De terugkeer
van Al Pacino
ZATERDAG 18 NOVEMBER 1989 PAGINA I
„SEA OF LOVE", NIEUWE FILM NA VIJF JAAR „STILTE"
LONDEN - „Ik... harde rollen? Ik
ben me er niet zo van bewust" zegt
Al Pacino. Aarzelend. Zoals hij al
les zegt met een zee van overwe
ging in zijn schorre, klassiek-New
Yorkse stem, waarin nog altijd een
stuk van The Bronx waar hij op
groeide te horen is.
„Ja, „The Godfather", maar dat is meer
dan twintig jaar geleden. „Scarface".
Okay. Maar ik heb ook andere rollen ge
speeld. En theater gedaan". Het klinkt
bijna teleurgesteld. Een beetje moe om
het alweer te moeten uitleggen. Het is
het grote dilemma van Al Pacino. Een
van de redenen waarom hij sinds 1985
(„The revolution") geen film meer
maakte. Dezer dagen is hij terug op het
witte doek. Met „Sea of love". Waarin
hij alweer een „cop" speelt. Een thriller
die halverwege verandert in een liefdes
verhaal. Met Pacino als een vermoeide
poltieman met een alcoholprobleem en
een midlife crisis.
Al Pacino geeft zelden of nooit inter
views. Hij geldt als een moeilijke jongen
in Hollywood. Even moeilijk voor zich
zelf als voor anderen. Een moeilijkheid
die niet voortkomt uit lastpakkerigheid
of te zwaar opgepoetst sterrendom, maar
uit een voortdurend overwegen van
waarmee hij bezig is. Een voortdurende
twijfel over wat goed is en wat niet. En
een groeiende angst voor het fenomeen
film dat een definitief en meters groot
beeld van een acteur meedeelt aan de
wereld. Een test van de distributeur van
„Sea of love" wijst uit dat een jong bio
scooppubliek al nauwelijks meer weet
wie Al Pacino is. Pacino maakte na en
kele formidabel bioscoophits alleen nog
een aantal films die óf dat jongere pu
bliek niet aanspraken, èf duidelijk min
der geslaagd waren. De komedie „Au
thor, Author", „Cruising", het eerder ge
noemde historische „Revolution". Van
daar waarschijnlijk dat de internationale
distributeur ÜIP (United International
Pictures) Pacino vroeg een uitzondering
te maken en voor één keer uit zijn
schulp te komen. Vandaar een uitnodi
ging aan een aantal journalisten uit Eu
ropa naar Londen te reizen om Pacino
te ondervragen. Geen echte interviews,
maar meer een aantal kleine persconfe
renties.
schmuck
Ondanks dat: graag. Pacino is en blijft
een fenomeen. De ongelooflijke intensi
teit die hij op het doek uitstraalt, de on
geëvenaarde manier waarop hij een aan
tal anti-helden (ook in mindere films)
neerzette, maakte hem tot een Superster.
Met kuren. Want in Hollywood stikt het
van de verhalen over films waarmee ac
teurs Oscars wonnen en die eerst aange
boden waren aan Pacino. En door hem
afgewezen. Een verbitterde Oliver Stone
zei in het blad People over hem: „Paci
no is a schmuck". Zachtjes vertaald: Pa
cino is een oen. En: „His career went
into the toilet". Zijn carrière kan je
doortrekken.
Een tekst die Stone nog altijd wordt in
gegeven door het feit dat Pacino zich
tien jaar geleden terugtrok uit Stone's
filmplannen voor „Born on the Fourth
of July". Producer Elliott Kastner deed
Pacino ooit een proces aan voor het bre
ken van zijn belofte de hoofdrol te spe
len in zijn produktie van „Carlito's
Way" (voor welke rol Pacino naar ver
luidt vier miljoen dollar zou krijgen).
Pacino komt de Londense hotelkamer
aarzelend binnen. Een kleine, tengere
man geheel in het zwart gehuld. Zwart
jasje (hij vraagt keurig of hij dat uit mag
trekken), een zwarte bloes, zwarte broek,
zwarte sokken, zwarte schoenen. En ty
pisch Italiaans donkere ogen die je open
aan kijken. Z'n half lange haar is sluik
achterover gekamd. Hij praat schor. En
bedachtzaam. Tot grote uitspraken kan
je hem niet verleiden. Hij overweegt al
les. Serieus, dat wel, hij geeft absoluut
niet de indruk een rol te spelen. Maar
hij aarzelt, zegt vaak „ik geloof dat", „ik
ben geneigd te denken dat". Dergelijke
zinnen. Zelfs over een simpele vraag
naar het somber-romantische liedje
waaraan zijn laatste film de titel ont
leent, „Sea of Love", is het lang stil.
„Sorry" zegt Pacino. „Maar het is al
weer zo'n tijd geleden dat ik de film zag
en de muziek hoorde. Als ik goed ant
woord wil geven, moet ik echt nadenken
wat voor indruk die song toen op me
maakte".
Local stigmatic
Pacino's meest tekenende tekst over
filmspelen komt niettemin onverwacht
en ongevraagd: „Zolang het werk aan de
gang is, is het prima. Het is pas wanneer
een film uitkomt, „out in the world" is,
dat die druk op je komt te staan. En die
woj-dt met elke film groter". Pacino
heeft zijn producer Martin Bregman aan
zijn zijde, om hem uit de problemen te
helpen, netelige vragen op te vangen en
anderszins bij te springen. „Die druk is
ongelooflijk" versterkt Bregman Paci
no's woorden. „Een acteur wordt door
een film huizenhoog vergroot op dat
doek neergezet". Pacino gaat door: „Ik
geloof dat ik films maken nu pas einde
lijk een beetje makkelijker ga vinden".
Zijn voorlaatste films („Scarface" en
„Revolution") zijn respectievelijk van
'83 en '85. „Film is zo'n 9ngelooflijk
duur medium. Daar kan je je niet ver
oorloven fouten te maken. Het is een
van de redenen waarom ik een tijd lang
geen films gemaakt heb. Ik speel theater.
Op de planken. Dat heb ik nodig. En ik
Scène uit „Sea of Love", de eerste film van Al Pacino na vijf jaar afwezigheid".
heb in de tussentijd zelf een film ge
maakt, „The local stigmatic". Die film
speelt nu in „underground"-bioscopen
in New York. En hij is aangekocht door
het Museum of Modern Art. Hopelijk is
hij binnenkort door een groter publiek te
zien. Waarschijnlijk wordt dat via de te
levisie".
Wachten
„The Local Stigmatic" is Pacino's verfil
ming van een eenacter van auteur He-
athcote Williams. Hij verfilmde dat to
neelstuk, waarin hij vele jaren eerder al
op de planken schitterde, in 1985. Sins-
dien is hij er aan het sleutelen, monte
ren, en bijslijpen. Neemt bekenden en
relaties mee om de film te bekijken,
vraagt meningen, verandert. Wie het
verslag leest dat auteur Ron Rosenbaum
van zijn kennismaking met Pacino en.
zijn film doet in het oktobernummer
van het blad Vanity Fair, wordt ver
sterkt in dat gevoel over Pacino dat ooit
aan Hamlet werd toebedacht: '„The man
who couldn't make up his mind". De
man die geen knopen kan doorhakken.
Is het angst voor het eindresultaat? Is
het de notie dat werken aan iets interes
santer is dan het definitieve produkt?
Pacino: „Ik geloof dat ik eindelijk de
juiste vorm heb gevonden. Dat hele pro
ces dat ik met „The Local Stigmatic"
heb doorgemaakt, heeft me meer doen
begrijpen van film". Om daar een van
z'n weinige grapjes aan toe te voegen:
„In film spelen is heel veel geduld heb
ben. Heel veel wachten. Orson Welles
zei eens tegen een acteur die daarover
klaagde: Rustig, je wordt voor dat wach
ten zo riant betaald. Niet voor het acte-
Eenzaamheid
Op de vraag waarom hij „The Sea of
Love" na die periode van stilte gekozen
heeft, zegt Pacino: „Ik vond het een
interessant project. De schrijver van het
verhaal, Richard Price, is begonnen met
een aantal karakters te bedenken. Daar
over zijn we gaan praten en die interes
seerden me. Daarna is hij er een verhaal
om heen gaan bedenken. Ik speel een
politie-agent, goed, maar hopelijk een
man met wie een hoop volwassenen zich
kunnen identificeren. Hij zit tegen z'n
pensioen aan. Hij is gescheiden. Hij
houdt van zijn werk. Dat houdt straks
op. Freud zei al: er zijn twee belangrijke
dingen, liefde en werk. Als je ze allebei
hebt, is dat het mooiste dat er is. De
man die ik speel. Frank Keiler, raakt
beide kwijt. Hij begint zichzelf dingen af
te vragen. Zoals: wat moet ik doen, waar
moet ik heen? Het is een ouderwetse
film in de zin dat het amusement wil
zijn, „entertainmentt". Maar dan met
een herkenbare metafoor voor een vol
wassen publiek over een wereld vol een
zaamheid".
In „Sea of Love" wordt politieman Kei
ler geconfronteerd met een aantal ver
moorde mannen, die allemaal één ding
gemeen hebben: ze hebben contact-ad
vertenties geplaatst. Ter kennismaking,
met een -eventuele relatie als doel. Om
de zaak op te lossen, zetten zij ook van
die advertenties. Een van de reflectanten
is een vrouw (actrice Ellen Barkin), met
wie Pacino een werkelijke verhouding
krijgt, maar die tegelijkertijd hoofdver
dachte gaat worden. Producer Bregman:
„Die contactadvertenties zijn ongeloof
lijk populair in Amerika. Absoluut geen
sex-advertenties. Een serieuze manier
om tot kennismaking te komen. Voor al
lerlei mensen, werkende vrouwen, ge
scheiden mannen, die in hun normale
leven te weinig contacten hebben, de tijd
niet meer hebben er aan te werken. Die
bang zijn voor ziektes. Die niet in bars
of restaurants komen. Die het 's avonds
op straat te gevaarlijk vinden. Er worden
er miljoenen gezet. En er zijn in Ameri
ka vele duizenden huwelijken op die
manier tot stand gekomen".
Kwetsbaar
Zijn eigen werk aan een film vindt Paci
no duidelijk een onderdeel. Hij maakt
de film niet alleen. „Een film is pas een
film als hij kant en klaar is. Je hebt eerst
de „pre-production". Het belangrijkste
daarbij is hoe je een film „ziet", je deter
mineert wat je wilt. Daar wordt de basis
van de film gelegd. Dan komt het ma
ken. Voor het zover is heb je gerepe
teerd. Zo werk ik al jaren met Martin
Bregman (Bregman produceerde ook
„Serpico", „Dog day afternoon" en
„Scarface". BJ) Wanneer je gaat fil-
Al Pacino: „Ik heb het theater nodig om te ontsnappen aan de film".
Hamlet
Al Pacino speelt na „Serpico" opnieuw een politie-agent in „Sea of Love".
men improviseer je niet zoveel meer. Ja,
je past dingen aan op de set, verandert
kleinigheden. Maar meer ook niet. Dan
komt het stadium van de „post-produc-
tion". Even belangrijk. Daar telt de be
reidheid werkelijk te kijken naar het ma
teriaal dat je hebt. Dan pas komt het
monteren, het aanbrengen van een ritme-
in de film. Dat wat de film uiteindelijk
een film maakt. Als acteur ben je een
onderdeel. Ik denk vaak na over hoe ik
gekomen ben waar ik ben, waar ik ver
der kan. Welke kanten van mezelf ik
nog niet gebruikt heb. Dan merk je dat
je dat niet kwijt kan in de grote pu
blieksfilm. Want doe je dat wél dan ben
je „open to failure", kan je mislukken,
ben je kwetsbaar. En de schijnwerpers
op film zijn daarvoor te groot. Daarom
heb ik ook dat toneel nodig. Je kan meer
doen als de aandacht voor jou niet zo
enorm is. Je voelt je een beetje vrijer
Op dat toneel speelde Pacino de laatste
jaren succesrollen in het stuk „American
Buffalo", in Shakespeare's „Richard III"
en Brechts „De onweerstaanbare opgang
van Arturo Ui". Daar kan hij zichzelf
anders kwijt dan op film, daar experi
menteert hij. „Het zou best leuk zijn,
denk ik, een vorm te vinden waarin je
zo'n proces van werken aan een stuk,
aan een publiek laat zien" vindt Pacino.
Zo stelde hij ooit voor een Hamlet-ver-
sie voor theaterproducent Joe Papp, met
acteurs als Cristopher Walken, Raul Ju
lia, Meryl Streep, eerst vijf weken onoffi
cieel met elkaar te lezen, dan aan de offi
ciële lezing te beginnen (weer vijf
en dan pas het toneel op te gaan om
te repeteren. Onmogelijk. Maar het
iets over zijn verzet tegen wat hij
eens noemde „techniek gedicteerd
de klok". Bij een van de repetities
die Hamlet sprak Meryl Streep
haar rol als Ophelia aan met
Lord". Pacino antwoordde met
Dat viel als een klap. Vraagtekens
teurs en regisseur. Pacino
„Het klopt niet. Meryl noemt me
„My Lord", maar ik ben nog niet
ver". Waarop Papp met de
kreet „Oh die Method-actors
op de leerlingen van de
terschool die alles eerst moeten
voor ze het kunnen spelen, de
opdoekte.
Godfather in
Het is een andere Pacino dan de
Godfather in de misdaadpen van
cis Coppola en Mario Puzo, het is
anders dan de sexueel-verwarde ban
ver in „Dog Day Afternoon".
aarzelaar. En de veelzijdige. Van<
hij op de opmerking van een
journaliste dat hij altijd zo'n
guy", harde jongen is, wat stil
met „Oh really?". Producer
springt in met: „Al speelt hier
heel kwetsbaar mens, een
ziel?!" Al zelf zegt even niets. Komt
met de opmerking dat hij na zijn
tijd begonnen is als komedie-acteur,
dat hij in de tien acteursjaren
gaande aan zijn eerste film, heel véél
medie's heeft gespeeld. En onthult
vendien dat hij een rolletje
Warren Beatty's komende
„Dick Tracy", gebaseerd op de
de Amerikaanse detective-strip,
naam staat er niet eens voor op de
titels vermeld. Maar de r<
heet „Big Boy" en het is
zelf ,,'s werelds grootste dwerg".
Pacino gaat vanuit Londen naar
voor de voorbereiding van „The
ther III", het derde deel van het
la-epos, waarin hij - volgens de
ten - ditmaal een gedesillusionneerde
verslagen Godfather speelt. Zelf wil
er verder niets over kwijt. „De film
als werktitel „Secret Journal III"
lacht hij.
Genuanceerd
Al heeft hij wel eens zijn schrik vo
overmacht van de grote
in de bioscoop uitgesproken, in
is hij genuanceerd: „Er is plaats
alle soorten films. Ik heb net de
„Indiana Jones" gezien. Ik had er
nooit een eerder gezien. Nou, ik v
het verbazingwekkend. Ik weet wel
als ik tien of twaalf was, ik óók naar
soort films toe zou willen". Een lo!
opmerking over zijn carrière, de zo|
naamde stilte's, de terugkeer: „De mei
te mensen werken. We zoeken iets,
dat ook mag zijn. Misschien vinden f
't ooit. Maar het werken aan dat idf'
het ontwikkelen ervan, dat is voor rf
werk".
„Hoe bent u dan wél" vraagt de Deei?
journaliste, „als u geen harde
bent?". Mooiste antwoord van
e jongj
i Paci?
GeidócSouaatit'
