laat ze leren Gereformeerden bonte verzameling gelovigen „Gereformeerden voeren star financieel beleid" kerk wereld Hervormde Kerk tegen deelneming Mulder aan PLO-bijeenkomst Christelijk geloof heeft antwoorden £eidóc6ou/ia/i2 voor één tientje per maand! terre des hOmme< GIRO 252525 GEESTELIJK LEVEN/OPINIE EcidócSomxmt DINSDAG 21 NOVEMBER 1989 PAcfj Generaal-overste jezuïeten met Kerstmis naar El Salvador DEN HAAG De generaal-overste van de orde der jezuïeten, Peter-Hans Kolvenbach, wil met Kerstmis naar El Salvador reizen om daar de zes leden van de orde te gedenken die vori ge week op het terrein van de Middenamerikaanse universiteit in San Salvador zijn vermoord. Het bestuur van de orde had de afgelopen maanden berichten ontvangen over een toeneming van het geweld tegen de kerkelijke hiërarchie en de jezuïeten in het bijzonder. Extremistische groepen, „waarvan sommige zich vol trots doodseskader noemen", staan alle pogingen in de weg om te komen tot een rechtvaardige en duurzame vrede in El Salvador, aldus Kolvenbach. De aartsbisschop' van San Sal vador, Arturo Rivera Damas, noemde na de begrafenis van de vermoorde jezuieten het offensief van de rebellen „nutteloos en niet te rechtvaardigen" en de reactie van het regeringsleger „buitensporig". In Nederland worden de jezuïeten woensdaga vond herdacht in de Janskerk. Damas waarschuwde dat nu het FMLN zich heeft teruggetrokken „een verschrikkelijke golf van vergelding, repressie en heksenjacht" zal uitbreken. Zater dag had de Salvadoraanse procureur-generaal Mauricio Colora do in een open brief aan de paus de bisschoppen ervan be schuldigd dat dezen de bevolking aanzetten tot geweld. Hij verzocht de paus hen in elk geval tijdelijk uit El Salvador terug te trekken, omwille van hun eigen veiligheid. Het Vaticaan be schouwt de brief van de Salvadoraanse procureur-generaal Mauricio Colorado om sommige progressieve bisschoppen tijde lijk te laten vertrekken, als een privé-actie. Er is tot nu toe geen officieel verzoek gekomen van de Salvadoraanse rege ring. Patriarch roept op tot opstand tegen Ceausescu PARIJS De Roemeens- orthodoxe patriarch in Parijs, Virgil Gheorghiu, heeft de Roemenen opge roepen in opstand te ko men tegen het bewind van president Nicolae Ceausescu. Vorige week drong hij al aan op een gewapende strijd tegen de Roemeense president, die deze week tijdens het congres van de commu nistische partij zal wor den herkozen als presi dent. „De orthodoxe kerk bemoeit zich normaliter nooit met po litiek", aldus de patriarch voor de Franse radio, „maar ditmaal is het een kwestie van leven of dood". Virgil Gheorghiu, bekend door zijn uit 1949 daterende boek 'Het 25ste uur', beschul digt Ceausescu van piraterij. „Hij houdt 23 miljoen Roeme nen in gijzeling. Het land is een grote gevangenis, waarin een opstand vrijwel onmoge lijk is", zo zei de patriarch voor de Franse radio. Volgens Gheorghiu kan alleen een wanhoopsdaad, „zoals enkele maanden geleden op het plein van de hemelse vrede in Pe king", nog uitkomst bieden. Gheorghiu gaf een aantal voorbeelden van het wanbe leid van de Roemeense rege ring. Het volk wordt uitge hongerd en om negen uur 's avonds moeten het licht uit zijn, ondanks de leus 'het tijd- perk-Ceaucescu is de eeuw van het licht'. Vrouwen zijn verplicht vijf kinderen te krijgen en worden daarop ge controleerd. Gheorghiu wees voorts op de sloop van 13.000 dorpen en het gebrek aan eer- ste yeynpbehoeft^k.. j AMSTERDAM De ge reformeerde gezindte in ons land is een bonte ver zameling mensen van wie de een veel meer voldoet aan het typische gerefor meerde beeld dan de an der. De vrijgemaakt gere formeerden zijn in de meeste opzichten het best voorbeeldig voor de gere formeerde traditie. De onderscheidingen tussen deze groep en de overige Nederlanders zijn dan ook het duidelijkst. Dat blijkt uit het onderzoek van de godsdienstsociologen G. Dekker en J. Peters. Ze bestudeerden de kenmerken van gereformeerden op basis van onderzoek dat in 1985 werd gedaan door de univer siteiten van Nijmegen en Til burg. In het boek: „Gerefor meerden in veelvoud" doen de auteurs verslag van hun bevindingen. Opmerkelijk is dat de vrijge maakt gereformeerden, de christelijke gereformeerden en de „gewone" gereformeer den minder vastzitten in oude patronen en waarden, minder snel andersdenkenden ver oordelen en minder precies weten wat goed en kwaad is dan de gemiddelde Nederlan der. Daarentegen hebben ge reformeerde bonders (in de Hervormde Kerk) en leden van de Gereformeerde Ge meenten veel meer kenmer ken van autoritair gedrag (be hoefte aan strakke leiding), nationalisme en vreemdelin genhaat. In maatschappelijke kwesties als abortus, euthanasie en zelfdoding nemen de vrijge- maakten als gereformeerd prototype een sterk afwijzen de positie in, maar daarente gen zijn ze opvallend ruim in kwesties als de rol van de vrouw. De gereformeerde identiteit wordt voorts ge vormd door aspecten als ster ker politiek engagement dan hervormden en katholieken. Gereformeerden zijn een beetje aangelegd op „rechts". Politieke acties als die tegen de handtekenactie tegen de kruisraketten zijn niet zo po pulair onder gereformeerden. Het Nederlands gemiddelde deelnamepercentage was 39 procent; het gereformeerde was 20, het hervormde 26 en het katholieke 32. Dekker en Peters onderschei den drie „soorten" gerefor meerden: de bevindelijken, de orthodoxen en de modern ge reformeerden. De eerste groep wordt gevonden in met name de Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk. Kenmerkend voor deze groep is de nadruk op het denken over zonde en genade, de persoonlijke ervaring van het geloof en de worsteling om het uitverkoren zijn. Deze groep omvat ongeveer een vijfde deel (ongeveer 530.000) van het totaal aantal gerefor meerden. De orthodoxe gereformeerden omvatten ongeveer 110.000 mensen; de meesten van hen zijn te vinden in de Gerefor meerde Kerken vrijgemaakt. In deze twee genoemde rich tingen zit nog enige groei (vooral door geboortover- schot); dat is niet het geval bij de derde groep, de „gewone gereformeerden", door Dek ker en Peters de modern-ge reformeerden genoemd. Hun aantal van 800.000 daalt ge- De vraag van het kunnen be waren van de gereformeerde eigenheid in de toekomst zal eventueel in positieve zin kunnen worden beantwoord door vooral de orthodoxe ge reformeerden, meent Dekker. Nader onderzoek is echter no dig om er achter te komen of het typisch gereformeerde p- patroon de gevolgen van de secularisatie zal kunnen over leven of niet. Hervormden en gereformeerden erkennen eikaars lidmaatschap LEUSDEN LEIDSCHEN - DAM Nu de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gere formeerde Kerken in Neder land in staat van hereniging zijn, ligt het voor de hand dat zij eikaars attestaties (bewij zen van lidmaatschap) erken nen. Dit staat in de concept regeling voor de geldigheid van attestaties,die op ,29 no- ;yemfe>e£_tijdén§ de gezamenlij ke vergadering van synoden wordt besproken. In de toelichting op de rege ling wordt echter gewaar schuwd voor al te hoge ver wachtingen. Aangezien de twee protestantse kerken nog niet officieel herenigd zijn, verbreekt een gereformeerd kerklid dat zijn attestatie af geeft bij een hervormde ge meente formeel nog steeds de band met zijn kerk van her komst. Andersom is een her vormd gemeentelid dat aan klopt bij de gereformeerde kerk vanaf dat moment dus niet langer hervormd. Er kan geen sprake zijn van dubbel- lidmaatschap. De conceptregerling is positief onthaald in de hervormde en gereformeerde classicale ver gaderingen. LUNTEREN Het is haast onmogelijk om bin nen de Gereformeerde Kerken een bepaald stuk kerkewerk te beëindigen, zo verzuchtte synode-ad viseur dr. H.B. Weijland gisteren bij de bespreking van de begroting voor 1990. „Zelfs als dit werk oud is en der dagen zat". Net zo moeilijk is het volgens Weijland om als kerken eens met iets nieuws te beginnen. „Wij worden in een zekere starheid van beleid gema noeuvreerd", zo zei hij tegen de synode die opnieuw enkele bezuinigingen op het landelijk kerkewerk moest doorvoeren. Weijlands woorden werden geïllustreerd door het besluit de financiering van het koop- vaardijwerk op Curacao voort te zetten. Deputaten Persone le zaken. Financiën en Orga nisatie (PFO) wilden dit werk onder zeevarenden beëindi gen, maar de adviserende sy nodecommissie oordeelde an ders en kreeg de ruime meer derheid van de vergadering mee. In 1985 had de synode al besloten het koopvaardijwerk op Curacao af te bouwen. De synode-adviseur leek aan vankelijk ook gelijk te krijgen bij de besluitvorming over een bijdrage van 25.000 gul den vöor een op te richten In terkerkelijk Media Instituut. Deputaten PFO wilden dit be drag niet opnemen in de be groting, omdat het initiatief van de Raad van Kerken vol gens hen nog lang niet uitge kristalliseerd is. Bovendien is de financiering vanuit andere kerken nog niet rond en heeft de Rooms-Katholieke Kerk onlangs besloten niet mee te doen aan het initiatief omdat zij een eigen mediacentrum heeft. Ongeveer 50 van de 73 syno deleden stemden echter voor een amendement van ds. W. Barendrecht (Hendrik Ido Ambacht) om dit nieuwe werk toch te financieren. Het is de bedoeling dat het Media Instituut zich gaat toeleggen op advisering aan kerken die bij de lokale omroep zijn be trokken. Over een oprich tingsdatum is nog niets be kend. De synode ging zonder enige discussie akkoord met hervat ting van de financiële bijdra ge aan de sectie 'Vrouw in Kerk en Samenleving' van de Raad van Kerken en schiep tevens ruimte voor een for matieplaats jeugd en jonge ren". De totale begroting voor het landelijk kerkewerk be loopt een bedrag van 68,5 mil joen en is daarmee ietsje ho ger uitgevallen dan die van dit jaar. Nederlandse Hervormde Kerk Aangenomen naar Amstelveen-Bui- tenveldert S.L. Schoch te Rijswijk (Z- H) - naar Poortugaal Sj. Runia, pred. voor buitengew. werkzaamheden (secr. voor het contact tussen Mo lukse en Nederlandse Kerken), wo nende te Soest. Bedankt voor Hattem P.J. den Admi- rant te Kampen. Gereformeerde Kerken Beroepen te Wieringerwerf drs. Th. Korteweg, l.l pred. te Sint Janskloos ter, wonende te Leeuwarden, die dit beroep heeft aangenomen. Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te Opperdoes P.D.J. Buijs te Zwaagwesteinde. Bedankt voor Driebergen en voor Katwijk aan Zee M.C. Tanis te Slie- drecht-Centrum. Evangelisch Lutherse Kerk Benoemd tot predikant te Deventer mw.H.G.A.J. Günther-van Dijk, l.l. pred. van de Evangelisch-Lutheri- sche Kirche in Thüringen (DDR), wo nende te Winterswijk, die deze be noeming heeft aangenomen. Beroepbaarstelling Mw. H.G.A.J. Günther-van Dijk. l.l. pred. van de Evangelisch-Lutherische Kirche te Thüringen (DDR), Spirealaan 196, 7101 XX Winterswijk, tel: 05430- 17276. Nederlandss Hervormde Kerk Aangenomen naar Amstelveen-Bui- tenveldert S.L. Schoch te. Rijswijk (Z- H); bedankt voor Hattem P.J. den Admirant te Kampen. De meest verwoede hoogmoed steekt de kop vooral op bij mach teloosheid. Actie voor behoud Duitse kerk'in Den Haag Het kerkgebouw van de Deutsche Evangelische Gemeinde in Den Haag het begin van deze eeuw. Het Bleyenburg was toen nog een zeer rustieke straat. De kerk kampt momenteel nogal met wat moeilijkheden. Er is een stichting gevormd tot behoud van deze kerk onder voorzitterschap van de Duitse ambassa deur Von der Gablentz. Deze wil zes ton bijeen brengen voor restauratie van de toren. Daarom wordt er donderdagavond om "20.30 uur een speciaal concert gegeven op het Pieter-Flaes-or- gel. Op het programma staan werken van Tschaikowski, Borne- veld, Havelaar en Reger. FOTO: HAAGS GEMEENTEARCHIEF LEIDSCHENDAM Het moderamen (bestuur) van de Hervormde synode raadt de voorzitter van de Raad van Kerken, prof.dr. D.C. Mulder, aan donderdag niet deel te nemen aan de PLO-bij- eenkomst in Den Haag. Zijn aanwezigheid zal de ker ken meer kwaad dan goed doen, omdat ze aanleiding geeft tot het misverstand dat de kerken niet langer solidair met Israel zijn, zo meent het synodebestuur. Het moderamen is overtuigd van de oprechte bedoeling van Mulder om de solidariteit met Israël en het joodse volk niet in te wisselen tegen soli dariteit met het Palestijnse volk, zo blijkt uit een brief aan Mulder, die is onderte kend door secretaris-generaal dr. K. Blei. Maar de vraag dringt zich op, of het optreden van de voorzitter van de raad, ongeacht wat hij gaat zeggen, de indruk zal wekken van een keuze tegen Israel. Het moderamen verwijst daarbij naar het logo op de officiële uitnodiging, waarin „terecht of ten onrechte" de indruk wordt gewekt, dat de PLO voor de staat Palestina nog steeds het grondgebied van Is rael opeist. Het moderamen vindt dan ook dat van de PLO gevraagd had mogen worden dit logo niet meer te gebruiken. De PvdA is ondanks eerdere andere berichten toch verte genwoordigd. De Nederlandse Europarlementariër Alman Metten, lid van de socialisti sche fractie, zal tijdens de bij eenkomst het woord voeren. Een woordvoerder van het PvdA-partijbestuur verklaar de dat Metten niet spreekt als lid van die partij maar als lid van de „Parlementaire Vere niging voor Euro-Arabische Samenwerking". Metten ver tolkt niet het partijstandpunt, aldus de PvdA. Het partijbe stuur adviseerde afgelopen week het PvdA-Eerste Ka merlid Baarveld-Schlaman, voorzitter van de Eerste Ka mercommissie voor Buiten landse Zaken, verstek te laten gaan op de PLO-bijeenkomst vanwege „onduidelijkheid over status en doel van de bij eenkomst". In het westen lopen kerk en geloof terug omdat ze geen antwoorden geven op de vragen, die de mensen hoog zitten. Dat is niet helemaal waar, terwijl het ten aanzien van het oosten en het zui den helemaal niet waar is. De vraag naar het ware geloof of de enig ware kerk spreekt de westerse mens niet meer aan. Wat wel steeds ster ker naar voren komt is de vraag naar de zin van het bestaan. Daarbij spe len een paar merkwaar dige factoren. Omdat de hemel of het hier namaals wetenschappelijk on bewijsbaar zijn, is de mens sterk gericht geraakt op het leven hier en nu. En dat le ven duurt wel langer dan vroeger (de gemiddelde leef tijd, die de mensen in West- Europa halen ligt boven de zeventig jaar), maar het is ook korter. Mensen mogen in onze dagen 25 jaar groeien en le ren; dan mogen ze 25 jaar vol op meedraaien en dan worden ze geacht terug te treden om dat ze te oud of te duur zijn geworden, dan wel achterop geraakt of versleten. En wat is de zin van dat lange korte leven? Eerst was er bewust of onbewust op de achtergrond van het bestaan permanent de dreiging van een kernoorlog en nu is er de dreiging van een stervend milieu dat over morgen het leven onmogelijk zal maken. Het antwoord op de vraag naar de zingeving vindt men bij de vele goeroes, die vaak uit het oosten komen, Jezus incluis. In een Trappisten klooster mediteren over de wortels van het bestaan; de li turgie en de gemeenschap van Taizé ondergaan, de sfeer er varen van het Flevofestival en je laten aanspreken op Je zus als weg ten leven. Het ge beurt bijna allemaal aan de rand of helemaal naast onze traditionele kerken. En datzelfde zie je als het om gemeenschap gaat. Ons mo derne leven in verdunde ver banden en eenlingflatjes brengt veel eenzaamheid met zich mee. Vele gevestigde, kerken zijn te groot en te tochtig om gemeenschap te bieden. De banken zitten te hard. Echte gemeenschap vindt je bij de Pinkstergroe- pen, waar men elkaar kent en na de dienst mee naar huis neemt; waar men niet alleen luistert of participeert in diep zinnige liturgische handelin gen, maar ook getuigend zelf bijdraagt. De sterke persoon lijke betrokkenheid maakt, dat er bij de pinkstergroepen veel verdeeldheid is, wat er niet veel toe doet, omdat het gaat om een groep waarin naar mijn verhaal werkelijk geluisterd wordt. De 'warme' gemeenschap van de pinkstergemeenten zorgt voor snelle groei in de nieuwe miljoenensteden van Afrika en met name van Latijns- Amerika. Het zijn plaatsen van gemeenschap en veilig heid in de bikkelharde wereld van de achterbuurten van La gos, Nairobi, Sao Paulo of Bo gota. Het gaat hier niet alleen om een toevluchtsoord, met de «pinkstergeest als een nieuw soort opium voor het volk, maar om ook om een plaats, waar je gemotiveerd wordt om niet te vluchten in drank of drugs; om niet uit armoede de hoer te gaan spe len, maar om de strijd aan te durven voor een beter leven met in het achterhoofd de overtuiging en het uitzicht, dat er in elk geval straks een beter leven gaat komen. Maar wanneer de armen en de achterblijvers van het arme zuiden dan de bijbel in handen krijgen in een een voudige vertaling, die ze ver staan, zoals dat bij de zoge naamde Goed-Nieuwsverta- lingen gebeurt, dan gaan ze heil en bevrijding oud-testa- mentisch concreet toepassen op hun eigen situatie. Zo ont staan bevrijdingstheologieën, die mensen uitleiden uit het diensthuis van blanke over heersing, uit armoede of ujt onderdrukking. Soms zijn ze te nadrukkelijk gekoppeld aan marxistische maatschap pijanalyse, zodat, net als in Oost-Europa, de 'bevrijding' neerkomt op het ontstaan van een nieuwe slavernij aan de staatsbureaucratie en dicta tuur van de partij, maar in veel meer gevallen geeft het bevrijdend lezen van de bijbel de mensen hoop en moed om zich in te zetten voor een leef baarder wereld hier beneden. Er zijn nog heel andere bran dende vragen, waarop christe lijk geloven antwoorden geeft in de Derde Wereld. In Korea weet de eigen oude wereld geen weg met de daar snel groeiende moderne in dustriële samenleving. Anders geldt dit ook in Afrika, waar de aanhangers van de natuur godsdiensten de slechtst ont wikkelden en daarmee de armsten zijn. Christen worden (of in sommige landen moslim worden) is tonen, dat je een nieuwe weg op wilt om door een andere houding en meer onderwijs deel te krijgen aan de moderne wereld. Zoals die boer in Zaïre zei: "Ik kan geen trekker besturen zonder bijbel". En er zijn ook altijd nog de oude problemen van Vijf op de tien Nederlanders hebben geen belang bij Jezus als antwoord en velen onder hen hebben geen idee wat dan de vraag zou moeten zijn. Wat betekenen kerk en geloof vandaag nog? Onder het motto „Jezus is het antwoord, maar wat is de vraag", schrijft dominee Ype Schaaf over dit onderwerp. door Ype Schaaf het machtsmisbruik van de tovenaars; van de op levens kracht hier gerichte natuur godsdiensten, die alleen uit zijn op eeuwige herhaling in de geest van de vaderen. Het uiterst concrete antwoord in Jezus' naam komt ook hier in vele gevallen niet van de uit zending en missie ontstane kerken, maar uit een eigen ontmoeting met de Heer. Een ander verhaal is dat van de Tweede Wereld, waar een communistische ideologie ge durende zeventig jaar (Rus land) tot goed veertig jaar (Oostblok en China) meende alle waarheid in pacht te heb ben en geen christendom naast zich duldde. Toch zijn kerk en geloof daar gebleven. In Rusland dank zij de grootmoeders, die als oppas het allemaal aan de kleinkin deren doorgaven. Elders dank zij moedige mensen, die het accepteerden om in Christus' naam derderangs burgers te zijn of te worden. De christe lijke antwoorden van de or thodoxe kerk met haar mys tieke liturgie, die niet van deze wereld is, en de sobere leefwijze van baptisten mennonieten zonder drank en zonder corruptie, sloegen aan. Als absolutistische ideologie is het communisme nu bankroet en vele duizenden stromen naar de kerken in het oosten. Er zijn alleen in de Sovjet- Unie 50 miljoen bijbels nodig. En ook hier geldt dat christe lijk geloof aanslaat, omdat het antwoorden weet te geven op de echte vragen van de men- Namibia voor zware keuzL an Nu de uitslag van de verkiezingen bekend is, gaat d®d kolonie op het Afrikaanse continent, Zuidwest-Afrikf1" nitief als Namibia op weg naar de onafhankelijkheid.BV volgens de verwachtingen heeft Swapo de verkiezing wonnen. De voormalige guerrillabeweging behaalde solute meerderheid in de grondwetgevende verga I maar niet de tweederde meerderheid die Swapo's Saija; ma en de zijnen in staat zou stellen hun eigen oii31 grondwet er als een hamerstuk door te jagen. Die veij° was in Windhoek en Pretoria reden voor de nodige ting. Zegslieden van Swapo hadden in het verleden f doorschemeren dat wat hen betreft Namibia twee d^V de verkiezingen al een autonome staat zou zijn: zij r immers alles al keurig geregeld. Maar gelukkig gaat dj ger niet op. m De onder het toeziend oog van de VN zonder inci verlopen verkiezingen hebben een reële parlementair! sitie voortgebracht. De Democratische Turnhalle Al (DTA) van hereboer Dirk Mudge wist meer dan een van de kiezers aan zich te binden. Daardoor is de Sw elk geval gedwongen grondwettelijke compromissen ken. Voor zover Nujoma dat al niet van plan was P' Swapo zijn de meningen verdeeld dwingt de stemi slag hem van Namibia een parlementaire democratie F ken in plaats van een autoritaire eenpartijstaat. u DlVERSE partijleiders hebben zich inmiddels uitges^ voor een nationale verzoening. De goede goede wil i^( twijfeld aanwezig, maar de nieuwe politieke realiteit Vj mibia bevat een omvangrijke lading conflictstof. De v of een komende Namibische regering kan voorkomen i harmonieuze voornemens binnen de kortste keren plau ken voor een verbitterde belangenstrijd. De uitslag \^s verkiezingen heeft het beeld bevestigd dat het gaat <h, Swapo tegen de rest'. Swapo komt vrijwel neer op de bo-stam en 'de rest' zijn meer dan tien etnische mindeil groepen, inclusief de blanken, verenigd in de DTA. 1- schiedenis van Afrika's dekolonisering heeft geleer, voor de hand liggend en tevens hoe levensgevaarlijk 1] menvallen is van etnische en politieke scheidslijnen. VOOR de nieuwe Namibische autoriteiten is het nu ht ste (en niet het minste) probleem waarvoor zij een opl moeten vinden. Van belang daarbij is in hoeverre voo- ge tegenstanders bereid en in staat zijn een streep te trf onder het verleden. Swapo zal de verleiding moeten staan wraak te nemen op oud-leden van de beruchte, iu dels ontbonden anti-guerrilla-eenheid Koevoet. De Dï< niet te zeer moeten hameren op een onderzoek naar gev martelpraktijken in Swapo-kampen. Het is nu niet d voor een verdere polarisatie. De keuze gaat tussen cj rechtvaardigde bestraffing van begane misdaden o^, streep te zetten onder wat gebeurd is. Zo'n keuze is)l moeilijk en pijnlijk, maar voor Namibia is het de kern sen burgeroorlog en vrede en dan dient de toekomst1.1- rang te krijgen boven het verleden. VAN belang voor de ontwikkeling van een onafhai Namibia is ook de opstelling van de voormalige koloi Zuidafrika. De voortekenen zijn niet ongunstig. Pi^ heeft zich de afgelopen maanden redelijk netjes gehc, aan de belofte zich politiek afzijdig te houden. De fina> en verbale steun aan de DTA zou gerekend kunnen wü tot de categorie toegestane bemoeienissen. Van de Zui? kaanse regering wordt nu echter meer gevraagd. De j! afrikanen zullen op korte termijn formeel en in de pr^ afstand moeten doen van hun claim op de enclave Wj baai, het economisch zenuwcentrum van Namibia. Zonoi diepzeehaven en de infrastructuur van Walvisbaai word mibia als een armoedzaaier de zelfstandigheid in gestu1 Het ziet er naar uit dat met Pretoria valt te praten. It dent De Klerk ontpopt zich meer en meer als een maÉ weliswaar met scepsis is ontvangen als een regent vi| oude stempel, maar die wel degelijk tot drastische h^, mingen bereid blijkt te zijn. De recente vrijlating vaij aantal ANC-voormannen, het opheffen van de voor bla_ gereserveerde stranden en de aangekondigde afschaffin de 'kleine apartheid' wijzen in de richting van een i pende koerswijziging in Zuidafrika zelf. De wonderen z wereld nog niet uit, zoals is gebleken bij de ineenstortin de Berlijnse Muur. Wellicht krijgt een zelfstandig Na volgend jaar te maken met de toeschietelijke, positief stelde Zuidafrikaanse buurman die de nieuwe staat zo gend nodig heeft. BEEKLAAN 414 2562 BJ - DEN HAAG TELEFOON 070-637940*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2