Blauwe Picasso brengt
100 miljoen gulden op
De jonge
Felixis
niet echt
boeiend
Symfonie voor
100 metronomen
in De Doelen
'IRISSEN' VAN GOGH BLIJFT DUURSTE
Provincie
belooft
nieuwe visie
op beleid
Mike van Diem maakt van
een ijsklomp warme film
Documentaire doorbreekt
taboe rond babysterfte
Leidse Courant: voor meer dan nieuws alleen. Een krant voor u!
KUNST/RTY
GeUtwSomatit
VRIJDAG 1 DECEMBER 1989 PAGINA 15
Rotterdams Philharmoniach Orkest
onder leiding van Achim Zimmer-
mann met medewerking van het
Philharmonisch Koor Toonkunst en
vocale solisten. Herhaling hedena
vond. De Doelen, Rotterdam.
Negentien jaar was Felix Men
delssohn toen hij aan zijn „Re-
formationssymphonie" begon,
twee jaar later was het werk
voltooid. Gisteravond werd
het opus 107 (dat hoge num
mer dankt de symfonie aan de
posthume publikatie) uitge
voerd door het Rotterdams
Philharmonisch Orkest en dat
betekende de kennismaking
met Achim Zimmermann (31)
uit Dresden die Claus-Peter
Flor verving. Een pittig kerel
tje, kwiek en bewegelijk, een
dirigent die bijna alles aan
geeft en weet wat hij doet. Hij
komt vast en zeker bij de Rot
terdammers terug. Hij bracht
de „Symphonie zur Feier der
Kirchen Revolution" niet pa
thetisch of zwaarwichtig waar
door in ieder geval het Menuet
aangename verpozing schonk.
Die vijfde sympfonie wordt
weinig uitgevoerd en dat is
geen wonder, want aan de uit
voering is voor dirigent en or
kest weinig eer te behalen.
Met alle respect: Felix is een
beetje zeurderig bezig.
Goethe en Mendelssohn gaan
hand in hand in „Die erste
Walpurgischnacht", ook al een
werk waarop de muzieklief
hebber jaren moet wachten om
het één keer te kunnen horen.
Dirigent Zimmermann heeft
het ongetwijfeld op korte ter
mijn voor dit concert moeten
instuderen. Hij zal het zeker
niet op zijn lijstje gehad heb
ben. Knap werk, ook al omdat
in deze „ballade" koor en so
listen een aandeel hebben. De
componist voltooide een eerste
versie in 1832, tien jaar later
revideerde hij het werk en in
1843 ging de première in Leip
zig. Interessant om ook deze
Mendelssohn eens te kunnen
beluisteren, niet in de laatste
plaats omdat Zimmermann
een boeiende en welsprekende
visie op deze symfonie heeft.
Het Philharmisch Koor Toon
kunst, dat zo langzamerhand is
uitgegroeid tot een vocaal le
ger, studeerde het aandeel in
met Hans van den Hombergh,
een vakman die het op een
schaaltje aan Zimmermann
kon presenteren. De solisten
Hein Meens, Joke de Vin en
Harry Peeters leken stuk voor
stuk niet goed op dreef.
ADRIAAN HAGER
Mien van 't Sant
meest uitgeleend
RIJSWIJK Mien van 't Sant is dit
jaar de meest uitgeleende auteur in
de bibliotheken. In de top 100 ver
dringt ze A.C. Baantjer van de eerste
plaats. Deze auteur bezet evenals in
1987 de tweede plaats. G. Reus werd
derde. Dit jaar wordt tien miljoen
gulden betaald aan auteurs en uitge
vers van Nederlandstalig werk als
vergoeding voor uitlening van hun
boeken in openbare bibliotheken. Dit
bedrag is samengesteld uit vijf mil
joen uit algemene middelen en vijf
miljoen gulden afkomstig van de
openbare bibliotheken. De leenver-
goeding is door 5.558 auteurs aange
vraagd (vorig jaar waren dat er 4.669)
en door 384 uitgevers (343).
ROTTERDAM De zelden uitgevoerde compo
sitie Poème Symphonique voor honderd metrono
men van Ligeti prijkt op het programma voor het
nachtpromconcert op 8 december in De Doelen in
Rotterdam. Deze instrumenten moeten uit Duits
land worden gehaald. Ze staan op concertvleu
gels, die als klankkast dienst doen. De compositie
beleefde in 1962 haar wereldpremière in ons
land. De nachtprom heeft plaats in de hal van de
grote zaal van De Doelen. Het Nieuw Ensemble
speelt onder leiding van Ed Spanjaard en met
medewerking van de sopraan Ingrid Kappelle en
de bas Lieuwe Visser werken van Stravinsky, Li
geti en Kurtèg.
Fractie voorzitters
in column bij Tros
HILVERSUM De fractievoorzitters
van de grote(re) politieke partijen in
de Tweede Kamer maken vanaf deze
week bij toerbuurt een 'column' in het
wekelijkse politieke radioprogramma
Tros Kamerbreed. Halverwege de uit
zending van Kamerbreed (om 12.30
uur) is een nieuwsbulletin van het
ANP opgenomen. Rond dit bulletin
zullen Beckers (Groen Links), Van
Mierlo (D66), Voorhoeve (VVD), Wölt-
gens (PvdA) en Brinkman (CDA) bij
toerbeurt een eigen rubriek over actu
ele politieke onderwerpen brengen. De
fractieleiders gaan daarmee door tot
het einde van het parlementaire sei
zoen 1989-1990. Tijdens het kerstreces
vervallen de columns.
PARIJS De 'bruiloft
van Pierrette' van de
Spaanse schilder Pablo
Picasso is gisteren in Pa
rijs geveild voor 100 mil
joen gulden. Het doek,
geschilderd in 1905 en
gerekend tot de laatste
werken uit de zogeheten
'blauwe periode', werd
gekocht door een Japan
se firma, gespecialiseerd
in de aanleg van racecir
cuits en exploitant van
een pretpark. Na de 'Iris
sen' van Van Gogh (53,9
miljoen dollar, ruim 105
miljoen gulden) is de
'bruiloft van Pierrette'
het op één na duurste
schilderij, ooit geveild.
De verkoop van Pierrette en
haar vrienden was georgani
seerd door het Parijse vei
linghuis Drouot-Montagne.
De verwachtingen waren
hoog gespannen, want vooraf
had veilingmeester Jean-
Claude Binoche de prijs ge
schat op „minimaal 100 mil
joen". Stilletjes hoopte hij dat
het record van de Van Gogh
zou sneuvelen, wat Parijs en
het huis Drouot-Montagne
meteen weer tot 'centrum
van de internationale kunst
handel' zouden maken. Die
eretitel was het Franse vei
linghuis de laatste jaren
kwijtgeraakt aan Christie's in
Londen en vooral Sotheby's
in New York, waar zowel de
Irissen als 'Yo', een zelfport
ret van Picasso, records sloe
gen.
Om vooral getuige te zijn van
de 'verkoop van de eeuw'
had de Parijse beau monde
zich al vroeg verzameld. Bij
wijze opwarmertje kwam een
serie Warhols onder de ha
mer, die - een voorteken? -
echter voor veel minder weg
gingen dan verwacht. De
meeste werken van de serie
'ladies en gentlemen' brach
ten rond de twee ton op, met
twee uitschieters van drie
miljoen gulden.
Binnen een half uur waren
de Warhols verkocht en kon
het spektakel beginnen. Ac
teur en playboy Alain Delon
had vooraf laten weten een
mandaat op zak te hebben
van 'een Japanse vriend' om
de bruiloft voor 200 miljoen
francs (ongeveer 65 miljoen
gulden) te kopen. De film
held moest al gauw afhaken.
Serieuzer was het opbieden
van de Parijse kunsthande
laar Herve Odermat. Zonder
een spier te vertrekken ging
hij tot 90 miljoen gulden. Een
kooplustige Japanner, die via
een satellietverbinding van
uit Tokyo meedeed, was hem
echter te sterk. Een allerlaat
ste aanmoediging van vei
lingmeester Binoch ten spijt
(„We bieden hier in Franken
en niet in dollars") bleef het
stil in de zaal en viel de ha
mer met een doffe klap.
„Honderd miljoen is toch een
heel mooi bedrag", meende
Paloma Picasso, dochter van
het Spaanse fenomeen. Ge-
neniève Laporte, een inmid
dels bejaarde maitresse van
de meester, zei geamuseerd
dat de schilder zelf nooit om
geld had gegeven, eerder om
„zon, zee en liefde."
Spanning bij
veilingmeester
Jean-Claude
Binoche, voor
hij De bruiloft
van Pierrette
afslaat op
driehonderd
miljoen Franse
francs.
FOTO: AP
Sommige experts haalden op
gelucht adem en zagen in de
tegenvallende verkoop een
bevestiging van een reeds
eerder gesignaleerde stabili
sering van de prijzen. Ande
ren echter meenden dat
vooral het gesjoemel met 'de
bruiloft' kandidaatkopers
had afgeschrokken. Daags
voor de veiling besliste een
Parijse rechtbank pas dat de
verkoop kon doorgaan, on
danks reclamaties van een
zus van de vorige eigenaar,
de Parijse advocaat Bernard
de Sariac. Deze had het doek
in 1986 geërfd van zijn oom,
die volgens de zus echter niet
meer bij zijn volle verstand
was toen hij zijn testament
liet opmaken en De sariac als
enige erfgenaam benoemde.
BOB VAN HUËT
ALGEMENE BESCHOUWINGEN
DEN HAAG Provincia
le Staten van Zuid-Hol
land hebben gisteren zon
der veel discussie de be
groting voor 1990 goedge
keurd. Hiermee zijn de al
gemene beschouwingen
over het beleid van de
provincie afgerond, die
twee dagen in beslag heb
ben genomen.
Gedeputeerde J. van der Vlist
nam gisteren de beantwoor
ding voor zijn rekening van de
vragen, die in eerste termijn
door de diverse fractievoorzit
ters waren gesteld. Hij liet
daarin blijken dat het provin
ciebestuur de kritiek van
PvdA-fractievoorzitter A. Pe
ters ter harte heeft genomen.
Deze had zich beklaagd over
het gebrek aan een samenhan
gende visie op het beleid.
„Traag stroomt het beleid door
oneindig laagland. Het gaat
niet alleen om passen op de
winkel, maar om het ontwik
kelen van een vooruitziende
blik", had Peters de gedepu
teerden voorgehouden, een
mening die door de meeste an
dere fractiewoordvoerders
werd onderschreven. Van der
Vlist erkende volmondig dat
het bestuur van de provincie
de gewekte verwachtingen
niet heeft kunnen waarma
ken. Hij benadrukte dat niet
het ambtelijk apparaat, maar
het provinciebestuur zelf hier
aan schuldig is.
„Het college erkent dat zij zelf
onvoldoende het proces heeft
Het landgoed
De Horsten
van prinses
Juliana bij
Wassenaar,
dat volgens de
provincie door
Staats
bosbeheer
moet worden
gekocht.
FOTO: SP
getrokken. Het accent heeft te
veel gelegen op de afzonderlij
ke beleidsplannen. Dat is een
ongewenste situatie", aldus de
provinciebestuurder, die ver
volgens een groot aantal nieu
we nota's aankondigde, die
volgend jaar gaan verschijnen
op het gebied van het milieu,
de natuur en het ouderenbe
leid. Vooruitlopend op een be
sluit over vaste subsidies zegde
hij alvast toe dat de provincie
op de begroting voor 1990
400.000 gulden extra heeft
vrijgemaakt voor diverse
Zuidhollandse milieuorganisa
ties.
Van der Vlist maakte nog eens
gebruik van de gelegenheid
om voor de zoveelste maal te
klagen over de verdeling van
gelden uit het Provinciefonds.
Zuid-Holland is al jarenlang
van oordeel dat de verdeel
sleutel niet klopt. De provincie
zou gezien het grote aantal in
woners te weinig geld krijgen
van het Rijk in relatie tot een
dun bevolkte provincie als bij
voorbeeld Drenthe.
De gedeputeerde kondigde aan
dat het niet uitgesloten is, dat
Zuid-Holland zich als protest
tegen de gang van zaken te
rugtrekt uit het Inter Provin
ciaal Overleg (IPO). „Als we
binnen het keurslijf van het
IPO worden gedwongen te
kiezen voor een verdeling van
geld uit het Provinciefonds
waar we het fundamenteel
mee oneens zijn, stappen we
wellicht uit het overleg".
De Horsten
De provincie wil dat het land
goed De Horsten tussen Was
senaar en Voorschoten een na
tuurgebied blijft en wil op
geen enkele manier meewer
ken aan een bestemmingsver
andering van het gebied dat
nu door prinses Juliana te
koop wordt aangeboden. De
provincie zal echter zelf het
gebied niet aankopen, zoals de
fractie van D66 had voorge
steld. Volgens Gedeputeerde
Staten is Staatsbosbeheer de
eerst aangewezen instantie om
het natuurgebied te kopen.
Volgens W. ter Keur, hoofd
van de afdeling milieubiologie
van de Universiteit van Lei
den, is het evenwel nog lang
niet zeker dat Staatsbosbeheer
het gebied onder zijn hoede
krijgt. „Het feit dat de provin
cie Staatsbosbeheer aanwijst
als eerste gegadigde in de aan
koop is alleen gebaseerd op af
spraken tussen verschillende
natuurorganisaties. Maar Ge
deputeerde Staten zeggen te
vens dat kwaliteitsbeheer
moet blijven gegarandeerd.
Voor een goede verstaander
betekent dit dat het bestuur
van de provincie nota heeft
genomen van bestaande be
zwaren tegen de manier waar
op Staatsbosbeheer zijn gebie
den verzorgt".
De Horsten kwam aan het
eind van de negentiende eeuw
in handen van koningin Wil-
helmina. Ze nam het over van
de zoon van Willem de Eerste,
prins Frederik. Het oorspron
kelijke koninklijke jachtgebied
is rijk aan hazen en andere
kleine dieren. Het jachtslot
Ter Horst herinnert de onge
veer 75.000 bezoekers per jaar
aan de oude functie van het
gebied. De meeste wandelaars
komen echter voor de jaarlijk
se bloei van de Seringenberg
bij Wassenaar. Dit is een circa
dertig meter hoge kegelvormi
ge heuvel, begroeid met serin
gen.
Woningbouw
Het provinciebestuur wees nog
eens op de problematische si
tuatie van woningbouw in de
Haagse regio. „Het college
vindt het daarom belangrijk
om na te gaan of de kustloka-
tie kan worden gerealiseerd.
Naast een mogelijke meer
waarde die een dergelijke lo-
katie zou kunnen hebben uit
een oogpunt van recreatie en
tuinbouw, gaat het bij de kust-
lokatie vooral om versterking
van het stedelijk milieu van
Den Haag. De keuze voor een
kustlokatie zal echter bij de
besluitvorming moeten wor
sen afgewogen tegen andere
lokaties als bijvoorbeeld het
gebied tussen Den Haag en
Rotterdam", aldus Van der
Vlist.
WILLEM GOUDRIAAN
HILVERSUM Een groep
studenten van de Faculteit
Film en Televisie van de Am
sterdamse Hogeschool voor de
Kunsten deed begin dit jaar
eindexamen met de film
„Alaska". Mike van Diem
schreef het scenario en regis
seerde het geheel, terwijl Ro
gier Stoffers de camera be
diende, Marcel Prins verant
woordelijk was voor het licht
en Jessica de Koning de mon
tage voor haar rekening nam.
De schoonheid die deze sa
menwerking opleverde, werd
niet alleen onderkend door de
examinatoren. De echte bekro
ning, dat het hier om talenten
gaat, kwam op de onlangs ge
houden Nederlandse Filmda
gen in Utrecht. Daar sleepte
de rolprent, met in de hoofdrol
Willem Nijholt, Maeve van der
Steen en Coen van Vrijberghe
de Coningh, het Gouden Kalf
weg voor de beste korte film.
„Alaska" is een koude film
met een warme uitstraling.
Het verhaal speelt zich voor
een groot deel af in de koelcel
len van een abattoir. Daarbij
wandelen de mystiek en sus
pense hand in hand door het
verhaal, dat in verteltrant ei
genlijk heel simpel is, maar
blijvend boeit. Door „gebrek"
aan een spraakwaterval van
woorden, moet de kijker het
vooral hebben van de beelden
en de muziek (van Coen van
Vrijberghe de Coningh) en zij
spreken beiden de boekdelen,
die niet in spraak is gevangen.
Prachtige stilistisohe beelden
worden ondersteund door
soms dreigende muziek.
Drie verhalen
Mike van Diem: „Het gaat ei
genlijk om drie verhalen die
in één film" ineengevlochten
worden en dat was ook het
idee waarvan ik ben uitge
gaan. Willekeurig welk ver
haal het zou worden, wilde ik
een film maken waarbij de kij
ker vanuit drie gezichtspunten
de gebeurtenissen zou kunnen
volgen. Het was een experi
ment, waaraan voor- en nade
len zitten. Zo moét je lang
wachten tot er een conflict
komt en je moet sommige scè
nes herhalen. Dat kan leuk
zijn of juist niet. Als kijker
kan je denken: die scène heb
ik al gezien! De filmer maakt
het zich ook niet gemakkelijk
omdat hij strikt vanuit de per
sonages moet draaien. Dat valt
niet mee en is soms zelf nade
lig. Ik moet je ook zeggen dat
ik het een gedeeltelijk ge
slaagd experiment vind Maar
het thriller-gegeven: overspel
met moord, is heel goed bruik
baar op deze structuur".
Veel passie is in „Alaska" niet
terug te vinden. Mike: Nee,
het is echt een steriele ijs
klomp, maar daar heb ik geen
bezwaar tegen. Het is ook een
duidelijke keuze om weinig
woorden te gebruiken, slechts
het hoognodige van de karak
ters te tonen".
Mike van Diem bezint zich
momenteel op nieuwe verha
len, maar is momenteel ner
gens mee bezig. Hij hoeft ech
ter niet van een werkloos
heidsuitkering rond te komen
want hij kon (en dat is behoor
lijk uniek) zo van de „school
banken" overstappen naar een
bureau bij First Floor Featu
res, het bedrijf van filmprodu
cer Laurens Geels en filmma
ker Dick Maas. Mike: „Ik
werk daar in vast dienstver
band, lees en sleutel aan bin
nengekomen scenario's, maar
ze hopen natuurlijk dat ik op
een gegeven moment zelf met
een goed scenario op de prop
pen kom".
Geheim
Dat Mike voor Willem Nijholt
als de slachthuis-baas Koole
koos, had niets te maken met
zijn enorme verdiensten als
acteur. Mike: „Ik zag hem op
een terrasje zitten, waar hij stil
voor zich zat uit te kijken. Hij
had iets sympathieks, iets fleg
matieks met een geheim.
Daarom vond ik hem geschikt
voor die rol".
„Alaska" werd tussen maart
en juli in vierentwintig dagen
opgenomen, al werkte het
team er in totaal een half jaar
aan. Jessica de Koning: „Dat is
voor een eindexamen erg lang,
maar voor deze film wel erg
kort".
Als inspiratiebronnen voor de
rolprent, diende niet de mis
schien wat voor de hand lig
gende „The postman always
rings twice" van James M.
Cain. Mike: „Nee, mijn inspi
ratiebronnen zijn „Menuet"
van de Belgische schrijver
Louis-Paul Boon en de Franse
speelfilm „Ascenseur pour l'e-
chafaud" van Louis Malle over
een man die de moord op de
echtgenoot van zijn minnares
maskeert als zelfmoord, maar
's nachts in de lift blijft ste
ken".
HANS PIËT
Willem Nijholt als slachthuis-directeur Koole in „Alaska".
„Kindje, wat ben je stil". IKON-do-
cumentaire. Zondag, Nederland 3,
21.13 uur.
HILVERSUM Iedereen
heeft het in zijn nabije
omgeving wel eens mee
gemaakt. Een blij aange
kondigde zwangerschap
eindigt plotseling in een
miskraam of later, met
een doodgeboren kindje.
Hoe reageer je daar als buiten
staander op? En hoe gaan de
ouders met dit grote verdiet
om? Hierover gaat komende
zondagavond de IKON-docu-
mentaire 'Kindje, wat ben je
stil', waarin ouders vertellen
wat hen overkwam toen hun
baby vlak voor of na de ge
boorte stierf.
Zo op het oog lijkt deze televi
sie-documentaire niet het
meest geschikte programma
om een ontspannen weekeinde
te besluiten. Maar al na de eer
ste beelden blijkt het tegen
deel. De verfilming, hoe aan
grijpend ook, breekt namelijk
met een zoveelste taboe, de
maatschappelijke verlegenheid
met babysterfte.
De verfilmde verhalen geven
een helder antwoord op vele
vragen die uit schroom en on
bekendheid, nooit worden ge
steld. En honderdduizenden
getroffen ouders zullen hier
door ongetwijfeld een hart on
der de riem gestoken krijgen.
Regisseuse Marion Oskamp,
zelf moeder van een doodge
boren zoontje, vertelt over dit
taboe. „Er wordt zo gauw ge
zegd: je bent toch nog jong, je
kunt best nog een ander kind
krijgen. Maar niets geeft min
der troost. Want het bestaan
van dit ene, unieke kind
wordt daarmee ontzegd. Het
moet maar worden vergeten,
net alsof je kind er nooit is ge
weest".
Na een levensvatbare zwan-
gerschapsduur van 28 weken
sterft in Nederland momenteel
één op de honderd kinderen.
Na 20 weken, het tijdstip
waarop de moeder het kind
voelt bewegen, is dit sterftecij
fer zelfs één op zestig.
Oorzaken
De oorzaken hiervan lopen
uiteen. Soms is er sprake van
een aangeboren afwijking bij
het kind. In andere gevallen
zijn er problemen met de pla
centa (de moederkoek) of er is
sprake van een bacterieele vi
rusinfectie.
Maar de gevolgen zijn voor
alle ouders gelijk: een immens
verdriet en een schrijnend ge
mis gedurende de rest van hun
leven.
In de documentaire vertelt een
vader het zo: „We hadden erg
naar de geboorte toegeleefd.
We fantaseerden hoe het er uit
zal zien. Zou het een meisje
worden, met blonde vlechtjes,
of een jongetje, met wie ik zou
gaan voetballen? Alles ging zo
goed, zo fantastisch. En dan
hoor je ineens dat het kindje is
gestorven. Ik kon het niet ge
loven. Ik had het gevoel dat ik
in een nachtmerrie was be
land, waaruit ik straks wel
weer wakker zou worden. En
dat onwezenlijke gevoel bleef
nog dagen daarna'
Een moeder vertelt over de
psychische en zelfs lichamelij
ke pijn, die de dood van haar
kind bij haar teweeg bracht.
En een ander zegt: „Dat je niet
eens normaal een gezond kind
ter wereld kan brengen! Ik
had het gevoel dat ik als
vrouw gefaald had".
Verdriet
Veel ouders van vroeg gebo
ren babies stoppen hun ver
driet weg en hebben daarna,
zoals een vader vertelt, alleen
nog de herinnering aan iets
verschrikkelijks. De mensen,
die aan de documentaire mee
werkten hebben het verdriet
wel onder ogen durven zien.
Zij zochten naar vormen en ri
tuelen om het verlies van hun
kind een plaats in hun leven
te geven.
Zo kregen de gestorven kinde
ren een naam. Ze werden door
hun ouders begraven of gecre
meerd. Er werden rouwkaar
ten verstuurd en advertenties
gezet. „Want", zo zegt een
moeder, „het is goed om het
kind een kind te laten zijn.
Daarom moet je het een naam
geven, moeten gebeurtenissen
worden genoemd. Ook al om
ie zelf als ouders te kunnen
beschouwen".
Uit 'Kindie wat ben je stil'
blijkt dat lang niet alle fami
lieleden en bekenden voldoen
de met het rouwproces meele
ven. Na een paar weken wordt
de gebeurtenis doodgezwegen.
Na afloop van de documentai
re volgt een praatprogramma
over babysterfte, waarbij Wil
van Neerven een aantal des
kundigen aan het woord laat.
Tussendoor worden telefoon
nummers genoemd van hulp
organisaties op dit gebied.
HELMA VAN DEN BERG
