Gorbatsjov: Yaticaan en Sovjetunie
gaan diplomatieke relaties aan
brieven van lezers
Sinterklaas
kerk
wereld
Aantal Nederlandse missionarissen fors verminderd
beroepingen
Danneels waarschuwt voor
„explosieve''' relatie
tussen mannen en vrouwen
fieidócSouAant
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
£oidóe@ou/imit
ZATERDAG 2 DECEMBER 1989 PAGINA 2
v al
door Marinus van der Berg
Paginagrote advertenties no
digden alle 60-plussers on
langs uit om reeds nu de Sin
terklaasinkopen te doen. Wie
nu de inkopen deed kon een
tegoedbon bemachtigen om
daarmee later nog eens in het
zelfde grootwarenhuis de
koopdrift te bevredigen. Na
het jaar van de speciale in
koopavond is er nu dus het
jaar gekomen van de speciale
inkoopweek voor de 60-plus-
sers.
Speciale winkeltijden zijn niet
nieuw overigens. De Zonne-
bloem heeft hierin al jaren
gemiddeld, opdat mensen die
anders moeilijk in deze win
kels kunnen komen vanwege
Ziekte of handicap nu eens
kans krijgen. Ik heb tijdens
vakantieweken met langdurig
zieken de vreugdetranen in
de ogen gezien van hen die
pa jaren zelf iets konden ko
pen voor hun man, hun kin
deren.
I Vorig jaar kreeg ik bezoek
van iemand die wist dat ze
nog maar kort te leven had.
Samen met haar zus had ze
alle kracht verzameld om zelf
cadeautjes te >kopen voor
Sinterklaas. Ze had ook voor
mij een cadeautje gekocht.
Dat zijn ervaringen die je zo
raken, omdat ze je doen voe
len hoe groot de waarde kan
zijn om zelf iets voor iemand
te kunnen kopen als ge
schenk. Er zijn trouwens
steeds meer mensen met een
handicap of met ziekte die
niets voelen voor speciale
winkeltijden. Ze willen gaan
op de gewone tijden en ze
pleiten voor toegankelijkheid.
Er is nog veel winkelperso
neel dat moet leren om met
mensen die wat langzamer
zijn, die niet zo snel hun por-
temonnaie kunnen pakken,
volwaardig om te gaan. Heel
wat verhalen van mensen die
zich vernederd behandeld
voelen, spelen zich in winkels
af!
Zou daaraan in opleidingen
en in begeleiding van perso
neel niet meer aandacht be
steed kunnen worden? Soms
heb ik het gevoel dat die spe
ciale openingstijden aan dek
mantel zijn voor het gevoel:
'je kunt zulke mensen maar
beter niet hebben als het zo
druk is, dat houdt op en het
publiek irriteert zich.' Zo is
het ook: mensen die langza
mer zijn geworden irriteren in
deze overhaastte samenle
ving. Sinterklaas is evenals
de Kerstman er steeds min
der voor de minderbedeel
den, maar vooral voor de rij
ken. Sinterklaas en Kerstmis
zijn in handen van rovers ge
vallen. Het gaat er nu in deze
maand om de grote slag te
slaan en op flinke winst uit te
komen. Het schijnt dan ook
dat de speciale winkelweek,
deze keer zal geen rechter ie
mand op de vingers kunnen
tikken, een groot succes is
geworden. Een lid van de
Unie Katholieke Bond van
Ouderen is in drie winkels
gaan kijken en zei: "Het zag
er grijs van de 60-plussers."
De zogenaamde vergrijzing
van de Samenleving wordt
steeds meer ontdekt als nieu
we markt waar geld zit. Ou
deren let op uw zaakjes, want
de slimmerikken komen er
aan. In sommige winkels wa
ren sommige dingen al snel
uitverkocht en dan moest de
reis naar een andere stad on
dernomen worden. Zestig
plussers belden hun werken
de kinderen op en boden aan
om ook voor hen al sinter
klaasinkopen te doen. Nu de
sinterklaasroes in deze dagen
haar hoogtepunt krijgt, denk
ik aan al die mensen in de
schaduw van dit volksgebeu-
ren. Mensen voor wie al deze
kado's onbereikbaar blijven.
Mensen die zeggen moeten:
'Het had zo mooi anders kun
nen zijn dit jaar....' Aan hen
draag ik dit gedicht op.
SINTERKLAAS ANDERS
Het had zo anders kunnen
1 zijn:
met jou er nog bij.
met jouw vrolijke lach.
met jouw altijd zo geestrijke
gedicht.
met jouw zo aparte verras-
sing.
Het had zo anders kunnen
zijn:
als we nog samen waren ge
weest.
ais jij niet was heengegaan,
ais we ons conflict hadden bij
gelegd.
ais ik niet ziek was geworden
Misschien ontvangen we toch
nog
een verassing van warmte.
Misschien ontvangen we toch
nog
een onverwacht geschenk.
Misschien wordt ons Sinter
klaas
toch nog anders.
Minder priesters, meer pastorale werkers in RK Kerk
DEN HAAG Het aantal actieve rooms-ka-
tholieke priesters is in 1988 met 4,3 procent af
genomen, het aantal pastorale werkers en
werksters is daarentegen gestegen met bijna
10 procent. Er zijn in katholiek Nederland
thans 2.353 priesters werkzaam in de zeven
bisdommen en 485 door de bisschop benoemde
pastorale werkers en werksters. Dit blijkt uit
de kerkelijke statistiek van het KASKI. Dit
instituut voor sociaal wetenschappelijk onder
zoek heeft berekend dat op 1 januari 1989 37,4
procent van de Nederlanders geregistreerd
stond als rooms-katholiek. Dat is een daling
van 0,2 procent ten opzichte van begin 1988.
Het misbezoek daalde eveneens: in maart 1989
bezocht gemiddeld 15,9 procent van alle ka
tholieken de mis, een jaar eerder was dat 16,4
procent. Alleen in het bisdom Groningen nam
het aantal kerkgangers licht toe. Ter vergelij
king heeft KASKI ook de kerkgangers in het
Paasweekeinde geteld: ruim 35 procent be
zocht toen de mis. Naast een lichte daling van
het aantal doopsels - 27,1 procent van alle ge
borenen werd in de RK Kerk gedoopt - signa
leert KASKI vanaf 1982 een forse afneming
van het aantal kerkelijke huwelijken. In ze
ven jaar is dit met ruim 7.000 (ruim 25 pro
cent) afgenomen.
Beter een geestige dwaas
dan een dwaze geest
William Shakaapaara
VATICAANSTAD Het
Vaticaan en de Sovjetunie
zijn in beginsel overeen
gekomen diplomatieke
relaties aan te gaan.
Dat heeft Sovjetleider Michail
Gorbatsjov vrijdag gezegd na
afloop van zijn ontmoeting
met paus Johannes Paulus II
in het Vaticaan. De nadere
bijzonderheden zullen door
diplomaten van beide zijden
nog moeten worden uitge
werkt. Er hebben nooit diplo
matieke betrekkingen bestaan
tussen de grootste en kleinste
staat ter wereld.
De Sovjetunie wordt het vier
de land in Oost-Europa dat
met het Vaticaan diplomatie
ke betrekkingen aanknoopt.
In 1970 besloot Joegoslavië
ambassadeurs met het Vati
caan uit te wisselen. Eerder
dit jaar herstelde Polen de be
trekkingen die sinds 1944 ver
broken waren geweest. Hon
garije heeft vorige week aan
gekondigd dat het begin vol
gend jaar diplomatieke be
trekkingen met het Vaticaan
zal aangaan.
Gorbatsjov had eerst een pri-
vé-ontmoeting met de paus in
diens bibliotheek. De paus
was uit zijn werkkamer geko
men om de partijleider te
gaan verwelkomen, een bij
zondere attentie jegens de
Sovjetleider die tot nu toe al
leen de skivriend van de
paus, de voormalige Italiaanse
president Sandro Pertini, ten
deel is gevallen. Gewoonlijk
wacht de paus in de biblio
theek op zijn bezoekers.
Nadat een glimlachende paus
en een zichtbaar ontroerde
Sovjetleider voor de fotogra
fen hadden geposeerd, trok-
Sovjet-president Gorbatsjov en de paus tijdens hun gesprek in het privé-vertrek van de paus.
FOTO: AP
ken zij zich in de bibliotheek
terug voor een privé-ontmoe-
ting die een half uur langer
duurde dan de vastgestelde 45
minuten. Bij het eerste deel
van het gesprek waren geen
tolken aanwezig. Waarschijn
lijk sprak de uit Polen afkom
stige paus in het Russisch met
Gorbatsjov. Raisa Gorbatsjov
werd tegelijkertijd rondgeleid
in de Sixtijnse kapel en de
'stanze' van Rafaël, die deel
uitmaken van de Vaticaanse
Na zijn gesprek met Gorbats
jov pleitte de paus in een toe
spraak tot de Sovjetdelegatie
voor godsdienstvrijheid in de
Sovjetunie. Hij verwees daar
bij naar de katholieken van
de Latijnse, Byzantijnse en
Armeense ritus die met Rome
zijn verbonden. Dit was een
duidelijke oproep tot legalise
ring van de Oekraiens-Katho-
lieke Kerk, die in 1946 werd
gedwongen op te gaan in de
Russisch-Orthodoxe Kerk,
maar ondergronds is blijven
voortbestaan.
De paus zei de toekomst van
de gelovigen in de Sovjetunie
met meer vertrouwen tege
moet te zien. Hij zinspeelde op
de nieuwe wet voor de vrij
heid van het geweten die het
Sovjetparlement waarschijn
lijk binnen zes maanden zal
aannemen en de stalinistische
wet van 1929 zal vervangen.
De wet zal het atheïsme zijn
bevoorrechte positie ontne
men en de gelovigen meer
rechten geven. „Wij hopen
dat de situatie van de gelovi
gen zal veranderen dankzij de
beslissing van uw regering om
uw wetgeving in overeen
stemming te brengen met de
internationale verplichtingen
die de Sovjetunie is aange
gaan", aldus de paus.
De paus sprak zijn steun uit
voor Gorbatsjovs beleid van
perestrojka. „De Heilige Stoel
wenst U succes en verklaart
zich bereid elk initiatief te
steunen dat de rechten en
plichten van individuen en
volkeren beter zal bescher
men en integreren, zodat de
vrede in Europa en de wereld
wordt verzekerd", zo sprak
het hoofd van de RK Kerk.
Gorbatsjov toonde zich in zijn
antwoord blij met de hoge
mate van wederzijds begrip
tussen de Sovjetunie en het
Vaticaan en de wil van beide
partijen om de dialoog nader
vorm te geven. De Russische
partijleider noemde eerbiedi
ging van de „nationale, gees
telijke en culturele identiteit
van de volkeren" een onver
vangbare voorwaarde voor de
instandhouding van een sta
biel klimaat. Zo'n klimaat
hebben Europa en de wereld
juist nu nodig om de histori
sche omwentelingen te boven
te komen en een tijdperk van
vrede in te gaan.
Zonder daarop nader in te
gaan zei Gorbatsjov dat hij
met de paus had gesproken
over een bezoek aan de Sov
jetunie. De paus heeft her
haaldelijk zijn verlangen naar
zo'n bezoek naar voren ge
bracht. Hij wil dan onder
meer naar Litouwen, waar de
meerderheid van de bevol
king rooms-katholiek is, en de
Oekraïne gaan.
OEGSTGEEST Het aantal
Nederlandse missionarissen is
in vier jaar met 17,5 procent
afgenomen. Waren er op 1
april 1985 nog 4417 priesters,
religieuzen en leken in de
missie werkzaam, in juli 1989
waren dat er 3650, zo blijkt uit
cijfers van het Centraal Mis
siecommissariaat (CMC) in
Oegstgeest.
De daling is vooral toe te
schrijven aan de definitieve
terugkeer dan wel het overlij
den van veel oudere missio
narissen. De afgelopen vier
jaar keerden 625 missionaris
sen definitief in Nederland te
rug. Er overleden er 211 in de
missie. Gezien de leeftijdsop
bouw zal het aantal missiona
rissen de komende jaren ver
sneld afnemen. Slechts 5 pro
cent van hen is jonger dan 45
jaar en 40 procent is ouder
dan 65 jaar. Onder de jonge
ren bevinden zich voorname
lijk leken.
In Afrika werken de meeste
missionarissen: 1177. Daarna
komen Latijns-Amerika
(1131) en Azië (953). In Ocea-
nië, Noord-Amerika en Euro
pa werkten in juli dit jaar
resp. 138, 144 en 107 missiona
rissen. De paters vormen de
grootste groep onder hen.
Ruim 2.000 zijn er aangesloten
bij een congregatie of orde
van priester-religieuzen. Het
aantal priesters van een bis
dom blijft tot 74 beperkt.
Er zijn 853 zusters en 539
broeders in de missie werk
zaam. Voorts zijn er 177 leken
actief. Het aantal leken in de
cijfers is aanzienlijk vermin
derd, omdat alle door de me
dische missieactie Memisa uit
gezonden krachten niet meer
administratief door het CMC
worden bijgehouden.
Van de paters en priesters is
80 procent actief in het pasto
raat. De zusters zijn vooral te
vinden in de gezondheidszorg,
het onderwijs en de dienst
verlening. Bestuursfuncties
worden door 282 missionaris
sen, onder wie 60 zusters, uit
geoefend. De leken zijn vooral
in het ontwikkelingswerk ac
tief. Er is geen enkele leek die
een bestuursfunctie vervult.
Van de 35 Nederlandse orden
en congregaties die friissiona-
rissen hebben uitgezonden, is
de orde, .van Mill Hill het ac
tiefst. Er zijn 224 leden - 193
paters en 31 broeders - als
missionaris werkzaam. Daar
na komen de Witte Paters
(181) en de Franciscanen
(156).
Er zijn 71 zustercongregaties
in de missie actief. Het groot
ste aantal zusters is aangeslo
ten bij de Witte Zusters (50),
de Medische Missiezusters (49)
en de Ursulinen van de Ro
meinse Unie (48). Er zijn 13
congregaties die slechts één
zuster in de missie hebben
werken.
Van de 17 broedercongrega
ties die Nederland rijk is, zijn
er 13 in de missie actief. De
lijst van missiewerkers wordt
aangevoerd door de Fraters
van Tilburg (83) en de Broe
ders van Maastricht (82).
Bemiddeling
Libanese patriarch
bij Aoun
BEIROET Tussen de chef
van het christelijk leger, ge
neraal Michel Aoun, en de
nieuwe president Elias Hrawi
moet zo snel mogelijk een
constructieve dialoog komen.
Dat bepleitten de maroniti
sche patriarch Nasrallah Sfeir
en de overige Libanese bis
schoppen deze week na afloop
van een speciaal beraad' in
Bkerke, de zetel van de Liba
nese patriarch. Zij hebben een
appel gedaan op alle „verant
woordelijken" alles te doen
wat in hun macht ligt om het
kwaad van de oorlog te ver
hinderen dat tot een deling in
Libanon leidt. Aan een Liba
nese pater die op bemiddeling
uit was, heeft Aoun laten we
ten dat de christenen niet be
reid zijn hun leger en wapens
op te geven.
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Broek in Waterland
(toez.) (part-time) H.J. Ekker, wonen
de te Utrecht, te Hall C.J. Kraai te
Drunen en Vlljmen-Hedikhuizen en
Engelen (herv.geref.). Beroepen te
Kootwijk-Kootwijkerbroek en te Mid-
delharnis M. Goudriaan te Apeldoorn
(buitengew.wijkgem.). Aangenomen
naar Egmond aan Zee en Egmond
Binnen mw. R. Oldenboom. kandi
daat te Amsterdam: naar Ridderkerk
F. Wijnhorst te Ochten; naar Ten
Boer Y. Buurma, kandidaat te Gro
ningen. Bedankt voor De Krim C.
Haasnoot, kandidaat te Lisse.
Gereformeerde Kerken
Benoemd te Oosterbeek tot bijstand
in het pastoraat (part-time) L. de
Nood te Gent (Verenigde Prot. Kerk
in Belgle), die deze benoeming heeft
aangenomen.
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
Beroepen te Baflo i.c.m. Warffum, te
Beverwijk, te Franeker-Sexbierum
i.s.m. Arum en te Zuidwolde (Gr.)
drs.E. Brink, kand. te Kampen.
DEN BOSCH Er wor
den op dit moment vol
gens de Belgische kardi
naal Danneels „nucleaire
springstoffen" aange
bracht onder de schep
pingsordening van man
en vrouw. De Rooms-Ka-
tholieke Kerk waar
schuwt daar steeds voor,
maar drukt zich daarbij
wellicht wat „houterig,
onvolmaakt en conserva
tief" uit.
Veel te veel wordt uitgegaan
van de gedachte dat man en
vrouw gelijk zijn, „uitwissel
baar zoals twee geldstukken
in een automaat", aldus
Danneels. De kerk bepleit
niet de gelijkheid, maar de
gelijkwaardigheid van man
en vrouw. Velen kunnen de
kerkelijke gedachtengang
echter niet volgen: de kerk
hanteert in haar analyse een
„veel fijner mes" dan de
„grove kapmessen" van de
samenleving.
De aartsbisschop van Me-
chelen-Brussel sprak deze
week op de eerste grote bij
eenkomst van de officiële
werkgroep 'Vrouw en Kerk'
van het bisdom Den Bosch.
Dit adviesorgaan werd ver
leden jaar opnieuwd 'be
mand', nadat de werkgroep
in de vorige samenstelling -
thans de werkgroep Sifra -
weigerde in te gaan op het
verzoek van bisschop Ter
Schure zich de leer van de
RK Kerk inzake vrouwen te
volgen.
Voor ruim 300 vrouwen gaf
Danneels een anderhalf uur-
durende inleiding in de pau
selijke brief over de waar
digheid en de roeping van
de vrouw ('Mulieris dignita
tem' uit 1988). Deze brief is
volgens de kardinaal alleen
maar te begrijpen als hij
„met een zekere welwil
lendheid" wordt gelezen en
de lezers in het oog houden
dat de wat moeizaam schrij
vende paus Johannes Paulus
II zijn onderwerp niet van
uit de sociologie of psycholo
gie bekijkt, maar door een
theologische bril.
Van wezensbelang in de
brief is de voorname plaats
van Maria. „Moderne vrou
wen" willen het liefst niet
met deze 'Moeder Gods'
worden vergeleken. Zij den
ken dat dit „de laatste truc
is om ze klein te houden,"
aldus de kardinaal, die met
zijn opmerking instemmend
gegniffel uit de zaal oogstte.
De voorname plaats van
Maria in de heilsgeschiede
nis zegt echter iets over de
waardigheid van alle vrou
wen.
De problemen van vrouwen
in kerk en samenleving zijn
niet alleen veroorzaakt door
de „zondige heerschappij"
van de man. Zij zijn ook ge
volg van de „ingebakken
neiging" van vrouwen „om
te behagen en zo zichzelf te
verkleinen, te onderwerpen
aan de man. Daar zit een
soort masochisme in.".
Vrouwen moeten daarom
ook niet proberen net zo te
worden als mannen. Zij die
nen zich te spiegelen aan
het oorspronkelijke ideaal
van voor de zondeval, toen
vrouwen en mannen nog
echt gelijkwaardig waren.
Over de vraag of God een
man of een vrouw is, had de
Belgische kardinaal een ei
gen theorietje: „Hij is het al
lebei en geen van beide".
PRIESTERRAAD:
Rol pastoraal
werker wordt
ondergewaardeerd
ROTTERDAM Met „nuttig
en nodig" wordt de pastoraal
werk(st)er te zuinig en te ma
ger gekwalificeerd, vindt de
Priesterraad van het bisdom
Rotterdam. De pastoraal wer
ker en werkster wil men niet
zien als hulpen in de nood,
maar als noodzakelijk; vanuit
hun wereldlijke situatie, hun
leven als leken en vanuit hun
huwelijk vertalen zij de bood
schap op een andere manier
en op andere plekken dan de
priesters.
Dit werd gesteld op de verga
dering van de Priesterraad
van het bisdom Rotterdam
naar aanleiding van de brief
in juni waarin de Nederlandse
bisschoppen (minus de bis
schoppen van 's-Hertogen-
bosch en Roermond) hun visie
gaven op de pastorale werk-
(st)er. Al eerder sprak de raad
bij een behandeling van het
zelfde onderwerp uit dat de
bisschoppelijke brief de pasto
raal werker nauwelijks of niet
beschouwt als een mogelijk
nieuw charisma, een gave van
de H. Geest, en een verrij
king. In de brief beluisterde
men vooral angst voor een pa
rallelle clerus, en zorg om
wildgroei te voorkomen.
Rector W. van Paassen van de
priesteropleiding Vronesteyn
zei dat de priesterstudenten
en de kandidaat pastoraal
werkers elkaar allerminst be
schouwen als toekomstige
concurrenten. De kandidaat-
pastoraal werkers zien hun
taak vooral verbonden met de
relatie kerk-samenleving. De
drang om in de priesterrol te
stappen en om strikt binnen
kerkelijk actief te zijn is on
der de jongere pastoraal wer
kers nauwelijks aanwezig, zo
werd verder gesteld.
Politiek vacuüm in India
ECHTE politieke aardverschuivingen waarbij het politieke
lot van een land radicaal wordt omgegooid, zijn zelden een
verrassing. Reeds lang voor de verkiezingsdag melden ze
zich aan, zodat het uiteindelijke stembusresultaat niet meer
dan een formele bevestiging is. Ook voor premier Rajiv Gan
dhi van India was de verkiezingsuitslag tot op zekere hoogte
niet veel meer dan de bevestiging van wat al bekend was. De
weinige peilingen hadden een zware nederlaag van zijn Con
grespartij voorspeld. Maar dat die nederlaag zo'n catastrofale
omvang zou hebben, zal Gandhi zelfs niet in zijn somberste
momenten hebben vermoed.
Vooral na Rajivs triomf in 1984, toen de Congrespartij
415 van de 543 zetels in het Lagerhuis veroverde, komt de
afstraffing ongemeen hard aan. Zelfs de zware nederlaag die
zijn moeder Indira in 1977 moest incasseren, toen de Janata-
oppositie drie jaar lang de macht overnam van de Congres
partij, verbleekt bij die van Rajiv. Toen maakte de nederlaag
deel uit van de „normale" electorale schommelingen en was
het duidelijk dat de Congrespartij op termijn haar positie zou
terugwinnen. Nu is dat allesbehalve zeker. De afwijzing van
Rajiv is zo algemeen, dat het voor hem een schier onmogelij
ke opgave zal worden het vertrouwen van de bevolking te
rug te winnen.
De uitslag gaat veel verder dan een veroordeling van de
door corruptie en schandalen zwaar gehavende naaste omge
ving van de premier. De kiezers hebben Gandhi zelf wegge
stemd en uit die positie komen weinigen nog ooit terug. Na
de moord op zijn moeder leek Rajiv Gandhi door de massale
golf van sympathie de aangewezen persoon om India door de
moeilijke fasen van zijn ontwikkeling te leiden. Nu is hij ge
degradeerd tot een figuur aan de zijlijn, die niet in staat is de
loop der gebeurtenissen te beïnvloeden.
Het verlies van de Congrespartij wordt niet vertaald in
winst voor de Janata Dal-oppositie. Grote winnaars zijn de
hindoe-fundamentalisten. Hun verrassende score geeft hun
op slag een beslissende stem in de onderhandelingen over de
samenstelling van een nieuwe regering. Dat is voor India het
slechtst mogelijke scenario. De al jaren toenemende religieu
ze spanningen tussen hindoes en sikhs, hindoes en moslims
en de talloze andere godsdiensten hebben de ideale voedings
bodem gecreëerd voor oplaaiend extremisme. De uitslag van
de verkiezingen lijkt de zoveelse voorbode van een dreigen
de explosie.
In welke richting India zich nu verder ontwikkelt is on
voorspelbaar, maar de verkiezingen lijken de sombere voor
spellingen te bevestigen dat het land op weg is onbestuurbaar
te worden. In de huidige chaos heeft India enorme behoefte
aan een leider die in staat is zich te verheffen boven de ein
deloze etnische en religieuze tegenstellingen. Die figuur is
niet te vinden. Gandhi heeft gefaald en ook de oppositie mist
een dergelijke persoonlijkheid.
De tijd dringt nochtans voor India. Het politieke vacuüm
moet zo vlug mogelijk worden opgevuld wil India's politieke
systeem niet volkomen ondermijnd worden. Ondanks de
problemen waarmee India worstelt, heeft het zijn reputatie
als „grootste democratie ter wereld" tot nu toe vrij goed in
stand weten te houden. Sinds India in 1947 zelfstandig werd
zijn revolutie en militaire staatsgreep er nog steeds onbeken
de begrippen. Indien de huidige crisis echter niet snel wordt
opgelost, zou een gewelddadige ontwikkeling echter wel eens
snel een angstwekkende realiteit kunnen worden.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden
stukken te bekorten.
Schoolboeken.
De sectie 'onderwijs' van de
Atlantische Commissie-Neder
land te 's-Gravenhage heeft
enkele hoogleraren Geschiede
nis gevraagd hun oordeel te
geven over de behandeling
van de leerstof in schoolboe
ken over de NAVO, de Oost-
Westverhouding, de kernwa
pens, enz. Het oordeel van
deze hooggeleerden heeft de
vermoedens van bovenge
noemde sectie bevestigd en
hield 'forse kritiek' in. Dit oor
deel is zeer voorbarig en doet
onrecht aan schrijvers en uit
gevers. De 'kleine' Westeuro-
pese landen scheiden het ge
schiedenisonderwijs in 'vader
landse' en 'algemene' geschie
denis. Dit betekent dat aan ge
noemde onderwerpen in de
leerboeken voor algemene ge
schiedenis meer aandacht
wordt geschonken dan in die
voor vaderlandse geschiedenis.
'Grote' Westeuropese landen
kennen dit onderscheid niet.
Voor die landen is de vader
landse tevens algemene ge
schiedenis. De onderzoekscom
missie geeft niet aan welke
groep boeken zijn gebruikt.
Voor Nederland geldt vervol
gens het verschil in leerboe
ken voor het openbaar en het
bijzonder onderwijs. Voor het
bijzonder onderwijs geldt ver
der, dat deze in boeken voor
katholieke, protestantse of li
berale scholen zijn bestemd.
Hierdoor ontstaan talrijke
schakeringen. De ene groep
legt bijvoorbeeld meer nadruk
op de reformatie dan de ande
re. Verder kent men tegen
woordig vredesbewegingen,
antimilitarisme en anti-
NAVO-gezinden. Uitgevers en
schrijvers moeten tussen alle
mogelijke klippen doorzeilen
om hun uitgaven verkocht te
krijgen. Wanneer de Utrechtse
hoogleraar Maarten van Ros-
sem de teksten over de NAVO,
enz. 'zonder uitzondering gort
droog en neutraal' vindt, is dit
eerder een goed- dan een af
keuring. Schrijvers en uitge
vers hebben klippen weten te
omzeilen en niemand op de
tenen getrapt. Wijlen zijn
naamgenoot, die tussen 1478
en 1555 leefde en de bijnaam
kreeg van de 'Gelderse Atilla',
zou ongetwijfeld een strijd
baarder betoog hebben ver
langd. Het is aan de docent de
tekst uit het boek te verduide
lijken. Hierbij dient deze ook
voorzichtig te zijn. Vroeger
gold het woord van een docent
voor waarheid, maar dit is al
lang niet meer zo.
Dr. W.J.A. Visser,
DEN HAAG.
In de trein
Het is de FNV in de bol gesla
gen, zo moet ik tot mijn spijt
vaststellen. Deze vakbond wil
langdurig werklozen inzetten
tegen agressie in de trein. Met
andere woorden: de bond wil
mensen die toch al ernstig
door het lot worden geplaagd
nu ook nog eens als 'kanonne-
vlees' in de treinen inzetten.
Tot overmaat van ramp wil de
FNV deze gevaarlijke, omsym-
pathieke rotklus ook nog eens
vooral laten uitvoeren door
mensen uit de etnische min
derheden. Hier is helemaal
niets van te begrijpen. Het
lijkt warempel wel of de FNV
hier een stukje koloniale tradi
tie in ere wil herstellen: ge
kleurde medemensen in on
dergeschikte en vooral akelige
baantjes. Foei, FNV, laat
Zwarte Piet het maar niet ho-
Residentie Orkest
Dirigenten die hoge eisen stel
len zijn vaak niet geliefd bij
orkestleden. Niemand vindt
het leuk in het bijzijn van col
lega's op fouten gewezen te
worden of passages eindeloos
opnieuw te moeten spelen.
Toch zijn deze 'moeilijke' diri
genten de enigen onder wie
grote prestaties geleverd wor
den. Voor mij persoonlijk was
elk concert van het Residentie
Orkest o.lrv. Hans Vonk een
belevenis. De concerten o.l.v.
Alain Lombard en de meeste
andere gastdirigenten wisten
mij maar incidenteel te boeien.
Meestal werd er zeer slordig
gespeeld en soms zaten orkest
leden (houtblazers) tijdens het
concert openlijk te kletsen.
Wil het Residentie Orkest
weer bij de beste Europese or
kesten gaan behoren, dan
heeft het topdirigenten als
Hans Vonk meer dan ooit no-
dig.
J.N. Tetteroo,
VOORBURG.
