„Slinger slaat in kerken vaak door"
„Bedoelingen prof. Mulder zijn
goed, maar de manier is verkeerd
ficidócSotiAOA
brieven van leze
kerk
wereld
PLO-bijeenkomst bij voorbaat een mislukking
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CcidócSouomit
WOENSDAG 22 NOVEMBER 1989 PACT
Gebedsdienst ter ondersteuning homo-motie Hervormde Kerk
AMSTERDAM In de oud-katholieke kathedrale kerk in
Utrecht wordt donderdagavond een gebedsdienst gehouden ter
ondersteuning van de motie-Te Velde, die alle tuchtmaatrege
len tegen homoseksuelen in de Hervormde Kerk verwerpt. De
synode van de Nederlandse Hervormde Kerk bespreekt een
dag later de opschudding die de aanvaarding van de motie in
juni jl. binnen de kerk heeft veroorzaakt.
De gebedsdienst is georganiseerd door de vereniging van
rooms-katholieke homoseksuelen Dignity en het Christelijk
Homo Jongeren Contact (CHJC).
Dignity en het CHJC beschouwen de motie-Te Velde als een
teken van erkenning van homoseksuelen. Zij vinden het daar
om belangrijk, dat de synode de motie niet afzwakt of zelfs in
trekt.
Nadat onder meer uit de Gereformeerde Bond binnen de Her
vormde Kerk met verontwaardiging op het aannemen van de
motie was gereageerd, gaf het synodebestuur van de kerk een
verklaring uit. Daarin werd beklemtoond dat de motie vooral
moet worden uitgelegd als een „uiterste oproep tot terughou
dendheid" met tuchtmaatregelen tegen homoseksuele gemeen
teleden.
AMERIKAANSE THEOLOOG NA ZES JAAR NEDERLAND-ERVARING:
AMSTERDAM „In de
kerken geldt ook dat de
slinger vaak doorslaat:
een aantal jaren geleden
werd volop de nadruk ge
legd op Griekse elemen
ten in het nieuwe testa
ment en tegenwoordig
moet je bijna wel denken
je het nieuwe testament
als joods boek moet lezen
en verstaan".
Prof. dr. B. van Elderen,
Amerikaans nieuw testa-
menticus en scheidend
hoogleraar van de theolo
gische faculteit van de
Vrije Universiteit (we
gens pensioen) bekijkt die
slingerbeweging in Ne
derland met een zekere
afstandelijkheid
Uitersten zijn bijna nooit he
lemaal waar en ook in het ge
val van het nieuwe testament
versimpelen ze de waarheid.
„Er is in het verleden denk ik
wat misgegaan in de christe
lijke omgang met het nieuwe
testament: we hebben het
joods element in het christe
lijk geloof niet altijd goed ge
zien. In die zin is het alleszins
begrijpelijk als aandacht
wordt gevraagd voor die jood
se wortels. Maar het is wat al
te simpel om te spreken van
louter joodse invloeden.
Juist de laatste tien jaar is er
veel bekend geworden over
Griekse invloeden in Galilea
en in de streek ten oosten van
de Jordaan, vooral in de De-
Prof. B. van Elderen
capolis waar resten van aan
vankelijk tien, later achttien
Grieks-Romeinse steden wer
den gevonden. De bloeiperio
de van die steden lag onge
veer tussen honderd jaar voor
Christus en de eerste paar
eeuwen na Christus. Via die
opgravingen kunnen we zien
dat er in die steden duidelijk
sprake was van Griekse in
vloed. Er werden onder meer
resten gevonden van theaters
en stadsplattegronden naar
Grieks-Romeins model.
Je kunt je dus afvragen in
FOTO: DIJKSTRA
hoeverre Israel voor en tij
dens Jezus' leven beinvloed is
geweest vanuit die Grieks-
culturele streken. Ik wil maar
zeggen: we moeten ons hoe
den voor simplificaties".
De Amerikaanse hoogleraar
zijn vader vertrok in 1911
vanuit Laag Zuthem naar San
Francisco spreekt over
„wij" als het gaat over de op
gravingen ten oosten van het
Meer van Galilea: behalve
theoloog is hij ook bijbels ar
cheoloog en als zodanig is hij
betrokken bij de opgravingen.
Nauwe banden
Van Elderen behoort tot de
Christian Reformed Church,
een kerk die is voortgekomen
uit de Nederlandse emigran
tenstromen. Historisch gezien
zijn er nauwe banden met de
Gereformeerde Kerken in
Nederland, theologisch zijn er
toch nogal wat verschillen.
Gereformeerden in Neder
land zijn voor de Christian
Reformed Church soms wei
eens te „progressief". Dat
geldt bijvoorbeeld voor het
„liberalestandpunt inzake
homoseksualteit. Van Elderen
meent dat de verschillen in
theologisch opzicht waar
schijnlijk alleen maar kleiner
worden, want de Amerikaan
se christenen staat de enorme
secularisatiegolf die Europa al
overspoeld heeft, nog te
wachten. En wie in de bran
ding van die golven staat, gaat
anders theologisch spreken.
Van Elderen meent dat, in
Nederlandse verhoudingen,
de tweede wereldoorlog een
belangrijke rol heeft gespeeld
in dat proces van secularisa
tie, waarin het eigen denken
wordt doorbroken en een
nieuwe relatie tot de wereld
ontstaat. „Het houvast van
bijvoorbeeld gereformeerden
is in die oorlog verloren ge
gaan. Denk alleen maar aan
het feit dat gereformeerden
(in het verzet) ontdekten dat
er ook andere mensen waren:
katholieken en zelfs commu
nisten. Het isolement was de
finitief doorbroken".
Die tweede wereldoorlog
speelt in Nederland, vindt
Van Elderen, ook een rol in
de vaak verhitte discussie
over kerk en Israel en over
de politieke situatie in het
Midden-Oosten. „Vanuit de
ervaring van de Tweede We
reldoorlog en het feit van het
verdwijnen van zoveel joden
uit de Nederlandse samenle
ving is de grote betrokken
heid op joden en joods denken
wel te begrijpen. In de VS
hebben we natuurlijk ook al
die informatie voor handen,
maar we reageren er daar an
ders op. Naar mijn mening lo
pen veel Nederlanders in de
val om belangstelling voor het
jodendom te koppelen aan die
voor de staat. Dat moet je niet
doen, vind ik. De „kwestie-
Mulder" (de voorzitter van de
Raad van Kerken mag vol
gens groepen in de kerken
niet spreken op een bijeen
komst van de PLO) is een
voorbeeld van zo'n merk
waardige verstrengeling,
waarbij ongenuanceerde
standpunten om de hoek lig
gen".
De hoogleraar nieuwe testa
ment keert terug naar de Ver
enigde Staten. Hij is bijna 65
jaar en in zijn vaderland kun
nen hoogleraren dan nog een
poosje mee. Hij zal dan ook
nog colleges gaan geven op
het Calvin Theological Semi
nary, de theologische hoge
school van zijn kerken. En
Van Elderen gaat weer wer
ken aan de opgravingen in
het over-jordaanse en ook in
Egypte. Publicaties daarover
zijn ook nog te verwachten.
LÜTSEN KOOISTRA
Gereformeerde
aandacht
voor Cambodja
LUNTEREN Zending
en Werelddiakoriaat van
de Gereformeerde Ker
ken moeten extra aan
dacht besteden aan de si
tuatie in Cambodja.
De gereformeerde synode
vroeg dinsdag de desbetref
fende deputaten (deskundi
gen) te bekijken hoe op korte
termijn humanitaire hulp kan
worden gegeven.
„Wij kunnen niet nog eens
langs de zijlijn toekijken hoe
een volk zijn tweede holo
caust tegemoet gaat", zo zei
ds. J. de Kievit (Barendrecht).
Nog steeds onder de indruk
van een televisiedocumentai
re over Cambodja had hij een
amendement ingediend dat de
steun van alle synodeleden
kreeg.
VUT
De Gereformeerde Kerken in
Nederland willen de VUT-
leeftijd voor predikanten ver
hogen van 61 naar 62 jaar. De
synode gaf gisteren hiervoor
toestemming om dit in het ar
beidsvoorwaardenoverleg met
predikanten te bespreken.
Verleden jaar nog verlaagde
de synode de VUT-leeftijd
van 62 naar 61 jaar. Er wordt
echter op zo grote schaal ge
bruik gemaakt van de rege
ling, dat de bodem van het
Uitkerin'genfonds thans in
zicht komt. In 1988 deden drie
van de vier daartoe gerechtig
de predikanten een beroep op
dit fonds, waaruit ook uitke
ringen voor arbeidsongeschik
te predikanten worden be
taald.
Oecumenicus
prof. Witte
overleden
NIJMEGEN Op 82-jarige
leeftijd is in Nijmegen de oe
cumenicus prof. dr. J.L. Witte
s.j. overleden. Hij werd eerst
onderwijzer, maar al spoedig
jezuïet. Een deel van zijn op
leiding volgde hij in Yogya-
karta. In 1940 werd hij te
Maastricht priester gewijd.
Zijn rubriek „Venster op het
protestantisme" in de na-oor-
logse Linie trok alom de aan
dacht. Hij promoveerde in
1947 op het proefschrift „Het
probleem individu - gemeen
schap in Calvijns geloofs-
norm". Van 1945 tot 1955 do
ceerde hij protestantse theolo
gie aan de jezuïetenfaculteit
Canisianum te Maastricht. In
1955 werd hij hoogleraar aan
de Gregoriana te Rome tot
1986, wederom in de prote
stantse theologie. Deze grote
kenner van Karl Barth was
nauw betrokken bij het Twee
de Vaticaans Concilie en nam
deel aan tal van internationa
le oecumenische bijeenkom
sten.
„Politiek portret"
paus gepubliceerd
in Russisch blad
MOSKOU Kort voor de
ontmoeting tussen Michail
Gorbatsjov en paus Johannes
Paulus II volgende week vrij
dag heeft de Komsomolskaja
Pravda een lang „politiek
portret" van het hoofd van de
Rooms-Katholieke Kerk ge
publiceerd. Het blad van de
communistische jongerenor
ganisatie in de Sovjetunie
herinnert aan de veelvuldige
oproepen van de paus tot
vrede in de wereld en meent
dat katholieken en commu
nisten „op dit moment niet op
zoek zijn naar wat hen
scheidt, maar naar wat hen
verenigt". Het Vaticaan roept
niet meer op tot kruistochten
tegen het communisme en wij
noemen godsdienst geen opi
um meer, zo schrijft het blad
in een verwijzing naar de uit-,
spraak van Karl Marx dat
„godsdienst opium van het
volk" is. Hun gemeenschappe
lijk doel is nu het dienen van
de vrede, aldus het blad.
Nederland»» Hervormd» Kerk
Beroepen te Hekelingen en Simons-
haven-Biert K.R. Cuperus te Olde-
markt, Paasloo; te Streekgemeente
Vredewold-Westerdeel B. Stigter,
kand. te Warffum en kerkelijk op
bouwwerker te Leeuwarden.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Maassluis H.J. Douwes
te Bennekom.
Doopsgezinde Broederschap
Beroepen te Surhulsterveen mw.M.
Vlijm, wonende te Leeuwarden, die
dit beroep heeft aangenomen.
RABBIJN LILIËNTHAL BIJ OJEC:
AMSTERDAM „Alle
woorden die prof. Mulder
zal uitspreken, ook die
over de staat Israel, zijn
al bij voorbaat vergeten.
Wat blijft is het beeld van
de voorzitter van de Raad
van Kerken in Nederland
die spreekt ter gelegen
heid van verjaardag van
de Palestijnse staat".
Dat zei de Amsterdamse
liberale rabbijn Liliënt-
hal gisteravond in Am
sterdam op een bijeen
komst van het Ojec, het
Overlegorgaan joden en
christenen.
Liliënthal, die al jaren een
uitstekende relatie met prof.
Mulder heeft, twijfelt niet aan
de eerlijke en goede bedoelin
gen van prof. Mulder, name
lijk het bouwert van bruggen
tussen (groepen) mensen.
„Maar hij begrijpt niet", aldus
de rabbijn, „dat je zulke din
gen niet moet doen in de
schijnwerpers van de publici
teit. Voor zo'n publieke actie
is de tijd nog niet gekomen;
het moet in het verborgene.
Het is voorspelbaar dat de
woorden die hij zegt worden
vergeten; het gaat om het vi
suele aspect. De foto's die on
getwijfeld worden gepubli
ceerd van de kerkelijke verte
genwoordiger bij de PLO, die
blijven in de herinnering".
Samenvattend zei de rabbijn:
„de intenties van Mulder zijn
goed, maar de wijze waarop is
verkeerd".
De rabbijn zei dit ten ant
woord op een vraag van Ojec-
voorzitter dr. Simon Schoon.
Deze vroeg zich als „advocaat
van de duivel" af of prof.
Mulder niet uit zeer humani
taire overwegingen het
leed in het Midden-Oosten
aan de orde stellen had be
sloten om op de PLO-bijeen-
komst te spreken (zoals be
kend heeft het Ojec het ge
sprek met de Raad van Ker
ken opgeschort in verband
met de „affaire Mulder").
Even tevoren had Liliënthal
namelijk gezegd dat hij hoopt
op de oprichting van een
joodse organisatie voor huma
nitaire hulp, net zoals er van
christelijke en wereldlijke zij
de hulporganisaties zijn.
„Doet Mulder nu niet juist
wat u van joden verwacht",
aldus Schoon in zijn rol van
„advocaat van de duivel".
De Ojec-bijeenkomst ging
over de vraag of en wat joden
en christenen van elkaar zou
den kunnen leren. Rabbijn
Liliënthal zei ervaren te heb
ben dat sommige christen van
en over joden willen leren om
met die kennis gewapend een
des te feller anti-judaistischer
houding aan te nemen. „Ik
ben lang niet altijd zeker van
de goede bedoelingen als
christenen zeggen van joden
te willen leren".
Hij bekritiseerde de Evangeli
sche Omroep die „o zulke
mooie programma's over Is
rael en joden maakt, maar
uiteindelijk blijkt het toch te
gaan om de tijd waarin alle jo
den in Israel Wonen en chris
ten worden. Want dan komt
Christus terug. Maar ik ben
geen proto-christen, maar ik
ben jood", aldus Liliënthal.
De hervormde secretaris van
Kerk en Israel, dr. H. Vreek
amp, zei tijdens dediscussie
dat naar zijn oordeel christe
nen het bestaan van joden,
hun land en hun staat onom
wonden moeten erkennen;
dat wil zeggen dat christenen
ervan overtuigd moeten zijn
dat het verbond van God met
het joodse volk van kracht is
en dus niet heeft afgedaan.
Rabbi Tsvi Marx uit Jeruza
lem omschreef het verschil
tussen joden en christen als
volgt: joden hebben een lief
desbrief van God in de vorm
van de Thora; door het bestu
deren van die Thora stelt God
zich present. Christenen heb
ben niet zo'n brief, maar er
varen en proeven hun God
door te eten van het brood en
te drinken van de wijn.
Die verschillen betreurde hij
niet, integendeel: „God laat
zich zo van diverse kanten
zien". En: „Joden en christe
nen zouden die grootheid van
God niet kunnen zien als ze
niet van elkaar zouden willen
leren".
Rabbijn Liliënthal
FOTO: SP
Rabbi Marx wilde de kwestie
van de joods-christelijke ont
moeting niet in een exlusieve
positie manouvreren; de rela
tie met de islam is van een
zelfde orde en in feite gaat
het om al die andere gods
diensten in de bonte verschei
denheid van culturen in de
wereld.
Veel positiefs in het bestude
ren van boeken over en uit
eikaars traditie (de Talmoed
van de joden en de christelij
ke exegetische werken) zag
Marx niet. „We zouden die
boeken toch niet begrijpen;
het gaat er om elkaar te leren
kennen binnen het verband
van de levende gemeenschap.
Voor mij is de bijbel niet een
heilig boek, maar wel een in
strument voor heiliging".
DEN HAAG De poli
tieke partijen in Neder
land laten het bewust af
weten morgen op de
PLO-dag in het Haagse
Congresgebouw. Schmel-
zer (CDA) bedankte,
Kohnstamm (D66) wei
gerde, de JOVD zegt niet
te kunnen komen en de
PvdA heeft haar Eerste
Kamerlid mevrouw Baar-
veld-Schlaman, van deel
name afgehouden.
Ook Buitenlandse Zaken be
sloot geen vertegenwoordigers
te zenden. VVD'er Frans
Weisglas en CDA'er Gualthe-
rie van Weezei maakten een
aantal denigrerende en provo
cerende opmerkingen over de
„Solidariteitsdag met het
Palestijnse Volk" en morgen
komen er nog een paar hon
derd demonstranten. Kortom,
het feestje van de Palestijnse
Bevrijdings Organisatie lijkt
niet echt leuk te gaan wor
den.
De vertegenwoordiger van de
PLO in Nederland, Afif Sa-
fieh, had zich de herdenking
van het 1-jarig bestaan van
het uitroepen van de staat Pa
lestina en van 2 jaar Intifadah
de opstand van Palestijnen
in de door Israel bezette ge-
bieden heel anders voorge
steld.
Safieh: „Ik had gehoopt op
een rustige, serene, ernstige
en verantwoordelijke uitwis
seling van uiteenlopende
ideeën over de manier om het
conflict in het Midden Oosten
op te lossen. Ik ben van me
ning dat de gehele campagne
is opgezet om de aandacht
van de werkelijke problemen
af te leiden. Er is sprake van
sabotage van een bepaalde
lobby-groep. Maar ik denk
dat deze lobby haar kracht
overschat en dat haar hou
ding als een boemerang zal
gaan werken".
Met de lobby bedoelt Safieh
ongetwijfeld, ook al wil hij
het zelf niet zeggen, groepe
ringen als het Genootschap
Nederland Israel, het Israel
Comité Nederland, de Neder
landse Zionistenbond en
Christenen voor Israel. Deze
vier organisaties hebben op
geroepen tot de protestactie
morgen voor het Congresge
bouw en zeggen ervoor ge
zorgd te hebben dat de bui
tenland-deskundige van het'
CDA, N. Schmelzer, zijn uit
nodiging moest annuleren.
Over de PLO-bijeenkomst is
al het nodige te doen geweest.
Ze leidde in kerkelijke kring
tot gigantische ruzies, resulte
rend in een breuk tussen het
OJEC (Overlegorgaan van Jo
den en Christenen in Neder
land) en de Raad van Kerken,
omdat hun voorzitter prof. dr.
D. Mulder morgen het woord
zal voeren. De hervormden
vroegen Mulder zich terug te
trekken; het bestuur van de
gereformeerde synode sprak
gisteren uit dat er geen be
zwaar tegen Mulders aanwe
zigheid en toespraak kan zijn.
In zijn (korte) toespraak zal
Mulder spreken over de
„nieuwe vriendschap" en soli
dariteit van de christenen in
Nederland (met de PLO) die
niet de „oude vriendschap"
(met Israel) in de weg staat.
Mulder zal herinneren aan
het twee staten-model waar
voor de Raad al sinds 1979
pleit. Hij roept beide partijen
in het conflict worden op de
schending van mensenrech
ten te staken.
„De heer Mulder toont morele
moed", meent Safieh. Maar
volgens het Israel Comité Ne
derland is zijn houding meer
een voorbeeld van oprukkend
christelijk-antisemitisme.
Ook het logo op de uitnodi
gingsbrief van de PLO was
reden tot beroering. Het brief-
merk toont Palestina zonder
de staat Israel. „De kaart is
het historische Britse man
daatgebied waarbinnen de
twee staten, Israel en Palesti
na, vreedzaam naast elkaar
kunnen leven", zegt Safieh.
„Het PLO-kantoor in Den
Haag heeft op haar briefpa
pier de staat Israel bij voor
baat al van de kaart geveegd",
constateert het Israel Comité.
Verwarring is er ook over de
aard van de bijeenkomst. Zo
stelde D66-parlementariër
Kohnstamm op oneigenlijke
gronden te zijn uitgenodigd.
„Safieh had mij mondeling
gevraagd te spreken op de
door de Verenigde Naties uit-
groepen Dag van Solidariteit
met het Palestijnse volk. Maar
uit de schriftelijke uitnodiging
bleek het echter te gaan om
de verjaardag van de Intifa
dah. Volgens Kohnstamm zou
zo'n herdenkingsbijeenkomst
uiterst provocerend werken.
„Daar kon ik onmogelijk ge
hoor aan geven".
Beter verdiend
De PLO-afgevaardigde had
de negatieve reacties niet ver
wacht in „een beschaafd en
ontwikkeld land als Neder
land". Safieh: „De PLO heeft
beter verdiend. Ik had juist
mensen van diverse politieke
stromingen uitgenodigd zodat
verschillende meningen kon
den worden geuit over de op
lossing van het Palestijns-Is-
raelisch conflict". Hij zegt on
danks alle afzeggingen nog al
tijd over voldoende sprekers
te bechikken morgen, onder
wie Andrée van Es (Groen
Links) en PvdA-er Alman
Metten. Deze Euro-parlemen
tariër vertegenwoordigt niet
het partijstandpunt, zo meldt
het bestuur van deze rege
ringspartij, maar spreekt als
lid van de „Parlementaire
Vereniging voor Euro-Arabi
sche Samenwerking". Ook is
er volgens Safieh morgen een
vertegenwoordiger van de
stichting Joods/Palestijnse Di
aloog. De voorzitter van deze
club, R. Suudi, vindt de hele
campagne tegen de PLO-dag
maar uiterst kortzichtig. „Het
frustreren van elke poging
van PLO-zijde om een dialoog
te voeren met Israëlische en
Westerse politici is niet in het
belang van de gematigde
krachten in het Palestijnse
kamp, onder wie de PLO-ver-
tegenwoordiger in Nederland,
noch in het belang van de de
mocratische en vredelievende
krachten in Israel", aldus
Suudi.
FRANS BOTHOF
Nieuwe Praagse lente
In Praag doet partijleider Milos Jakes nog verwoeden
gen het heft in handen te houden, maar sinds gisterqa
alles erop dat ook de Tsjechoslowaakse machthebb^'
zullen kunnen weerstaan aan de wind der verandeif
met stormkracht door Oost-Europa waait. Gisteravon^
opeengepakte mensenmassa die voor de vijfde keer|a
Wenceslasplein was samengestroomd, voor het eerstri
sproken door kopstukken uit de dissidentenbeweging|r
kaar hebben gevonden in het Burger Forum. De tonee,
ver Vaclav Havel kon daarbij meedelen dat de TsjeL
premier Adamec in een gesprek met het Burger Forujg
beloftes heeft gedaan. Er zal geen geweld meer worot
bruikt tegen demonstranten en de autoriteiten zultyc
hun toevlucht nemen tot de staat van beleg om dem|_
ties en stakingen de kop in te drukken. Het overleg zt-
den voortgezet, waardoor het Burger Forum in feite f
sprekspartner is aanvaard.
BlJ dat Burger Forum maakte men zich gisteren eet
de dag nog ernstige zorgen dat de machthebbers hij
vlucht zouden nemen tot bruut geweld, waarbij een bi
niet te voorkomen zou zijn geweest. Maar met het g
met Adamec kwam de omslag, hoewel partijleider Jak(
vonds nog via de televisie had gedreigd met de staat v
leg, als niet een einde zou komen aan de demonstrar
„het socialistische systeem dreigen te ontwrichten". Bi
ontwikkelingen blijkt dat er aan de Tsjechische top ol
tweespalt is ontstaan. Het ziet er echter naar uit dat,
genstelling tot twee jaar geleden, Jakes dit keer aan he
ste eind zal trekken.
VOORLOPIG blijft de situatie in Tsjechoslowakije tel
uitermate spannend, doordat het Burger Forum en alll
pen die zich spontaan in en rond deze oppositiebei
hebhen verzameld, nog geenszins een hechte, goed ge'
seerde groepering vormen. Het is een brede en s]
groep, die het echter volledig aan politieke ervarii
breekt, hetgeen bij keiharde onderhandelingen met
ring een niet geringe handicap zal zijn.
OoK de mate waarin de Tsjechische arbeiders zich l
ken voelen bij de op gang gekomen demonstraties vot'
heid en democratie, is niet geheel duidelijk. Tot nu toeÉ
neerden vooral jongeren, studenten en intellectuelen d
sale groepen demonstranten, terwijl arbeiders leken r
breken. Het kan zijn dat daar na de ontwikkelingen vi
teren, vooral in het komende weekeinde verandei,
komt. Toch zou het Burger Forum wel eens genoog
kunnen zijn de grote, algemene staking, die al dagen g
voor komende maandag is aangekondigd, af te blazen'
voorkomen dat de stakingsoproep onvoldoende zal m
opgevolgd. Jakes en de zijnen zouden die kans zeker
ten om het initiatief weer in handen te krijgen.
Tsjechoslowakije heeft in het Westen veie jar^
de naam gehad het Oostblokland te zijn met de meest
denten en de grootste vrijheidsdrang. Die reputatie w
vig gevestigd na de tragische gebeurtenissen van 196
de Tsjechische opstand ter ondersteuning van de I
lente, werd vermorzeld onder de rupsbanden van Ru
tanks en legereenheden van het Warschau Pact.
roemruchte lente van 1968 namen volgzame lieden als
de teugels in handen, waarbij de Tsjechische parti,
Russen voortdurend naar de ogen keek. Praag wq]
braafste jongetje in de communistische klas.
TOEN in de Sovjetunie het fenomeen Gorbatsjov opstj
ongedroomde veranderingsprocessen in werking zett'
popte Husak zich dan ook als aanhanger van de partij(
die van de gelegenheid gebruik maakte om ook een gq
de liberalisering na te streven. Het was de huidige pa
der Jakes die met andere behoudzuchtigen twee jaar g
prompt een paleisrevolutie ontketende. Husak werd i
ceremonieel zijspoor gerangeerd en de premier, Lu
Strougal, werd aan de dijk gezet.
TiJDENS het partijcongres van 1987 zegevierden de q
vatieve krachten. Partijleider Jakes betuigde slechts i
mond steun aan de Russische hervormingspolitiek. Ii
vertegenwoordigt hij de heersende klasse, die elke vej
ring ziet als een aanslag op het eigen belang en de
machtspositie. De ontwikkelingen in Tsjechoslowakije
rende de afgelopen twee jaar kwamen daarmee ha!
staan op hetgeen in de Sovjetunie en andere Oosteul
landen is geschied of nog staat te gebeuren.
PARTIJLEIDER Jakes heeft in de afgelopen dagen e
ging gedaan de in zijn ogen uit de hand gelopen zakej
maals en op dezelfde wijze aan te pakken. De tegenvi
de Tsjechische top is nu echter sterker en bovendien
president Gorbatsjov gisteren in duidelijke bewoor|
steun betuigd aan het veranderingsproces in Tsjecho
kije. Als Jakes zich haast kan hij misschien nog een T
sche Egon Krenz worden, maar dat zal dan niet van
duur kunnen zijn. Jakes voert een achterhoedegeve
hoewel de winter voor de deur staat, gloort heel du
een nieuwe Praagse lente.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingez
stukken te bekorten.
Zwakzinnigen
Het artikel over de problemen
in de zwakzinnigenzorg
met, een kop over zes ko
lommen 'Zwakzinnigen blij
ven sluitpost' trok mijn en
ongetwijfeld veler aandacht.
Dat er grote problemen be
staan binnen de zwakzinni
genzorg is, mede dank zij de
publiciteit rond Jolanda Vene-
ma, inmiddels wel algemeen
bekend. De oplossing van de
problemen is echter minder
eenvoudig dan in het artikel
wordt gesuggereerd.
Bij ziin bewering dat per inwo
ner slechts twee of drie gulden
nodig is, maakt de heer Jonge-
rius van de 'Vereniging Werk
verband van Ouders rond In
ternaten' een kapitale reken
fout. Een en een kwart miljard
betekent per inwoner ca. 83
gulden en dat getal schetst de
ware grootte van de problema
tiek. Ook de vergelijking van
de groepsgrootte binnen de
zwakzinnigenzorg met de ge
middelde grootte van het Ne
derlandse gezin is
kwaat. Het betreft hier
lijk twee onvergel
grootheden. Waar
weinig bij wordt stilge:
het gegeven dat bij al
men van verpleging
zorging per week 168 u
24) moet worden 'in|
Natuurlijk kan de tx
's nachts wat lager zi
overdag, maar feit blijfi
verzorging alleen al d
gegeven enorm arbeic
sief is en zeer veel gel<
Het is onjuist te stellen
zwakzinnigen een s
vormen, er zijn vele
die nog gelenigd moete
den. De kop van het
doet dan ook wat dema
en gemakkelijk aan. I
dige oplossingen bestai
het is inderdaad jamn
nog zo veel arbeid wo
steed aan het militairi
raat. Gelukkig ziet het
uit dat op termijn veel
kracht een vredeliï
taak zal kunnen krijgei
J.A. Hulshof,
DEN HAAG.