„Ik herkende mijn eigen volk niet meer"
eintjes
071-122244
I
Over de nieuwe Honda Accord
en de evolutietheorie.
ADMINISTRATIEVE
KRACHT m/v
BUITENLAND
foidóc Sovtant
VRIJDAG 1 DECEMBER 1989 PAGINA
Binnen een maand maakten twee Oostblok
landen de omwenteling door van star commu
nisme in de richting van democratie. De DDR.
brakt gaten in de Muur, de 'anti-fascistische
Schutzwall', die 28 jaar lang de weg van zijn
bevolking naar het Westen had versperd. In
Tsjechoslowakije werd binnen elf dagen meer
bereikt dan waarvoor 21 jaar geleden tever
geefs gestreden werd: heteommunisme in het
land zal zich niet kenmeken door een 'men
selijk gezicht', maar moeen concurreren met
nieuw op te richten anere partijen die, zo
kan worden afgeleid uit ce massale anti-rege
ringsdemonstraties, op aanzienlijk meer kre
diet zullen kunnen rekenen. Sommige Tsje-
choslowaken hebben nu wroeging over het
feit dat ze weinig hebben bijgedragen om de
omwenteling te bewerkstelligen. Jan Nowak,
een Tsjechoslowaakse burger, heeft er wel
een verklaring voor: „Ik ben nog zo ontzet
tend bang..."
PRAAG „Ik wil nog
even terugkomen op iets
wat ik eerder heb gezegd.
Ik heb je verteld hoe ik
heet en waar ik werk.
Maar ik ben bang.... ik
ben nog steeds zö bang. Ik
kan nog niet geloven dat
wat hier gebeurt echt
waar is. Ik kan alleen
maar hopen dat de veran
dering definitief is. Wil je
alsjeblieft mijn naam niet
vermelden?"
Veertig jaar paranoia laat zich
niet binnen veertien dagen
overwinnen. Dat bleek deze
week overduidelijk in het
feestende Praag, nadat hon
derdduizenden vastberaden
Tsjechoslowaken met elke dag
weer grotere demonstraties
het einde hadden afgedwon
gen van de communistische al
leenheerschappij over het
land. De massa scandeerde ge
durfde leuzen, die tot voor
kort de enkeling op jaren cel
zouden zijn komen te staan.
Maar tegenover vreemden
wordt uiterst behoedzaam
commentaar gegeven op de
nieuwe situatie, en dat ligt niet
alleen aan het feit dat maar
weinig Tsjechoslowaken een
vreemde taal machtig zijn. Ie
dereen is nog steeds doodsbe
nauwd.
Dat blijkt ook diverse malen
tijdens het gesprek met de
man die we 'Jan Nowak' noe
men daar zijn er vele dui
zenden van in Tsjechoslowa
kije. „Veertien dagen geleden
had ik gegruwd bij het idee
dat ik openhartig met een
westerse journalist zou praten.
Toen afgelopen week de de
monstraties op het Wenceslas-
plein steeds maar groter wer
den, durfde ik niet mee te
doen. Mijn vrouw wilde wel,
maar ik verbood haar erheen
te gaan. En daarom schaamde
ik mij afgelopen vrijdag diep,
toen al die moedige mensen
gedaan hadden gekregen waar
ikzelf niet aan mee had dur
ven doen: partijleider Milos
Jakes tot aftreden dwingen. Ik
ben 35 jaar, maar vrijdagavond
voelde ik me 50".
Praagse Lente
„In 1968 was ik dertien jaar.
Van een 'Praagse Lente' had
ik geen benul. Thuis werd niet
over politiek gesproken. Bo
vendien woonde ik niet in de
hoofdstad, waar het allemaal
gebeurde, maar in een dorp in
de buurt van de Westduitse
grens. Daar drong weinig
nieuws door. En ik was dol op
voetbal. Haast al mijn vrije tijd
ging erin zitten".
De 21e augustus herinnert Jan
Nowak zich nog goed. „Ik
kwam naar het voetbalveld
om er te trainen, maar dat
ging niet door. 'Ga maar weer
naar huis. De Russen zijn ge
komen', zei de trainer. Wat dat
betekende besefte ik nog niet,
maar dat het iets vreselijks
was werd wel heel duidelijk.
De volwassenen waren in pa
niek. Ze stonden in lange rijen
voor de winkels om te hamste
ren. En ik zag tanks rijden;
Russische tanks. Ik begreep er
weinig van, maar het was ont
zettend deprimerend".
Jan Nowak ontwikkelde zich
tot een redelijke voetballer,
die diverse wedstrijden in het
buitenland speelde daar
mee was hij al bevoorrecht,
want reizen naar het Westen
waren voor de meeste Tsje
chen niet weggelegd. Daarna
studeerde hij af als eco
noom „maar stel me niet
verantwoordelijk voor de
puinhoop die de communisten
van de Tsjechoslowaakse eco
nomie hebben gemaakt".
Hij heeft een eenvoudige baan,
die nauwelijks aansluit op zijn
studie. Dat ook zijn vrouw
werkt is dringend noodzake
lijk. Een belangrijke bijver
dienste vormt het zwart wisse
len van westerse valuta
welhaast een nationale
sport in Tsjechoslowakije.
In politiek had Jan Nowak, tot
voor kort, geen interesse.
„Noem het een vorm van pas
sief verzet ik wilde er niets
mee te maken hebben. Ik las
geen kranten, luisterde niet
naar de radio en schakelde de
televisie uit zodra er een poli
tiek hoofd op verscheen. Poli
tiek was in Tsjechoslowakije
hèt aangewezen middel om
een carrière op te bouwen. Be
grijp me goed: de grondge
dachte van het communisme is
in orde. Als die was nageleefd,
dan hadden we nu een betere
wereld. Maar de partij eiste
het monopolie op en werd al
machtig. Hij maakte het land,
zoals vroeger de grootgrondbe
zitters, tot een feodale staat,
die alle mogelijke maatschap
pelijke functies te vergeven
had. Van parlementslid tot
burgemeester of hoteldirec
teur. Capaciteiten waren niet
van belang. Wie zijn eigen
identiteit in wilde leveren kon
verzekerd zijn van een zorge
loze toekomst".
Het betoog sluit haarscherp
aan op de constatering van
Burgerforum, het platform
van allerlei uiteenlopende op
positionele groeperingen, dat
de motor werd achter de poli
tieke omwenteling. „Het
monopolie van de communisti
sche partij op het vervullen
van alle belangrijke posten
heeft geleid tot een onrecht
vaardig feodaal systeem, dat
de gehele maatschappij ver
lamt", aldus de beweging op 26
november in de inleiding "op
het programma van zevèn
punten, waarvoor de regering
inmiddels grotendeels door de
knieën is gegaan. „Ons land is
terechtgekomen in een dieDe
rorele, geestelijke, ecologi-
she, sociale en politieke crisis.
Ijna alle menchanismen die
Dodzakelijk zijn om te reage-
rn op veranderende omstan-
igheden zijn uitgeschakeld.
Iet vanzelfsprekende principe
at wie de macht heeft tevens
erantwoordelijk is, geldt al
ele decennia niet. Het feit dat
ie wettelijke, de uitvoerende
h de juridische macht bijna
xclusief in handen zijn van
Ie communistische partij on-
lermijnt de fundamenten on-
ler het wettelijk staatsbestel".
Toen de internationale pers
ïich massaal naar Tsjechoslo
wakije spoedde, omdat de
druk op de regering in Praag
door de steeds omvangrijker
demonstraties steeds verder
toenam, was zij getuige van
een ongekende manifestatie
van eensgezindheid en saam
horigheid. De afkeer van het
regiem bleek zó algemeen, dat
iedereen de discipline op wist
te brengen die noodzakelijk is
om een zö massale bijeen
komst, van 500.000 mensen op
een plein van 800 bij 80 meter,
zonder één incident te laten
verlopen.
„Ik herkende mijn eigen volk
niet", zegt Jan Nowak. „Nadat
21 jaar geleden de Praagse
Lente in bloed werd gesmoord
zijn de Tsjechoslowaken ont
zettend gedeprimeerd geraakt.
Onderling respect bestond niet
meer. Vreugde en verdriet
werden niet langer gedeeld. Er
was een kille, gevoelloze maat
schappij ontstaan met als stel
regel 'ieder voor zich en God
voor ons allen'. Iedereen had
alleen maar interesse in zich
zelf. Ook ik; ik heb alleen aan
mij en mijn gezin gedacht".
„De maatschappij was ook vol
strekt schizofreen", constateert
hij. „De regeringspropaganda
wilde ons doen geloven dat wij
in een paradijs leefden; dat de
toestand voor de mensen in
het Westen erbarmelijk was,
met stakingen, werkloosheid
en verdovende middelen, en
dat alles wat uit de Sovjetunie
kwam geweldig was. Onze
pers liegt. We hebben daar een
grap over: in de Tsjechoslo
waakse kranten staan drie ca-
tegorien berichten: waarhe
den, halve waarheden en leu
gens. De sportuitslagen zijn
waar. Een halve leugen is het
weerbericht. De rest is hele
maal gelogen".
„Iedereen die, zoals ik, in het
buitenland was geweest, wist
dat die propaganda onzin was.
Maar er zijn veel mensen die
niet in de gelegenheid zijn dat
te ontdekken. De overheid be
paalde wat de Tsjechoslowa
ken mochten horen, zien en
lezen. Tot eind vorige week
wist men in grote delen van
het land nog absoluut niet wat
er in Praag aan de hand was.
Er zijn er die het nu nóg niet
weten. In afgelegen gebieden
zijn mensen in de trein gestapt
naar de hoofdstad, om te kij
ken wat er waar was van de
geruchten; wat hier aan toch
allemaal gebeurde".
Jan Nowak heeft het gevoel
dat de overheid al een groot
deel van de frustraties had
kunnen voorkomen door een
grotere reisvrijheid toe te
staan. „Tot voor enige tijd
moest je aan alle mogelijke
voorwaarden voldoen om over
de grens te kunnen gaan. Je
had toestemming nodig van
wel tien instanties. De werk
gever moest de reis goedkeu
ren en er moest een verplicht
bedrag gewisseld worden voor
westerse valuta. Als alles voor
elkaar was, maar.onzin na
tuurlijk de kas van de bank
leeg was, dan ging het feest
niet door. Ook niet als je zei
dat je dat geld helemaal niet
nodig had het was een bu
reaucratische plicht. Volwas
sen mensen, die mij niet ken
den en die ik ook niet kende,
konden besluiten of ik al dan
niet weg mocht gaan".
De frustraties daarover waren
groot. „Bekend is een filoso
fisch verhaal, van een groot
vader die met zijn kleinzoon
paddestoelen gaat plukken in
de buurt van de Duitse grens.
Als het jongetje het prikkel
draad ziet vraagt hij: 'Opa, wie
houden ze daarachter gevan
gen?' En dan zegt opa: 'Ons,
mijn jongen.' Als je kunt rei
zen, dan voel je je vanzelf een
beetje vrijer".
„Uit mijn kennissenkring zijn
verschillende mensen geëmi
greerd. Niet om economische
redenen: ze hadden het hier
goed. Ze hadden een behoorlij
ke maatschappelijke status,
een goed inkomen en prima
maatschappelijke betrekkin
gen. Maar ze konden het niet
meer uithouden."
„Wij stonden ook op het punt
om weg te gaan. Hoe, wisten
we nog niet. Mijn vrouw en ik
dachten er zelfs aan om te
gaan scheiden en via een
nieuw huwelijk met een bui
tenlander weer in het Westen
bij elkaar te komen. We waren
er nog niet helemaal uit ge
lukkig niet, kan ik nu zeg
gen".
Respect
Groot respect heeft Jan No
wak voor de studenten, die de
draad oppakten die in 1968
werd doorgesneden. „Het was
op 17 november hun geweldlo
ze demonstratie, ter herden
king van een student die toen
precies 50 jaar geleden door de
nazi's werd vermoord, die
door de veiligheidsdienst bloe
dig uiteen werd geslagen. Zij
staken de nek uit door vol te
houden. Aan hen is de huidige
overwinning te danken. Toen
Jakes was afgetreden was ik
ontzettend blij. Ik wilde naar
ze toe gaan om ze te bedanken.
Ik heb het niet gedaan, want
ik schaamde me: aan mij heb
ben ze niets gehad".
LEIDSE COURANT
AUTOMARKT
Autosloperij
Gebr. Opdam B.V.
Lid STIBA, grote sortering onderdelen van recente schadeauto's
in alle merken en alle bouwjaren. Tevens verkoop nieuwe onder
delen. Inkoop sloop- en schadeauto's met afgifte van wettelijk
goedgekeurd vrijwaringsbewijs. Voorschoterweg 41. Valkenburg
Z.H., tel. 071-315101. Afdeling Japanse onderdelen. Haringkade
2, Katwijk ZH, tel. 01718-28131.
Peugeot 604 Ti autom. '80
Alles autom. deuren, ramen
open dak enz. APK tot 11-11-
'90, 2200,-. Tel 01713-12091.
Opel Kadett Hatchback
1985, zilvergrijs, APK 1-10-'90,
1e eigenaar, 41.000 km,
10.000,- Tel. 01751-15479.
bjr. juli '87, ferrarl-rood, elektr.
schuifd., br. velgen, alarm,
vr.pr. 34.000. Tel. 070-
3999891
Mercedes 300 TD
bj. '83, In prima staat, 200.000
km, div. extra's, schuifd., trekh.,
autom. Vr.pr. 16.750,-.
01715-1139, na 18.00 uur.
BMW 525i
Weg. aansch. bedr.auto, van
part., bj. 5-'85, 171.000 km,
i.z.g.st., Ipg-install., sch.dak,
c.v., trekh., electr. antenne,
w.w.-glas. Pr. 16.450.-. Tel.
079-417542.
BMW 318i
nov. '83, nw. model, met schuif-
dak, elke keuring toegestaan.
Vr.pr. 12.500,-. Tel. 070-
(3)679784
Golf Cabriolet GLS bj. '81
kleur met. bruin zwarte kap,
totaal gerestaureerd. In.pr.st.
Nw. kenteken, 20.000. Tel.
070-3544592.
Bus Transporter, bjr. '81
grijs kenteken, APK tot 11-11-
'90, motor 100%, heel mooi,
3750,-. Tel. 070-290938 of
070-893409.
Mitsubishi Colt QL
bj. 10-'82, Ipg, APK 11-'90,
goed onderh. Vr.pr.. 4250,-.
Tel. na 17.00 uur 070-3234862.
Golf diesel '84
te prijs 9500,-, tel. 01745-
Golf diesel, eind '80, APK, rood,
gerev. motor, echt ultst. staat,
3700. 01740-21766, na 18.00
Toyota Cressida 2.2, DX-diesel,
bj. '84. stationcar. Orig. km
110.000. Tel. 070-3803385.
I AUTO'S T/M ƒ3500
Goedkope AUTOVERZEKE
RING, bel Zaalberg, 071-
132732. Gespreide betaling
mogelijk. Tevens voor al
geldleningen. 071-132732.
Elk type AUTO gevr., schade
of def. geen bezw., PTT
vrijw., tot 3500,-. 070-
RENAULT 4 Bestel, kleur rood,
bj. '84, APK 24-11-'90, 2250,-.
Tel. 070-275525.
VOLVO 66 GL model '80, APK
'89, met schuifdak 950,-. Tel.
070-(3)911476.
VOLVO 242 DL, '76, met trek
haak, APK tot mei '90, 850,-.
Tel. 070-{3)893393
BMW 733i, aut., '78. APK
'90.1.m. velgen, c.v., 4 hoofdst.
Vr.pr. 2450,-. T. 070-504932.
COLT 1200 GL. bj. 21-4-1983,
APK 21-7-1990, 3500,-. Tel.
070-3895610.
SUZUKI Carry, geen kent
bus, bj. '83, APK, geheel in
nw.st., 3250,-. Tel.
3292542.
Mazda 323 aut., '82, in bijz.
mooie en goede st., 54.000 km,
APK 20-11-'90, 3450,-. Tel.
015-567214.
OPEL Kadett. bj. '80, APK,
2950.-. Tel. 070-3292542.
MAZDA 929 4-drs., 89.000 km,
APK nov. '90, 1980, nieuwst.,
trekh., br met., wit vinyldak.
Vr.pr. 1750,-. Tel. 070-
3833778.
OPEL Kadett 12 N. APK n
90, bj. '80, nw. model, z.g
2750,-. Tel. 070-3833778.
I BEDRIJFSOBJEKTEN
T.h. kleine kantoorruimte In
business centre te Den Haag
.g.v. fax, telex en copier. Gra
tis overname 2 buro's en ar
chiefkast. Tel. 079-410189.
DIEREN EN PLANTEN
U kunt zich nu al aanmelden voor een gedrags- en gehoorzaam
heidscursus voor honden bij Stichting Randstad Hondensport, die
januari begint. Twaalf weken 75,-. Bel: (070J-3230579/3668166/
3937178.
Te koop: een SHIH-TZU pup T k- YORKSH. TERRIËR, 9 we-
(reu), 10 wkn., zwart/wit ken- in9®®n'en ontwormd. Tel.
stamboom. Tel. 03463-52749. 070-462184.
zwarte dwergpoedeltjes. In- ontwormd, zinnelijk, met stam-
geënt en ontwormd. Tel. 01899- l???™' zeer ,le' Tel- 070"
16205. 3562090.
COMPUTERS EN SYSTEMEN
Bij Kraft zaterdag 2 december!!!
Maxell diskette-party
voor 3,5-ers en 5,25-ers
gratis verrassing!!
Korting en geld terug van Maxell
bij aankoop van 10 disks
Tevens tentoonstelling van de allernieuwste
opslagmedia voor de toekomst
B.v. CD-ROM of nieuwe 2 inch disk
Kraft Computersystems b.v.
Interessante prijzen
voor caravans en vouwwagens bij Theo Stet B.V. Merken: Hobby/
Luxe/Prestlge/Classic/Dethleffs. Caravans André Jamet en
Walker vouwwagens. Nu kopen, levering voorjaar. Voordeel tot
1000,- In onze kampeer-super-shop gasflessen gevuld 49,90,
gasvulling los 12,90. Onze adressen: Steekerweg 78, Alphen a/d
Rijn, 01720-93844/45. Heerhugowaard, Pascalstraat 16,
02207-18088.
Toercaravans
L.M.C.; Munsterland
Dethleffs; Esterel; Jamet
H.C.C. Caravans
straatweg 179, W
Tel. 01751-12561
PERMANENTE Caravan-Rai
bij C. C. Bos. De topmerken
Award, Beyerland, Burstner,
Hobby en Knauss. Nog enke
le 1989 modellen. Super
voordelig. Ingeruild ca. 100
perfekte occasions nu de
laagste prijs. Tot ziens bij
C. C. Bos, Woutersweg 8, 's-
Gravenzande. 01748-12683
WATERSCHAP DE VEEN-
1 EN GEESTLANDEN
Op het kantoor van het waterschap, geves
tigd te Leiderdorp, is in verband met uit
breiding van de werkzaamheden een vaca
ture ontstaan voor een
die zal worden belast met secretariewerk
zaamheden van uiteenlopende aard.
Funktie-eisen
- bezit van het diploma BA of (een gevor
derde studie voor) het diploma HBA dan
wel een opleiding van vergelijkbaar ni
veau;
- ervaring met soortgelijke werkzaamhe
den;
- goede kontactuele en redactionele vaar
digheden.
Salariëring en -rechtspositie
Afhankelijk van opleiding en ervaring be
draagt het salaris maximaal ƒ4.144.-
(schaal 7/8) bruto per maand. De voor het
overheidspersoneel gebruikelijke rechtspo
sitieregelingen zijn van overeenkomstige
toepassing. Het waterschap is aangesloten
bij de Interprovinciale Ziektekostenregeling
(IZR).
Informatie en sollicitatie
Nadere inlichtingen (telefoon 071-410511)
over deze funktie kunnen worden ingewon
nen bij de secretaris, de heer D. de Blaeij.
Belangstellenden worden verzocht hun ei
genhandig geschreven sollicitatie binnen
twee weken na het verschijnen van dit blad
te zenden aan het dagelijks bestuur van het
waterschap De Veen- en Geestlanden,
Postbus 226, 2350 AE Leiderdorp.
Zouden auto-ontwerpers geen kinderen
hebben? Het lijkt er soms wel op.
Want terwijl de gemiddelde kinderlengte de
afgelopen decennia zienderogen is toe
genomen, is de gemiddelde ruimte op de
achterbank zienderogen afgenomen.
Daar komt nog bij dat, wanneer er
tegenwoordig sprake is van een royale
bagageruimte, deze meestal het gevolg is van
de o zo handig weggeklapte rugleuning van de
achterbank. Terwijl bij normaal gebruik van
de achterbank, de kofferruimte zelfs de meest
eenvoudige koffer claustrofobisch maakt.
De moderne automobilist moet dus
kiezen. Kinderen zonder bagage. Of bagage
zonder kinderen.
Of een wagen als de nieuwe Honda
Accord. Langer dan z'n voorganger, breder
dan z'n voorganger, hoger dan z'n voorganger
en ruimer dan z'n klassegenoten.
Waarbij de ruimte die de techniek voor
zichzelf nodig heeft tot het minimum is terug
gebracht. En de ruimtewinst vooral ten goede
is gekomen aan, u raadt het al, de achterbank.
Voor privé-gebruik biedt de Accord
ruimte aan een gezin met drie kinderen en
middelgrote hond. Vijf royale koffers en met
een beetje passen en meten één driewielertje
of twee skateboards.
We zijn ook voor u nagegaan wat de
beschikbare ruimte bij zakelijk gebruik is.
Er is dan plek voor een zakenman en ongeveer
204 attachékoffertjes of vijf zakenmannen met
56 attachékoffertjes.
U ziet, de Honda Accord is tevens een
echte zakenauto. Ook motorisch gezien.
Want de geruisloze twee-liter zestienklepper
zorgt ervoor dat u op beschaafde toon zaken
kunt doen.
Wanneer u iets meer in portefeuille
heeft, komt daar een injektiesysteem bij dat
volgens dezelfde formule werkt als dat van
Honda's Formule 1.
Dit houdt in dat een kombinatie van
een mikroprocessor en 'n web van sensoren
onder alle omstandigheden
de optimale inspuiting bepaalt.
Waardoor er qua
prestaties het onderste uit de
tank wordt gehaald.
Zonder dat die tank
steeds het onderste uit de ben
zinepomp haalt.
Neemt u de 2.2i EX
dan krijgt u ook Honda's
eigen vierwiel-antiblokkeersy-
steem ALB II.
En alle nieuwe Accords
hebben een stuurbekrachti-
ging die zowel rekening houdt
met uw snelheid als met
de weerstand van de banden
op het wegdek.
Ook standaard is de door Honda zelf ont
wikkelde double wishbone-wielophanging.
Die resulteert in een wegligging waar al
menig autojournalist z'n bewondering voor
heeft laten blijken.
De diamond eye koplampen, die meer
licht geven maar minder verblinden, vormen
nog zo'n voorbeeld van veel van die grote
en kleine vondsten die een Honda zo'n eigen
karakter geven.
Wanneer u dus in de nieuwe Accord
stapt, bent u een van die automobilisten die,
net als Honda, hun eigen weg gaan. En die
biedt meer perspektief dan de gebaande paden.
U heeft al een nieuwe Honda Accord
vanaf f 38.490,-*. De allerduurste versie
komt u op f 59.490,-*. Maar dan kan ook
niemand meer om u heen.
'n Honda gaat z'n eigen weg.
