Hoe het ging met het Hof
van Zessen en daaromtrent
Nieuwbouw in vrije sector
moet Hazerswoude verfraaien
Hl
JOUR
NAAL
ftjidaeSouaant
HET VIERDE DEEL VAN DE RAPENBURGGESCHIEDENIS IS UIT
i
7 ■*7,
LANGS
OMWEGEN
Geen studie over derde oever
verbinding in Leidschendam
Subsidie
beeldenroute
in 1990
helft minder
lEIDEN OMGEVING
DINSDAG 7 NOVEMBER 1989 PAGINA 13
Speedboot
„Mag ik u wat laten
zien?", was de vraag van
de in net pak gestoken
man en hij haalde een gro
te kleurenfoto met teke
ning tevoorschijn. Rechter
H. Morshuis en officier
van justitie J. van Ek bo
gen nieuwsgierig naar vo
ren. De man die gisteren
voor het hekje van de
kantonrechter stond, was
in mei 1988 met een speed
boot vastgelopen op het
surfstrand van recreatie
eiland Koudenaar. Het
bord dat het verboden was
om daar te varen had hij
niet gezien. De foto moest
illustreren dat het aange
zicht van de wal onduide
lijk was en dat hij daar
door te vroeg was afgesla-
gen en was vastgelopen.
Dit laatste werd met teke-
ning uitgelegd. Een nette
I man met een keurige uit
leg derhalve.
Maar die vlieger ging niet
lang op. Rechter Morshuis
las het proces verbaal van
de politie voor: „We kre
gen de melding dat een er
dronken man op het surf-
strandje zou slapen. Ook
had hij 's nachts voor veel
overlast gezorgd. We trof
fen een speedboot aan die
vast zat op de bult. In de
boot werden borrelglaasjes
k- aangetroffen. Toen vertel-
Y- de u ook dat de accu was
uitgevallen. Toch een heel
d] ander verhaal", vond
Morshuis.
*i):
„De verdachte rook sterk
naar drank, zijn ogen wa
ren bloeddoorlopen en hij
maakte een sterk onver
zorgde indruk", las de
rechter verder. „Nou,
nou", barstte de met stom-
heid geslagen man los.
3. „Dat kan toch niet, ik ben
gewoon te vroeg afgesla-
'd gen, ik heb het verkeerd
ingeschat, ik was helemaal
niet dronken, ik moest ge
woon naar mijn auto. Dat
rapport zou ik wel - eens
willen zien", eindigde ab-
5J rupt zijn woordenstroom.
®"j „Dat kan", zei de rechter
en overhandigde de man
het proces verbaal. Terwijl
I de schipper met stijgende
verbazing het verhaal van
de politie las, werd de vol
gende zaak alvast afge
handeld.
Toen hij was uitgelezen
bond de vrijetijdsschipper
jg onmiddellijk 'in. „Ik ben
wel geschrokken zeg",
verklaarde hij met rood
hoofd. De officier vond
het vaststaan dat de man
verkeerd gevaren was.
„Het was een fraaie foto
en tekening, maar het ver-
e-j haal van meneer rammelt,
Het proces verbaal is uit-
d*j voerig genoeg. Misschien
munt de walkant niet uit
s,| qua duidelijkheid, maar in
e- de toestand van meneer
s-| lukt zelfs het sjoelen niet
'H meer". Duidelijke taal die
i een boete van 150 gulden
n. opleverde voor de mooi-
weer-schipper. „Zo zie je
is dat het toch af en toe nut-
tig is als processen verbaal
e' van te voren worden gele
zen", verzuchtte rechter
)ij' Morshuis.
"1 Levensgevaarlijk
Ook een andere gedaagde,
een Leidse student, had
een situatieschets meege-
nomen, maar daarvan wa-
ren de rechter en de offi-
cier ook al niet onder de
indruk. De man was vol
gens eigen zeggen „onbe
wust in een rijdende trein
gesprongen". Hij was wat
laat op het station, pro
beerde een deur van de
trein, maar die ging niet
meer open, nam toen de
volgende deur en „toen
t pas merkte ik dat de trein
3.1 reed", besloot hij zijn be-
r-J toog.
M „Deze manoeuvre is le-
jj,! vensgevaarlijk en mag
glgeen navolging vinden. U
■n: krijgt een flinke boete om
t-j te voorkomen dat u de
volgende keer met een
pincet tussen de rails moet
1:1 worden uitgeplukt", waar-
schuwde de officier. Rech-
ter Morshuis haakte gretig
in op de waarschuwende
woorden van de officier.
„Ja, het zijn vreselijke on-
gelukken. Afgerukte ar-
men en benen, echt af-
lj schuwelijk", en smakelijk
wijdde hij nog even uit.
„Ik begrijp dat u er niet bij
stilstond waarmee u bezig
was, maar dat is juist het
gevaarlijke. U kunt nog zo
soepel van lichaam zijn,
maar als er een tegeltje los
ligt, ligt u onder de trein.
Er is nog overwogen om
een veel hoger bedrag te
eisen. Voor een student is
-110 gulden boete altijd nog
hoog, maar gezien de
risico's die je neemt, wel
terecht", vond de rechter.
KARIN SWIERS
Een toegewijde bezeten
heid de omvang van
de „klus" noopte daartoe
wel is aan deel IV
weer af te zien. Ik doel
hiermee op de voiltooide
vierde aflevering van de
Geschiedenis van een
Leidse gracht, een almaar
groeiend standaardwerk
rond het Rapenburg.
Kosten zijn zoveel móge
lijk gespaard, maar wat
de moeite aangaat is de
redactie van het trio Lun-
singh Scheurleer, Wille-
mijn Fock en Van Dissel,
gesteund door specifieke
subsidies en in samen
werking met een groot
aantal kunst-historisch
„getekenden" als hulp
troepen, opnieuw tot het
uiterste gegaan.
Vier jaar geleden werd dit
uitzonderlijke project het
minutieus beschrijven, van
pand tot pand, van verleden
tot op heden van een langge
rekt stadsgezicht aangevat.
Het is'en blijft een kunsthisto
risch huzarenstukje, nog afge
zien van de vele pagina's tel
lende opsommingen van in--
ventarissen die lopen van
„oorcussens, booyelakens,
strooyers, stooven en matten"
tot valgordijnen en horretjes,
tabouretten, peuluwen en an
dere voorwerpen waarvan de
vroegere bewoners van de ka-
gtale panden aan het Leidse
apenburg zich bedienden.
Voor zover bekend is een der
gelijke uitputtende studie in
den lande nog niet eerder ge
pleegd. Nog twee jaar van na
pluizen liggen er voor de
boeg. Dan zal het Rapenburg,
„Europa's mooiste gracht",
volledig ontleed zijn. Gefi
leerd monnikenwerk. En dat
in een stadswijk of bon die
eens van vrouwenkloosters
aan elkaar hing en vervolgens
overvleugeld werd door de
„huysinghen" van hooglera
ren en kapitaalkrachtige in
dustriëlen die, vooral in de
18e eeuw, als om strijd, met of
zonder pruik, vooraanstaande
cultuurbewaarders en derzel-
ver beleggers wilden zijn. Ie
dereen die ooit aan het Ra
penburg woonde en er zijn
kortstondige dagen sleet, in
stituten die zich er vestigden,
zich ontplooiden of tenonder
gingen, ze staan allemaal in
dit „boek" opgetekend. De
groeiende reeks van een kijk
op een typisch Hollands rijk
Zo'n keuken hadden ze nou op Rapenburg 24, ca. 1900 nog het domein van de keukenmeid
Antje.
j"A fmm.
vormt een decente „peep
show" die onze geestelijke in
teresse prikkelt en tot lezen
en naslaan kan opzwepen. En
daarvoor hoef je niet eens een
echte Leidenaar te zijn.
„Het Rapenburg" dan. Deel
IV, sinds vorig jaar (vanwege
de overvloed aan gegevens)
nogmaals gesplitst in twee
banden, is, na enig technisch
oponthoud, van de persen ge
rold en werd vanmiddag ge
presenteerd in het Rijksmu
seum van Oudheden (in de
persoon van de directeur
dr.G.J.Verwers). Alle betrok
ken professoren en andere
hoogmogenden voelden iets
van een heilige, sidderende
ontroering. Immers, dit mu
seum kende allang voordien
de meest uitblinkende velle-
FOTO'S: PR
en vachteploters, boekverko
pers met meer dan twee
stookplaatsen, maar het was
ook het in 1820 gestichte Mu
seum der Natuurlijke Histo
rie, weldra gevolgd door het
Museum van Oudheden. Dat
was voorwaar nog eens een
universitair blok. Tegenwoor
dig schokt „Oudheden" z'n
bezoekers internationaal met
o.a. de Tempel van Taffeh,
Rechts: Op Rapenburg 22
wordt op een breed stramien
muziek gemaakt.
Onder: Ca. 1780 was dit het
poortgebouw aan het Rapen
burg van het Hof van Zessen.
Naar een tekening van Jac.
Timmermans.
hzf"
rfg Mifipliijï i
Op mijn omwegen door
stad en land kom ik
graag mensen tegen. U
kunt mij telefonisch of
schriftelijk vertellen wie
u graag in deze rubriek
zou willen tegenkomen.
Ik ben bereikbaar via
071-122244.
geschonken en afkomstig van
het stroomgebied der Nijl.
Daar zou een „detective" over
te schrijven zijn dat is trou
wens al gebeurd. Op weten
schappelijke basis.
Leeuwenhorst
Ik bepaal me nu verder maar
liever tot wat mevrouw
prof.dr.C.Willemijn Fock bij
de introductie van deel IV a-b
aanvoerde. „Dit deel omvat
de geschiedenis van de huizen
Rapenburg 12-24, tussen de
Langebrug en de Houtstraat,
en tevens de geschiedenis van
het huidige rijksmuseum van
Oudheden. De naam van dit
gebuurte Leeuwenhorst
verwijst naar het adellijke
vrouwenklooster Leeuwen
horst onder Noordwijkerhout,
waarvan vijf voormalige non
nen (met nog een zesde non
uit een Delfts klooster) in
1582 hun toevluchtsoord von
den". Het waren zes nonnen,
religieuzen, die na de altera
tie, de onwenteling van rooms
naar hervormd, uitweken
naar het Rapenburg.
Ze vielen onder het hoofd van
de „Roomse superstitie", het
„paapse bijgeloof". Zoals de
meeste in die tijd verdreven
kloosterzusters kregen ook de
dames van Leeuwenhorst
„alimentatie"; verzorging,
vanwege de nieuwe, her
vormde instanties. Als „dank"
na de beeldenstorm. Enfin,
die zes door de tijdgeest ver
dreven aan God gewijde
maahgden en weduwen ves
tigden zich tussen de Papen
gracht en het Rapenburg en
het Hof van Zessen werd naar
hen genoemd. En daarna gin
gen er weer een paar eeuwen
overheen.
Prof.Willemijn Fock wijdde,
in dit deel IV, nog een paar
boeiende en verduidelijkende
hoofdstukken aan het Leidse,
voornamelijk 18e eeuwse inte
rieur, met de nadruk op de
decoratie, qua houtsnijwerk
en (meestal door Italianen uit
gevoerd) stucwerk. Aan de
hand daarvan kun je opma
ken dat de „gemiddelde" be
woners van het Rapenburg
over het algemeen niets te
klagen hadden. De Republiek
had, ondanks de Engelse oor
logen, haar zaken geconsoli
deerd en de neerslagen daar
van wist men uit te buiten.
Hoe dan ook, het Rapenburg
reikte eens tot hoogtepunten
die nu gereconstrueerd zijn
door een team dat een belang
stellend lezers- en kijkvolkje
kan bedienen. Om nog maar
even te spreken met hoogle-
rend mevrouw Willemijn
Fock: „De interieurs behoor
den eens tot de belangrijkste
voortbrengselen op dit gebied
in Leiden".
Er is meer dan we kunnen
bevroeden tussen hemel en
aarde Dit heeft ook deel IV
van het lijvig werk „Het Ra
penburg" aangetoond. Voor
heel wat onder onze lezers zal
dit vierde deel een „must"
kunnen zijn. Het bestaat uit
700 pagina's, in twee banden.
De prijs voor dit kunststuk
(gevernist) bedraagt 55 gul
den, als je dit produkt koopt
aan de balie van het Kunst
historisch Instituut, Doelen
steeg 16, Leiden. Maar je kunt
er ook voor terecht bij het
Stedelijk Museum De Laken
hal, of bij het Gemeentelijk
Archief. Boisotkade, of bij
boekhandel Ginsberg, Bree-
straat. Het maakte niets uit;
de geschiedenis van het Ra
penburg is onverdacht boei
end, en je kunt er veel van
opsteken.
HAZERSWOUDE-DORP
Met het bouwen van
veertien vrije sectorwo
ningen aan de noordwest
zijde van Hazerswoude-
Dorp moet het dorp een
beter aanzicht krijgen. De
bouw in de vrije sector
sluit aan op de wensen
van de Hazerswoudse wo
ningzoekenden, maar de
woningen kunnen ook
worden verkocht aan
niet-ingezetenen. Een
plan om in het gebied ook
goedkopere premie-koop
woningen te bouwen is
niet haalbaar.
Het plan om de dure vfije sec
torwoningen te bouwen is af
komstig van burgemeester en
wethouders. De Hazerswoudse
bewindslieden betreuren het
dat er geen goedkopere wonin
gen kunnen worden gebouwd,
maar het stedebouwkundige
beeld van het dorp gaat er wel
op vooruit. De traditionele rijt-
jesbouw wordt verruild voor
losstaande woningen of voor
het type twee-onder-een-kap.
De behoefte aan dergelijke
woningen onder de inwoners
van Hazerswoude is volgens
het college reëel. Bovendien
sluit het bouwplan goed aan
bij het gemeentelijk beleid om
een zo groot mogelijke ver-
huisketen op te zet.ten. Dat be
tekent dat inwoners van Ha
zerswoude moeten kunnen
doorstromen naar betere huis
vesting als zij dat willen.
Het bouwplan past volgens het
college ook uitstekend in het
beleid om de dorpsvernieu
wing zo veel mogelijk in Ha-
zerswoude-Dorp te laten
plaatsvinden. Een plan om 19
woningen in het noordweste
lijke deel van het dorp te bou
wen bleek niet uitvoerbaar
door het grote aantal sloten.
Die sloten zijn nodig voor de
waterhuishouding en instand
houding van het veengebied
en mogen daarom niet zonder
meer worden gedempt. Ook
uit stedebouwkundig oogpunt
is het handhaven van veel wa
ter in het gebied een voor
waarde. Dat betekent wel dat
de bebouwbare grond minder
omvangrijk is.
De kans is overigens groot dat
het pand Dorpsstraat 171 door
de bouwlust verdwijnt. De
nieuwe woningen kunnen in
dat geval beter worden gesi
tueerd. Bovendien verkeert
het pand in niet al te goede
staat en kan zo worden voor
komen dat een deel van het
pand als afhaalrestaurant
wordt gebruikt. Dat zou vol
gens het college zeker tot par
keerproblemen in de buurt
hebben geleid. Sloop van het
pand en de bouw van nieuwe
huizen komen daarentegen het
beeld van de Dorpsstraat ten
goede. De plannen worden
vanavond besproken door de
raadscommissie voor ruimtelij
ke ordening.
LEIDSCHENDAM Er
komt geen studie naar een
derde oeververbinding in
Leidschendam. Ook het in
verband daarmee reser
veren van een stuk grond
in het bestemmingsplan
De Rietvink is door de
raad van Leidschendam
verworpen. Een amende
ment van de VVD om
tenminste de mogelijkheid
open te houden voor een
mogelijke aanleg van een
langzaam verkeersbrug
over de Vliet haalde het
gisteren evenmin. Het be
stemmingsplan De Riet
vink werd wel aangeno
men.
De motie van D66 en Gemeen
tebelangen over een derde oe
ververbinding was een ver
volg op een al in 1987 hiervoor
door D66 uitgebrachte nota
onder de titel „Laatste kans
voor Leidschendam". Die laat
ste kans gold dan een strook
grond in De Rietvink met een
brug voor lokaal verkeer naar
De Tol aan de overkant van
de Vliet. De plannen werden
gesteund door het overgrote
deel van de Leidschendamse
ondernemers en vonden hun
weerslag in ruim 200 bezwaar
schriften tegen het bestem
mingsplan. De raad verklaar
de echter alle bezwaarschrif
ten, in totaal ruim 250, onge
grond. Burgemeester en wet
houders vinden, hierbij ge
steund door de meerderheid
van de raad, dat de nieuwe
woonwijk niet door een weg
naar de Vliet mag worden
doorbroken. Het verkeer zal
niet lokaal kunnen worden ge
houden met alle overlast van
geluid en stank vandien.
Wethouder Volmuller stelde
verder dat een derde oever
verbinding het recreatiegebied
Leidschendammerhout zou
doorsnijden waartegen de pro
vincie zich zal verzetten even
als tegen aantasting van de
(provinciale) Oostvlietweg. Als
er meer vervoer zou komen
dan verwacht moet dat over
de Verlengde Landscheidings-
weg, aldus mevrouw Volmul
ler die er ook op wees dat de
gemeente concentratie van het
verkeer nastreeft. Dat wordt
door een extra-verbinding te
niet gedaan omdat het verkeer
zich dan over andere wijken
zal verspreiden.
ALPHEN AAN DEN RIJN
De 'beeldenroute' door Alphen
aan den Rijn kan dit jaar toch
rekenen op een provinciale
subsidie van 30.000 gulden.
Een verzoek daartoe vanuit
het Alphense stadskantoor
werd in eerste instantie afge
wezen omdat de provincie de
criteria had veranderd. De
aanvraag was toen echter al
ingediend. Omdat Alphen niet
kon weten dat de criteria zou
den worden aangepast krijgt
de gemeente dit jaar nog
30.000 gulden. Volgend jaar
wordt dat de helft minder.
In forma tiedag
De GGD Rijnstreek houdt
morgén een informatiemid
dag over het alcoholpreven
tieplan voor het voortgezet
onderwijs. De bijeenkomst is
bestemd voor leden van ou
derraden, leerkrachten, di
recties en besturen van het
voortgezet onderwijs. Er
wordt informatie en advies
gegeven over bruikbaar
voorlichtingsmateriaal. De
bijeenkomst wordt gehouden
in scholengemeenschap Al-
banianae in Alphen aan
den Rijn van half drie tot
half zes.
Voetbal
De Sparta-spelers Piet Wijn
berg, Edwin Vurens en de
oud-keeper van Feyenoord
en AZ, Eddy Trey tel doen
morgen mee aan een voet
bal-promotiedag bij Val
ken '68 in Valkenburg. Van
drie uur tot half zes laat het
drietal de Valkenburgse
jeugd kennismaken met het
voetbalspel. Bij slecht weer
is er een schaduwprogram-
ma met onder meer een
videofilm van bekende Ne
derlandse voetballers. Ieder
een is welkom.
Concert
De Christelijke Zang en
Oratorium vereniging Soli
Deo Gloria, het Randstede
lijk Orkest, Renee Wagenaar
(sopraan), Loes van Lange -
rak (alt). Marten Smeding
(tenor) en Alexander Of fen-
berg (bas) geven morgen
avond een concert in de Ne
derlands Hervormde Kerk
aan de Hoofdstraat in
Noordwijk aan Zee. Zij
brengen werken van Schu
bert, Purcell, Bach en Elgar
ten gehore, De uitvoering
begint om acht uur. Toegang
kost 10houders van een
CJP of Pas 65 moeten f7,50
betalen.
Fancy-fair
De jaarlijkse fancy-fair van
huize De Schutse in Sassen-
heim wordt morgen gehou
den. Van tien tot vijf uur
kan men er terecht voor
handwerken, verlotingen en
andere attracties.
Schrijfa vond
Amnesty International
houdt morgen weer een
schrijfavond in de gerfka
mer van de St. Joseph Opi-
fexkerk aan de Burg.
Sweenslaan in Leidschen
dam. De bedoeling is naar
de regering van een bepaald
land te schrijven en om vrij
lating van een politiek ge
vangene te vragen. Er zijn
voorbeeldbrieven met daar
bij de Nederlandse vertaling.
De hele maand november
kan men de brieven ook ha
len bij De Schakel in Leid-
senhage. Inlichtingen tele
foon 201475.
Kaviaar
De kaviaarspecialist Jacob
Toet uit Scheveningen geeft
donderdagavond een lezing
met proeverij in De Zuivel-
keuken aan Berberis 10 in
Leidsenhage in Leidschen
dam. Men kan op deze bij
eenkomst tussen half acht en
half elf verschillende soor
ten kaviaar proeven in ver
schillende combinaties. De
kosten van de proeverij be
dragen f60 gulden per per
soon. Inschrijvingen bij De
Zuivelkeuken, Berberis 10,
Concert
Het Orlando Kwartet geeft
donderdagavond een concert
in de Oudhoornse kerk in
Alphen aan den Rijn. Het
kwartet, dat bestaat uit John
Harding (viool), Heinz Ober-
dor fer (viool), Ferdinand Er-
blich (altviool) en Stefan
Metz (cello), speelt strijk
kwartetten van Mozart,
Haydn en Von Beethoven.
Het concert begint om kwart
over acht. Toegang kost
/12,50, houders van een CJP
moeten f12,50 betalen en
kinderen f7,50.
Conciliair Proces
Na de drie in Leidschen
dam gehouden bijeenkom
sten 'over de hoofdthema's
van het Conciliair Proces
wordt morgen in de Kruis-
heuvelkerk aan de Burg.
Roeringlaan 6 een terug
kom avond gehouden voor
mensen die praktisch aan de
slag willen met de onder
werpen van het proces. De
organisatie berust bij de
werkgroep Oecumenisch
Diensthuis van de Raad van
Kerken Leidschendam.
Aanvang 20.00 uur, sluiting
22.00 uur.
Vrou wen tref een trum
Het Vrouwenoverleg en de
Vrouwenraad Leidschem-
dam houden morgen in het
Vrouwentrefcentrum aan de
Plaspoelstraat 48 een bijeen
komst voor meisjes ouder
dan 17 jaar over de komende
wetswijziging. Mevrouw T.
Witman geeft een lezing
over alles wat met de invoe
ring van de nieuwe wet te
maken heeft. Moeders zijn
uiteraard ook welkom. Na
afloop is er gelegenheid tot
het stellen van vragen.
Aanvang 20.00 uur.
ENERGIEVERBRUIK SCHOLEN ONDERZOCHT
ALPHEN AAN DEN RIJN
De Alphense scholen voor ba-
sis- en speciaal onderwijs
moeten hun energieverbruik
terugdringen. Dat moet aan de
hand van de cijfers van een
onderzoek dat wordt ingesteld
in opdracht van het Energie-
en Watervoorzieningbedrijf
Rijnland (EWR). Al sinds sep
tember vorig jaar worden de
standen van gas en electriciteit
in de schoolgebouwen bijge
houden. In de minst zuinige
scholen wordt nu een nader
onderzoek ingesteld naar de
oorzaken van het hoge ener-
giebverbruik.
