Katholieke Schoolraad wil snel andere koers onderwijs Pleidooi voor herstel joodse gemeente DDR Ccidóc Somani £«tdóc0otnant NIEUW BLAD VOOR WERKERS IN OECUMENE kerk wereld Muren W* NKSR krijgt nieuwe structuur Museum voor kerkelijke kunst in klooster Ter Apel Eén Duitsland? Duitse aanspraken Hulp pure noodzaak GEESTELIJK LEVEN/OPINIE ZATKKDAü 18 NOVEMBER 1989 PA< 'Gi VOORBURG Het blad 'OecuMenens', waarvan het eerste nummer deze week is verschenen, richt zich vooral op mensen die op plaatselijk vlak actief zijn. Het blad heeft nauwe banden met het Landelijk Oecumenisch Platform, dat vorig jaar werd opgericht, maar is er niet de spreekbuis van. In het platform werken 16 oecumenische gemeenschappen in vooral de nieuw bouwwijken van grote steden (bij voorbeeld Groningen, Lei den, Alkmaar en Almere) samen. Dit platform wil binnen het kader van de kerken werken en zich niet tegenover de leiding van de kerken opstellen. Daarom zal een gesprek worden aan gevraagd met de organen voor de oecumene van de Raad van Kerken en de twee grote protestantse kerken in ons land. Met het bestuur van de Sint Willibrord Vereniging, het rk orgaan voor de oecumene, is al een gesprek geweest, nadat deze vere niging zich van het platform had gedistantieerd. Beide partijen kwamen in dit gesprek nader tot elkaar. Het blad, dat vier keer per jaar zal verschijnen, richt zich niet alleen op mensen die actief zijn in de oecumene, maar ook op hen die door hun persoonlijke omstandigheden, zoals een kerkelijk gemengd hu welijk, geïnteresseerd zijn. Ds. J. Colijn, emeritus-hervormd predikant in Nijmegen en jarenlang redactielid van het pro gressieve katholieke weekblad De Bazuin, verzorgt een column in het blad. Ondanks alle vertragende acties van de leiding van de verschillende kerken gaat het werk aan de oecumene on dergronds en bovengronds door, zo schrijft hij. Protestanten en katholieken kunnen dan wel tot een verschillende kerk beho ren, maar zij hebben allen met de vraag te maken hoe in deze tijd het Evangelie moet worden doorgegeven. Een eenvoudig mens knielt niet neer, hij gaat zitten. door Marinus van der Berg Als muren vallen. Als vrije doorgang kans krijgt. Als gezichten opengaan. Het hart verheugt zich. Handen worden zacht. Mensen zien elkaar weer. Wapens zwijgen. Het is niet te geloven. Ontmoeting gebeurt. Een menselijke tijd breekt door. Als mensen elkaar bereiken. Zich kwetsbaar tonen. Niet meer bang hoeven te zijn. Vrij van gedachten wisselen. Wonden worden geheeld. Ontmoeting heelt en brengt weer samen. Zoals je gelukkig kunt zijn met een mens die het beter maakt, zo kun je ook geluk kig zijn met mensen die el kaar weer bereiken. Wat is er mooier dan het vallen van muren? Die ochtend in de trein raakten we er als onbekende reizigers, ieder naar zijn eigen reisdoel, spontaan met elkaar over in gesprek. We deelden in de opwinding en het nog niet kunnen geloven. En u weet misschien wel hoe stil het in een ochtendtrein kan zijn. leder zit achter zijn eigen ochtendblad verscholen. Slechts een hield er zich buiten. Keek soms wat ver stoord. Bleef gewoon wer ken alsof er niets aan de hand was. Terughoudende stemmen heb ik ook wel ge hoord die dag. Mensen die hun zorg uitspreken. Maar angst blijft een slechte raadgever. Er ligt een nieu we kans en een nieuwe uit daging. We zullen niet slechts kunnen toekijken. Er gebeurt ook iets met ons zelf in deze dagen. Aller eerst is er reden voor tra nen van vreugde. Huilen van geluk. Het is alsof er niet één muur is gevallen, die Muur van Schande, daar in Berlijn. Steeds meer muren gaan wankelen. Er kunnen geen muren meer worden opgetrokken. Tussen volke ren niet, tussen individuele mensen niet, tussen kerken niet. Het is nu de tijd van de ontmoeting, tijd van groeten en gastvrijheid. Ook aan de Tafel des Heren. De Heer zelf doorbreekt en doorbrak scheidingsmuren. Geen macht kan het tegenhou den. Dit is misschien wel het meest bevrijdende van wat er de laatste tijd gebeurt: geen macht krijgt het laat ste woord. Dat geeft me moed én pijn. Pijn om hen die door machten kapot zijn gegaan, neergeschoten zijn, gekleineerd zijn. Maar de kleine zal opstaan. Er is le ven dat zich niet voorgoed laat neerslaan. Op zovele plaatsen is momenteel het einde van muren te zien, maar soms zoeken mensen nog onwennig nieuwe mu ren, nieuwe hokjes. Sommi gen zoeken de bescherming van het isolement, de abso lute waarheid. Het is nu een tijd om mild te. zijn en om zorgvuldig verder te zoeken. Elkaar niet te beschadigen met al te grote teleurstellin gen. Als mensen nieuw te genover elkaar komen te staan, is het ook nog wen nen en zoeken. Er kan ook heimwee naar voorheen sterk worden. We leven niet alleen in een eindtijd, maar ook nog zeer vroeg in de ochtend. Het eerste licht verdrijft het duister. De nacht loopt ten einde, maar juist in de ochtend kan er verradelijke gladheid zijn. MINDER INVLOED VAN OVERHEID GEWENST DEN HAAG Katholie ken gebruiken wat min der krachtige termen dan protestanten, maar ook zij vinden dat „het roer om" moet in het onderwijs. De overheid moet minder te zeggen krijgen en de scholen zelf meer. Ongeveer tegelijkertijd ver schenen in het rooms-katho- liek onderwijs (in de kring van de Nederlands Katholie ke Schoolraad) en in het pro testants-christelijk onderwijs (Nederlands Protestants Christelijke Schoolraad) dis cussienota's over de relatie tussen de (rijks)overheid en de scholen. Beide nota's die merkwaar digerwijs zonder „oecume nisch onderwijsoverleg" wer den geschreven zijn in hun uitwerking niet helemaal het zelfde, maar veel gemeen schappelijks is er wel: de overheid moet minder in vloed krijgen op wat er in de school gebeurt, de scholen moeten zelf in staat worden gesteld de inhoud van hun onderwijs te bepalen en de kwaliteit te bewaken. Beide zuilen reageren met hun disscussienota op de „Nota 2000" van oud-onder- wijsminister Deetman. Daarin doet hij voorstellen waardoor de overheid enerzijds terug treedt (minder regelgeving bijvoorbeeld) maar anderzijds helemaal terugkomt via con trole en sturing van inhoud en kwaliteit van scholen. De protestantse NPCS sprak in zijn advies: „Ijken door herij ken" daarover forse kritiek uit. In katholieke kring ver scheen tien jaar geleden een nota over „de relatief autono me school". Daarin wordt na gedacht over dezelfde proble matiek en de huidige discus sienota gaat verder op de toen ingeslagen wegen. De nieuwe nota: „Verder bouwen aan de relatief autonome school" spreekt onder meer uit dat de inhoudelijke profilering van de katholieke scholen tot nu toe te weinig uit de verf is ge komen. Prof. dr. G. Brenninkmeijer, voorzitter van de Nederlands Katholieke Schoolraad, daar over: „We moeten dat inder daad erkennen. De ruimte die het katholiek onderwijs had voor eigen invulling is niet voldoende gebruikt". Waarom dan nu toch zelfs meer ruimte geclaimd? Brenninkmeijer: „De deugde- lijkheidseisen van de over heid zijn steeds verfijnder ge worden waardoor die over heid steeds meer in de melk te brokkelen kreeg. We zijn nu op een punt van omslag gekomen. We vinden ove rigens met de overheid dat het nu niet langer zo kan en slaan een nieuwe koers in. De katholieke scholen moeten zelf kunnen bepalen wat de einddoelen zijn van het on- Dr. G. Brenninkmeijer, voorzitter van de Nederlandse Katho lieke Schoolraad FOTO: DIJKSTRA derwijs en moeten zelf kun nen bepalen wat kwaliteit is en hoe die bewaakt moet wor den. De overheid is niet in al les de slimste en de wijste. Bo vendien staat de regelbaar heid van de samenleving van uit de overheid sterk ter dis cussie. Ook wat dat betreft passen de plannen van de nota „Verder bouwen aan de relatief autonome school" goed in de maatschappelijke ontwikkelingen". Examens Vergroting van de autonomie op school niveau zoals katho lieken'en protestanten willen, heeft dus te maken met de in houd van het onderwijs als zodanig, maar ook met inzet en verdeling van personeel, gelden voor leermiddelen, management en dergelijke. Vooral de kwestie van de ei gen eindtermen en/of exa mens spreekt tot de verbeel ding. Wordt gedacht aan ka tholieke havo-examens? Brenninkmeijer: „Wat mij be treft kan er heel genuanceerd worden gedacht over de wijze waarop je inhoud van de leer stof en niveau van de leerling uitdrukt. Voor het algemeen vormend onderwijs zouden andere regels kunnen gelden dan voor het beroepsonder wijs. Duidelijk is dat er in het onderwijs getoetst moet wor den, een niveau bepaald. Maar het gaat er om wie dat doet en hoe dat wordt gedaan. Wat ons betreft trekt de over heid zich wat dat betreft een heel eind terug. Ik denk dat de overheid zich niet meer moet bemoeien met de inhoud van het geschiede nisonderwijs. Bijvoorbeeld met de vraag of een school in een bepaald jaar de middel eeuwen of de Franse Revolu tie wei of niet moet behande len. Behalve aan leerstof moet je ook denken aan zaken als toe lating. In België bestaat er geen centraal eindexamen vwo. Misschien zit er wel iets in zo'n systeem, al moet je be denken dat het percentage leerlingen dat het niet haalt, heel hoög kan worden. Je kunt ook denken aan Ameri kaanse schoolvorderingstoet- sen. De deelname is vrijwillig, maar bepaalde scores zijn no dig wil je op een hoog aange schreven opleiding worden toegelaten. Een belangrijk probleem is de maatschappelijke herkenbaar heid van die eigen invulling. Het programma dat de over heid vaststelt voor het open baar onderwijs zou misschien kunnen dienen als een soort minimumnorm voor het ni veau van een aantal kernvak ken. Waar het om gaat, is dat je op landelijk niveau duide lijk moet kunnen maken wat leerlingen op die katholieke scholen hebben gedaan en wat ze kunnen. Kwaliteit Een ander punt is de kwali- De Nederlandse bisschoppen hebben onlangs goedkeuring ge hecht aan een statutenwijziging van de Nederlands Katholie ke Schoolraad in verband met de ter discussie gekomen posi tie van het Centraal Bureau voor het Katholiek Onderwijs. Vanouds werkten hierin alle geledingen van het katholiek onderwijs samen; nu is er een splitsing tot stand gekomen tus sen enerzijds de besturenbonden van de diverse onderwijsni veaus en anderzijds de NKSR, die de „geleding-overstijgen de" zaken behartigt. De nota „Verder bouwen aan de relatief autonome school" is een typisch voorbeeld van de NKSR-acti- viteiten, aldus Brenninkmeijer. Daartoe hoort ook een taak als overleg met de overheid over de te voeren onderwijspoli tiek. De NKSR-nieuwe stijl is samengesteld uit vertegenwoor digers van de drie geledingen (besturen,, ouders en personeel) en uit afgevaardigden van de bisschoppen. Een van de katholieke besturenbond kwam enige tijd geleden negatief in het nieuws naar aanleiding van slechte admini stratie en onduidelijke boekhouding van subsidiegelden. Een artikel hierover in Vrij Nederland leidde tot Kamervragen van de VVD-er Franssen; inmiddels is duidelijk geworden dat er van verduistering geen sprake is. Er zijn intern wel afspraken gemaakt over een andere aanpak, dat wil zeggen een centrale boekhouding met een doorzichtiger werkwijze. Roermond Met enige regelmaat verschijnen berichten over bisschop Gij- sen en zijn reglement voor katholiek onderwijs in zijn bis dom. Zes bisschoppen hebben de uitvoering van hun onder wijsbeleid (onder meer het afgeven van de verklaring „ka tholieke school") in handen gegeven van de NKSR; bisschop Gijsen vindt dat zulks niet kan en houdt hët onderwijs in ei gen hand. Er zijn interpretatie-verschillen over de betreffen de artikelen in het nieuwe RK kerkelijk wetboek en tot op heden is het verlossende woord ook niet gekomen van de Pauselijke Commissie voor de authentieke interpretatie van het kerkelijk recht in Rome. Wel stuurde de voorzitter van die commissie een brief waarin bleek dat bisschop Gijsen het recht heeft te doen wat hij doet. Inmiddels dreigt in katholiek onderwijsland een merkwaardi ge situatie te ontstaan. Bisschop Gijsen heeft de scholen in zijn bisdom tot en met 1992 de tijd gegeven zich aan te passen aan zijn richtlijnen; voldoen ze daar straks niet aan, dan wordt die scholen het predikaat katholiek ontnomen. De NKSR kan die scholen niet zomaar laten schieten, oor deelde de organisatie. Daarom heeft de raad aan scholen die niet willen voldoen aan de eisen van bisschop Gijsen laten weten, op hun verzoek en na onderzoek, een verklaring te willen afgeven waarin staat dat de school voldoet aan de nor men voor „katholieke school" zoals die door de zes bisschop- peh zijn geformuleerd. Zo'n situatie kan merkwaardige gevolgen hebben: een katho lieke basisschool volgens de richtlijnen van de NKSR (lees: de zes bisschoppen) zal voor bisschop Gijsen niet „katholiek ge noeg" zijn om de leerling voor te bereiden op bijvoorbeeld een sacrament als het vormsel (dat door de bisschop wordt toegediend). Brenninkmeijer betracht terughoudendheid in zijn commen taar op bovenstaand voorbeeld: „De NKSR heeft niet ge vraagd om de situatie zoals die nu is, dat is duidelijk. Laat staan om eventuele consequenties zoals u die nu schetst". teitszorg. Die verantwoorde lijkheid ligt, vinden wij, in de eerste plaats bij de scholen. Maar daarnaast kun je mis schien denken aan de figuur van een gemeenschappelijke inspectie, die kan toezien op wat er in de katholieke schlo- len gebeurt". Ook al is de nota van de ka tholieken veel uitgewerkter dan die van de protestanten, ook voor de NKSR is er nog slechts sprake van bezinning. „De materie is ook niet zo simpel", vindt Brenninkmeij er. „Ik denk dat je een perio de van minstens tien jaar moet nemen voordat de zaken echt rond zijn. Zo'n operatie van autonomie-vergroting van de school is geen kleinig heid. Want ook zaken als per soneelsbeleid, management, planning en dergelijke moeten opnieuw worden doordacht en opgezet. En ver geet vooral niet de nieuwe deskundigheid die nodig is om op schoolniveau en voor het katholiek onderwijs denken we vooral ook aan re gionaal niveau de nieuwe taken naar behoren te kun nen uitvoeren. Maar ik ben er zeker van dat het omkeren van de stuurrichting een enorme creativiteit zal losma ken en bovendien dat de doel matigheid met sprongen voor uit zal gaan". LÜTSEN KOOISTRA GRONINGEN Het Middel eeuwse klooster van de Kruis- herenorde in Ter Apel zal worden ingericht als museum voor kerkelijke kunst. Er zul len kunstvoorwerpen uit ker ken en kloosters van de mid deleeuwen tot de 20ste eeuw in worden tentoongesteld, met een nadruk op de periode 1200-1580. Dit hebben gedepu teerde G. Beukema van Gro ningen en burgemeester H. Euverink van de gemeente Vlagtwedde gisteren in Gro ningen bekendgemaakt. Het is de bedoeling dat de kloostercollectie inzicht zal bieden in de geschiedenis van de kloosterorden en in het bij zonder die van de Kruisheren in het noorden van Nederland en Duitsland. Daarnaast zal het klooster, als onderdeel van het Oost-Groningse toe ristische pakket, een toeristi sche funktie vervullen en te huur zijn voor trouwerijen, recepties en andere festivitei ten. De Stichting Museum Kloos ter Ter Apel verwacht dat door een geleidelijke uitbrei ding van functies en een gefa seerde verbouwing het kloos ter binnen vijf jaar volledig in bedrijf zal zijn. Het klooster wordt op het ogenblik ook al gebruikt voor tentoonstellin gen, maar staat in tussenlig gende periodes leeg. Voor de verbouwing van het klooster en de aanleg van een vaste collectie is de komende 5 jaar ruim 2 miljoen gulden nodig. Een halve ton per jaar komt van de gemeente Vlagt wedde en de provincie Gro ningen samen, de rest moet worden opgebracht door de opbrengst van entreeprijzen en donaties en fondsen. De stichting gaat ervan uit dat het bezoekersaantal in 1995 45.000 per jaar zal zijn. De komende jaren zal ieder jaar een thema-tentoonstel ling gehouden worden in het klooster. Het is de bedoeling dat na iedere tentoonstelling een gedeelte van de geëxpo seerde voorwerpen in bruik leen van het museum blijft als bijdrage aan de vaste collectie. De stichting hoopt de collectie verder te kunnen opbouwen uit giften van musea, kerken en particulieren. Reis Polen Paus Johannes Paulus II gaat in 1991 voor de vierde keer naar Polen. De paus heeft een uitnodiging van de Poolse bisschoppen voor een nieuw bezoek aan vaard, zo heeft de Poolse pri maat, kardinaal Jozef Glemp, aan het officiële persbureau PAP laten weten. Glemp was het afgelopen weekeinde, in Rome in verband met de hei ligverklaring van de francis caan Albert Chmielowski (1845-1916). De paus heeft er tot nu toe aan vastgehouden dat hij om de vier jaar een be zoek aan zijn geboorteland brengt. Nadat hij in 1978 tot hoofd van de RK Kerk was gekozen, was hij in 1979, 1983 en 1987 in Polen. Nederlandse Hervormde Kerk Bedankt voor Kamerik C.M. Buijs te Gameren. Gereformeerde Kerken Beroepen te Bergambacht (part time) mw. drs.S.T. Bergsma, kand. aldaar, die dit beroep heeft aange- Beroepbaarstelling mw. drs.S, T. Bergsma, kandidate te Bergam bacht. Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt Bedankt voor Zwolle-Zuid M.J.C. Blok te Apeldoorn. BERLIJN Vooraanstaande personen in de DDR hebben er voor gepleit dat de Joodse Gemeente 'Adass Jisroel' in Berlijn (DDR) in alle rechten wordt hersteld. De gemeente werd bijna 50 jaar geleden, op 18 december 1939, op last van de Gestapo opgeheven. De verklaring van de vooraanstaande DDR-burgers, onder wie de evangelische bisschop Gottfried Forck, is gepubliceerd in het orgaan van de DDR-CDU 'Neue Zeit'. Als advocaat van de Jood se Gemeente fungeerde tot nu toe Lothar Maiziere van de CDU, die gisteren is benoemd tot vice-premier, belast met kerkzaken, in het nieuwe kabinet van de DDR. De ondertekenaars verwijten de regering een „bureaucratische behandeling van de morele en juridische rechten" van de Joodse Gemeente. Zij vinden het „ongehoord" dat tot op heden de bezit tingen van de Joodse Gemeente worden beschouwd als „buiten lands bezit dat door de staatsorganen moet worden beheerd". Al leen door de „fysieke vernietiging" van de joden in de oorlog leven er geen leden van Adass Jisroel meer in de DDR. De verklaring eist dat het grondbezit, de gebouwen en de overi ge bezittingen van de Joodse Gemeente nog voor 18 december a.s. aan de rechtmatige eigenaren worden overgedragen. Onlangs werd bekend dat de regering van de DDR zich tot nu toe heeft verzet tegen het nakomen van toezeggingen van de vroegere partijleider Erich Honecker aan het bestuur van Adass Jisroel. Bondskanselier Helmut Kohl en de Westbeijrv burgemeester Walter Momper zijn boos op elkaar. Mt VI verwijt Kohl dat hij vorige week, in zijn toespraak vo$e Schöneberger Rathaus in West-Berlijn, het woord „W'®1 vereinigung" (hereniging) in de mond heeft genomen, op zijn beurt vindt dat Momper er niet van „DDR-bu^ie had mogen gewagen. En zo leidde de doorbraak van de r al snel tot Westduitse onenigheid over de Duitse eenh uu In juridische zin heeft Kohl het recht aan zijn zijde. Vt_ de Westduitse grondwet ziet de Bondsrepubliek zich wettige opvolgersstaat van het Duitse Rijk en daarm J het 'enige' Duitsland. De DDR is door Bonn nimmer e en bestaat dus niet. Zelfs maakt Bonn formeel nog aanspraak op de gebieden die na de Tweede Wereldi door Polen werden geannexeerd. De Westduitse gronJ die in 1949 tot stand kwam toen de breuk tussen Oo West-Duitsland onvermijdelijk werd, kent alleen maar sers'. De DDR is in Westduitse ogen een onrechtmatige ter op de macht van Russische wapens berustende schep Tt zo'n twintig jaar geleden kwam deze visie in allej a dingen van de Westduitse maatschappij tot uiting. Hal bondskanselier Willy Brandt die in de jaren '70, met dP cering van zijn 'Ostpolitik', brak met de doctrine di Bondsrepubliek geen betrekkingen aan zou gaan met la die de DDR erkenden. Hij knielde voor het monument- het getto van Warschau, wat de inleiding werd voor «0 kenning van de Oostblokstaten. En er kwam, in 197?t 'Grundlagenvertrag' met de DDR, waarin beide land£s .kaar als feit erkenden; niet als staat, want dat verbiej61 Westduitse grondwet. L HOEWEL alle uiterlijke kenmerken van de aanspr1 Tt 'jj van Bonn op de voormalige Duitse gebieden iijn verdwi is die kwestie nog steeds niet geregeld. Bondskanselier sprak er deze week in Polen mooie woorden over, maafe niet het door Warschau zo vurig gewenste verdrag bija' waarin de grenzen voor eens en voor altijd worden va legd. Ook op andere terreinen blijkt het ontbreken var regeling. In het Westduitse tv-journaal zijn op de weerk geen grenzen aangegeven. Wolkjes en zon bedekken cg quent het oppervlak van West- en Oost-Duitsland samt l TOEN de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en de Sov nie in Teheran, Jalta en Potsdam onderhandelden ovf1 toekomst van Duitsland, is overigens nimmer van een D deling sprake geweest. Die ontstond bij de uitvoering v;' verdragen, als uitvloeisel van de spanningen tussen de11 lieerden. In 1952 was er een mogelijkheid tot wat intussen 'Wi vereinigung' is gaan heten. Moskou stelde zijn voorn bondgenoten voor „een eind te maken aan de onnatuu toestand waarin Duitsland nu al zeven jaar verkeert", toe diende een vredesverdrag te worden gesloten met' land, dat één staat zou moeten worden, binnen de gr die in Potsdam waren vastgesteld. De buitenlandse tingstroepen zouden worden teruggetrokken, op voorw dat de nieuwe Duitse staat geen bondgenootschap aar gaan dat gericht was tegèn één van de tegenstanders Tweede Wereldoorlog. Of de Russen inderdaad zover wilden gaan is nooit d lijk geworden. Bondskanselier Adenauer verwierp het stel onmiddellijk. Hij zag het als een manoeuvre om aai ting te verhinderen van de Bondsrepubliek bij de Eur Defensie Gemeenschap, waarvan de oprichting toen ir cussie was. Hetzelfde gebeurde toen Moskou drie jaar hetzelfde voorstel deed. Toen was aansluiting van de B republiek bij de NAVO aan de orde. De mogelijkheden tot 'Wiedervereinigung' leken sind?( slechts theorie. Oost en West kregen gevestigde structé onder bescherming van Warschau Pact en NAVO, waant de Sovjetunie almachtig was in Oost-Europa en de V West-Europa althans een dikke vinger in de pap kreef] Koude Oorlog kende periodes van vorst en dooi, maar 1 voortduren. Deskundigen stelden vast dat het nimmelj een vereniging van Oost- en West-Duitsland kon kot" „omdat de Sovjetunie nooit haar aanspraken op Polen e. DDR zou opgeven". En ze leken het volste gelijk van da reld te hebben, nadat in 1981 in Polen Solidariteit de* was omgedraaid en in de DDR Erich Honecker zich ont kelde tot de trouwste vazal van Sovjetleider Brezjnev. I TOEN kwam in Moskou Michail Gorbatsjov aan de mi 'Glasnost' en 'perestrojka' leken toverwoorden, maar zijr tussen realiteit geworden, al houdt de wereld langzameri het hart vast, uit angst dat de Sovjet-president als een t naarsleerling krachten heeft opgeroepen die hij niet v onder controle kan krijgen. De Bondsrepubliek heeft de DDR nu hulp toegezegd! het land vergaande hervormingen wil doorvoeren. Vo# sommige economen kan de Bondsrepubliek de DDR bi/ tien jaar op een gelijk economisch niveau brengen, f daarvoor zou Oost-Berlijn zich wel moeten bekeren to^ vrije-markteconomie. Niemand zal meer durven bewerei dit onmogelijk is, alle verklaringen in de DDR ten spijt' samengaan van de twee landen, in welk verband dan od daarna slechts een logische stap. De adembenemende ontwikkelingen in Oost-Europa ben nog niet tot veel initiatieven in het Westen geleid. I niet erg consequent. Om tal van redenen bestaat er in en West een enorme scepsis tegen de mogelijkheid tot dervereinigung'. Tenslotte ging een 'Groot-Duitslanc tweemaal tot een bloedige oorlog over. Wanneer echte andere Westeuropese landen de economische hulp aa DDR alleen aan de Bondsrepubliek overlaten, ontneem hun elke vorm van invloed op de ontwikkelingen. He ging is dan een logische consequentie. VEERTIG jaar na de oorlog lijkt een echte vrede var lantische Oceaan tot aan de Oeral niet langer onbereik Voorwaarde om die te realiseren is een economisch ge Oost-Europa. Daarbinnen behoeft geen angst te bestaan een economisch machtig, verenigd Duitsland van Maa Oder, waar geen militaire dreiging van uit gaat. Daaron er een taak voor de EG. Hulp van West voor Oost is een noodzaak.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2