Volk roept partij ter verantwoording Islamitisch fundamentalisme knaagt aan koninkrijk Husayn tna Honderden vermisten na wervelstorm Gay Familie Wallenberg in opspraak Israel aanvaardt vredesplan van VS BUITENLAND SekbcSouuvnt MAANDAG 6 NOVEMBER 1989 PAGINA 5 Papandreou lijdt niet onder schandalen (Vervolg van de voorpagina) kTHENE De vele schandalen rond zijn jigen persoon en partijgenoten lijken de •eputatie van de Griekse ex-premier Pa- jandreou nauwelijks te hebben aangetast, lij de verkiezingen van gisteren boekte pjn partij, de Pasok, zelfs nog winst. )e socialisten verloren in juni de macht ladat was gebleken dat Papandreou en mdere topfiguren binnen zijn partij be rokken waren bij een reeks financiële en wlitieke schandalen. Vooral op het platte- pnd blijken velen Papandreou echter rouw te zijn gebleven. De Pasok kreeg fa,7 procent van de stemmen, wat neer- tomt op 128 zetels. Dit betekent een voor- jitgang sinds de verkiezingen van juni, pen de Pasok 39 procent en 125 zetels be haalde. Papandreou gokt zelf op een links kabinet. Daarvoor heeft hij de steun nodig van de communisten, de grote verliezers van gisteren. De door de communisten ge leide Linkse Alliantie kreeg 21 zetels (10,8 procent). Dat is zeven zetels minder dan in juni (13 procent). Een groot deel van de communistische achterban is verontwaardigd over het pakt dat de partij in juni sloot met de con servatieven. Dit monsterverbond had ech ter alleen tot doel Papandreou en vijf an dere van corruptie beschuldigde Pasok- ministers voor de rechter te krijgen. Zo wel de communisten als Nieuwe Demo cratie hebben een nieuw verbond uitge sloten. De kans dat de communisten Pa pandreou opnieuw in het zadel zullen hel pen. is echter ook uiterst gering. De Griekse ex-premier Papandreou wordt door zijn vrouw Dimi- tra Liani met een kus beloond voor het uitbrertgen van zijn stem. foto: epa Militair akkoord Hongarije België BUDAPEST Hongarije en Bel gië hebben een akkoord gesloten dat voorziet in een beperkte vorïh van militaire samenwerking. Het is voor het eerst dat een lidstaat?' van de NAVO met een land het Warschaupact een dergelijke overeenkomst aangaat. Het Hon gaarse persbureau MTI meldde dat de komende drie jaar Hon gaarse en Belgische legerstaf- chefs, militaire studenten, histori ci, chirurgen en musici eikaars landen kunnen bezoeken. De Bel gische minister Coeme zei dat kleine landen kunnen bijdragen tot een vruchtbare dialoog tussen de twee militaire blokken. Iraniërs herdenken bezetting ambasade TEHERAN Enkele honderddui- zenden mensen hebben zaterdag in de Iraanse hoofdstad gedemon- «itreerd ter gelegenheid van de tien- deDVëijaardag van de bezetting van de Amerikaanse ambassade in Tehe- ratvdoor ïslarrutische fundamentalis ten De,betogers droegen portretten mee van de overleden leider Kho- meiny en schreeuwden anti-Ameri kaanse leuzen. Het, persbureau IRNA sprak van de ^opzienbarend ste demonstratie tegen de Verenigde Staten sinds de overwinning vamde islamitische revolutie". Studenten bestormden op 4 november 1979 de diplomatieke vestiging van de VS en hielden de aanwezigen 444 dagen in gijzeling. Pravda: 235.000 man minder in het leger MOSKOU De Sovjetrussische strijdkrachten zijn met 235.000 man verminderd. Volgens het partijblad Pravda zijn de troe penreducties onderdeel van de verminderingen die vorig jaar december door president Michail Gorbatsjov werden aangekon digd. Gorbatsjov zei toen dat de Sovjetunie haar strijdkrachten met 500.000 zou verminderen voor 1991. Volgens Moskou zijn 4§ verminderingen onderdeel van een algehele militaire recon structie-die moet leiden tot een meer defensieve strategie van het 'Sovjetrussische leger Ook moeten ze de kwakkelende eco nomie ontlasten. OOSTBERLUN BELEEFDE HAAR GROOTSTE DEMONSTRATIE Lik op stuk Boe-geroep en fluitconcerten waren voor de sprekers van overheid en partij. Zo ook voor Gtinter Schabovsky, de SED- leider voor Oost-Berlijn. „De SED ziet de noodzaak van hervormingen", riep hij door de protesten heen. „Dat kwam laat, maar het is onherroepe lijk". Een spreeksters gaf hem lik op stuk. Ze gewaagde ónder daverend applaus en gejuich van 'windvaanpolitici' te spre ken, die onder druk van de omstandigheden nu hun jasje naar de wind laten hangen. Doodstil werd het toen de schrijver Stephan Heym, één van de prominentste oppositio- nelen, het woord voerde: „Het is alsof iemand de ramen heeft opengegooid, na al deze jaren van stagnatie, na al deze jaren van gelatenheid en misère. Welk een ommezwaai!" Hij constateerde dat de bevolking nu het zwijgen heeft doorbro ken na een lange periode van gebukt gaan onder eerst de keizers, vervolgens de nazi's en daarna veertig jaren de SED. „Nu leren we rechtop te lo pen". Drie uur duurde de demonstra tie tussen de Alexanderplatz en het Paleis der Republiek. Alles verliep in voorbeeldige disci pline. Niemand doorbrak de dichte politiecordons in de Een bus ligt gekanteld langs de weg nadat de wervelstorm Gay iet zuiden van Thailand passeerde. FOTO: ap BANGKOK Als gevolg van de wervelstorm Gay, die dit S'eekeinde over de Golf van Thailand raasde, zijn 29 schepen ezonken of omgeslagen. Het Amerikaanse boorschip Seacrest, at 97 bemanningsleden aan boord had, is gezonken. Naar schat- ling 250 mensen en een groot aantal visserschepen worden nog kermist. Gay passeerde Thailand vierhonderd kilometer ten zui- tien van Bangkok, richting Myanmar (het voormalige Burma). In het zuiden van Thailand veroorzaakte Gay langdurige regen val: verbindingen werden verbroken, wegen onbegaanbaar en (en minste 1500 huizen raakten zwaar beschadigd. (Van onze correspondent) OOST-BERLIJN Steeds feller wordt de kritiek van de Oostduitse burgers op de communistische eenheidspartij SED. Snel groeit de weerstand tegen de aanspraak die de partij maakt op de leidende rol in de politiek, steeds luider en dui delijker klinkt de roep om de mocratie, om vrije verkiezin gen met werkelijke keuzemo gelijkheden, met geheime stemming en onvervalste uit slagen. Zaterdag beleefde de DDR in haar hoofdstad Oost- Berlijn de grootste demonstra tie in haar veertigjarige be staan. Zondag leken de open bare discussiebijeenkomsten in tal van plaatsen op regelrechte tribunalen, met op de verdach- tenbank de SED en de uit die partij afkomstige leiders. Voor de demonstratie van za terdag in Oost-Berlijn, georga niseerd door een groep kunste naars van uiteenlopende disci plines, hadden de autoriteiten officieel toestemming gegeven. Maar overheid noch organisa toren hadden verwacht dat de toeloop zo massaal zou worden. De schattingen van het aantal deelnemers lopen uiteen maar overtreft waartschijnlijk de miljoen. Heel Oost-Berlijn telt 1,2 miljoen inwoners. In Oost-Berlijn demon streerden zaterdag meer dan een miljoen mensen tegen de partijleiding en voor meer mogelijkheden en meer democratie. Eén van hen zou graag de vrijheid willen hebben om Nederland te bezoeken. foto: epa straten naar de Muur en de Brandenburger Poort, niemand gooide met stenen. Eigen orde commissarissen, met sjerpen waarop de woorden 'geen ge weld', hadden vrijwel niets te doen. Op honderden spandoeken maakten demonstranten duide lijk waar het hun om gaat: de mocratie, vrijheid van me ningsuiting, afschaffing van privileges voor de partijbon zen. 'Windvaanfunctionarissen' werden bespot, evenals de ge leide economie. Grote bijval kreeg een voorstel voor de vol gende 1-mei-parade: „de lei ding defileert voor het volk". Gisteren was in het Rode Raadhuis in Oost-Berlijn en in een groot aantal andere steden de belangstelling weer énorm voor de zogenaamde zondags- gesprekken. Partij- en over heidsfunctionarissen stelden zich beschikbaar voor openba re discussies. Uit het publiek kwam een regen van verwijten over beleidsfouten en machts misbruik. Eén van hen: „De vanzelfsprekendheid van aan spraak op de leidende politieke rol vind ik ondemocratisch en aanmatigend. Zeker na zoveel jaren van verkeerde politiek, na het vertrek van tienduizen den jonge mensen en na mas saal verlies van vertrouwen bij de burgers". HILVERSUM Zweden is gisteren in beroering geraakt door de onthulling dat de machtige familie Wallenberg zwaar heeft gecollaboreerd met nazi-Duitsland. De Wal lenbergs, de bekendste familie in het land na de koninklijke familie, hebben volgens Ne derlandse onderzoekers veel geld verdiend aan de verkoop van door de nazi's geroofde ef fecten en kostbaarheden van (ook Nederlandse) joodse fami lies. Daarnaast financierden zij het onderzoek in nazi-Duits- land naar de atoombom. Voor de Zweedse televisie - evenals bij VAR A's Achter het Nieuws - onthulden gister avond twee Nederlanders, G. Aalders en C. Wiebes, wat zij na tien jaar onderzoek in een gisteren verschenen boek over het oorlogsverleden van de Wallenberg hebben verza meld. Via de Wallenbergs kre gen de Duitsers voldoende in komsten in harde valuta voor de van hun joodse slachtoffers geroofde bezittingen. De effec ten en juwelen werden door de Duitsers voorzien van 'bo nafide-verklaringen'. Marcus en Jacob Wallenberg, die beiden als directeur van de Inskildabank het familiebezit in handen hadden, hebben na de oorlog bekentenissen afge legd die te vinden zijn in ar chieven van de Britse en Amerikaanse geheime dien sten. Zij hebben verklaard op verzoek van de nazi's de Duit se bezittingen in Amerika te hebben overgenomen (de dochterbedrijven van Bosch en IG Farben) die tijdens de oor log zelfs opdrachten kregen van het Amerikaanse ministe rie van defensie. De informa tie daarover werd uiteraard naar Berlijn doorgegeven. De Wallenbergs hielden opdrach ten (voor o.a. kogellagers) uit Amerika op maar verzonden tegelijkertijd deze voor de oor logsvoering essentiële produk- ten naar nazi-Duitsland. De Nederlandse onderzoekers zijn ervan overtuigd dat de verdwijning van de Zweedse diplomaat Raoul Wallenberg, die in midden-Europa vele duizenden joden het leven heeft gered door hen te voor zien van Zweedse paspoorten, met het oorlogsverleden van de familie te maken heeft. De Wallenbergs waren zeer anti communistisch Na de verove- ring van Boedapest door het Rode Leger verdween de di plomaat in Russische gevan genschap. JERUZALEM/CAIRO Is rael wil vredesbesprekingen aangaan met Palestijnen. Voorwaarde is wel dat de VS garanderen dat de Palestijnse Bevrijdingsorganisaite (PLO) niet aan het overleg deel neemt. Het Israëlische kernkabinet ging gisteren akkoord met het plan van de Amerikaanse mi nister van buitenlandse zaken James Baker. Drie van de ne gen leden van het kabinet stemden tegen het zogeheten vijf-puntenplan. Het plan voorziet in voorbereidende vredesbesprekingen over Is raels voorstel voor verkiezin gen in de bezette gebieden, waar de Palestijnse opstand al 23 maanden duurt. Twee we ken geleden vroeg Israel de VS ook om garanties. Baker wilde toen niet ingaan op de eis over zeggenschap over de samenstelling van een Pale stijnse delegatie, maar was wel bereid de tekst van zijn voor stel op sommige punten aan te passen. Het Uitvoerend Comité van de PLO herhaalde gisteren in Cairo dat de bevrijdingsorga nisatie beslist wie met Israël zal onderhandelen. Waarne mers zeiden niet te verwach ten dat de Israëlische aanvaar ding van het plan-Baker al snel tot overleg zal leiden, om dat de VS eerst over de ge vraagde garanties moet bera den. Washington wacht naar hun zeggen ook nog op een re actie van de PLO en Egypte. 1N515 Het eerste, wat Rob doet, is de inhoud van het vlieg- uig inspecteren. Gelukkig is er niet veel vernield en de draagba- e radiozender is geheel intact. Maar zou hij met het kleine toe- itel over zo'n grote afstand contact kunnen krijgen met het vlieg- 'eld? Na eindeloze pogingen krijgt hij antwoord. „Blijf, waar u )ent", luidt de boodschap, „wij zullen een helikopter zenden." )e volgende morgen verschijnt het toestel inderdaad, naar de plaats van het ongeluk geloodst door Rob zelf, die is blijven doorseinen. Maar de machine slaagt er niet In Rob te bereiken. Enkele dagen achter elkaar worden pogingen gedaan, maar he laas, telkens moet de helikopter onverrichterzake terugkeren. Wel is majoor Ross gered en deze is het, die Rob tenslotte aan raadt af te dalen om te proberen via het riviertje de Amazone te bereiken. Gelukkig heeft Rob voedsel voor enige maanden. Weer drugs handelaar naar VS uitgewezen TALLAHASSEE De Co lombiaanse regering heeft zaterdag opnieuw een Co lombiaanse drugshandelaar naar de Verenigde Staten uitgewezen. De 54-jarige Guillermo Bueno Delgado, een hoteleigenaar en zaken man werd overgedragen aan de autoriteiten van Florida. Hij was in september gear resteerd wegens smokkel van cocaïne naar de VS. Bueno Delgado is de zesde Colombiaan die naar de VS is uitgewezen sinds president Barco de strijd tegen de, drugsmaffia heeft opgevoerd' na de moord op presidents kandidaat Luis Galan. (Van onze correspondent Willy Werkman) AMMAN Toujan al- Faisal, de 40-jarige ex-pre sentatrice van de Jordaan se televisie, is in Amman nèt gesprek van de dag. £e moet binnenkort voor de Islamitische rechtbank yerschijnen, omdat ze de pioed heeft gehad zich hardop uit te spreken voor de rechten van de vrouw. Een ernstige zaak in de bgen van de religieuze lei ders, want ze moet zich nu verantwoorden voor haar !afvaliigheid'. I!n toch zou niemand van haar eweten hebben, als Toujan al- 'aisal zich niet kandidaat had esteld voor de deze week in ordanië te houden algemene herkiezingen. Nu voor het eerst sinds 1962 het Jordaanse volk weer naar de stembus mag, gaat het hier onder andere om de vraag of [iet land de weg van de islam ral inslaan, of die van de wes terse vooruitgang. Toujan al- Faisal is in die strijd het mid delpunt. £eker is dat de islamitische fundamentalisten de aan hangers van het Islamitische Broederschap in het nieuw e kiezen parlement een flin ke, misschien wel de grootste oppositiegroep zullen vormen. Ze hebben voor de tachtig ze tels tellende volksvertegen woordiging niet minder dan 35 kandidaten naar voren gescho len en uiten nu al zorgwek kende eisen, zoals het invoe ren van de islamitische Sha- ri'a-wet en het 'bevrijden' van de twee moskeeën op de door Israel gecontroleerde Tempel berg in Oost-Jeruzalem. Fikse zorg Voor koning Husayn is de groeiende invloed van de isla mitische fundamentalisten een bron van grote zorg. Niet voor niets werden in de afgelopen maanden tientallen extremis ten uit regeringsbanen en zelfs uit legerposten ontslagen. Veel strenger kan de monarch ech ter niet tegen ze optreden, want de slogan „vrijheid en democratie" viert in het Hasje- mitische Koninkrijk juist nu hoogtij. Er waait een 'nieuwe wind', waarvan de verkiezin gen het hoogtepunt moeten vormen. Dat de koning straks zal zijn opgescheept met een parlement dat bepaald niet meer zal bestaan uit traditio nele meelopers, is een risico dat hij weloverwogen heeft ge- Na de onlusten die hier begin dit jaar uitbraken, was het dui delijk dat de economische en politieke spanningen een ex plosief peil hadden bereikt. De bevolking was ontevreden en niet meer bereid de langdurige onderdrukking te accepteren. Welgemeende adviezen van bijvoorbeeldvakbondsorgani saties maakten de koning dui delijk dat politieke hervormin gen zijn regiem kunnen red den. In de afgelopen maanden hield de koning zijn naar poli tieke inspraak hunkerende volk niet alleen de belofte van democratische verkiezingen IE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB voor, maar voerde hij ook een flinke mate van persvrijheid in. Directe regeringsbemoeie nis met wat er geschreven en gezegd werd verdween en „verantwoorde kritiek" werd toegestaan. Een staaltje van moedig leider schap, gezien de labiele situa tie waarin het koninkrijk nu verkeert. Steunde de koning tot nu toe op zijn leger en op zijn gevreesde inlichtingen dienst die elke vorm van on behagen moest indammen, nu kan de ongekende vrijheid als een boemerang werken op zijn eigen regiem. Crisis Jordanië verkeert in de ern stigste crisis sinds de „zwarte september"-maand van 1970, toen het leger een einde maak te aan wat op een Palestijnse overname van de macht leek. Het tot voor kort zo'n stabiele indruk makende koninkrijk ondergaat de gevolgen van de oliecrisis, de groei van de Palestijnse bevolking hier èn de islamitische opkomst. De Islamitische Broeders had den in het verleden min of meer vrijheid van handelen. De koning zag in hen een goe de bondgenoot tegen de Nasse- ristische ideologie van de jaren zestig. Maar enkele jaren gele den werden er beperkende maatregelen ingevoerd. Predi kers moesten bijvoorbeeld hun tekst ter goedkeuring voorleg gen aan de autoriteiten en een aantal islamitische activisten werd gearresteerd. In Irbid ten westen van de hoofd stad braken onlusten uit, waarbij ten minste drie men- ADVERTENTIE) DE VALLEI DER VERGETEN WERELD sen werden gedood en tiental len anderen werden gewond. De koning zelf scheerde in die dagen zijn baard af, om het volk duidelijk te maken dat het met zijn liefde voor de Is lamitische Broeders echt afge lopen was. En de Broeders zelf, bang voor de controle van de autoriteiten, wezen inter views met journalisten af, met de verontschuldiging „te druk" te zijn. Hun inmiddels verboden politieke bijeenkom sten verplaatsten zich naar de moskeeën. Raadsel Het is overigens een raadsel hoe de binnenkort 54-jarige koning Husayn als langst overlevende Arabische leider in het Midden-Oosten nog steeds aan de macht is. In het verleden zijn er verschillende aanslagen op zijn leven ge pleegd. Er is op zijn vliegtuig geschoten en zijn voedsel en zelfs zijn medicijnen werden vergiftigd. Dat hij met een pis tool onder zijn kussen slaapt, lijkt geen overdreven voor zorgsmaatregel. Koning Husayn besteeg in 1953 als 18-jarige jongen de troon, nadat zijn grootvader Abdallah was vermoord tij dens een bezoek aan de Tem pelberg in Oost-Jeruzalem. Husayn's vader, Talal, was we gens een geestesziekte niet ge schikt voor het koningschap. Ondanks een flinke spaarre kening op buitenlandse ban ken voor moeilijker tijden leeft Husayn zelf vrij beschei den, maar zijn huidige echtge note, koningin Nour (van Amerikaanse komaf), wordt bekritiseerd om haar voorlief de voor dure kleren en juwe len. De koning heeft uit zijn vier huwelijken elf kinderen, zes dochters en vijf zonen. Zijn broer, kroonprins Hassan, wordt in Jordanië de regent genoemd. Hassan zou de macht moeten overnemen als er iets met de koning gebeurt. Maar de werkelijke opvolging is weggelegd voor een van Hu sayn's zonen, waarschijnlijk prins Abdallah. Dapper aanblijvend als leider van zijn geliefde Bedouienen- koninkrijk heeft de man, die zich een directe afstammeling van de profeet Mohammed noemt, tot nu toe alle gevaren doorstaan. Zijn gezondheid is echter aangetast en naar ver luidt lijdt hij ook steeds meer aan diepe depressies. Nu woensdag bijna een miljoen Jordaanse kiezers naar de stembus mogen om opvolgers te kiezen voor de enkele jaren geleden naar huis gestuurde volksvertegenwoordigers, zal de koning voor het eerst sinds lange tijd een parlement naast zich krijgen met een serieuze oppositie. Een nieuwe ontwik keling, die waarschijnlijk ech ter niet meer dan tijdelijk de hitte van de politieke onrust zal verzaphten. 11 KLEUREN Pullover van 100% lamswol. Keuze uit ronde hals en V-hals In 11 kleuren, o.a. antraciet, marine, rood, flessegroen en bordeaux M t/m XXL. U hoeft het nu niet bi| eén kleur te laten. Want nu betaalt u voor deze pullover de verbijsterende

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 5