In bedrijven DDR slaat
de „baaistemming" om
Derde Wereld volgt gespannen
debat over hulp Oost-Europa
Betogers in Praag willen Havel als president
Warschau Pact veroordeelt zichzelf
BUITENLAND
CcidóeSomu/rit
DINSDAG 5 DECEMBER 1989 PAGINA S
Staatssecretaris
vlucht na corruptie
5ERLIJN Alexander Schalck-Golodowski,
le wegens illegale wapenhandel aangeklaagde
Dostduitse staatssecretaris voor buitenlandse
landel, is Oost-Duitsland ontvlucht. Schalck
jeerste over een imperium van meer dan hon-
lerd staats- en partijbedrijven die de chronisch
ege schatkist van de DDR met harde valuta
fioesten vullen. Naar bleek werd van de op-
irengsten van de handel niet alleen de schat-
tist van de DDR van geld voorzien, maar
perd ook de luxueuze levensstijl van de partij-,
eiders betaald. Ook zou mogelijk honderd mil-
jrd D-mark op Zwitserse bankrekeningen zijn
[estort. Woedende burgers hebben samen met
ie politie de woning en de kantoren van
Ichalck bezet om te voorkomen dat hij bewijs
materiaal zou laten verdwijnen.
Zorgen over werkloze
bewakingshonden DDR
BONN Door het opengaan van
het IJzeren Gordijn zijn in de
DDR enkele duizenden grensbe
wakingshonden veroordeeld om in
hun hokken te blijven, zonder dat
iemand enig idee heeft wat ermee
gaat gebeuren. Dit hebben West-
duitse dierenvrienden gisteren ge
zegd. Andreas Grasmtlller, hoofd
van de Westduitse Dierenbescher
ming, verklaarde dat zeker 10.000
honden (voornamelijk Duitse her
ders) waren getraind om vluchten
de Oostduitsers aan de grens aan
te vallen. Maar door het verdwij
nen van de Muur en het versoepe
len van de reisbepalingen zijn de
dieren werkloos geworden, zei hij.
Brigitte Bardot wint
rechtszaak over ezel
ST. TROPEZ Een rechtbank in het
Franse Saint Tropez heeft gezegd dat
Brigitte Bardot gelijk fiad, toen zij haar
tuinman opdroeg de ezel Charly te cas
treren. De eigenaar van de ezel, Jean-
Pierre Manivet, had de beroemde Fran-
caise in juni vorig jaar gevraagd voor het
dier te zorgen. Charley moest met een
32-jaar oude merry op eenzelfde weiland
grazen en omdat Bardot bang was dat
haar paard een eventuele paringsdaad
niet zou overleven, liet ze de ezel castre
ren. Volgens de rechter had Charly's ei
genaar „een onterecht hoge ruchtbaar
heid" aan de zaak gegeven. Hij veroor
deelde hem tot een boete van 6.700 gul
den, die hij op de rekening van BB's die
renbeschermingsfonds moet storten.
Thatcher wil voorlopig
geen andere grenzen
BRUSSEL De Britse premier, Margaret Thatcher, vindt
dat de grenzen in Europa ten minste tot aan de 21e eeuw niet
mogen worden veranderd.
Volgens haar is een dergelijke periode nodig om erachter te
komen of de democratie bij de hervormingsgezinde bondge
noten van de Sovjetunie zal overleven. De premier ontkende
met de door haar gestelde termijn een te conservatieve blik te
hebben op de snelle ontwikkelingen in Oost-Europa. Ook de
Westduitse bondskanselier, Helmut Kohl, heeft nog geen tijd
schema gegeven voor een hereniging met de DDR, zei zij.
Volgens haar moeten de westerse landen de democratische
beweging in Oost-Europa steunen en Sovjetleider Gorbatsjov
helpen met diens hervormingen. „Wij moeten speciale hulp
verlenen aan landen die het communisme hebben afgezworen
en al bezig zijn door te dringen tot de essentie van de demo
cratie", aldus Thatcher.
Neues Deutschland
verandert spreuk
OOST-BERLIJN Neues
Deutschland. het orgaan van de
Oostduitse communisten, heeft
zijn motto veranderd. Het acht
zich niet langer de spreekbuis van
het zondag afgetreden centrale
comité. In een commentaar op de
voorpagina schreeft de nieuwe
hoofdredacteur Wolfgang Spic-
kermann gisteren: „Vanaf van
daag verschijnt Neues Deutsch
land als het centrale orgaan van
de Socialistische Eenheidspartij en
niet langer als het orgaan van het
centrale comité". Bovendien is de
regel 'Proletariërs aller landen
verenigt u' in het motto van de
krant verdwenen.
Duizenden stasi's
zijn ontslagen
HAMBURG De Oostduitse ge
heime dienst, de Stasi, is sinds
het aftreden van partijleider
Erich Honecker op 18 oktober
met meer dan 10.000 agenten ïn-
fekrompen. Dit zegt de nieuwe
tasi-chef generaal Wolfgang
Schwanitz in een interview met
het Westduitse weekblad Stern
dat donderdag verschijnt. De
nieuwe Stasi-directeur zegt in het
interview dat zijn medewerkers
doorgaan met spioneren in het.
Westen, maar dat hij ook bereid
is samen te werken met westerse
inlichtingendienst bij de strijd te
gen de handel in arugs en het
terrorisme.
(Van onze correspondent
Rink Drost)
)OST-BERLIJN In be-
Irijven en kantoren in de
)DR worden de 'Genos-
en', zoals de partijleden
Jlkaar noemen, bespot en
reracht. Vorige week na
pen de aanvallen in he-
'igheid toe. En nu, na de
'al van de gehele partij-
op en de ontdekking van
•orruptie en verrijking
loor menig bejubelde par-
ijbons, is het hek van de
lam.
)e verticale ondernemings
tructuur, waarbij bedrijven
•an grondstofleverancier tot
indprocucent concurrentie-
oos in een door de partij ge-
ontroleerde organisatie zijn
ndergebracht, is het school-
[oorbeeld van een fiasco ge
worden. De inmiddels gearres-
eerde Günter Mittag is de ar-
hitect van deze rampzalige
(ructuur. De logistiek deugt
lan geen kanten: machines
noeten stilstaan omdat van
bepaalde grondstoffen veel te
weinig, van andere veel te
veel en van de meeste onvol
doende kwaliteit wordt gele
verd. Onderdelen om machi
nes draaiend te houden kun
nen niet of pas via veel te lan
ge burocratische omwegen
worden betrokken.
De meeste arbeidstijd van de
managers gaat zitten in rap
portage naar de partijcontro
leurs. De fabrieksgebouwen
verpauperen. De produktie is
veel te laag. De produktiekos-
ten zijn zeker in vergelij
king met die in het Westen
ondanks de lage lonen veel te
hoog. De kwaliteit van eind-
produkten laat ernstig te wen
sen over. De export en daar
mee de zo broodnodige devie-
zeninkomsten dalen
Schouders
En in die situatie wordt van de
arbeidende bevolking ver
wacht dat ze fluitend en zin
gend aan de slag gaat. Lukt
dat, nu ook nog menige collega
voorgoed zijn arbeidsplaats
heeft verlaten omdat het par
tijregime van Erich Honecker
en zijn al dan niet gearresteer
de kliek hem het land uit
heeft geregeerd?
Op het ogenblik gaat het
niettemin zichtbaar beter in de
produktiebedrijven. Niet dat
nu de logistiek plotseling wel
klopt of dat de fabriekshal
nieuwe ruiten of een verfje
heeft gekregen. Nee, de over
gebleven arbeiders voelen zich
meer verantwoordelijk voor
wat ze doen dan tot voor kort:
„We krijgen het idee dat onze
bedrijven, die altijd alleen in
naam „volkseigen" waren, nu
werkelijk in handen van het
volk kunnen komen".
De ontwikkelingen van de
laatste twee maanden en voor
al de laatste vijf weken maken
het de moeite waard als volk
de schouders eronder te zetten.
De reisvrijheid die sinds 9 no
vember bestaat doet het perso
neel onderling vrolijke ge
sprekken voeren. En „Genosse
Direktor" kankert nu mee op
systeem en partij. Dat scheelt
een stuk in de arbeidsvreugde.
Tot in de laagste regionen is
het wachten nu op de steun
van de rijke buur Bondsrepu
bliek, om de kwijnende econo
mie uit het slop te halen.
Westduitse ondernemers staan
in de startblokken. Sommige
hebben al buiten de regerin
gen om contacten met onder
nemingen in de DDR gelegd.
Maar eerst zal de politiek de
kaders moeten scheppen waar
binnen samenwerking en hulp
mogelijk wordt. Hier knarsen
de tandwielen.
De Bondsregering wenst geen
geld in een bodemloze put te
storten, heet het. Bedoeld wor
den miljardenkredieten van de
staat. Enig gelijk kan de
bondsregering niet worden
ontzegd. Eerdere miljarden
hulp onder de regering-
Schmidt heeft de DDR aller
minst uit de misère geholpen.
De miljarden staan nu als
schuld op de DDR-staatsbegro-
ting.
Puinhoop
Echter, de voorwaarden van
de huidige regering-Kohl zijn
eerder van politieke dan van
economische aard: schrappen
van de leidende politieke rol
voor de SED uit de grondwet
en vaststelling van vrije demo
cratische verkiezingen op een
korte termijn.
Aan de eerste voorwaarde is
inmiddels voldaan. Trouwens,
de SED is sinds zondag een zo
danige puinhoop, dat ze als
partij geen enkele rol meer
kan vervullen, laat staan een
leidende.
In zijn inmiddels ook in eigen
land steeds heftiger omstreden
tienpuntenprogram waarmee
naar een Duitse hereniging
moet worden gewerkt spreekt
Kohl van hulp die direct kan
worden verleend. Maar op
gang gekomen is die hulp nog
niet. Ook hier stelt Kohl een
voorwaarde: er moet een de-
viezenfonds van Bondsrepu
bliek en DDR komen om de
behoefte aan reisvaluta van de
DDR-bevolking te financieren.
Kohls sociaaldemocratische
opponent Hans-Jochen Vogel
geeft nog een probleem aan:
„Het was in het verleden een
fout dat de bondsregering, in
het bijzonder de bondskanse
lier, zich te sterk op Egon
Krenz heeft georiënteerd
(Krenz was tot zondag behalve
staatshoofd ook partijleider-
red). Ik heb bij herhaling
geadviseerd zich meer op Mo
drow te oriënteren, want Mo-
drow is immers de eerste mi-
nister-president in de DDR.
En hoe dynamisch de ontwik
keling ook is, er is een rege
ring voorhanden en Modrow is
niet besmet door de algemene
golf van kritiek en van de te
leurstelling en woede over lei
dende figuren in de SED"
Geloofwaardig
De opdracht die de afgevaar
digden voor het SED-partij-
congres van volgende week
meekrijgen is moeilijk. Zij
moeten proberen de geloof
waardigheid van de partij te
herstellen. De partijkranten in
de DDR melden van de afde
lingsdebatten, waarin de afge
vaardigden worden aangewe
zen, vaak het voorstel de partij
op te heffen en onder een an
dere naam nieuw leven in te
blazen.
In sommige afdelingen wordt
dat faliekant afgewezen, om
dat de leden vinden dat je niet
De 'Genossen',
de Oostduitse
partijleden,
worden niet
alleen bespot
en veracht. In
veel bedrijven
en kantoren
gaan de
archieven op
slot, zodat
onderzoeks
commissies
naar corruptie
straks geen
lege kasten
aantreffen.
foto: adn
kunt gaan alsof je een ander
bent. Een woordvoerder in
Oranienburg, ten noorden van
Berlijn: „Met nieuwe lak heeft
een auto nog niet de noodza
kelijke nieuwe motor gekre
gen". In Brandenburg zei een
lid: „Ik had altijd gedacht dat
we goed waren omdat we hu
manistische doelstellingen
hebben. Nu weet ik dat ook de
wegen en middelen daartoe de
toets der kritiek van de bevol
king moeten kunnen door
staan".
actie tegen
corruptie:
gebouwen van
aartij op slot
(Vervolg van de voorpagina)
k>ST-BERLIJN De Oost-
üitse regering heeft samen
jet leden van oppositiegroe-
en een anti-corruptiecommis-
|e gevormd, die vandaag met
en actieplan is gekomen om
e corruptie aan te pakken,
ti meerdere steden zouden
jurgers partijlokalen willen
ezetten om te voorkomen dat
ewijzen van corruptie wor-
en vernietigd. In Oost-Berlijn
ijn de partijgebouwen verze-
eld. Hardnekkige geruchten
oen ook de ronde dat inmid-
els belastende documenten
aar Roemenië zijn gebracht,
ix-partijleider Erich Honec-
er en andere terzijde gescho-
en partijbonzen hebben het
erzoek gekregen hun woning
iet te verlaten. Maar dat be-
ïkent niet dat ze onder huis-
trest staan, aldus een ander
d van het werkgroep.
Ippositiegroepen in Oost-Ber-
jn eisen op korte termijn
rije verkiezingen voor het
arlement, omdat ook de nieu-
te regering onder premier
lans Modrow (SED) zich niet
erzekerd weet van de steun
an de kiezers. Modrow zelf
eeft gezegd dat bij verkiezin-
en de communistische partij
ED nog geen twintig procent
an de stemmen zou krijgen.
rooralsnog is de Westduitse
ondskanselier Kohl nog,
leeds van plan vóór de Kerst
li Oost-Berlijn met Modrow te
jaan praten. Vooraanstaande
ïden van Neues Forum heb-
ën gisteren een oproep ge-
aan voor het op korte termijn
louden van een referendum
ver het vraagstuk van de
)uitse hereniging. Neues Fo-
um roept de autoriteiten en
e bevolking tegelijkertijd op
et tien-punten-programma
an de regering in de Bonds-
epubliek ernstig te nemen en
ader te bestuderen.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Met gasmaskers op gaven studenten gisteren in Praag uitting aan hun afkeer van de regering van premier Adarpec.
foto:
PRAAG De Tsjechoslowaakse premier Adamec gaat deze
week opnieuw praten met het Burgerforum. Aanleiding is het
massale verzet vanuit de bevolking tegen de nieuwe, voor drie
kwart uit communisten bestaande regering van Adamec. De op
positiebeweging Burgerforum heeft Adamec tot zondag de tijd
gegeven zijn regering aan te passen 'aan de wensen van het
volk'. Zoniet dan volgt opnieuw een algemene werkstaking. Op
het Wenceslas-plein in Praag uitten gisteren honderdduizenden
hun woede. „Maffia, maffia, aftreden, aftreden!", klonken de
leuzen. Geroepen werd om de benoeming van schrijver Vaclav
Havel tot president.
MOSKOU De inval in
Tsjechoslowakije in 1968
was een foute beslissing
en een ongefundeerde in
menging in de binnen
landse aangelegenheden
van dat land, die langdu
rige negatieve gevolgen
heeft gehad.
Dat hebben de vijf landen van
het Warschau Pact, die in 1968
de 'Praagse Lente' onderdruk
ten, in Moskou verklaard. Be
halve door het slachtoffer zelf,
Tsjechoslowakije, werd deze
verklaring niet ondertekend
door Roemenië. Dat land heeft
in 1968 niet meegedaan.
Het was misschien het enige
prettige moment voor de Roe
meense partijleider Ceaucescu
in Moskou, want voor de rest
zat hij er als laatste vertegen
woordiger van vervlogen tij
den een beetje verloren bij tus
sen alle nieuwe, vooruitstre
vende leiders uit de vroegere
satellietlanden. Onder wie, als
zijn waarschijnlijk laatste
openbare daad, DDR-president
Krenz. Zij allen waren in Mos
kou om van Sovjet-president
Gorbatsjov te horen over zijn
top met president Bush van de
Verenigde Staten.
Gorbatsjov zei nadrukkelijk,
dat de ontwikkelingen in
Oost-Europa voortkomen uit
de noodzaak tot veranderin
gen maar dat er geenszins
sprake is van een afsterving
van de socialistische idee („zo
als sommigen wel beweren",
zei de Sovjet tv-commentator
pinnig). „Integendeel, het soci
alisme bewijst juist haar le
vensvatbaarheid, omdat het
constructief naar nieuwe we
gen zoekt en bestaande moei
lijkheden kan overwinnen",
aldus Gorbatsjov.
Bush: Verder
ontwapenen
(Van onze correspondent)
BRUSSEL De Amerikaanse
president Bush heeft zijn
NAVO-bondgenoten voorge
steld nu al de discussie te ope
nen over het minimum-aantal
wapens dat het Westen nodig
heeft om zijn verdediging nog
nèt geloofwaardig te houden.
Daarmee heeft Bush een voor
schot genomen op onderhan
delingen tussen Oost en West,
die moeten volgen op het vol
gend jaar te sluiten akkoord
over de wederzijdse verminde
ring van aantallen tanks, pant
serwagens en artillerie. Deze
gedachte is op zich niet nieuw.
Maar de Amerikaanse presi
dent had er zich nog niet
eerder publiek over uitgelaten.
Bush trok gisteren in Brussel
een groot deel van de dag uit
om verslag te doen van de top
op Malta. Hij gaf zijn Europese
partners de verzekering dat
zolang zij dat willen, de VS
President Bush in Brussel: „De VS blijven in Europa". foto: epa
„een betekenisvolle militaire
presentie" in Europa zullen
handhaven.
Onenigheid was er onder de
NAVO-leiders over de moge
lijke Duitse hereniging. Kohl
kan zich niet vinden in de
suggestie niet meer te tornen
aan de Akkoorden van Helsin
ki uit 1975, waarin de grenzen
Volgens Kohl biedt 'Helsink
de mogelijkheid tot „vreedza
me wijzigingen van grenzen".
Het gaat daarbij met name om
de grens tussen de DDR en
Polen een stuk van het
vroegere Duitsland hoort nu
bij Polen.
Bulgaarse communisten willen macht niet kwijt
MOSKOU De nieuwe leider
van Bulgarije, Peter Mladenov,
heeft in een interview gezegd
dat de Bulgaarse communisti
sche partij haar automatische
recht om het land te regeren
niet zal opgeven. „De enige'
macht die het land kan stabili
seren en de vooruitgang veilig
kan stellen is de Bulgaarse
communistische partij", aldus
Mladenov. De niéuwe partijlei
der, die drie weken geleden
Todor Zjivkov als staats- en
partijleider verving, heeft be
loofd dat hij hervormingen zal
doorvoeren. Sinds vorige week
dringen activisten er bij de re
gering op aan in navolging van
Tsjechoslowakije en de DDR
artikel 1 van de grondwet te
schrappen, waarin de leidende
rol van de partij is vastgelegd.
Mladenov is daar tegen.
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
IN540 Nee, Rob zal het zonder de inboorlingen moeten doen.
laar hoe? Dagenlang denkt hij na. Dan krijgt hij een weliswaar
waze, maar misschien toch uitvoerbare ingeving. Zelf kan hij
nmogelijk die hoge acacia tot buigen dwingen, maar de oer-
eesten, die hier rond scharrelen, bezitten die kracht wèl. Als hij
u dierentemmer was... Kijk, zo'n goedaardige monoclonius zou
«st te gebruiken zijn. Die grote, plantenetende beesten komen
iedere dag bij de acacia eten van de bladeren van een struik.
Rob besluit een van de dieren voor zijn karretje te spannen en
dagenlang werkt hij hard aan zijn plan. Dan klimt hij in de boom
met een lasso, van sterk touw vervaardigd. Urenlang wacht hij
geduldig, tot een monoclonius dicht in de buurt van de boom
komt. Zou het beest zich laten vangen? Hij móét het proberen.
Daar suist de lasso door de lucht!
PARIJS Minister
Pronk van ontwikkelings
samenwerking heeft in
Parijs de mogelijkheid ge
opperd hulp aan Oosteu-
ropese landen te financie
ren uit een versnelde ver
laging van de defensieuit
gaven, of het uitstellen
van het verlagen van het
financieringstekort.
Pronk verklaarde dit na af
loop van een bijeenkomst van
vertegenwoordigers van rijke
westerse landen over hulp aan
Polen en Hongarije. De be
windsman wilde niet zeggen
met welk percentage de defen
siebegroting zou moeten wor
den verlaagd, of met welk be
drag het financieringstekort
niet zou moeten worden ver
minderd.
De ontwikkelingslanden vol
gen de besprekingen in Parijs
gespannen, omdat de hulp
voor Oost-Europa ten koste
dreigt te gaan van de beloofde
hulp aan de Derde Wereld.
Afgevaardigden van achttien
landen van de OESO (Organi
satie voor Economische Sa
menwerking en Ontwikke
ling) werden het in Parijs niet
over eens, of Polen en Honga
rije moeten worden opgeno
men op de lijst van ontwikke
lingslanden van de DAC, de
commissie voor ontwikke
lingssamenwerking van de
OESO. Opname van Hongarije
en Polen op de DAC-lijst biedt
in 'theorie de mogelijkheid
deze landen te helpen met
geld dat oorspronkelijk is be
stemd voor de Derde Wereld.
Minister Van den Broek van
buitenlandse zaken heeft twee
maanden geleden in New
York de mogelijkheid geop
perd een deel van de groei van
de begroting voor ontwikke
lingssamenwerking (circa 200
miljoen gulden) te gebruiken
voor hulp aan Oost-Europa.
Maar zijn toenmalige collega
van ontwikkelingssamenwer
king, Bukman, noch diens op
volger voelen daar iets voor.
Hulp aan DAC-landen geldt
als officiële ontwikkelingshulp
die meetelt bij het berekenen
van het percentage van het
bruto nationaal produkt (bnp)
dat de OESO-landen aan ont
wikkelingshulp besteden.
Twintig jaar geleden werd in
VN-kader besloten te streven
naar een percentage van 0,7
van het bnp aan officiële ont
wikkelingshulp. De afgelopen
vijftien jaar is het gepiiddelde
van de DAC-landen niet bo
ven de 0,35 gekomen. Vorig
jaar bedroeg de hulp circa 47,6
miljard dollar.
Italië, de VS en Japan willen
Polen en Hongarije op de
DAC-lijst plaatsen. Nederland
en vijf andere donorlanden
voelen daar niets voor. Zij wil
len de Oosteuropese staten die
hervormingen doorvoeren wel
hulp verlenen, maar deze hulp
mag niet ten koste gaan van
de landen van de Derde We
reld, die verhoudingsgewijs
toch al steeds minder ontvan
gen. Minister Pronk noemde
het „onrechtvaardig" als hulp
aan Oost-Europa ten koste van
een groep andere landen zou
gaan. Ook de vertegenwoordi
ger van de Europese Commis
sie waarschuwde in Parijs
voor „paniek" in de Afrikaan
se landen die tot de aller
armste ter wereld behoren
als de hulp die zij ontvangen
zou worden aangetast door
hulpverlening aan Oost-Euro
pa. De ontwikkelingslanden
volgen de discussies in Parijs
met zeer veel belangstelling,
aldus minister Pronk. Een be
sluit Polen en Hongarije op de
DAC-lijst te plaatsen zal wor
den opgevat als een aanwijzi-
ging dat door de discussie over
de Oost-Westbetrekkingen de
aandacht voor de problemen
van de echte armere landen
verslapt.