De oppositie heeft een
politiek leider nodig"
Stembussen Namibia
vijf dagen geopend
Reiswet stopt uittocht DDR-burgers niet
Nederland geeft tien miljoen
extra aan YN-bevolkingsfonds
ARBEL BOHLEY, OPRICHTSTER NEUES FORUM:
Sjieke club
zwicht voor
gesprek bij
't ontbijt
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
- BUITENLAND
EaidwQowuvnt
DINSDAG 7 NOVEMBER 1989 PAGINA 7
VS sluiten centra opvang Sovjet-joden
WASHINGTON Joden uit de Sovjetunie moeten voortaan
langer wachten op een visum voor de Verenigde Staten. Was
hington heeft besloten de belangrijkste emigratieroute via We-
Rome te sluiten.
Hiermee besparen de VS zich zo'n zeventig miljoen gulden aan
opvangkampen in de twee Europese hoofdsteden. Met de nieu
we regeling moeten joden die na 6 november hun visum krijgen,
dat aanvankelijk bedoeld is voor Israel, in Moskou wachten op
i- behandeling van hun emigratieaanvraag voor de VS. Mogelijk
n. zullen nu meer Sovjet-joden kiezen voor vestiging in Israel, zo
als de Israëlische regering hoopt. Het aantal joodse emigranten
voor de eerste tien maanden van dit jaar is al meer dan het dub
s' bele aantal van heel 1988, toen 20.082 joden uit de Sovjetunie
vertrokken. Het merendeel van de emigranten vestigt zich in de
Verenigde Staten. Tot dusver zijn dit jaar maar 1.065 Sovjet-jo
den via Wenen naar Israel gereisd. Tegelijkertijd zijn, zoals wij
zaterdag berichtten, in het geheim meer dan vijftienhonderd
Russische joden rechtstreeks vanuit de Sovjetunie naar gevlo-
;en.
Met hoofddoek
naar school
De 15-jarige Leila keerde gis
teren met hoofddoek terug
naar de schoolbanken. Op de
foto wordt zij begeleid door
haar het hoofd van de school
Ernest Chenieres. Leraren
van deze school in Creil, bij
Parijs, hadden haar en twee
andere islamitische meisjes
van school gestuurd vanwege
het dragen van hoofddoeken.
Het hoogste rechtscollege in
Frankrijk, de Raad van State,
maakte vorige week deze be
slissing ongedaan.
foto: ap
Geen bewijs voor
moord op Hess
LONDEN Er zijn geen bewijzen
dat Rudolf Hess, de voormalige
rechterhand van Hitler, in 1987 is
vermoord in de Westberlijnse
Spandau-gevangenis. Dat heeft de
Britse advocaat-generaal Nicholas
Lyell gisteren meegedeeld. Lyell
zei in het parlement dat de officiële
reden die destijds is opgegeven
voor het overlijden van Hess
zelfdoding door ophanging
door een Brits politie-onderzoek
wordt onderschreven. De familie
van Hess en de Britse historicus
Hugh Thomas beweren dat de
voormalige vertrouweling van Hit-
Ier is vermoord in de gevangenis,
waarin hij veertig van zijn 93 le
vensjaren heeft doorgebracht.
„Vrouwen gevaar
Noorse defensie"
OSLO Het toenemend aantal vrou
wen in hoge politieke functies is een ge
vaar voor de Noorse defensie. Dat heeft
het hoofd van een bond van officieren
verklaard in een vraaggesprek met een
Noors tijdschrift voor militair personeel.
In het nieuwe negentien leden tellende
centrum-rechtse Noorse kabinet hebben
acht vrouwen zitting. „Het toenemend
aantal vrouwen in de politiek vormt
een bedreiging voor onze defensie, om
dat zij meer nadruk leggen op zacht
moedige waarden en omdat zij niets of
bijna niets met defensie te maken heb
ben gehad", aldus de officier. Hij is van
mening dat het probleem verholpen zou
kunnen worden, door vrouwen meer
militaire training te geven.
OOST-BERLIJN De
Oostduitse kunstenares
Barbel Bohley heeft geen
tijd om zich aan haar
werk te wijden. De activi
teiten voor de door haar
opgerichte Oostduitse op
positiebeweging Neues
Forum nemen haar volle-
in beslag.
Neues. Forum heeft nu 100.000
leden in Oost-Duitsland. En
wint nog steeds aan aanhang.
Sinds de eerste pogingen, twee
maanden geleden, om tot een
dialoog te komen met de rege
ring is de' bonte verzameling
van gedesillusioneerde intel
lectuelen uitgegroeid tot een
massabeweging.
Daarmee heeft een oppositie
beweging in de DDR een in
vloed gekregen die Bohley ze
ven jaar geleden niet voor mo
gelijk had gehouden. Toen zat
ze drie maanden gevangen
voor „activiteiten die de
itaatsveiligheid ondermijnen".
Haar misdaad was dat ze ge
protesteerd had tegen een
nieuwe wet die bepaalt dat
vrouwen op ieder willekeurig
tijdstip voor militaire dienst
opgeroepen kunnen worden.
Later werd ze actief in een
groep van mensenrechten-ac
tivisten en werd herhaaldelijk
opgepakt op grond van wat zij
„de elastieken paragrafen van
de Oostduitse wet" noemt -
paragrafen die zo vaag zijn
dat ze aangewend kunnen
worden om zelfs het mildste
protest de kop in te drukken.
De eerste grote protesten tegen
de regering begonnen vorig
jaar, toen op de gedenkdag
van Rosa Luxemburg een aan
tal vrouwen een spandoek ont
vouwde met een citaat van de
in 1919 vermoorde socialiste:
„Ware vrijheid geldt ook voor
andersdenkenden". Bohley
werd gevangen genomen om
dat zij gezorgd had voor
rechtsbijstand voor de vrou
wen en hun zaak onder de pu
blieke aandacht bracht.
Bohley werd bezocht door een
regeringsadvocaat die haar
voor de keuze stelde ofwel
voor een ongedefinieerde tijd
de gevangenis in te gaan of
naar het Westen te vertrek-
,,Ik was de gevangenis inmid
dels goed zat, dus ben ik ver
trokken eerst naar West-
Duitsland en toen naar Enge
land", vertelt ze.
Haar verblijf van vier maan
den in Londen werd georgani
seerd door kanunnik Paul
Ostreicher van de kathedraal
van Coventry en bekostigd
door de Britse Raad van Ker
ken, die nu ook het humani
taire werk van de Oostduitse
kerk steunt. Net als andere
critici van het Oostduitse regi
me moest ze voor steun en be
scherming op de kerk terug
vallen. „Ik ben zelf niet ker
kelijk, maar zij waren de enige
mensen die me echt geholpen
hebben".
Spion
Het was geen vrolijk verblijf
in het buitenland. „Mensen
zeiden dat ik bofte dat ik de
kans kreeg om te reizen maar
het is een vreselijk gevoel bij
wijze van straf je land uitge
stuurd te worden en afhanke-
dan West-Duitsland. „De En
gelsen konden mijn liefde voor
de DDR met al haar fouten en
problemen begrijpen. Zij be
seften dat je eigen land je ei
gen land blijft, ook al ben je er
niet langer welkom. Westduit
sers zijn geneigd te zeggen:
'Waarom wil je in vredesnaam
terug naar dat akelige land?'"
Na protesten van de Raad van
Kerken en Westduitse politici
kreeg Bohley toestemming te
rug te keren naar Oost-Berlijn,
zij het heimelijk en met de be-
Barbara Böhley: „Ik heb mijn carrière als kunstenares moeten
onderbreken voor wereldhistorische gebeurtenissen". foto: epa
lijk te zijn van de gastvrijheid l°fte zich gedeisd te houden,
anderen".
Dat was begin dit jaar, voor de
exodus de Oostduitse regering
vertelde wat de meeste DDR-
burgers al jaren wisten: dat het
zieltogende regime in moei
lijkheden is. Bohley sprong in
op de groeiende crisis door een
beweging op te richten die de
dialoog tusen de tot dan toe
hermetisch afgesloten Partij
en de critici moet stimuleren.
Oostduitslands belangrijkste
oppositiebeweging heeft echter
geen legale status, ondanks
toespelingen van de nieuwe
leider dat Neues Forum als zo
danig zal worden erkend. Ook
(Vervolg van de voorpagina)
OOST-BERLIJN Ondanks
toezeggingen van de Oostduit
se regering dat hervormingen
zullen worden doorgevoerd en
de burgers van de DDR voort
aan dertig dagen per jaar vrij
mogen reizen, blijven Oost
duitsers massaal wegtrekken.
De afgelopen drie dagen zij»,
ruim 23.000 DDR-burgers naar
de Bondsrepubliek uitgewe
ken. Net als degenen die weg
trekken uit de DDR, zijn ook
achterblijvers niet overtuigd
door de beloften die de rege
ring en de partijtop doen. Zo
werd in Leipzig gisteravond
door honderdduizenden men
sen betoogd voor democrati
sche hervormingen. Het was
de massaalste betoging die ooit
in deze stad heeft plaatsgevon-
Gisteren presenteerde de rege-
dagen per jaar vrij te
De wet wordt 30 november ter
goedkeuring voorgelegd aan
het parlement en zal waar
schijnlijk dit jaar nog ingaan.
Volgens het wetsvoorstel moet
een visum dertig dagen van te
voren worden aangevraagd; in
spoedgevallen kan een aan
vraag binnen drie dagen wor
den afgehandeld. In het voor
stel wordt niets gezegd over de
hoeveelheid harde valuta die
uit de criminele sfeer gehaald.
Minister van binnenlandse za
ken Friedrich Dickel zei dat
alleen directe grensschendin-
gen strafbaar zouden blijven.
Hij doelde op het overschrij
den van de grens tussen de
DDR en de Bondsrepubliek of
van de Berlijnse muur. Op het
ogenblik hebben burgers van
de DDR alleen voor een be
zoek aan Tsjechoslowakije
geen visum nodig.
Een van de oprichters van de
oppositiegroepering Neues Fo
rum, Sebastian Pflugbeil, zei
in een reactie op het wetsont
werp dat de regering meer zal
moeten doen om het vertrou
wen van het publiek te win
nen. „Het reizen is niet het
grootste probleem in de DDR",
zei hij. „Kijk maar hoeveel
mensen het land al hebben
verlaten". Hij zei dat de ver
houding tussen de partij en het
volk nog nooit zo gespannen is
geweest als nu.
Volgens het Westduitse blad gepensioneerden zich wenden
is de beweging de toegang tot
de media ontzegd. Bohley is de
belangrijste woordvoerster van
Neues Forum, maar ze huivert
bij de suggestie politica te wor
den als de Communistische
Partij ervoor zwicht de macht
te delen.
Critici binnen de beweging
zeggen dat Bohley emotioneel
is, zich laat regeren door haar
Utopistische verwachtingen
van een democratie waar ge
wone mensen de macht heb
ben, maar dat zij niet in staat
is prioriteiten te stellen. Boh
ley geeft toe dat Neues Forum
snel met een leider en een dui
delijke politiek zal moeten ko
men.
„We hebben een politiek lei
der nodig. Iemand die op een
zeepkist gaat staan en de ar
beiders toespreekt. Het is ab
surd te veronderstellen dat ik,
als kunstenares, dat zou
moeten doen"
Zij is echter degene tot wie de
arbeiders, studenten en zelfs
Bild zal de helft van de dertig
duizend leden van de staats
veiligheidsdienst ontslagen
worden en zal de dienst, nu
een apart ministerieel departe
ment, gaan ressorteren onder
het ministerie van binnen
landse zaken.
om hun steun te betuigen. En
haar carrière als kunstenares
is abrupt onderbroken - „af
gelast als gevolg van wereld
historische gebeurtenissen"
noemt ze het zelf.
ANNE McELVOY
(c) The Times, Londen
Mijnwerkers Siberië
zetten acties voort
MOSKOU Een gesprek tus
sen vertegenwoordigers van
de circa vijftienduizend sta
kende mijnwerkers in het Pes-
jora-bekken in Siberië met mi
nister Sjtsjadov is gisteren op
niets uitgelopen. De mijnwer
kers zetten hun acties voort.
Na de stakingen van deze zo
mer beloofde Sjtsjadov om de
werk- en woonomstandighe
den en levensmiddelenvoor
ziening van de mijnwerkers te
verbeteren. De stakers vinden
dat van die beloften tot nu toe
vrijwel niets is uitgevoerd.
Een rechter heeft de staking
onwettig verklaard, maar van
justitieel optreden tegen de
stakers is tot dusver afgezien.
Kandidaat Solidariteit
burgemeester van Lodz
LODZ Voor het eerst in de
Poolse geschiedenis heeft een
lid van het vakverbond Solida
riteit een burgemeesterverkiè-
zing gewonnen. Waldemar
Bohdanowicz werd met 110
van de 168 geldige stemmen
gekozen tot nieuwe burgerva
der van Lodz, de op een na
grootste stad in Polen. De 48-ja-
rige Bohdanowicz is al lid van
Solidariteit sinds het vakver
bond in 1980 werd opgericht en
werkt sinds enige tijd voor het
Westduitse chemische bedrijf
Hoechst AG. De vorige burge
meester van Lodz werd op 29
mei door middel van een motie
van wantrouwen weggestemd
wegens vermeend wanbeleid.
Enschedese
burgemeester
Wierenga
bezoekt een
familie in de
zwarte
woonwijk
Katatura.
Wierenga is
waarnemer bij
de
verkiezingen in
Namibia.
foto: persunie
WINDHOEK In Nami
bia zijn vanmorgen om ze
ven uur de stembussen
open gegaan voor de eer
ste verkiezingen sinds ze
ventig jaar. De 700.000
kiezers kunnen 72 volks
vertegenwoordigers aan
wijzen uit tien partijen. De
stembureau's blijven tot
en met zaterdag open; het
zal zeker tot volgende
week woensdag duren eer
alle stemmen zijn geteld.
VN-secretaris-generaal Ja-
vier Perez de Cuellar vreest
dat de verkiezingen door ge
weld kunnen worden ver
stoord, omdat zo'n tien pro
cent van de bevolking over
vuurwapens beschikt. Zowel
hij als de chef van de VN-
waarnemersmacht in Nami
bia (UNTAG), Martti Ahti-
saari, blijven echter optimis
tisch dat het stemmen, waar
op door de bevolking vante-
voren is geoefend „vrij en
eerlijk" verlopen.
Aan de verkiezingen is een
felle strijd tussen de tien
deelnemende partijen vooraf
gegaan. De grootste concur
rentieslag wordt deze dagen
geleverd tussen het voorma
lige guerrillaleger Swapo en
de Zuidafrikaans georiën
teerde Democratische Turn-
halle Alliantie. Verwacht
wordt dat Swapo met de
meeste stemmen gaat strij
ken, maar onduidelijk is of'
de partij een tweederde
meerderheid wordt behaald.
De 72 volksvertegenwoordi
gers dienen voor april vol
gend jaar een grondwet op te
stellen, waarover vervolgens
weer gestemd gaat worden.
Pas dan zal de voormalige
Duitse kolonie en Zuidafri-
kaanse protectoraat met z'n
geweldige natuurlijke rijk
dommen en haar 1.3 miljoen
bewoners geheel onafhanke
lijk zijn.
„Na alle jaren van wachten
zullen de burgers van Nami
bia zelf, en niemand anders,
hun stem uitbrengen in vrije
en eerlijke verkiezingen," zei
de speciale VN-gezant Ahti-
saari voor de radio. „Het is
nu aan u het lot van uw land
te bepalen." De Verenigde
Naties houden toezicht op
het verloop van de verkie
zingen. Zo'n twaalfhonderd
waarnemers zijn uitge
zwermd om toezicht te hou
den in alle kiesdistricten.
Swapo-leider Sam Nujoma,
die dertig jaar in balling
schap heeft geleefd, maande
de Namibiers toch vooral
naar de stembus te gaan.
„Een mooie vrouw verwacht
een kind. Die vrouw is moe
der Namibia en het kind is
de vrijheid en onafhankelijk
van dit land," zei Nujoma.
Ook de Zuidafrikaanse presi
dent F.W. de Klerk deed een
beroep op de Namibiers te
gaan stemmen.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN In de sjieke
Saville Club op Londens
Brook Street mag voort
aan worden gepraat bij
het ontbijt. De Saville
Club werd in 1857 ge
sticht. Er was al 111 jaar
een streng zwijgverbod
aan de ontbijttafel van
kracht.
De Saville heeft alleen manne
lijke leden. Het zwijgverbod
weerspiegelde het internatio
nale verschijnsel, dat de mees
te mannen 's morgens met een
nors gezicht uit bed komen. Ze
zijn dan, wat men noemt, niet
om aan te spreken. Een opge
wekte, laat staan intelligente
conversatie bij het ontbijt zit
er meestal niet in.
Dat vonden de leden van Lon
dens Saville Club 111 jaar ge
leden ook. Vandaar de regel
dat in de Saville aan alle ont
bijttafels volstrekte zwijgzaam
heid in acht moest worden ge
nomen. Sinds gisteren is dit
voorschrift echter opgeheven,
„maar", zo zegt clubsecretaris
Peter Aldersley voorzichtig,
„alleen bij wijze van proef. Na
een poosje zullen we zien of
het meevalt of niet."
Mocht de gesprekken aan de
ontbijttafel tot hoge ruzies lei
den, dan wordt het zwijgver
bod opnieuw volledig van
kracht. Het is trouwens ook nu
niet helemaal afgeschaft.
Praatzieke leden die 's mor
gens hun mond niet kunnen
houden, worden in de eetka
mer verzocht een praatstoel
uit te kiezen aan de tafels van
de terraszijde. Wie zijn corn
flakes, kipper (gerookte ha
ring) of eieren met spek en to
maat zoals voorheen in alle
stilte wenst te nuttingen, kan
dit nog steeds aan de Brook
Street-zijde van hetzelfde ver
trek.
Lord Dacre, een prominent lid
van de Saville, beter gekend
als de geschiedschrijver Hugh
Trevor-Roper, vraagt zich af
waar het zal op uitlopen. „Ik
ben van plan mijn lidmaat
schap op te zeggen", beweert
hij. „Praten bij 't ontbijt! Waar
halen ze het vandaan? Het
idee alleen al is mij een gru
wel". Clubsecretaris Aldersley
van zijn kant noemt praten bij
't ontbijt „een Amerikaans ge
bruik". Volgens hem is er in
de Saville vraag naar „busi
ness breakfasts" voor zaken
lieden, die komen ontbijten
„met champagne en zo". Zoals
praktisch alle andere Londen-
se clubs worstelt ook de Savil
le met zware financiële pro
blemen, die gedeeltelijk zou
den kunnen worden opgelost
door in bepaalde omstandighe
den buitenstaanders tegen for
se betaling mee te laten ontbij
ten èn praten.
ELKE DONDERDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK
THEATER, RECREATIE, EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
QN516 Rob heeft het advies van majoor Ross opgevolgd: de
rivier beneden moet op den duur immers in de Amazone uitmon
den en zo zal hij over enkele weken de bewoonde wereld wel
weer bereiken. Hij slaagt erin een vleugel van het vliegtuig te de
monteren en naar beneden te takelen. Daarvan maakt hij een
vlot. In het midden pakt hij zoveel mogelijk voorraden samen en
dan begeeft hij zich op weg. Aan het radiotoestel heeft hij niets
meer, want de accu is uitgeput. - Ziezo, dat is weer eens een
ander bootje dan de „Vrijheid II" bedenkt hij, wanneer hij lang
zaam de stroom afzakt. Maar een gemakkelijke tocht wordt het
niet: telkens passeert hij een stroomversnelling en meer dan
eens loopt hij gevaar zijn vlot te verspelen op de rotsen. Maar
dan wordt de stroom rustiger. Het bos links en rechts wordt dik
ker, maar.... de rivier wordt ondieper en de stroom minder. Dat is
vreemd!
AMSTERDAM Neder
land heeft haar bijdrage
aan het bevolkingsfonds
van de Verenigde Naties
(UNFPA) met tien miljoen
gulden verhoogd tot in to
taal 58 miljoen gulden
voor dit jaar. Dat kondig
de (inmiddels ex-)minister
voor ontwikkelingssamen
werking Bukman gisteren
aan op het VN-congres
over de bevolkingsgroei
in Amsterdam.
De conferentie wordt georga
niseerd door het bevolkings
fonds van de Verenigde Naties
(UNFPA) en de Nederlandse
regering. Er doen vertegen
woordigers mee van meer dan
tachtig landen, waaronder 65
ontwikkelingslanden. Dat is
van groot belang omdat van de
duizend miljoen kinderen die
er de komende elf jaar bij ko
men, negentig procent in ont
wikkelingslanden wordt gebo-
Minister Bukman zei in zijn
toespraak dat het „een grote
misvatting is om te geloven
dat alle problemen veroor
zaakt worden door het uitzon
derlijk hoge aantal geboorten
in de Derde-Wereldlanden".
Uit een UNFPA rapport blijkt
dat in de geïndustrialiseerde
landen - waar slechts 25 pro
cent van de wereldbevolking
woont - 75 procent van de
energie, 79 procent van de
commerciële brandstoffen, 85
procent van alle houtproduk-
ten en 72 procent van alle
staalprodukten geconsumeerd
wordt.
„Het gaat er niet om waar de
oorzaak ligt van de proble
men", zei. Bukman, „het is
meer de vraag of we bereid
zijn samen de verantwoorde
lijkheid te dragen voor onze
eigen planeet".
In een rapport van de Vere
nigde Naties dat gisteren in
Genève verscheen, wordt voor
grote steden in Derde Wereld
landen een toekomst met veel
misdaad en snel groeiende ar
moede voorspeld als niet snel
iets wordt gedaan aan het
creëren van woon- en werkge
legenheid. Aan het eind van
deze eeuw bevinden zeventien
van 's werelds twintig grootste
steden zich in ontwikkelings
landen, zoals Mexico-Stad en
Sao Paulo in Brazilië. De be
volking in elk van deze steden
zal over tien jaar zijn gegroeid
tot ongeveer 25 miljoen inwo
ners.
