eisten.
MOSKOU Nadat in Li
touwen het parlement gis
teren de deur had openge
zet voor een- meerpartijen-
systeem, heeft ook de Bal
tische Sovjetrepubliek
Estland een einde gemaak
aan de leidende rol van
de communistische partij.
In Estland was het het cen
traal comité van de partij zelf
dat het licht op gooen zette.
Deze stap moet nog door het
parlement worden bevestigd.
Litouwen is de eerste repu
bliek in de Sovjetunie die een
einde maakt aan het macht
smonopolie van de communis
tische partij. Dat monopolie is
in 1977 onder de toenmalige
partijleider, Leonid Brezjnev,
vastgelegd in Artikel zes van
de constitutie van zowel het
gehele land als van de deelre
publieken.
De twee Baltische republieken
gaan lijnrecht in tegen de
wens van Moskou. President
en partijleider Gorbatsjov
sprak zich afgelopen maand
nog duidelijk uit tegen invoe
ring van een meerpartijenstel-
sel. „In de huidige, complexe
situatie waarin wij verkeren is
handhaving van het éénpartij-
systeem essentieel", zo schreef
hij toen in de Pravda Ook de
Opperste Sovjet (parlement)
verwierp twee weken geleden
nog een voorstel de leidende
rol van de partij uit de grond
wet te schrappen. Maar de
druk om in ieder geval over
de kwestie te discussiëren,
nam sindsdien alleen maar toe.
Zo riepen Nobelprijswinnaar
Andrej Sacharov en vijf ande
re parlementariërs vorige
week de Sovjetburgers op, om
11 december gedurende twee
uur het werk neer te leggen
om de eis kracht bij te zetten
voor een debat over Artikel
Zes in het Congres van Volk
safgevaardigden. Dat komt
vanaf 12 december weer bij-
De oproep van Sacharov werd
fel veroordeeld door de rege
ringskrant Izvestija, maar door
het besluit van Litouwen en
Estland lijkt het debat nu on
afwendbaar. Terwijl Hongarije
en Polen al een meerpartijen-
stelsel kennen, maakten ook
de DDR en Tsjechoslowakije
de afgelopen week een einde
aan de alleenheerschappij van
de partij. En steeds meer repu
blieken binnen de Sovjetunie
geven te kennen dezelfde weg
te willen inslaan. Volgens
waarnemers is het derhalve
niet uitgesloten dat afgevaar
digden in deelparlementen
van andere Sovjetrepublieken
nu proberen hetzelfde te be
reiken als hun collega's in Li--
touwen.
Lngp-een onderzoek
LLloodseskaders
n Zuidaf rika
iHANNESBURG Dé
luidafrikaanse president
;e Klerk weigert een ju-
Sdisch onderzoek naar
(eschuldigingen als zou-
|en doodseskaders bij ge-
eime operaties tientallen
ti-apartheidsactivisten
(ebben vermoord.
Klerk wil de zaak alleen
r de politie laten uitzoeken,
jaar die wordt er door men-
Jnrechtenorganisaties juist
Jan beschuldigd de doodseska-
fcrs t,e hebben geformeerd
Brie voormalige Zuidafrikaan-
politiemannen verklaarden
hlangs tientallen politieke
aoorden te hebben begaan in
joodseskaders die van officiële
ijde werden gesteund. Sinds
«78 zijn ongeveer zestig, on-
fgehelderde moorden ge
leegd.
__feen krant ontvangen? Bel tussen
(.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen
I.OO en 15.00 uur. telefoon 071-
t22.48 en uw krant wordt nog de-
de avond nabezorgd.
IRA-
aanslag
Enorme
schade in het
centrum van
de Noordier-
se stad Lis-
burn, waar
i gisteren een
IRA-bom
ontplofte.
Twee politie
agenten en
zeventien an
dere mensen
raakten ge
wond, van
wie drie ern
stig. De IRA
gaf twintig
minuten voor
de ontplof
fing een
waarschu
wing. De
markt en de
aangrenzen
de straten
konden hier
door tijdig
worden ont
ruimd.
FOTO: EPA
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
Nog één slag met de bijl en dan zwiept de acaciastam
enorme kracht overeind, rotsblok en touw met zich sleurend.
Aanvte wilden staan er stokstijf van verbazing bij, maar Rob kan een
ze ziichkreet niet onderdrukken. Want hoog door de lucht suist het
?hou<fctsblok voort, de kabel met zich trekkend. Ver aan de overzijde
rier én de kloof ploft de steen neer in het geboomte. Er komt dan
ngeslbor Rob nog even een spannend moment. Want alle werk is
bor niets geweest, wanneer de kabel zich niet om een boom
heeft geslingerd en houvast heeft gekregen aan de overkant. Hij
beduidt de wilden de kabel voorzichtig in te palmen. Met een,
grote boog hangt het touw nu over de kloof, maar Rob merkt tot
zijn opluchting, dat die boog steeds kleiner wordt en dan staat
daar opeens de kabel strak gespannen. Hoera, het is gelukt! De
verbinding met de „andere wereld", hoe primitief ook, is tot
stand gemomen.
Verovering
per video
voor luie
Amerikanen
NEW YORK De afgelo
pen jaren hebben videopro-
dukties als 'Videohond' en
'Videobaby' de gestresste
jonge stellen van Amerika
in staat gesteld te genieten
van de zegeningen van het
ideale gezin, zonder de zorg
van uitlaten of luiers ver
wisselen.
Doe eenvoudig een 'inter
actieve' videoband in de
video en de huiskamer
wordt overspoeld door de
affectie van een elektroni
sche Fikkie of het gemur
mel van een gelukkig kind.
Nu, met Kerstmis in het
verschiet, heeft een Ameri
kaans bedrijf dit idee nog
verder uitgewerkt door een
'Videovriendin' te creëren.
Het is een videoband die de
drukke of verlegen man,
die het alleen zijn moe is,
een risicovrij sociaal leven
belooft. De band voorziet
in de spanning van de
'jacht', die geopend wordt
met een kennismaking in
een cocktailbar, en volgt
het hele circuit van samen
uitgaan tot de vaste relatie.
Het beeld vervaagt overi
gens discreet wanneer de
vriendin tenslotte valt voor
de charme van de aanhou
dende aanbidder. De at
tractie van 'Videovriendin'
is dat iedereen de grote
minnaar kan spelen. Hoe
saai ook je conversatie,
'Debbie', gespeeld door te
levisiester Jessica Tuck,
flirt met je en moedigt je
aan. Nadat ze heeft verteld
dat ze studente is en een
part-time fotomodel, mag
je een drankje voor haar
bestellen - iets fris, na
tuurlijk. Hoe onhandig je
antwoorden ook zijn, ze
blijft vertellen dat ze je
„heel leuk vindt". Volgens
Ellen Klyce, directeur van
het bedrijf dat de banden
produceert, is 'Videovrien
din' een grote hit. Ze is nu
ook bezig met een 'Video
vriend'.
(c) The Times, Londen
PRAAG Terwijl de
kersverse premier van
Tsjechoslowakije Marian
Calfa (43) naarstig poogt
een nieuw kabinet te for
meren, heeft Burgerforum
opgeroepen tot een lande
lijke staking op maandag,
indien president Husak
zondag niet aftreedt.
Als opvolger van Husak wor
den onder anderen genoemd
de gisteren afgetreden premier
Adamec en Alexander Dub-
cek.
Vaclav Havel, de leider van de
oppositiebeweging Burgerfo
rum heeft gezegd bereid te zijn
president te worden indien hij
voor deze post wordt ge
vraagd. ,Ik heb het heel druk
als schrijver, ik heb geen poli
tieke ambities, ik beschouw
mezelf niet als een beroepspo
liticus. Maar als het de enige
dienst is die ik mijn land kan
bewijzen, dan zou ik het
doen", aldus Havel.
Overigens ontkende Burgerfo
rum de opgestapte premier
Adamec onder zware druk te
hebben gezet met hun eisen.
Adamec (63) beschuldigde
Burgerforum daar woensdaga
vond van. Gisteren voerde hij
zijn dreigement uit nadat hij
de voorgaande dagen bezig
was met het vormen van een
nieuw kabinet. De oppositie
wees zijn afgelopen zondag
aangetreden regering af, om
dat slechts vijf van de 21 mi
nisters niet-communisten wa
ren en bovendien op onbe
langrijke posten waren gezet.
Het is nu aan Marian Calfa
een welgevalliger kabinet sa
men te stellen.
In Praag werd gisteren gesug
gereerd dat Adamec is geprest
te vertrekken door orthodoxe
partijleden, die tijd willen
winnen. Die opzet lijkt te mis
lukken nu de communistische
partij heeft besloten haar bui
tengewone partijcongres te
vervroegen van 26 januari
naar 20 en 21 december. Het
politburo, het dagelijks be
stuur, besloot gisteren voorts
twee 'vooraanstaande ex-partij
leiders, Milos Jakes en Miros-
lav Stepan te royeren.
Wat er nu gaat gebeuren is
niet duidelijk. Het was de be
doeling van de oppositie dat
Husak zou opstappen nadat hij
de nieuwe regering zou heb
ben beëdigd. Burgerforum
diende eerder deze week een
lijstje in met namen voor ze
ven ministersposten. Eén van
de kandidaten is Forum-
woordvoerder Jiri Dienstbier,
die op Buitenlandse Zaken zou
moeten komen. De communis
tische premier Calfa, die even
min het vertrouwen geniet
van Burgerforum, heeft daar
over vandaag onderhandeld.
Of het vanavond nog komt tot
een beëdiging van een nieuw
kabinet is onzeker.
Een ontgoochelde premier Adamec loopt weg na besprekingen met Burgerforum om vervolgens
zijn ontslag aan te bieden bij president Husak.
