Leidse Courant | 1989 | 8 december 1989 | pagina 15

De Bezetting' in nieuw jasje:
lindringende serie van 21 delen

fROS bij Raad van State over zaterdagsport NCRV

Opera La Dafne van Marco da Gagliano

gehekst gordijn
iverheerstHamlet

Platform moet marktwaarde
HD-televisie ontwikkelen

Epilepsie?

Leidse Courant: voor meer dan nieuws alleen. Een krant voor u!

INJUNST/RTY

CcidócSoumnt

VRIJDAG 8 DECEMBER 1989 PAGINA 15

eiixtra Antonius
eTi Cleopatra

guJN HAAG Wegens de over-
vaupende belangstelling - alle
e "Verstellingen zijn tot dusver uit-
re (kocht - geeft Toneelgroep De
n pel zaterdag 23 december in het
een extra middag-

tufrstelling van 'Antonius en Cleo-
die om 13.00 uur begint. Op
dag wordt 's avonds de laatste
in de regie van Erik
in ^en Haag gespeeld. Na de
Lpgse serie is 'Antonius en Cleo-
e vra' alleen nog te zien in het Am-
Hoffdamse theater Carré van zater-
lbalj 6 t/m woensdag 10 januari en
tinide Rotterdamse Schouwburg za-
iag 13 en zondag 14 januari.

Emmy-winnaar Lindwer
maakt Westerbork-film

HILVERSUM Emmy-winnaar
Willy Lindwer werkt momenteel aan
een film over het voormalige nazi-
doorgangskamp Westerbork. Tijdens
de tweede wereldoorlog werden
104.000 joden vanuit dit kamp door
gestuurd naar Auschwitz, Sobibor en
Treblinka.

Lindwer maakt de film in opdracht
van de TROS. De omroep brengt de
rolprent, waarin onder meer een aan
tal overlevenden van het kamp aan
het woord komt, op 4 mei 1990 onder
de titel „Kamp van hoop en wan
hoop" op het scherm. De film is te
vens een eerste stap in de richting
van een actie, die van Westerbork
een nationaal momument moet ma-

DEN HAAG In samenwer
king met anderen heeft het
Koninklijk Conservatorium in
Den Haag de opvoering van de
opera La Dafne van Marco da
Gagliano uit het Italië van het
begin van de zeventiende eeuw
voorbereid.

De eerste voorstelling is 18 december
in Den Haag, met herhalingen op 19
en 20 op dezelfde plaats en op 21 en
22 december in het Academietheater
van de Hogeschool voor de Kunsten
in Utrecht. Het project is opgezet
door de vakgroep theater- en mu
ziekwetenschap van de rijksuni
versiteit in Utrecht en het Haagse

conservatorium. Studenten namen
het initiatief ervoor. De muzikale
leiding berust bij Jan Boogaarts die
aan beide instituten doceert. De
voorstelling wordt geregisseerd door
Eddy Habbema. Uitvoerenden zijn
behalve een tiental solerende voca
listen het koor van de Utrechtse
vakgroep, het kamerkoor en het ba-
rok-ensemble van het conservatori
um.

De opvoering van de opera wordt
gecombineerd met de uitvoering van
twee madrigalen uit 1602, eveneens
van Marco da Gagliano. Aan de pro-
duktie nemen ook studenten deel
van de opleiding muziekregistratie
van het conservatorium, evenals stu
denten van de Ecole de Couture in
Arnhem voor het ontwerpen van

kostuums en van de Koninklijke
Academie van Beeldende Kunsten
in Den Haag voor het ontwerpen
van affiche en programmaboek.
De opera is geschreven in opdracht
van de Hertog van Mantua voor
feestelijkheden rond het huwelijk
van diens zoon in 1608. Ottavio Ri-
nuccini schreef het libretto. Compo
nist Marco da Gagliona (1582-1643)
was één van de eerste vertegenwoor
digers van de „stile representative".
Dit staat in de muziek voor een een
stemmig begeleide schrijfwijze. Er
wordt meer in gereciteerd dan ge
zongen. De stembuigingen van de
pathetische declamatie worden erin
nagevolgd. De stile representativo
werd vooral toegepast in de vroege
barok in catate, opera en oratorium.

Sammy Fain
overleden

LOS ANGELES De Ameri
kaanse componist Sammy
Fain, die honderden populaire
liedjes schreef en Oscars won
voor „Love is a Many Splen-
doured Thing" en „Secret
Love", is op 87-jarige leeftijd
overleden. Hij stierf aan een
hartaanval. Fain, die in New
York werd geboren als Samuel
Feinberg, schreef songs voor
film en theater. Onder zijn be
kendste werken zijn „I'll be
seeing you", „A certain Smi
le", „Tender is the Night",
„April love" en „I can dream
Can't I".

HILVERSUM Als ge-
j volg van een lichte her-
I senbloeding is dr. L. de
I Jong niet in staat de
J kroon op zijn journalis-
I tieke werk te zetten.

Na het afronden van zijn
standaardwerk 'Het Konink
rijk der Nederlanden in de
Tweede Wereldoorlog' werk
te hij met veel enthousiasme
aan een 'eigentijdse' herha
ling van zijn succesvolle serie
'De Bezetting', die in het be
gin van de jaren '60 werd uit
gezonden. In juli behoefde al
leen nog zijn begeleidend
commentaar te worden opge
nomen. „Toen lag ik plotse
ling op de grond en kon ik
niet meer spreken", zo lichtte
hij deze week in Hilversum
toe. Pier Tania_ nam de pre
sentatie over van de reeks,
die van donderdag volgende
week tot 3 mei 1990 in 21 af
leveringen op Nederland 3
wordt uitgezonden.

De serie veroorzaakte dertig
jaar geleden sensatie. De
meeste kijkers werden voor
het eerst geconfronteerd met
de gevolgen die de oorlog
buiten hun eigen omgeving
had aangericht. Later is wel
vastgesteld dat pas met het
uitzenden van 'De Bezetting'
een algemene belangstelling
ontstond voor de Tweede
Wereldoorlog, waaraan de
herinnering tot dan toe mas
saal was weggedrukt. Het
leed als gevolg van de collec
tief geslagen wonden was tot
dan toe persoonlijk verwerkt.
Nederland had het te druk
met de Wederopbouw.
Sensatie zal de nieuwe reeks
niet wekken. De - hardere -
conclusies van De Jong, bij
voorbeeld over de bijna alge
mene medewerking van

ambtelijk Nederland aan de
anti-joodse maatregelen, trok
hij al in zijn boeken. Aangrij
pende documentaires en
speelfilms over alle mogelijke
aspecten van de Tweede We
reldoorlog zijn nu bijna dage
lijks op de buis te zien. Er
zijn, naast 'Het Koninkrijk',
vele honderden publicaties
over verschenen.

Indringend

'De Bezetting' zal echter -
net als in de jaren '60 - op
nieuw en indringend verslag
doen van de terreur waar
mee Nederland tussen 1940
en 1945 werd geconfronteerd.
Ditmaal voor een publiek dat
er voor het overgrote deel
niét bij is geweest, en zich
nauwelijks voor zal kunnen
stellen dat de vertoonde gru

welen werkelijk plaats heb
ben gevonden. Het is een
aangrijpend document ge
worden, dat dank zij de video
in een grote oplage bewaard
zal blijven.

De oude serie vormt het uit
gangspunt. Rond 30 a 40 pro
cent van het beeldmateriaal
is opnieuw gebruikt. Ook
wordt een deel van de inter
views daarin - met bijvoor
beeld ex-premier Gerbrandy,
dr. Willem Drees, prins
Bernhard, admiraal Helfrich,
verzetsleider Henk van
Randwijk en ex-gouverneur-
generaal Tjarda van Starken-
borgh - herhaald. Nu doen ze
gedateerd aan: zwartwit ge
filmd en met een vaak erg
ouderwets aandoend woord
gebruik. Nieuwe vraagge
sprekken zijn niet overwo

gen. „Driekwart van de geïn
terviewden is inmiddels
overleden. De rest is oud en
grijs geworden en zou het
verhaal toch niet beter ver
tellen dan toen", aldus De
Jong.

De beelden zijn aangevuld
met nieuw materiaal, dat
voor het overgrote deel pas
later werd ontdekt of be
schikbaar kwam en voor een
belangrijk deel nog nooit in
Nederland te zien was. De
commentaren van De Jong
zijn scherper dan in de jaren
'60: „Het feitenmateriaal is
nu aanzienlijk groter. Er zijn
resultaten verwerkt van we
tenschappelijk onderzoek,
wat het mogelijk maakt be
trouwbaarder conclusies te
trekken dan in de jaren '60
mogelijk was."

Presentatie

Zondagmiddag om 12.45 uur,
na Het Capitool, wordt de
nieuwe serie ingeleid in een
documentaire van een half
uur. Daarin ziin ook beelden
te zien van de oude reeks,
met De Jong als presentator,
die grafische gegevens nog
met een viltstift op tekenbor
den 'schreef. De vormgeving
is aanzienlijk verbeterd. De
historicus legt zelf uit waar
om hij de presentatie niet op
zich kon nemen - het is te
horen dat het spreken hem
nu moeilijker af gaat. De in
leidende documentaire is
zondagmiddag te zien om
12.45 uur en wordt woens
dagavond om 20.25 uur her
haald. De uitzendingen vin
den plaats op Nederland 3.

ANDRÉ HORLINGS

t ^fjbeurtenis: Th» Leicester Haymar-
1 ue Theatre speelt 'Hamlet' w"

dj:.

Wil-

Andrew Jarvis, Anne White,

enteionica Smart e.a. Scenografie:
£en rid Borowski. Regie: Joeri Ljoebi-
am. Stadsschouwburg, Groningen,
isravond. Herhaling van 11 t/m
4e gdecember (13 dec. tevens mati-
inenivoorstelling) in de Stads-
meriouwburg Amsterdam.

n de1 gordijn is een wereld-
ndst. Nou ja, gordijn. Meer

gigantisch macraméwerk

ienlijk, vijfenveertig vier-
meter en behekst: het
iait naar voren, naar achte-
i, zijwaarts, rond, en jaagt
personages voort of houdt
gevangen. Méér dan een
rdijn dus; bijna een levend
ig dat de personages in zijn
iep houdt. En soms ingrijpt:

g het laatste bedrijf duwt het
(dijn Claudius naar voren,
■eet in het vooruitgestoken
SIDfcard van Hamlet.
la's101" sPelers en toeschouwers
t randert het perspectief
Drtdurend en de scènewisse-
•erWgen i0pen natuurlijk als een

vergin. Het gordijn heeft veel
meffleties, maar het is duidelijk
it het uiteindelijk symboli-
irt: de totalitaire staat. Joeri
een)ebimov regisseerde deze
de Wiet' in dezelfde enscene-
de voor zÜn eM?en Moskouse
en het is heel
voor te stellen dat het
toen (1971) als een bom is

lar nu? Geen huiveringen.
het!t is ergens toch heel onge-
kijken terwijl re
volte beelden uit Moskou,
zalerPa8 of Leipzig nog door je
ofd spoken. Maar Ljoebimov
B e-

heeft de symboliek gehand
haafd en ver doorgetrokken,
tot in het vale licht en de
kleuren op het toneel toe.
Maar wat beklemming had
moeten opleveren, is nu wel
heel erg afstandelijk gewor
den. Ook al omdat het lijkt
alsof Ljoebinov verder geen
echte visie op het stuk heeft
gehad. Weliswaar mochten we
uit interviews met hem verne
men dat deze Hamlet óók een
stuk is over de spirituele leeg
te van de mens, maar dat is
nauwelijks terug te vinden. Er
is trouwens heel véél niet te
rug te vinden in deze Hamlet.
Ook een visie op de persona
ges ontbreekt en als die er al
was, dan schiet het spelersma
teriaal toch behoorlijk tekort.
Daniel Webb zet een nogal
eenduidige Hamlet neer, le
vendig maar zonder nuances,
die evenals de meeste andere
personages nogal doelloos over
het toneel hobbelt. En de rol
van Gertrude (Hamlet's moe
der) is door Ljoebimov al hele
maal verwaarloosd. Nee, erg
meeslepend is het allemaal
niet, zeker met de min of meer
recente en superieure vertol
kingen door Het Publieksthea-
ter en Toneelgroep De Appel
nog vers in het geheugen.
Alleen Andrew Jarvis weet
zich met de rol van Claudius
verzekerd van enige aandacht
van de regisseur. Het focus ligt
dan ook vooral op hem. En op
het gordijn natuurlijk, dat ove
rigens aan het slot nog even
over het podium glijdt. Om ap
plaus te halen, zo lijkt het.

JOS VISSCHER

Record voor
„Dansende
faun" bij

Sotheby's

LONDEN De „Dansen
de faun" van de 17de-
eeuwse beeldhouwer
Adriaen de Vries heeft
gisteren op een veiling bij
Sotheby's in Londen 6,82
miljard pond (21,5 miljoen
gulden) opgebracht, een
wereldrecord voor een
beeldhouwwerk.

Het bronzen beeld, dat 30 jaar
lang miskend in een achter
tuin stond, werd gekocht door
de Londense kunsthandelaar
Cyril Humphris, die niet wilde
zeggen of hij een opdrachtge
ver had. Het oude veilingre
cord stond op 18,5 miljoen dol
lar en werd in november 1988
bij Christie's in New York be
taald voor een werk van Ed
ward Degas, „Petite Danseuse
de Quatorze Ans".

Een Engels echtpaar betaalde
in de beginjaren vijftig minder
dan 100 pond voor het niet
herkende meesterwerk van
De Vries, dat te pronk werd
gezet in de achtertuin van het
echtpaar in Sussex. In mei
werd het 78 centimeter hoge
beeld opgenomen in een vei
lingcatalogus van 19de- en
20ste-eeuws tuinmeubilair,
met een verwachte opbrengst
van tussen de 1.200 en 1.800
pond (3.800 - 5.700 gulden).
Het viel Elizabeth Wilson,

hoofd van de afdeling Europe
se kunstwerken van Sotheby's,
op toen zij tijdens een lunch
door de catalogus bladerde.

Deskundigen van Sotheby's
dateren het werk op stylisti-
sche gronden tussen 1610 en
1615.

HILVERSUM - „Neder
land heeft een positie in
de voorhoede, waar het
gaat om de ontwikkeling
van 'high definition tele
vision'. De Europese com
missie heeft grote waarde
ring voor de voortvarend
heid waarmee de Neder
landse industrie en over
heid hierin het voortouw
hebben genomen".

Aldus dr.ir. J. Majo, voormalig
Spaans minister van industrie,
momenteel binnen de Europe
se commissie de verantwoor
delijke man voor het nieuwe
medium, dat internationaal
door het leven gaat als HDTV.

Hij drukte deze waardering uit
tijdens de officiële bijeenkomst
waarmee gisteren in Hilver
sum het 'Nederlands HDTV
Platform' werd ingesteld, een
stichting waarbinnen de over
heid, de omroep en de indus
trie gaan onderzoeken of er
een markt te vinden is voor
HDTV en hoe die markt geo
pend moet worden. Het plat
form moet, volgens stichtings
voorzitter André van der
Louw, een geisoleerde benade
ring van de nieuwe technolo

gie doorbreken. Deze techno
logie, een breder beeld, scher
pere 'oplossing', digitale verfij
ning van bijvoorbeeld meerta
ligheid, is het volgens Van der
Louw waard die inspanningen
te doen.

Daarvoor is een organisato
risch kader nodig, waarin alle
partijen met elkaar in overleg
treden over de kansen voor en
de bedreigingen van de moge
lijke invoer van HDTV in ons
land. Het platform is opgericht
op initiatief van het ministerie
van economische zaken, in
antwoord op de wens van de
Europese ministerraad dat alle
lidstaten een dergelijk appa
raat instellen. Hoewel niet alle
partijen binnen het platform
gelijke belangen hebben, staat
volgens Van der Louw cen
traal dat ze hun opvattingen
over de invoering van HDTV
op elkaar willen afstemmen.
Invoering van HDTV zal on
der meer grote gevolgen heb
ben voor de omroepen, de pro
ducenten van beeldmateriaal,
de ontwikkeling en het ge
bruik van elektronische
dienstverlening, de industriële
research, de produktie van
ontvangst-, studio- en trans-
missie-apparatuur en de her
schikking en veranderingen
op het gebied van transmissie

en doorgifte.

Binnen het platform zullen
voorlopig drie projectgroepen
zich bezighouden met deze za
ken, onderverdeeld in 'pro
gramma's en beeldproduktie',
'transmissie' en 'elektronische
diensten'. Het platform wil, al
dus Van der Louw, zodoende
op termijn antwoorden kun
nen geven op essentiele vra
gen als „Worden de program
ma's er beter van?", „Worden
de kijkers weer op kosten ge
jaagd?" en „Kunnen de HD-
programma's worden ontvan
gen op 'gewone' toestellen?"
Wat dat laatste betreft, kan nu
al worden vastgesteld dat de
via het Europese samenwer
kingsverband Eureka (waarin
Philips een belangrijke rol
speelt) ontwikkelde HDTV-
standaard het mogelijk moet
maken dat HD-programma's
'compatibel' ('uitwisselbaar')
zullen zijn met de huidige in
Europa in zwang zijnde tv-sy-
stemen. Dat is mede mogelijk
doordat', in afwijking van de
eerder ontwikkelde Japanse
systematiek, is gekozen voor
1250 beeldlijnen en 50 Hertz,
standaarden die een dergelijk
compatibiliteit in zich dragen.

RENE DE COCQ
Zie ook pagina 2: Commen
taar.

Bernard Drukker
op toernee langs
bekende orgels

VARSSEVELD Neder-
lands enige grote promo
tor van het electronische
orgel, Bernard Drukker,
wordt op Nieuwjaarsdag
tachtig jaar.

Hij viert dat met een tournee
rdoor ons land, die Tweede
Kerstdag begint in 'zijn' Tu-
schinksky Theater in Amster
dam. Hij bespeelt dan vanaf
11.00 uur het beroemde thea
terorgel terwijl er een compi
latie van 'zwijgende' films van
Melies, Laurel Hardy en
Chaplin wordt gedraaid. Van
Chaplin onder meer fragmen
ten uit The Kid. Op Oude
jaarsdag sleept hij zn eigen
Hammond-orgel naar het
Filmmuseum in het Amster
damse Vondelpark. De voor
stelling begint daar om 12.00
uur met de vertoning van de
film Kuleshov - De merk
waardige avonturen van mr.
West in Bolsjewiekenland uit
1924. Een op het ogenblik
hoogst actuele film met het
oog op de stormachtige ont
wikkelingen in het oostblok.

ik véj
:tigd(
besl

Sn HAAG De TROS
Jeft donderdagmiddag
de Raad van State ge
en oragd om een uitspraak
aren er het NCRV-program-
ïdersï „Zaterdagsport" op de
nietfezender radio 3. Vol-

rders ^ROS P^t het

ichte°Sramma niet in de zen-
Hing'rkleuring van radio 3
Zij- heeft het TROS-pro-

»g v*

gramma „Actua sport",
dezelfde middag op radio
1, voorrang.

De NCRV blijft star vasthou
den aan deze uitzending en
maakt deze programmering tot
onderdeel van de „hetze" te
gen de TROS, zo betoogden de
TROS-advocaten donderdag
middag in Den Haag tiidens de
behandeling van de kwestie.
„Er is geen wezenlijk conflict,

want al eerder is afgesproken
om de sport onder te brengen
op de nieuws- en actualiteiten
zender radio 1".

Zowel de NOS als het Com
missariaat voor de Media zien
het echter anders. Ondanks
een verbod van het NOS-be-
stuur zet de TROS „Actua
sport" op de zaterdag door,
terwijl de zendgemachtigde
zich ternauwernood wenst te
houden aan de voorwaarden

die de NOS hier alsnog aan
heeft gesteld. „Ingrijpen in
deze twist is in strijd met de
mediawet", zo liet het commis
sariaat de afdeling rechtspraak
bij de Raad van State weten.
„De NCRV hoeft na 18 jaar
uitzending op radio 3 alleen
maar te verhuizen als de om
roepen gezamenlijk nieuwe af
spraken maken over de zen
derkleuring. Naar dit soort
twisten kijken wij alleen op

een afstand. Het is meer een
uit de hand gelopen burenru
zie", aldus het commissariaat.
Tijdens de zitting bleek de
kwestie inderdaad hoog opge
lopen te zijn. P. van Tellingen,
hoofd actualiteiten van de
NCRV: „Onze omroep heeft
meer dan voldoende reden om
zich „gepakt" te voelen door
de TROS. De TROS trekt zich
met het concurrende program
ma niets aan van NOS-beslui-

ten. Wij zien ze voor het pro
gramma verschijnen op vel
den, zoals bij Spakenburg,
waar wij al 18 jaar komen. De
sport op zaterdag is erg be
langrijk voor onze achterban
die niets moet hebben van
sport op zondag. Het is provo
cerend om dan opeens de
TROS tegen te komen".

De Raad van State zal eind ja
nuari uitspraak doen.

Duitse Driestuiversopera
opgevoerd in Nederland

UTRECHT Het Thea
ter an der Ruhr uit het
Westduitse Mülheim geeft
de komende maanden
tenminste zes voorstellin
gen van Die Dreigrosche-
noper van Brecht in de
regie van Roberto Ciulli.

De produktie ging twee
jaar geleden in première.

Hierbij speelde één pianist de
muziek van Kurt Weill. Daar
hebben de „erven Brecht" met
succes bezwaar tegen gemaakt,
zodat voor de uitvoering in
ons land voor het eerst een or
kest van zes musici meewerkt.

Op 27 januari is de voorstel
ling te zien in de Koninklijke
Schouwburg in Den Haag, op
10 februari in Schouwburg
Rotterdam. De voorstelling is
in de Bondsrepubliek Duits
land goed ontvangen en beoor
deeld. Ze is wegens succes
voor het derde seizoen op het
repertoire genomen. Het gro
teske drama dat de Dreigro-
schenoper is, kreeg van Ciulli
een vorm waarin operette, so-
ciety-comedy, clownerie en
vaudeville in elkaar overvloei
en. Het verhaal is dat van dé
lotgevallen van de straatrover
Mackie Messer, zijn wanhopige
liefde voor PoÜy en haar
wraakzuchige vader, bede
laarskoning Peachum.

Zet jezelf niet buitenspel

Nederland telt ruim 90.000 mensen met
epilepsie. Er is nog iets: de Epilepsie
Vereniging Nederland (EVN) bestaat 10
jaar. Zij is een belangenvereniging van
en voor mensen met epilepsie. Dit jaar
vinden vele regionale en lokale info
markten plaats. Waarschijnlijk
ook in uw omgeving. Kom |A M

langs. Ruim 90.000 mensen lotfi
hebben epilepsie, zijn enige
nieuwe leden dan teveel
gevraagd? EPILEPSIE VERENIGING NEOERLANO

r\ ftV"

Voor alle informatie:
(030) 52.35.78. Of EPILEPSIE EN MAATSCHAPPIJ
schrijf: postbus 9587, 3506 GN Utrecht.