In bedrijven DDR slaat de „baaistemming" om Derde Wereld volgt gespannen debat over hulp Oost-Europa Betogers in Praag willen Havel als president Warschau Pact veroordeelt zichzelf BUITENLAND CcidóeSomu/rit DINSDAG 5 DECEMBER 1989 PAGINA S Staatssecretaris vlucht na corruptie 5ERLIJN Alexander Schalck-Golodowski, le wegens illegale wapenhandel aangeklaagde Dostduitse staatssecretaris voor buitenlandse landel, is Oost-Duitsland ontvlucht. Schalck jeerste over een imperium van meer dan hon- lerd staats- en partijbedrijven die de chronisch ege schatkist van de DDR met harde valuta fioesten vullen. Naar bleek werd van de op- irengsten van de handel niet alleen de schat- tist van de DDR van geld voorzien, maar perd ook de luxueuze levensstijl van de partij-, eiders betaald. Ook zou mogelijk honderd mil- jrd D-mark op Zwitserse bankrekeningen zijn [estort. Woedende burgers hebben samen met ie politie de woning en de kantoren van Ichalck bezet om te voorkomen dat hij bewijs materiaal zou laten verdwijnen. Zorgen over werkloze bewakingshonden DDR BONN Door het opengaan van het IJzeren Gordijn zijn in de DDR enkele duizenden grensbe wakingshonden veroordeeld om in hun hokken te blijven, zonder dat iemand enig idee heeft wat ermee gaat gebeuren. Dit hebben West- duitse dierenvrienden gisteren ge zegd. Andreas Grasmtlller, hoofd van de Westduitse Dierenbescher ming, verklaarde dat zeker 10.000 honden (voornamelijk Duitse her ders) waren getraind om vluchten de Oostduitsers aan de grens aan te vallen. Maar door het verdwij nen van de Muur en het versoepe len van de reisbepalingen zijn de dieren werkloos geworden, zei hij. Brigitte Bardot wint rechtszaak over ezel ST. TROPEZ Een rechtbank in het Franse Saint Tropez heeft gezegd dat Brigitte Bardot gelijk fiad, toen zij haar tuinman opdroeg de ezel Charly te cas treren. De eigenaar van de ezel, Jean- Pierre Manivet, had de beroemde Fran- caise in juni vorig jaar gevraagd voor het dier te zorgen. Charley moest met een 32-jaar oude merry op eenzelfde weiland grazen en omdat Bardot bang was dat haar paard een eventuele paringsdaad niet zou overleven, liet ze de ezel castre ren. Volgens de rechter had Charly's ei genaar „een onterecht hoge ruchtbaar heid" aan de zaak gegeven. Hij veroor deelde hem tot een boete van 6.700 gul den, die hij op de rekening van BB's die renbeschermingsfonds moet storten. Thatcher wil voorlopig geen andere grenzen BRUSSEL De Britse premier, Margaret Thatcher, vindt dat de grenzen in Europa ten minste tot aan de 21e eeuw niet mogen worden veranderd. Volgens haar is een dergelijke periode nodig om erachter te komen of de democratie bij de hervormingsgezinde bondge noten van de Sovjetunie zal overleven. De premier ontkende met de door haar gestelde termijn een te conservatieve blik te hebben op de snelle ontwikkelingen in Oost-Europa. Ook de Westduitse bondskanselier, Helmut Kohl, heeft nog geen tijd schema gegeven voor een hereniging met de DDR, zei zij. Volgens haar moeten de westerse landen de democratische beweging in Oost-Europa steunen en Sovjetleider Gorbatsjov helpen met diens hervormingen. „Wij moeten speciale hulp verlenen aan landen die het communisme hebben afgezworen en al bezig zijn door te dringen tot de essentie van de demo cratie", aldus Thatcher. Neues Deutschland verandert spreuk OOST-BERLIJN Neues Deutschland. het orgaan van de Oostduitse communisten, heeft zijn motto veranderd. Het acht zich niet langer de spreekbuis van het zondag afgetreden centrale comité. In een commentaar op de voorpagina schreeft de nieuwe hoofdredacteur Wolfgang Spic- kermann gisteren: „Vanaf van daag verschijnt Neues Deutsch land als het centrale orgaan van de Socialistische Eenheidspartij en niet langer als het orgaan van het centrale comité". Bovendien is de regel 'Proletariërs aller landen verenigt u' in het motto van de krant verdwenen. Duizenden stasi's zijn ontslagen HAMBURG De Oostduitse ge heime dienst, de Stasi, is sinds het aftreden van partijleider Erich Honecker op 18 oktober met meer dan 10.000 agenten ïn- fekrompen. Dit zegt de nieuwe tasi-chef generaal Wolfgang Schwanitz in een interview met het Westduitse weekblad Stern dat donderdag verschijnt. De nieuwe Stasi-directeur zegt in het interview dat zijn medewerkers doorgaan met spioneren in het. Westen, maar dat hij ook bereid is samen te werken met westerse inlichtingendienst bij de strijd te gen de handel in arugs en het terrorisme. (Van onze correspondent Rink Drost) )OST-BERLIJN In be- Irijven en kantoren in de )DR worden de 'Genos- en', zoals de partijleden Jlkaar noemen, bespot en reracht. Vorige week na pen de aanvallen in he- 'igheid toe. En nu, na de 'al van de gehele partij- op en de ontdekking van •orruptie en verrijking loor menig bejubelde par- ijbons, is het hek van de lam. )e verticale ondernemings tructuur, waarbij bedrijven •an grondstofleverancier tot indprocucent concurrentie- oos in een door de partij ge- ontroleerde organisatie zijn ndergebracht, is het school- [oorbeeld van een fiasco ge worden. De inmiddels gearres- eerde Günter Mittag is de ar- hitect van deze rampzalige (ructuur. De logistiek deugt lan geen kanten: machines noeten stilstaan omdat van bepaalde grondstoffen veel te weinig, van andere veel te veel en van de meeste onvol doende kwaliteit wordt gele verd. Onderdelen om machi nes draaiend te houden kun nen niet of pas via veel te lan ge burocratische omwegen worden betrokken. De meeste arbeidstijd van de managers gaat zitten in rap portage naar de partijcontro leurs. De fabrieksgebouwen verpauperen. De produktie is veel te laag. De produktiekos- ten zijn zeker in vergelij king met die in het Westen ondanks de lage lonen veel te hoog. De kwaliteit van eind- produkten laat ernstig te wen sen over. De export en daar mee de zo broodnodige devie- zeninkomsten dalen Schouders En in die situatie wordt van de arbeidende bevolking ver wacht dat ze fluitend en zin gend aan de slag gaat. Lukt dat, nu ook nog menige collega voorgoed zijn arbeidsplaats heeft verlaten omdat het par tijregime van Erich Honecker en zijn al dan niet gearresteer de kliek hem het land uit heeft geregeerd? Op het ogenblik gaat het niettemin zichtbaar beter in de produktiebedrijven. Niet dat nu de logistiek plotseling wel klopt of dat de fabriekshal nieuwe ruiten of een verfje heeft gekregen. Nee, de over gebleven arbeiders voelen zich meer verantwoordelijk voor wat ze doen dan tot voor kort: „We krijgen het idee dat onze bedrijven, die altijd alleen in naam „volkseigen" waren, nu werkelijk in handen van het volk kunnen komen". De ontwikkelingen van de laatste twee maanden en voor al de laatste vijf weken maken het de moeite waard als volk de schouders eronder te zetten. De reisvrijheid die sinds 9 no vember bestaat doet het perso neel onderling vrolijke ge sprekken voeren. En „Genosse Direktor" kankert nu mee op systeem en partij. Dat scheelt een stuk in de arbeidsvreugde. Tot in de laagste regionen is het wachten nu op de steun van de rijke buur Bondsrepu bliek, om de kwijnende econo mie uit het slop te halen. Westduitse ondernemers staan in de startblokken. Sommige hebben al buiten de regerin gen om contacten met onder nemingen in de DDR gelegd. Maar eerst zal de politiek de kaders moeten scheppen waar binnen samenwerking en hulp mogelijk wordt. Hier knarsen de tandwielen. De Bondsregering wenst geen geld in een bodemloze put te storten, heet het. Bedoeld wor den miljardenkredieten van de staat. Enig gelijk kan de bondsregering niet worden ontzegd. Eerdere miljarden hulp onder de regering- Schmidt heeft de DDR aller minst uit de misère geholpen. De miljarden staan nu als schuld op de DDR-staatsbegro- ting. Puinhoop Echter, de voorwaarden van de huidige regering-Kohl zijn eerder van politieke dan van economische aard: schrappen van de leidende politieke rol voor de SED uit de grondwet en vaststelling van vrije demo cratische verkiezingen op een korte termijn. Aan de eerste voorwaarde is inmiddels voldaan. Trouwens, de SED is sinds zondag een zo danige puinhoop, dat ze als partij geen enkele rol meer kan vervullen, laat staan een leidende. In zijn inmiddels ook in eigen land steeds heftiger omstreden tienpuntenprogram waarmee naar een Duitse hereniging moet worden gewerkt spreekt Kohl van hulp die direct kan worden verleend. Maar op gang gekomen is die hulp nog niet. Ook hier stelt Kohl een voorwaarde: er moet een de- viezenfonds van Bondsrepu bliek en DDR komen om de behoefte aan reisvaluta van de DDR-bevolking te financieren. Kohls sociaaldemocratische opponent Hans-Jochen Vogel geeft nog een probleem aan: „Het was in het verleden een fout dat de bondsregering, in het bijzonder de bondskanse lier, zich te sterk op Egon Krenz heeft georiënteerd (Krenz was tot zondag behalve staatshoofd ook partijleider- red). Ik heb bij herhaling geadviseerd zich meer op Mo drow te oriënteren, want Mo- drow is immers de eerste mi- nister-president in de DDR. En hoe dynamisch de ontwik keling ook is, er is een rege ring voorhanden en Modrow is niet besmet door de algemene golf van kritiek en van de te leurstelling en woede over lei dende figuren in de SED" Geloofwaardig De opdracht die de afgevaar digden voor het SED-partij- congres van volgende week meekrijgen is moeilijk. Zij moeten proberen de geloof waardigheid van de partij te herstellen. De partijkranten in de DDR melden van de afde lingsdebatten, waarin de afge vaardigden worden aangewe zen, vaak het voorstel de partij op te heffen en onder een an dere naam nieuw leven in te blazen. In sommige afdelingen wordt dat faliekant afgewezen, om dat de leden vinden dat je niet De 'Genossen', de Oostduitse partijleden, worden niet alleen bespot en veracht. In veel bedrijven en kantoren gaan de archieven op slot, zodat onderzoeks commissies naar corruptie straks geen lege kasten aantreffen. foto: adn kunt gaan alsof je een ander bent. Een woordvoerder in Oranienburg, ten noorden van Berlijn: „Met nieuwe lak heeft een auto nog niet de noodza kelijke nieuwe motor gekre gen". In Brandenburg zei een lid: „Ik had altijd gedacht dat we goed waren omdat we hu manistische doelstellingen hebben. Nu weet ik dat ook de wegen en middelen daartoe de toets der kritiek van de bevol king moeten kunnen door staan". actie tegen corruptie: gebouwen van aartij op slot (Vervolg van de voorpagina) k>ST-BERLIJN De Oost- üitse regering heeft samen jet leden van oppositiegroe- en een anti-corruptiecommis- |e gevormd, die vandaag met en actieplan is gekomen om e corruptie aan te pakken, ti meerdere steden zouden jurgers partijlokalen willen ezetten om te voorkomen dat ewijzen van corruptie wor- en vernietigd. In Oost-Berlijn ijn de partijgebouwen verze- eld. Hardnekkige geruchten oen ook de ronde dat inmid- els belastende documenten aar Roemenië zijn gebracht, ix-partijleider Erich Honec- er en andere terzijde gescho- en partijbonzen hebben het erzoek gekregen hun woning iet te verlaten. Maar dat be- ïkent niet dat ze onder huis- trest staan, aldus een ander d van het werkgroep. Ippositiegroepen in Oost-Ber- jn eisen op korte termijn rije verkiezingen voor het arlement, omdat ook de nieu- te regering onder premier lans Modrow (SED) zich niet erzekerd weet van de steun an de kiezers. Modrow zelf eeft gezegd dat bij verkiezin- en de communistische partij ED nog geen twintig procent an de stemmen zou krijgen. rooralsnog is de Westduitse ondskanselier Kohl nog, leeds van plan vóór de Kerst li Oost-Berlijn met Modrow te jaan praten. Vooraanstaande ïden van Neues Forum heb- ën gisteren een oproep ge- aan voor het op korte termijn louden van een referendum ver het vraagstuk van de )uitse hereniging. Neues Fo- um roept de autoriteiten en e bevolking tegelijkertijd op et tien-punten-programma an de regering in de Bonds- epubliek ernstig te nemen en ader te bestuderen. DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB Met gasmaskers op gaven studenten gisteren in Praag uitting aan hun afkeer van de regering van premier Adarpec. foto: PRAAG De Tsjechoslowaakse premier Adamec gaat deze week opnieuw praten met het Burgerforum. Aanleiding is het massale verzet vanuit de bevolking tegen de nieuwe, voor drie kwart uit communisten bestaande regering van Adamec. De op positiebeweging Burgerforum heeft Adamec tot zondag de tijd gegeven zijn regering aan te passen 'aan de wensen van het volk'. Zoniet dan volgt opnieuw een algemene werkstaking. Op het Wenceslas-plein in Praag uitten gisteren honderdduizenden hun woede. „Maffia, maffia, aftreden, aftreden!", klonken de leuzen. Geroepen werd om de benoeming van schrijver Vaclav Havel tot president. MOSKOU De inval in Tsjechoslowakije in 1968 was een foute beslissing en een ongefundeerde in menging in de binnen landse aangelegenheden van dat land, die langdu rige negatieve gevolgen heeft gehad. Dat hebben de vijf landen van het Warschau Pact, die in 1968 de 'Praagse Lente' onderdruk ten, in Moskou verklaard. Be halve door het slachtoffer zelf, Tsjechoslowakije, werd deze verklaring niet ondertekend door Roemenië. Dat land heeft in 1968 niet meegedaan. Het was misschien het enige prettige moment voor de Roe meense partijleider Ceaucescu in Moskou, want voor de rest zat hij er als laatste vertegen woordiger van vervlogen tij den een beetje verloren bij tus sen alle nieuwe, vooruitstre vende leiders uit de vroegere satellietlanden. Onder wie, als zijn waarschijnlijk laatste openbare daad, DDR-president Krenz. Zij allen waren in Mos kou om van Sovjet-president Gorbatsjov te horen over zijn top met president Bush van de Verenigde Staten. Gorbatsjov zei nadrukkelijk, dat de ontwikkelingen in Oost-Europa voortkomen uit de noodzaak tot veranderin gen maar dat er geenszins sprake is van een afsterving van de socialistische idee („zo als sommigen wel beweren", zei de Sovjet tv-commentator pinnig). „Integendeel, het soci alisme bewijst juist haar le vensvatbaarheid, omdat het constructief naar nieuwe we gen zoekt en bestaande moei lijkheden kan overwinnen", aldus Gorbatsjov. Bush: Verder ontwapenen (Van onze correspondent) BRUSSEL De Amerikaanse president Bush heeft zijn NAVO-bondgenoten voorge steld nu al de discussie te ope nen over het minimum-aantal wapens dat het Westen nodig heeft om zijn verdediging nog nèt geloofwaardig te houden. Daarmee heeft Bush een voor schot genomen op onderhan delingen tussen Oost en West, die moeten volgen op het vol gend jaar te sluiten akkoord over de wederzijdse verminde ring van aantallen tanks, pant serwagens en artillerie. Deze gedachte is op zich niet nieuw. Maar de Amerikaanse presi dent had er zich nog niet eerder publiek over uitgelaten. Bush trok gisteren in Brussel een groot deel van de dag uit om verslag te doen van de top op Malta. Hij gaf zijn Europese partners de verzekering dat zolang zij dat willen, de VS President Bush in Brussel: „De VS blijven in Europa". foto: epa „een betekenisvolle militaire presentie" in Europa zullen handhaven. Onenigheid was er onder de NAVO-leiders over de moge lijke Duitse hereniging. Kohl kan zich niet vinden in de suggestie niet meer te tornen aan de Akkoorden van Helsin ki uit 1975, waarin de grenzen Volgens Kohl biedt 'Helsink de mogelijkheid tot „vreedza me wijzigingen van grenzen". Het gaat daarbij met name om de grens tussen de DDR en Polen een stuk van het vroegere Duitsland hoort nu bij Polen. Bulgaarse communisten willen macht niet kwijt MOSKOU De nieuwe leider van Bulgarije, Peter Mladenov, heeft in een interview gezegd dat de Bulgaarse communisti sche partij haar automatische recht om het land te regeren niet zal opgeven. „De enige' macht die het land kan stabili seren en de vooruitgang veilig kan stellen is de Bulgaarse communistische partij", aldus Mladenov. De niéuwe partijlei der, die drie weken geleden Todor Zjivkov als staats- en partijleider verving, heeft be loofd dat hij hervormingen zal doorvoeren. Sinds vorige week dringen activisten er bij de re gering op aan in navolging van Tsjechoslowakije en de DDR artikel 1 van de grondwet te schrappen, waarin de leidende rol van de partij is vastgelegd. Mladenov is daar tegen. DE VALLEI DER VERGETEN WERELD IN540 Nee, Rob zal het zonder de inboorlingen moeten doen. laar hoe? Dagenlang denkt hij na. Dan krijgt hij een weliswaar waze, maar misschien toch uitvoerbare ingeving. Zelf kan hij nmogelijk die hoge acacia tot buigen dwingen, maar de oer- eesten, die hier rond scharrelen, bezitten die kracht wèl. Als hij u dierentemmer was... Kijk, zo'n goedaardige monoclonius zou «st te gebruiken zijn. Die grote, plantenetende beesten komen iedere dag bij de acacia eten van de bladeren van een struik. Rob besluit een van de dieren voor zijn karretje te spannen en dagenlang werkt hij hard aan zijn plan. Dan klimt hij in de boom met een lasso, van sterk touw vervaardigd. Urenlang wacht hij geduldig, tot een monoclonius dicht in de buurt van de boom komt. Zou het beest zich laten vangen? Hij móét het proberen. Daar suist de lasso door de lucht! PARIJS Minister Pronk van ontwikkelings samenwerking heeft in Parijs de mogelijkheid ge opperd hulp aan Oosteu- ropese landen te financie ren uit een versnelde ver laging van de defensieuit gaven, of het uitstellen van het verlagen van het financieringstekort. Pronk verklaarde dit na af loop van een bijeenkomst van vertegenwoordigers van rijke westerse landen over hulp aan Polen en Hongarije. De be windsman wilde niet zeggen met welk percentage de defen siebegroting zou moeten wor den verlaagd, of met welk be drag het financieringstekort niet zou moeten worden ver minderd. De ontwikkelingslanden vol gen de besprekingen in Parijs gespannen, omdat de hulp voor Oost-Europa ten koste dreigt te gaan van de beloofde hulp aan de Derde Wereld. Afgevaardigden van achttien landen van de OESO (Organi satie voor Economische Sa menwerking en Ontwikke ling) werden het in Parijs niet over eens, of Polen en Honga rije moeten worden opgeno men op de lijst van ontwikke lingslanden van de DAC, de commissie voor ontwikke lingssamenwerking van de OESO. Opname van Hongarije en Polen op de DAC-lijst biedt in 'theorie de mogelijkheid deze landen te helpen met geld dat oorspronkelijk is be stemd voor de Derde Wereld. Minister Van den Broek van buitenlandse zaken heeft twee maanden geleden in New York de mogelijkheid geop perd een deel van de groei van de begroting voor ontwikke lingssamenwerking (circa 200 miljoen gulden) te gebruiken voor hulp aan Oost-Europa. Maar zijn toenmalige collega van ontwikkelingssamenwer king, Bukman, noch diens op volger voelen daar iets voor. Hulp aan DAC-landen geldt als officiële ontwikkelingshulp die meetelt bij het berekenen van het percentage van het bruto nationaal produkt (bnp) dat de OESO-landen aan ont wikkelingshulp besteden. Twintig jaar geleden werd in VN-kader besloten te streven naar een percentage van 0,7 van het bnp aan officiële ont wikkelingshulp. De afgelopen vijftien jaar is het gepiiddelde van de DAC-landen niet bo ven de 0,35 gekomen. Vorig jaar bedroeg de hulp circa 47,6 miljard dollar. Italië, de VS en Japan willen Polen en Hongarije op de DAC-lijst plaatsen. Nederland en vijf andere donorlanden voelen daar niets voor. Zij wil len de Oosteuropese staten die hervormingen doorvoeren wel hulp verlenen, maar deze hulp mag niet ten koste gaan van de landen van de Derde We reld, die verhoudingsgewijs toch al steeds minder ontvan gen. Minister Pronk noemde het „onrechtvaardig" als hulp aan Oost-Europa ten koste van een groep andere landen zou gaan. Ook de vertegenwoordi ger van de Europese Commis sie waarschuwde in Parijs voor „paniek" in de Afrikaan se landen die tot de aller armste ter wereld behoren als de hulp die zij ontvangen zou worden aangetast door hulpverlening aan Oost-Euro pa. De ontwikkelingslanden volgen de discussies in Parijs met zeer veel belangstelling, aldus minister Pronk. Een be sluit Polen en Hongarije op de DAC-lijst te plaatsen zal wor den opgevat als een aanwijzi- ging dat door de discussie over de Oost-Westbetrekkingen de aandacht voor de problemen van de echte armere landen verslapt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 5