Koppeling gaat niet eerder
in, wel kans op extraatje
VANAVOND NAJAARSOVERLEG
OORLOG TEGEN AIDS
IS NET BEGONNEN
Harde aanvaring
tussen Lubbers
en Van Mierlo
„Langzaam besefte ik hoe dom apartheid is*
BINNENLAND
CeidócSouacuit
VRIJDAG 1 DECEMBER 1989 PAGINA 4
Belofte Ter Beek
aan veteranen
DEN HAAG Nederlandse vetera
nen hebben recht op erkenning van
en waardering voor hun inzet en of
fers. Daarom moet er een „herken
baar veteranenbeleid" komen. Deze
belofte heeft minister van defensie
Ter Beek gedaan op de conferentie
„De politionele acties: afwikkeling en
verwerking" van de Stichting Maat
schappij en Krijgsmacht. Op die con
ferentie geven diverse wetenschap
pers hun kijk op de nasleep van de
politionele acties in Indonesië. Een
van de punten van kritiek is dat de
overheid zich altijd veel te weinig ge
legen heeft laten liggen aan het lot
van de Indië-veteranen.
Veel docenten zijn
weinig prijsbewust
GRONINGEN Docenten in
het voortgezet onderwijs letten
bij het uitzoeken van nieuwe
leerboeken vrijwel uitsluitend
op de inhoud en nauwelijks op
de prijs. Dat is een van de con
clusies uit een onderzoek naar
de leermiddelenmarkt in het
voortgezet onderwijs, verricht
door het Instituut voor Onder
wijsonderzoek (RION) in Gro
ningen. Het is voor de ouders
van leerlingen aanmerkelijk
goedkoper zo'n tachtig gul
den wanneer de boeken
door de school worden aange
schaft en vervolgens ver
huurd. De meeste boeken gaan
vier jaar mee.
Steeds minder vrouwen
in leiding van scholen
DEN HAAG Uit recente cijfers van
het Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS) blijkt dat in het basisonderwijs
het aantal vrouwelijke directieleden
dramatisch is verminderd. Joke Roo-
vers, vice-voorzitter v^n de Katholieke
Onderwijs Vakorganisatie (KOV),
noemde de teruggang „onthutsend". De
afname van het aantal vrouwen kan
volgens Roovers niet worden gezocht in
het vertrek van vrouwen uit het onder
wijs. „Ondanks een groot potentieel aan
vrouwelijke kandidaten dringen blijk
baar steeds minder vrouwen door tot de
hogere regionen van de school", aldus
Roovers. De KOV stelt dat met name de
schoolbesturen moeten worden aange
sproken op hun verantwoordelijkheid
in deze.
Prof. Heemskerk voorgedragen
als raadsheer van Hoge Raad
DEN HAAG De Hoge Raad der Neder
landen, het hoogste rechtscollege in ons
land, heeft mr. W.H. Heemskerk en me
vrouw mr. G.G. Van Erp Taalman Kip-
Nieuwenkamp bij de Tweede Kamer voor
gedragen als raadsheren. Zij moeten de va
catures invullen die zijn ontstaan na het
overlijden van mr. M.J.P. Verburgh en het
ontslag van mr. H.J.M. Jeukens per 1 sep
tember 1990. Heemskerk (54) is hoogleraar
privaatrecht aan de universiteit van Leiden.
Sinds 1978 is hij lid van de staatscommissie
Nederlandse Burgerlijke Wetgeving. Van
Erp Taalman Kip-Nieuwenkamp (53) werd
na een loopbaan als advocaat en rechter in
1978 vice-president van de rechtbank van
Amsterdam.
Koningin Beatrix heeft zich de afgelopen weken laten informeren
over de aids-problematiek. Op de foto maakt zij kennis met de
heer M. Kruijsen, bestuurslid van de belangenvereniging 'Men
sen met Aids'.
FOTO: ANP
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Het kabi
net zal geen gehoor geven
aan de eis van de vakcen
trales FNV en CNV om de
uitkeringen met terug
werkende kracht tot juli
van dit jaar te verhogen.
Premier Lubbers heeft dit
gisteren gezegd op de laat
ste dag van het debat over
de regeringsverklaring.
De vakcentrales, die vanavond
met delegaties van het kabinet
en de werkgevers bijeenko
men voor het Najaarsoverleg,
hebben steeds aan het even
tueel slagen van het overleg
de eis verbonden dat de kop
peling van lonen en uitkerin
gen met terugwerkende
kracht moet worden hersteld.
Het kabinet houdt echter vast
aan 1 januari 1990. „We heb
ben als kabinet prioriteiten ge
steld. De eis van de vakbewe
ging behoort daar niet toe", al
dus Lubbers. Overigens werd
gisteren in kringen rond het
centrale overleg niet uitgeslo
ten dat er toch geld zou wor
den vrijgemaakt voor een ex
traatje voor de uitkeringsge
rechtigden. Een en ander zou
dan wel ten koste van andere
maatregelen moeten gaan.
Premier Lubbers wilde giste
ren niet speculeren over de
kans van slagen van het Na
jaarsoverleg. De verwachting
is alom dat sociale partners en
kabinet elkaar vanavond zul
len vinden in een „gemeen
schappelijk beleidskader"
waarin afspraken worden ge
maakt over de aanpak van de
werkloosheid en de beheersing
van de loonkosten. Tot nu toe
heeft alleen de vakcentrale
MHP (voor middelbaar en ho
ger personeel) laten weten het
„beleidskader" niet te zullen
ondertekenen.
Het debat over de regerings
verklaring leverde overigens
weinig positiefs op voor het
Najaarsoverleg. De enige
ruimte die Lubbers bood was
zijn opmerking dat de door
minister Kok van financiën
gewenste loonstijging van 2,5
procent „ook wel iets hoger
zou mogen uitvallen". Aan de
ambtenarenbonden deed hij de
toezegging dat er over de in
vulling van de geboden loon
ruimte van 2,5 procent onder
handeld kan worden. Het is
dus bijvoorbeeld niet langer zo
dat 0,5 procent van de 2,5 bij
voorbaat naar de hogere amb
tenaren gaat.
Het kabinet zal vanavond niet
De Zuidafrikaanse gehei
me dienst jaagt op de neef
van zijn eigen minister
van defensie, generaal
Magnus Malan. Reden: na
twee jaar dienst te hebben
gedaan in de elite-eenhe
den van de Zuidafrikaanse
strijdkrachten weigerde
Mervyn Malan (27) op te
komen voor een herha
lingsoefening. Hij had ge
noeg van het martelen,
terroriseren en doden van
burgers. De schellen wa
ren hem van de ogen ge
vallen: het apartheidssys
teem deugt van geen kan
ten. Hij slaagde er in naar
Nederland te ontkomen,
waar hij als eerste deser
teur uit de terreurbrigade
een boekje open doet over
de strijdwijzen van de Spe
cial Forces,
DEN HAAG In de
Zuidafrikaanse regerings
gezinde krant Beeld ont
kende minister van defen
sie Magnus Malan ten stel
ligste familie te zijn van
de deze week in de open
baarheid getreden Mer
vyn Malan. „Ik had niet
anders verwacht", zegt
Mervyn. „Hij kan er ei
genlijk niet om heen.
Toen ik op tweejarige
leeftijd mijn moeder ver
loor, ontfermden haar
broer en zijn vrouw zich
over mij en mijn broer. En
een broer van mijn pleeg
vader is de vader van de
minister".
In 1982 moest Mervyn als 20-ja-
rige in dienst. En omdat hij
„gewoon de beste wilde zijn"
ingaan op het verzoek van de
sociale partners af te zien van
de voorgenomen beperking
van het reiskostenforfait per 1
januari aanstaande. Minister
Kok van financiën toonde zich
gisteren niet erg onder de in
druk van de kritiek van werk
gevers en vakbeweging op het
kabinetsvoornemen. „Men
wist dat het er aan zat te ko
men. Bovendien is de maatre
gel hard nodig met het oog op
de versterking van het open
baar vervoer en worden de ge
troffenen ruim gecompenseerd
door de positieve inkomensef
fecten die het gevolg zijn van
de belastingverlaging".
gaf hij zich op voor de elite
troepen, waar hij in 1985 af
zwaaide. Zijn belangrijkste
drijfveer was niet de angst voor
het zwarte maar het rode ge
vaar, het communisme.
Het bestaan van de Special
Forces is bekend. Al was het
alleen maar door de verhalen
van de vele militairen die tij
dens de opleiding afvallen.
Maar diegenen die de uiterst
zware opleiding voltooien
moeten absoluut stilzwijgen be
trachten. Hun activiteiten val
len onder staatsgeheim. Daar
om is Mervyn Malans verhaal
des te opmerkelijker.
Hij bevestigt al langer bestaan
de vermoedens over under-co-
veracties van de Zuidafrikaan
se strijdkrachten. Hoe in de
zwarte woonsteden in Zuidafri-
ka leden van het ANC worden
vermoord of gedwongen een
verradersrol te spelen. Hoe in
burger geklede militairen in
diezelfde wijken bommen
MEDIARAAD:
Commerciële
omroep
per oktober
mogelijk
DEN HAAG Ook als het
ministerie van wvc een nieuw
wijzigingsvoorstel voor de me
diawet moet schrijven, moet
het mogelijk zijn dat commer
ciële omroep in oktober vol
gend jaar zijn intrede in Ne
derland kan doen. Dat zei de
voorzitter van de Mediaraad,
A. van der Louw, gisteren in
een toelichting op het advies
dat de raad aan minister d'An-
cona van wvc heeft gestuurd.
Het kabinet hield het al op ok
tober. maar een gegadigde als
TV 10 heeft tot nu toe steeds
gerekend op het voorjaar. Ook
fractieleider Brinkman van
het CDA bepleitte deze week
afronding in het voorjaar.
TV10 liet weten zich te bera
den. Op 1 oktober starten met
commerciële televisie betekent
wel dat het wetsontwerp vóór
het zomerreces door de Twee
de Kamer moet zijn goedge
keurd. Van der Louw opperde
de mogelijkheid dat, als het
huidige ontwerp van het kabi
net wordt aangehouden, het
nog wel eens veel meer tijd
kan gaan kosten, omdat vanuit
diverse hoeken aanmerkingen
zullen komen over de onvolle
digheid.
In de visie van de Mediaraad
moeten commerciële omroe
pen een programma aanbieden
dat voor 60 procent bestaat uit
Europese produkties. Het per
centage reclame mag niet
meer bedragen dan 15 procent
per dag en 18 procent per uur
en reclame en sponsoring
moeten duidelijk herkenbaar
FOTO: DIJKSTRA
plaatsen. En dat het leger on
danks allerlei akkoorden actief
is in Angola, Mocambique, en
Zambia. Zelf was Malan actief
in Namibia en Angola. „Met de
regelmaat van de klok staken
we met Unita-eenheden Ango
la binnen om daar acties uit te
voeren". In Namibia zocht hij
met zijn uit zwarten bestaande
eenheid, gestoken in het Swa-
po-uniform, naar medewerkers
van het verzet. Zodra mensen,
in de overtuiging verkerend
met het verzet van doen te
hebben, toehapten, werden zij
gedood. „Ik was er ook bij toen
een Swapo-man werd doodge
marteld. Een arts hield hem in
leven totdat hij de door ons ge
wenste informatie had ver-
Martelen
Malan zegt dat het martelen
naast de 'gewone' militaire trai
ning een belangrijk onderdeel
LONDEN De oorlog te
gen aids is al zeven jaar
oud, maar wordt op een
verre van verenigd front
gevochten. Grote delen
van de wereld zien die
oorlog als een irrelevant
conflict dat ver van het
gewone leven afstaat.
Het bewijs, menselijk en we
tenschappelijk, vertelt een an
der verhaal. De kernvraag is
nu hoeveel mensen zich zullen
laten overtuigen door de feiten
en hoeveel mensen die -zullen
blijven negeren. „Onze con
frontatie met aids is op een
tweesprong gekomen", zo zegt
Dr. Jonathan Mann, directeur
van het mondiale aidsprogram-
ma van de Wereldgezondheids
organisatie WHO. „In veel lan
den zijn de fundamenten ge
legd voor succesvolle actie
Zelfgenoegzaamheid, onver
schilligheid of ontkenning kun
nen dit echter weer teniet
doen".
Volgens de WHO is aids nu in
152 landen gesignaleerd; van
de vijf tot tien miljoen mensen
die met HIV, het aidsvirus,
geïnfecteerd zijn hebben er
600.000 de ongeneeslijke symp
tomen van de ziekte. In de ko
mende twee jaar zullen daar
nog 500.000 mannen, vrouwen
en kinderen bijkomen. Tegen
het einde van de eeuw zijn er
waarschijnlijk tien keer zoveel
aidslijders als nu. En de WHO
voorspelt dat er dan nog steeds
geen geneesmiddel voor zal
zijn.
Op een internationale confe
rentie in Parijs deze week over
de invloed van aids op vrou
wen en kinderen kwamen me
dische experts met de ver
schrikkelijke boodschap die
voor veel mensen moeilijk te
verkroppen zal zijn: dit is nog
maar het begin.
Baby's
In Afrika zijn waarschijnlijk al
250.000 baby's met het aidsvi
rus geboren. Voor hen is er
geen hoop. In Brazilië zijn
140.000 kinderen ten dode op
geschreven. In de stad New
York, waar aids nu de voor
naamste doodsoorzaak is bij
mannen en vrouwen onder de
veertig, zullen ongeveer 85.000
kinderen wees worden wan
neer hun geïnfecteerde ouders
sterven in de komende tien
jaar. In de Verenigde Staten,
West-Europa en Australië be
vindt het virus zich in het
bloed van ongeveer twee mil
joen volwassenen, van wie
slechts tien procent vrouw.
vormt van de één jaar durende
opleiding van de Special For
ces. De recruten passen daarbij
de foltermethoden op elkaar
toe. Om te leren hoe het voelt.
En om dat later zelf te kunnen
toepassen.
Tijdens de training worden 'ge
vangenen' blootgesteld aan de
zon, ijs water, elektrische
schokken en uithongering. Het
hoofd onder water houden tot
dat de verdachte bijna stikt is
ook een beproefde methode.
„Ze schoppen, werken met
elektriciteit", getuigt Malan in
de Anti Apartheidskrant, het
orgaan van de Anti Apart
heidsbeweging Nederland. „Ik
was zelf bijna dood".
Alleen de echte 'die-hard' kan
een dergelijke opleiding volma
ken: van de 130 man die met
Malan aan de training begon
nen, waren er na drie maanden
al weer 128 naar het 'gewone'
leger teruggestuurd. Hoewel de
acties van de Special Forces te
gen de zwarte bevolking en de
buurlanden zijn gericht, be
stond een belangrijk deel van
Malans onderdeel uit zwarten.
Het betrof vooral overlopers
van het ANC, de Swapo of de
verzetsbewegingen in Angola
en Mocambique. Zij ageren met
name in de zwarte woonsteden.
Verder kennen de Special For
ces veel buitenlandse huurlin
gen, met ervaring uit andere
elitekorpsen of burgeroorlogen.
Vijandbeeld
Malans vijandbeeld veranderde
aan het einde van zijn dienst
verband. Bij een actie in Nam-
bia opende zijn eenheid het
vuur op een door Swapo-leden
bestuurde vrachtwagen. De
truck werd doorzeefd met fos-
Mann: „Ontkenning van aids
op persoonlijk, nationaal en in
ternationaal niveau is sinds het
begin van de epidemie een
groot probleem geweest, en nu
is het een ernstig gevaar voor
de volksgezondheid. Zelfge
noegzaamheid ondermijnt de
bestaande vooruitgang en is
fnuikend voor toekomstige in
spanningen. We zeggen alle
maal dat het ons niet kan ge
beuren. Hoe meer we dat zeg
gen, des te groter de kans dat
dat ons fataal zal blijken te
zijn".
„De mensen willen gerustgsteld
worden. Natuurlijk geloven ze
graag dat de vertraging van de
verspreiding van het virus of
de afname van het aantal nieu
we aidsgevallen betekent dat
het probleem over is. Maar we
weten dat het doorgaat, dat het
virus slechts de kans afwacht
om zich nog explosiever te ver-
speiden. De epidemie is dyna
misch en onstabiel. Het virus
zal de rest van ons leven en
langer nog blijven bestaan. Het
gaat niet weg."
THOMSON PRENTICE
(c) The Times, Londen
Infecties onder
homoseksuelen
fors gedaald
ROTTERDAM Prof. E.
Roscam Abbing, voorzitter
van de Nationale Commis
sie Aidsbestrijding, heeft
gisteren bekend gemaakt
dat het aantal nieuwe aid-
sinfecties onder homosek
suele mannen zeer fors is
gedaald. Een zekere ver
mindering is ook te zien
onder spuitende drugsver
slaafden. Roscam Abbing
vindt het spijtig dat in ons
land veel energie is ver
spild aan de vraag of een
grootschalig bevolkingson
derzoek naar het aidsvirus
mag worden gedaan zon
der toestemming van de
betrokkene. Roscam Ab
bing die vanmorgen sprak
tijdens een symposium ter
gelegenheid van de twee
de wereldaidsdag, had lie
ver gezien dat die energie
was gestoken in „de nog
steeds zeer actuele proble
matiek" van uitsluiting
van seropositieven of aid-
spatiënten van verzekerin
gen, arbeid, onderwijs,
huisvesting en verenigin
gen of zelfs de familie
kring.
forkogels. De schok kwam toen
bleek dat achterin de wagen
tientallen vrouwen en kinde
ren zaten. „Zij hadden een lift
gekregen. Zij waren onschul-
dig".
Vanaf dat moment maakte hij
zijn diensttijd vol door zich zo
veel mogelijk aan militaire
operaties te onttrekken. „Gaan
deweg was ik steeds meer
vraagtekens gaan zetten bij de
rechtmatigheid van ons optre
den. Langzaamaan begon ik te
beseffen hoe dom apartheid is.
En hoe moeilijk het is dat aan
de gewone blanke Zuidafri
kaan uit te leggen".
Op het moment dat Malan in
1985 de kazernepoort voor het
laatst verliet stond voor hem
vast dat hij nooit meer daar
binnen zou gaan. Maar de auto
riteiten lieten hem niet met
rust: hij kreeg bezoek van de
militaire inlichtingendienst met
het verzoek voor hen te gaan
werken.
De onvermijdelijke herhalings-
oproep voor de Special Forces
deed Malan besluiten naar
Swaziland te vluchten. „Op
dienstweigeren staat in norma
le gevallen al een forse celstraf.
Maar in geval van de Special
Forces kan dat je doodvonnis
betekenen".
Mede dankzij de hulp van de
Nederlandse consul in Swazi
land kon hij een jaar geleden
naar ons land uitwijken. Zijn
asielaanvraag is behandeling.
Na een jaar acht hij ook de tijd
rijp om in de openbaarheid te
treden. „De Zuidafrikanen zul
len nu best wel weten waar ik
zit. Wellicht dat de publiciteit
mij beter beschermt dan de
anonimiteit".
JEAN-LOUIS MICHELS
LUBBERS
VRAAGT KAMER
STEUN VOOR
REORGANISATIE
POLITIE
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG Premier Lub
bers heeft gisteravond een
dringend beroep op de Tweede
Kamer gedaan om eraan mee
te werken dat de reorganisatie
van de politie nu eindelijk eens
van de grond komt.
Op de laatste dag van het debat
over de regeringsverklaring zei
Lubbers zich te realiseren dat
er bijna geen thema te beden
ken is waar de verleiding zo
groot is om de eigen standpun
ten aan te scherpen. „Maar het
enige resultaat daarvan is dat
een ander hetzelfde doet en het
proces dus weer, net als in vo
rige kabinetsperioden, stag-
Lubbers beloofde dat de rege
ring op haar beurt geen presti-
gestrijd van de politiekwestie
zal maken. Dit zou kunnen be
tekenen dat het voor het kabi
net in feite niet uitmaakt wie
er met het beheer van de poli-
tie-nieuwe-stijl wordt belast.
Maar het was dezelfde Lubbers
die er op het allerlaatste mo
ment van de formatie voor
zorgde dat CDA-minister
Hirsch Ballin van justitie een
flinke vinger in de politie-pap
zou houden.
Dat was in strijd met de af
spraak in het regeerakkoord
dat slechts één minister het be
heer over de totale politie zou
krijgen. PvdA-fractieleider
Wöltgens onderstreepte in de
finale van het debat dat de
PvdA wenst vast te houden
aan die afspraak. Minister Da-
les van binnenlandse zaken
moet het beheer over de nieuw
te vormen regionale politie
korpsen krijgen en haar collega
Hirsch Ballin zou zich alleen
(onder supervisie van Dales)
met de politie mogen bemoeien
waar het gaat om belangrijke
operaties. „Bij de verdere uit
werking van de reorganisatie
zal de PvdA zich laten leiden
door dit uitgangspunt", aldus
Wöltgens. Het CDA deelt deze
zienswijze.
OVER WETGEVING ROND EUTHANASIE
DEN HAAG Premier
Lubbers en D66-fractielei-
der Van Mierlo zijn giste
ren, op de laatste dag van
het debat over de rege
ringsverklaring, hard met
elkaar in botsing geko
men. Dat gebeurde nadat
Van Mierlo het CDA had
verweten al jarenlang de
totstandkoming van een
euthanasiewet tegen te
houden of op de lange
baan te schuiven.
Van Mierlo vond het zinloos
dat er binnenkort een commis
sie wordt ingesteld om te on
derzoeken hoe en in welke
mate euthanasie in ons land
wordt toegepast. „Het nut van
dat onderzoek is winst van de
tijd", zei hij, daarmee aange
vend dat het CDA er opnieuw
in is geslaagd een wettelijke
regeling uit te stellen.
Lubbers reageerde hierop ge
prikkeld met de opmerking
dat Van Mierlo de laatste tijd
volop kansen heeft gehad om
het initiatief-wetsontwerp van
D66 inzake euthanasie in
stemming te brengen. Hij
daagde de fractieleider uit dat
alsnog te doen, waarop Van
Mierlo moest toegeven dat hij
er geen vertrouwen in had dat
zijn wetsontwerp zou worden
aangenomen. „Ik ga toch niet
de ondergang van ons eigen
wetsontwerp bevorderen?"
Volgens Van Mierlo was de
onzekerheid over het lot van
de initiatiefwet hem ingege
ven door het vermoeden dat
het CDA elke coalitiepartner
zijn wil oplegt en verbiedt in
vrijheid voor een euthanasie
wet te kiezen.
Hierop werd Lubbers echt
kwaad. Hij proefde in Van
Mierlo's woorden een beschul
diging aan het adres van het
CDA wegens ondemocratisch
gedrag. „Dat houd ik tegen",
aldus Lubbers, waarna zich
een vinnige discussie ontspon
waarin Van Mierlo volhield
dat hij het CDA nimmer onde
mocratisch had genoemd.
Toen de kou weer enigszins ui't
de lucht leek en de D66-voor-
man op het punt stond het
spreekgestoelte te verlaten,
ontstond er opnieuw een ru-
zie-achtige sfeer. Lubbers
merkte op dat hij, van Mierlo's
bijdrage aan het debat gehoord
hebbend, blij was dat deze in
de Kamer zat. Van Mierlo vat
te dit op als een sneer in de zin
van: het is maar goed dat D66
niet in de regering is geko
men. „Nee hoor", aldus Lub
bers, „Ik bedoel het positief".
„Ik daag u uit dat te verduide
lijken!", riep Van Mierlo ver
bolgen. Pas nadat de premier
met veel omhaal van woorden
had uitgelegd dat hij Van
Mierlo een waardevol parle
mentariër vond, mompelde de
aangesprokene „Dank u wel"
en ging naar zijn bankje terug.
Later op de dag kwam Lub
bers tegemoet aan een motie
over euthanasie, ingediend
door VVD-fractieleider Voor
hoeve en mede ondertekend
door Van Mierlo. In deze mo
tie werd het kabinet verzocht
in juni 1991 mee te delen wel
ke stappen op het gebied van
de euthanasie-wetgeving zul
len worden genomen.
SUSKE EN WISKE SAGARMATHA
JK wordplatgedrukt firn
borst dottpyn l/jirwti,
mun lieve Sushi
Wrfeet mt niet
(c) Standaard UltgeverlJ/Wavery P
Volle bak
De vergaderzaal van de Tweede Kamer was tijdens de debatten over de regeringsverklaring
lijks goed gevuld. Ook gisteren had men weer een „volle bak".
ZUIDAFRIKAANS DESERTEERT UIT TERREURBRIGADE EN VRAAGT ASIEL
