'Onaanvaardbaar dat tuinders moeten wijken"
VERBIJSTEREN
De gevolgen van een fles jenever per dag
:nenland
Leven beëindigd van tien patiënten
RSE KRITIEK VAN GEMEENTEN OP PROVINCIAAL PLAN
la_
AANTAL KORSAKOW-PATIENTEN ZAL VERDUBBELEN
Gratis extra prijzen
in de november
Mid-Lotto.
CeidóeSouocwtt
DINSDAG 21 NOVEMBER 1989 pagina 3
DERZOEK NAAR
DZENSTERFTE
-£TAD In Nederland, de Bondsre-
k en België is op het moment sprake
•n massale hazensterfte. Over de oor-
j[jast men nog in het duister. Boeren
i soms tientallen dode dieren in het
an. De sterfte wordt onderzocht door
•ntraal Diergeneeskundig Instituut in
!©d. Dr. J. van Dijk heeft tot nu toe
bij de onderzochte ha-
I fevonden. Naast normale parasitaire
'jningen aan de ogen en vergiftiging
"bestrijdingsmiddelen wijzen sympto-
kolgens Van Dijk op het European
Hare Syndrome. Dit virus werd eind
berucht toen het de hazenstand
anderen teisterde. De dieren zien er
oog goed uit, maar sterven plotseling
in de luchtpijp en longen.
HONDERDEN ONOMKEERBARE COMA-GEVALLEN
DEN HAAG In ten
minste tien gevallen is
de afgelopen jaren het
leven beëindigd van
coma-patiënten die in
een uitzichtloze situatie
verkeerden. Tweemaal
greep een arts daarbij ac
tief in door het toedie
nen van een injectie. In
de andere gevallen
staakte de arts verdere
verzorging van de pa
tiënt.
Dat zegt mevrouw P. van der
Molen, voorzitter van de
Coma Vereniging Nederland.
Volgens haar zijn geen van
deze gevallen aangemeld bij
justitie. Actief ingrijpen door
een arts maakt hem volgens
de wet schuldig aan moord.
Bij het staken van verdere
verorging is juridisch sprake
van „passieve levensbeëindi
ging"-
Volgens de voorzitter van de
Coma Vereniging Nederland
komen in januari de defini
tieve resultaten vrij van een
onderzoek naar zogenaamde
„onomkeerbare coma-geval
len" in de provincies Gronin
gen, Friesland en Drenthe.
Daaruit zou blijken dat het
aantal uitzichtloze comage-
vallen veel groter is dan het
aantal van vijftig dat tot nog
toe werd aangenomen. Van
der Molen spreekt van „alar
merende cijfers", die erop
kunnen wijzen dat er lande
lijk „honderden onomkeerba
re coma-gevallen" bestaan.
Consumentenbond vraagt
vrijwillige bijdrage
Dalkon-slachtoffers
UTRECHT De Consumentenbond gaat
alle Nederlandse vrouwen waarvoor hij
heeft bemiddeld in de zogenoemde Dalkon-
schild-affaire een vrijwillige bijdrage vra
gen voor de inspanningen die zijn verricht.
De kosten voor de rechtszaak in de Vere
nigde Staten waren veel hoger dan was
voorzien.
De Consumentenbond heeft echter ver
zuimd om de 1456 vrouwen vooraf te wijzen
op een eventuele vergoeding die zij zouden
moeten betalen. Aanvankelijk had de bond
gezegd gratis hulp te geven, later werd ech
ter besloten dat in principe tóch onkosten in
rekening gebracht zouden worden. Daarte
gen is verzet gerezen.
Politie zet helikopter
in tegen milieudelicten
ALKMAAR De gezamenlijke politie
korpsen in het noordelijk deel van Noord-
Holland hebben vorige week vanuit de
lucht 129 vermoedelijke milieudelicten
vastgesteld.
Alle overtredingen zijn vanuit een politie-
helikopter op foto's vastgelegd. Volgens
een woordvoerder was de heli onmisbaar,
omdat geen van de vermoedelijke delicten
vanaf de openbare weg waarneembaar
was. Bij ernstige delicten werd onmiddel
lijk een politiewagen naar de plaats van
de overtreding gedirigeerd om geconsta
teerde vervuiling zo snel mogelijk te
beëindigen. Het overgrote deel van de mi
lieudelicten vond plaats rond landbouw
bedrijven, zoals het illegaal lozen van
mest op sloten.
A (Vervolg van
n de voorpagina)
HAAG De nota
I parkstad tussen hof
Jiaven" die gisteren
de provincie Zuid-
ejnd is gepresenteerd,
ét onverdeeld positief
angen. Diverse ge
iten en instanties die
plannen worden be-
issen, hebben direct
v! kritiek geleverd,
vj
fHovincie zegt in de nota
^ndamentele keuze te wi-
\aken voor de identiteit
(het gebied tussen Den
en Rotterdam. Daarbij
de provincie aan het
L
bouwen van een „parkstad"
met veel groen en 60.000 nieu
we woningen. De totale kosten
bedragen 19 miljard gulden.
Het vliegveld Ypenburg moet
worden opgeheven, maar de
meest in het oog springende
consequenties van het plan be
treffen de glastuinbouw. De
provincie wil „geen tweede
Westland, vol met kassen". De
tuinbouw zou daarom groten
deels uit het centraal gelegen
Pijnacker moeten verdwijnen.
De provincie stelt voor dat de
tuinders zich elders vestigen,
met name bij Bleiswijk of
Moerkapelle.
„Het is onaanvaardbaar de
tuinders letterlijk te laten ver
kassen", meent burgemeester
de Prieëlle van Pijnacker.
„De gehele operatie gaat ten
koste van het karakter van
Pijnacker". De Zuidhollandse
gedeputeerde mevrouw L.
Stolker, die de verantwoor
ding voor de nota draagt, kan
dan ook vanavond rekenen op
felle kritiek als zij een bezoek
brengt aan de gemeenteraad
van Pijnacker om over de
plannen van gedachten te wis
selen.
De Delftse wethouder H. Boo
gaard vindt dat het plan de
woningnood in Delft niet op
lost. Volgens hem is ook de be
stuurlijke structuur van het
gebied onvoldoende duidelijk.
Minder afwijzend is het ge
meentebestuur van Den Haag,
maar ook de Residentie heeft
kritiek. „Bouwen
maar voor wie?" aldus wet
houder P. Noordanus. „Twee-
onder-één-kapwoningen in het
tussengebied zijn niet het ant
woord op onze behoefte aan
goedkope woningen. Het
Haags gemeentebestuur wil
voorkomen dat er woning
bouw wordt gepleegd, die niet
aansluit op de behoefte van de
grote steden en op de bestaan
de woningvoorraad".
Sneltram
In de nota wordt gepleit voor
aanleg van een sneltram- en
metroverbinding tussen Den
Haag en Rotterdam. Het nieu
we systeem, waarvan de kos
ten een half miljard bedragen,
zou deel uit moeten maken
van één aaneengesloten railnet
dat reikt van Zoetermeer tot
Spijkenisse en van Schevenin-
gen tot Ridderkerk. Als „stam
lijn" zou de Hofpleinlijn
moeten dienen. De sleutel
woorden in de nota zijn snel,
comfortabel, frequent en stipt.
Den Haag is het eens met een
uitbreiding van het openbaar
vervoer tussen de twee grote
steden, maar vindt de opzet te
veel gericht op de Hofpleinlijn.
Een uitbouw van het tramnet
van de HTM tot in Ypenburg
is volgens b en w realistischer
dan „het doortrekken van lij
nen via nog ongewisse bouw-
lokaties naar Rotterdam".
„Het is verkeerd dat de pro
vincie eerst met een uitvoerig
plan komt en pas daarna met
de gemeenten gaat praten",
zegt J.A. Scholten, voorzitter
van de regionale volkshuisves
tingscommissie Midden-Hol
land en wethouder in Krim
pen aan den IJssel. Volgens
Scholten is het bouwen van
een superstad in het tussenge
bied onaanvaardbaar. „Ik
vrees een geforceerde groei
van een stad zonder sociale in
frastructuur. Als voorbeelden
wijs ik op Lelystad en Alme-
De provincie wil aan weerszij
den van de autosnelwegen in
het tussengebied industrieter
reinen vestigen. De groen
structuur in het gebied is vol
gens de provincie momenteel
nogal versnipperd. Daarom
wordt gepleit voor de aanleg
van grote groengebieden. In
het akkerbouwgebied ten
inderen moeten zelf naar
h rechter kunnen stappen
HAAG Nog steeds
in Nederland schrij-
1 onrecht aangedaan. Stel:
üders van de zevenjarige
)"ïian zijn gescheiden. Bas-
woont nu bij zijn moeder,
zijn teddybeer nog bij
r. Vanwege de slechte
puding tussen beide ou-
0 weigert vader echter de
isrbeer aan Bas terug te ge
il
.pog ontbreekt het de on-
inlijke knul aan een mo-
iheid een rechter in te
kelen om zijn geliefde
'fel terug te krijgen. Hij is
rs nog minderjarig. Als
ian de zeven Kinder
winkels in ons land ligt
er binnenkort echter een
iai aan deze situatie,
win petitie die de Kinder-
(KRW's) giste-
in Den Haag aanboden
het PvdA-kamerlid me-
mr. W. Swildens-Ro-
(tevens lid van de vas-
lómercommissie voor justi-
rdleiten zij voor een eigen
ytsingang' voor mindeija-
i. Dit houdt in dat kinde-
zelf naar de rechter
]en kunnen stappen als ze
ageschil hebben met der-
v. Onder die derden vallen
'de ouders.
Voormalige minister van
aüe mr. F. Korthals Altes
schreef in september van dit
jaar nog in een notitie aan de
Kamer dat hij een eigen recht
singang voor kinderen niet no
dig achtte. Eén van zijn argu
menten was dat hij niet graag
gezinsconflicten in een juri
disch kader geplaatst zag. De
KRW's vinden dit een onei
genlijk argument omdat het in
scheidingszaken altijd om een
juridische kwestie gaat. En in
deze zaken staan de kinderen
nog steeds aan de zijlijn. Zij
kunnen alleen als getuigen
worden gehoord maar zijn
nooit partij.
Ook het argument van de oud
minister dat hij vreest voor
een flinke toename van het
werk van de rechterlijke
macht wordt niet door de
KWR's onderschreven. „Er
moet echt wel heel wat gebeu
ren, wil een kind een rechter
inschakelen", zei M. van der
Linde, medewerker van de
KRW-Amsterdam.
De KRW's hadden voor het
aanbieden van hun petitie met
opzet de datum 20 november
uitgekozen omdat op die dag
de Verenigde Naties het Ver
drag intake de Rechten van
het Kind aannamen. In dat
verdrag zijn zaken geregeld als
het verbod op kinderarbeid en
het recht op ouderlijke zorg.
Het verdrag werd overigens al
in 1959 opgesteld.
De Franse president Franpois Mitterrand bezocht gisteren 'even'
ons land ter voorbereiding van de Europese top die in december
in Straatsburg wordt gehouden. Tijdens het bliksembezoek was
ook tijd voor een lunch met koningin Beatrix en prins Claus.
november
0 ns Bernhard, regent van
Stichting Praemium
reikt in het
ninklijk Paleis op de
m te Amsterdam de
ïsmusprijs voor Rechten
i de Mens uit aan de In-
national Commission of
'ists te Genève. De
ichtigheid wordt bijge-
ond door de koningin,
nses Juliana, prinses
irgriet en mr. Van Vol-
Ihoven.
november
Ins Bernhard opent in
t Tropeninstituut in Am-
irdam het symposium
ologische diversiteit,
ze natuurlijke levensver
kering'. Het symposium
irdt georganiseerd door
t Wereld Natuur Fonds
vormt de start in No
rland van de campagne
or het behoud van de
ïlogische diversiteit. Dit
lat voor de variëteit aan
'ensvormen op aarde.
APELDOORN Het
aantal Korsakow-patiën-
ten in ons land zal de ko
mende jaren verdubbelen.
Nu zijn er nog naar schat
ting 5000 patiënten, rond
de eeuwwisseling zullen
dat er 10.000 zijn. -Daar
mee dreigt ook de opvang
van mensen met het Kor-
sakow-syndroom in de
knel te komen.
Korsakow-patiënten lijden aan
een vorm van dementie als ge
volg van jarenlang buitenspo
rig veel. alcoholgebruik. Be
paalde hersenfuncties worden
aangetast. Momenteel wonen
de meeste patiënten in ver
pleeghuizen. Directeur G. L.
Ellinger van het verpleeghuis
Huilenoord in Beekbergen be
pleit betere en goedkopere op
vang voor Korsakow-patiën
ten in speciale 'begeleid-wo-
nen'-projecten. Ellinger zal
zijn ideeën ventileren tijdens
de studiedag over 'De zorg
voor Korsakow-patiënten',
donderdag in Apeldoorn. Hui
lenoord geldt als een verpleeg
huis met veel ervaring op het
gebied van de hulp aan Korsa
kow-patiënten. Ruwweg vijftig
van de 150 bewoners van het
verpleeghuis lijden aan dit
syndroom.
De alcoholconsumptie is sinds
de jaren vijftig en zestig vol
gens Ellinger verviervoudigd.
De toename van het aantal
Korsakow-patiënten wordt
echter nu pas merkbaar omdat
de ziekte zich pas na tientallen
jaren openbaart. Ook het aan
tal jonge patiënten neemt
hand over hand toe. Een Kor-
sakow-pafiënt was vroeger ge
middelde vijftig jaar oud, nu is
dat veertig jaar. Ellinger:
„Vroeger waren patiënten van
35 jaar oud zeldzaamheden-. Nu
krijgen We ze regelmatig van
die leeftijd".
Vergeten
Het syndroom kenmerkt zich
door geheugenstoornissen,
vooral van 'recente gebeurte
nissen. „De dag van gisteren is
vandaag vergeten. Patiënten
zijn gedesoriënteerd in tijd en
plaats. Ze herkennen mensen
niet. Soms zelfs eigen familie
leden of kennissen niet. Maar
in tegenstelling tot een demen
te bejaarde, die zeg maar
'steeds slechter wordt', wordt
de ziekte bij ,een Korsakow-
patiënt niet erger. De situatie
is stabiel. Daar staat tegenover
dat ze dertig tot veertig jaar
intensieve zorg nodig hebben".
Mensen met het Korsakow-
syndroom' hebben jarenlang
extreem veel alcholol gedron
ken. „Dan praat je over een
krat bier of een fles jenever
per dag", aldus Ellinger. In
combinatie met lichamelijke
verwaarlozing zijn de risico's
op het oplopen van de ziekte
het grootst. Overigens ver
dwijnt de neiging tot alcohol
gebruik bij een Korsakow-pa-
tiènt zodra de ziekte zich
openbaart.
„Een ernstige Korsakow-pa-
tiént kan niet meer zelfstandig
wonen", zegt Ellinger. „Dat
wil niet zeggen dat ze hande
lingen niet meer kunnen uit
voeren, maar ze doen het niet.
Er moet naast ze iemand staan
die zegt: en nou moet je je
wassen, of: nu moet je eten ko
ken. Er moet iemand bij ze
zijn, om te voorkomen dat ze
de straat opgaan en de weg
niet meer terugvinden. Ze
gaan zwerven".
Bij het eerste contact is vaak
nauwelijks iets te merken aan
een Korsakow-patiënt. „Aan
vankelijk weten ze de ziekte
meestal goed te camoufleren.
Als je dan vraagt: hoe lang ben
je hier, krijg je antwoorden als:
'o, pas twee dagen'. Terwijl hij
misschien al jarenlang hier zit.
Ze zijn zich vaak wel bewust
dat passages in hun leven hen
ontglippen. Daarover schamen
ze zich. Maar dat de ziekte on
herstelbaar is, weten ze weer
Minder zorg
Vaak wonen Korsakow-pa
tiënten in een verpleeghuis.
Maar Ellinger is daar aller
minst gelukkig mee. „Eigen
lijk horen ze hier niet. Daar
voor zijn ze nog 'te goed'. Ze
hebben minder zorg nodig dan
ze in een verpleeghuis krijgen,
maar meer zorg dan in een be
schermde woonvorm gebrui
kelijk is". Oftewel: ze zijn te
slim voor een verpleeghuis,
maar te dom voor de bestaan
de huizen voor begeleid wo
nen.
Ellinger noemt het dringend
gewenst dat er daarom een
speciale, nieuw te ontwikkelen
vorm voor begeleid wonen
komt voor Korsakow-patiën
ten. Dat zou uiteindelijk goed
koper zijn dan de opvang in
zeer kostbare verpleeghuizen,
waar de Korsakow-patiënt er
over klaagt dat hij zich met
'flauwekul en freubelwerk'
moet bezighouden. Bovendien,
aldus Ellinger, bezetten Korsa
kow-patiënten nu veelal de
bedden die eigenlijk bedoeld
zijn voor bejaarden die vaak
toch al jarenlang op de wacht
lijst staan.
De problemen zullen de ko
mende jaren alleen nog groter
worden omdat zowel het aan
tal demente bejaarden als het
aantal Korsakow-patiënten
sterk stijgt en de verpleeghui
zen juist bedden moeten op
heffen. Ellinger stelt voor
sommige verpleegafdelingen
die volgens de huidige plan
nen dicht moeten, open te
houden en te reserveren voor
opvang van Korsakow-patiën-
LEX VAN KOOTEN
iKNOLLEN
Sovotfew Komst
scm e&J qpiaAftiMG
|£ew opstoppoa.
ETA-bommen waren gericht tegen
Dominicaanse Republiek
BARCELONA De Baskische terreurbeweging ETA heeft met
de drie bomaanslagen vorige maand in Den Haag even een zij
spoor ingeslagen, dat niet direct heeft te maken met het doel
van de terroristen: volledige onafhankelijkheid voor het Bas
kenland. De aanslagen op de Spaanse diplomatieke vertegen
woordiging in Nederland waren vrijwel zeker een eenmalige ge
beurtenis. Officieel waren ze bedoeld om Nederland te straffen
voor het in 1979 uitwijzen van 'vier Baskische politieke vluchte
lingen, die daarmee in de handen van de Spaanse politie vielen',
zo vermeldde het communiqué van de ETA. Maar in werkelijk
heid zouden de bommen een indirecte waarschuwing zijn voor
de regering van de Dominicaanse republiek, die van plan was
twee belangrijke ET A-leiders aan Spanje uit te leveren.
noordoosten van Zoetermeer
zou een groot bos moeten ko
men. Verder zou het Rotteme-
rengebied moeten worden uit
gebreid, waardoor een doorlo
pende groenzone ontstaat van
af de Kralingse Plassen tot aan
Zoetermeer.
Mevrouw Stolker beklemtoon
de gisteren dat besluiten over
het tussengebied zoveel moge
lijk in goed overleg met de ge
meenten tot stand moeten ko
men. Zij denkt voorlopig niet
aan dwangmaatregelen zoals
het onteigenen van tuinders.
Het bouwen van woningen bij
Ypenburg betekent volgens
haar niet dat deze plaats auto
matisch afvalt voor het vesti
gen van een vuilverbrandings
installatie.
WILLEM GOUDRIAAN
Passagier springt
uit KLM-Boeing 747
SCHIPHOL Een Oosten-
rijkse passagier van een KLM-
Boeing 747 is het afgelopen
weekeinde op Schiphol vlak
voordat het toestel naar New
York zou vertrekken uit het
toestel gestapt. De man opende
pal voor de start pardoes de
deur en sprong op het acht
meter lager liggende platform.
De passagier die door de poli
tie werd aangehouden, bleek
niet over een visum voor de
Verenigde Staten te beschik
ken. De vlucht naar New
York liep door het incident
urenlange vertraging op.
Rechtbank
mocht
anonieme
getuigen niet
gebruiken
STRAATSBURG De recht
bank in Utrecht en het ge
rechtshof in Amsterdam heb
ben ten onrechte gebruik ge
maakt van twee anonieme ge
tuigenverklaringen. De ver
oordeelde had de zaak aan
hangig gemaakt bij het Euro
pees Hof voor de Rechten van
de Mens in Straatsburg. Hij
was betrokken bij een gewa
pende bankoverval in 1982 in
Baarn en werd veroordeeld tot
zes jaar cel, op basis van de
anonieme verklaringen.
Het hof kwam tot het oordeel
dat de veroordeelde en diens
advocaat onvoldoende toegang
tot de anonieme getuigen had
den gekregen. Waarborg daar
voor ligt wel verankerd in de
wet. Volgens het hof heeft Ne
derland het recht van de ver
dachte geschonden op een eer
lijk en openbaar proces en zijn
recht om getuigen te kunnen
ondervragen.
Het hof heeft nóg niets be
paald over genoegdoening. De
Nederlandse justitie en de ver
oordeelde hebben nu drie
maanden de tijd op het besluit
uit Straatsburg te reageren en
onderling tot een regeling
voor genoegdoening te komen.
Er ligt een eis tot schadever
goeding van 150.000 gulden.
De man zit inmiddels in Zwe
den in de gevangenis een straf
uit. Hij heeft kenbaar gemaakt
dat hij van de vergoeding af
ziet wanneer de vier jaar die
hij ten onrechte in Nederland
heeft uitgezeten, in mindering
worden gebracht op zijn straf
in Zweden. Het is nu aan Ne
derland hierop te reageren, al
dus het hof.
De zaak is van belang voor
twee anderen, onder wie Stan
ley H. De twee werden ieder
tot zes jaar veroordeeld voor
dezelfde bankoverval. Hun
straf werd in september 1988
opgeschort nadat duidelijk was
geworden dat de Europese
Commissie voor de Rechten
van de Mens de klacht van de
hoofdverdachte gegrond zou
verklaren. Het gerechtshof
vernietigde dit besluit later
weer. Van het tweetal loopt
nog een cassatie hierover bij
de Hoge Raad. Stanley H.
heeft zijn straf in Schevenin-
gen uitgezeten.
(ADVERTENTIES)
Trekking: 29 november.
Bij de trekking van de november Mid-
Lotto gaan er tienduizenden prijzen
uit. De hoofdprijs kan oplopen tot
een half miljoen. U maakt bovendien
kans op gratis extra prijzen Want als
u de laatste 4 cijfers van jj
v formuliernummer goed
heeft, wint u één van de L&TTO te kijken naar Nederland 3
D£ IDTTO LUKT EEN SPELLETJE,TOTMTJE 'M WINT.
Sony Tnmtron klembeeld kleurentele
visies. De laatste 3 cijfers goed van
uw formuliemummer levert f 75 - op
Haal snel een deelnameformulier bij
een sportvereniging of winkelier En
vergeet met woensdag 29
MID
november as om 19 44 uur
Kijk in de Gouden Gids voor de Lotto-inleveradressen
EU_ Z E
iBUKMvimH
Double breasted kostuum uit de
Bijenkorf Huis Collectie. Keuze
uit diverse modellen in urn of
met een subtiel streepdessin.
Maten 46 t/m 56 en 47 t/m
53.Nu voor de ver
bijsterende pnjs van
ETPB
ELKE DAG EEN A
de Bijenkorf l£)
