Gigantische veilingomzet in grootste gebouw ter wereld IN EN OM DE KflS Wïnterteelt sla en andijvie in Frankrijk stabiel Eeidoe Gouxtwt Tuinbouw sinds kort geplaagd door nieuw soort mineervlieg99 Plantenvoeding in de glastuinbouw Verlegging kustlijn energiebesparend voor Westlandse tuinbouw Epilepsie? LAND EN TUINBOUW VRIJDAG 3 NOVEMBER 1989 PAGINA 14 Naast de reeds bekende toma- tenmineervlieg is er in Neder land sinds kort een andere mineervlieg actief. Deze vlieg is niet zo kieskeurig en schijnt veel gewassen te kunnen aan tasten. Veel sier- en akker bouwgewassen zijn waar- dplanten voor dit insect. De „nieuwe" mineervlieg lijkt veel op de tomatenmineer- vlieg. Met het blote oog en ook onder de binoculair zijn ze moeilijk van elkaar te on derscheiden. De levenswijze is gelijk aan die van de tomaten- mineervlieg. De vlieg legt zijn eieren in vooraf gemaakte voedingsstippen. De larven, die zich ontwikkelen, vreten gangen in het blad. Deze gan gen worden „mijnen" ge noemd. De mijn van de nieu we mineervieg begint meestal aan de bovenzijde van het blad. Daar bevinden zich ook de meeste voedingsstippen. Vervolgens verplaatst de lar ve zich naar de onderzijde van het blad, dit in tegenstel ling tot de tomatenmineer- vlieg die hoofdzakelijk vlak onder de oppervlakte van het blad zijn gangen maakt. On der gunstige omstandigheden kan de populatie-opbouw zeer snel verlopen. Bij een tempe ratuur van 18 a 19 graden Celcius duurt het gemiddeld twee dagen voordat het ei uit komt. Onder gelijkblijvende omstandigheden duurt het larvestadium 5 a 6 dagen en het popstadium 7 a 8 dagen. Ze verspreiden zich door de lucht en komen via de lucht- ramen binnen. Ze hebben zich in de afgelopen warme zomer buiten goed kunnen ontwikkelen. Hopelijk zullen de meeste een strenge winter niet overleven. De bestrijding is niet eenvoudig, men heeft te maken met een grote resis tentie voor veel middelen. De proefstations in Aalsmeer en Naaldwijk zijn met een onder zoek gestart om de effectivi teit van verschillende midde len na te gaan. „Plantenvoeding in de glastuinbouw" is de titel van de vol ledig herziene uitgave uit de informatiereeks van het proefstation in Naaldwijk. De uitgave is niet gericht op specifieke teelten, maar geeft algemene informatie. In eer ste instantie is het een uitgave die dient als lesstof voor cursussen in voorlichting en onderwijs. Daarnaast is de brochure geschikt voor telers die geïnteresseerd zijn in achtergrondinformatie over plantenvoeding in de glastuin bouw. In het boekwerk van 218 pagina's komen 30 hoofd stukken aan de orde. Er worden onderwerpen in behan deld als: basisbegrippen, plantenvoeding bij teelten in de grond, plantenvoeding bij substraatteelten en onderwerpen die nauw verband houden met plantenvoeding. De uitgave is te bestellen door ƒ25,- over te maken op gironummer 293110 ten name van Proefstation Naaldwijk, postbus 8, 2670 AA Naaldwijk of via Rabobank Midden-Westland nr. 34.36.08.006 te Naaldwijk. In beide gevallen het brochure nummer, nr.87 vermelden. De winterteelt van sla en andijvie in Frankrijk is stabiel. Er doen zich naar verwachting bij deze teel ten, in het zuiden, geen grote verschuivingen. Dat blijkt uit het Marktinfo van het Produktschap voor Groenten en Fruit. Voor het komende sei zoen verwacht het Franse Ministerie van Landbouw een lichte stijging van de produktie van de be schermde teelt van kropsla. Toch betekent dit maar een bescheiden herstel van de te ruggang die er vorig seizoen te zien was. De beschermde teelt vindt hoofdzakelijk plaats in de departementen Bouches-du-Rhone en Lan- guedoc. In deze departemen ten was de oppervlakte van de beschermde teelt in 1987/ 1988 nog 1260 hectare groot. Deze oppervlakte viel in het daarop volgende seizoen terug naar 1090 hectare. Voor het komende seizoen blijft deze oppervlakte gelijk. De belang stelling in de overige departe menten is wel iets toegeno men, waardoor er een uitbrei ding van de teelt plaatsvindt van 15 hectare. De teelt van sla van de volle grond krimpt iets in, namelijk van 2080 hec tare in 1988/1989 naar 1990 hectare in het komende sei zoen. Dit betekent echter niet dat er een kleinere produktie verwacht wordt. De totale produktie aan sla was in 1988/1989 zo'n 103,7 ton groot en voor het komende seizoen wordt er een produktie van 107,2 ton geraamd. Bij de be schermde teelt van andijvie is er weer sprake van een lichte groei. De totale oppervlakte voor deze teelt komt uit op 286 hectare. De teelt in de volle grond zal wat kleiner uitvallen en wordt geschat op 2800 hectare. In het komende seizoen zal er dus 3075 hectare andijvie geteeld worden tegen 3135 hectare in het vorige sei zoen. Ook bij de andijvie ver wacht men een grotere pro duktie. In 1988/1989 werd er 92,4 ton geproduceerd, voor het komende seizoen rekent men op 99,3 ton. Bekend is, dat Nederland het grootste bloemen-ex- porterende land ter we reld is. Van de totale we reld-export in bloemen komt namelijk 60% voor rekening van de Neder landers. Dat is een gigan tische stroom bloemen, waarvan ongeveer de helft wordt „weggezet" via de veilingklokken van de Coöperatieve ver eniging „Verenigde Bloe menveilingen Aalsmeer" (VBA). Op een steenworp afstand van de luchthaven Schiphol en gelegen aan directe verbin dingen met de uitvalswegen naar alle windstreken. Bij de VBA zijn ruim 5.000 kwekers van sierteeltprodukten als lid aangesloten. Zij zijn gezamen lijk eigenaar van het 63.000 vierkante meter grote kom- plex, ofwel het grootste over dekte handelsgebouw in de wereld. Dat zijn cijfers anno 1989, maar het begin is na tuurlijk aanzienlijk minder kolossaal. De VBA vierde in 1987 haar 75-jarige bestaan, maar de geschiedenis reikt verder terug. In de zeventien de eeuw werden al volop tuinbouwprodukten en boom gewassen gekweekt. Twee honderd jaar later komen de eerste bloemkwekerijen op. Maar van enige welvaart is geen sprake. Door een steeds grotere produktie en een toe nemende conkurrentie kre gen de kwekers maar een schamele prijs. Zeer velen van hen waren dan ook af Afmijnzaal van de bloemenveiling VBA in Aalsmeer. hankelijk van opkopers en commisionairs die de prijzen naar (hun) eigen hand zetten. Groenteveiling Met de drooglegging van de Haarlemmermeer, brak ech ter een nieuwe tijd aan. In 1887 houden kwekers de eer ste groenteveiling, gevolgd door fruitveilingen en in 1911 wordt de bloemenveiling Bloemenlust in Aalsmeer op gericht, even later gevolgd door de Centrale Aalsmeerse Veiling. Beide veilingen be gonnen in een café, maar al spoedig groeiden zij uit en werden veilinggebouwen ge sticht. In de jaren twintig zijn het echt gouden tijden voor beide bedrijven. De CAV be reikt in 1918 al een omzet van 1 miljoen gulden, en Bloemen lust komt zes jaar later ook met zo'n resultaat aandragen. Dat ging dus lekker, maar de crisisjaren zetten de hele zaak enorm onder druk. De we reldcrisis deed zich namelijk ook in Aalsmeer gevoelen en de omzetten liepen sterk te rug, terwijl vele kwekers in zeer grote moeilijkheden en armoede kwamen. De veilingen konden echter het hoofd boven water hou den, ook tijdens de tweede wereldoorlog. In 1960 over schreden beide veilingen voor het eerst een jaaromzet van 25 miljoen gulden, maar ze moesten zich financieel sterk inspannen om de steeds groter wordende aanvoer te kunnen verwerken. Het ene gebouw na het andere verrees dan ook, maar men had'allang in de gaten dat dit niet lang zo kon doorgaan. Bundeling van de krachten was de oplossing in in 1968 spreken de leden van beide veilingen zich uit voor een volledig samengaan. Twee jaar later ging de eerste paal de grond in op het indus trieterrein aan de Legmeer- dijk en op 28 februari van 1972 draaien de klokken van de Verenigde Bloemenveilin gen Aalsmeer voor het eerst: het tijdperk van de VBA was begonnen. In 1988 bracht de totale Nederlandse sierteelt- branche via de veilingen voor een waarde van ongeveer 4 miljard gulden op de markt. 1,9 Miljard gulden daarvan werd afgezet via de VBA. Idyllisch plekje in het Westland. De tuinbouwbedrijven daar hebben blijkens onderzoek voordeel bij een zeewaartse ver legging van de kustlijn. FOTO: L.N.KRUL Een verlegging van de kustlijn, twee kilometer in zeewaartse richting, behoeft voor het glastuinbouwgebied, wat betreft het energieverbruik, niet nadelig te zijn. Voor het gebied tussen de huidige kunstlijn en Naaldwijk treedt zelfs een energiebespa ring op van bijna twee procent. Dat blijkt uit het IMAG-rappport „Energiebehoefte voor kas teelten afhankelijk van de afstand tot de kustlijn" van de hand van Ing. J. J. G. Breuer.. Daarin is het resultaat neergelegd van een energie-studie naar de gevolgen van de kustverlegging tussen 's-Gravenhage en Hoek van Holland. De werkgroep schat de totale besparing, bij een gasprijs van 20 cent per kubieke meter, op 2,6 miljoen gulden. De stuurgroep „Borgman" gaf opdracht aan het KNMI om in de periode oktober 1986 tot en met september 1988 op een aan tal plaatsen in het Westland metingen uit te voeren. Dit om eventuele gevolgen van een verlegging voor het glastuinbouw gebied te kunnen bepalen. In een begeleidende werkgroep „Klimatologisch Onderzoek Westland" werkten de Provincie Zuid-Holland, het Proefsta tion voor de Tuinbouw onder Glas (PTG), de Landbouwuni versiteit (LUW), het Landbouw-Economisch Instituut (LEI) en het IMAG samen. LEI en IMAG bepaalden de energie-techni sche gevolgen van een kustverlegging. Het IMAG berekende voor zes verschillende teelten de energiebehoefte op dertien lo- katies. Het IMAG-rapport is verkrijgbaar door overschrijving van ƒ25,- op girorekening 3514771 ten name van het IMAG te Wa- geningen, onder vermelding van „IMAG-rapport No. 113" KERKDIENSTEN LEIDEN O.L. VR. HEMELVAART/ ST. JOZEF: za. 19.u., zo. 9.30 u.. 11 u. Hoogmis. H. LEONARDUS: za. 19 u. Euch. vie ring; zo. 10.30 u. Euch.viering. H. MIDDELARES: za. 19 u. Euch. vie ring; zo. 9.30 u. Hoogmis. H. LODEWIJK: za. 10 u„ 19 u„ zo. 8.30 u., 10 u. Hoogmis, 11.30 u„ 18 u., 19 u. Lof. H. ANTONIUS VAN PADUA: za. 19 u.; zo. 9.30 u-, 11 u. Hoogmis. H. PETRUS: za. 19 u. Euch.viering; zo. 9 u. Euch.viering, 10.30 u. Hoog- O.L. VR. ONB. ONTV.. za. 19 u„ zo. 10.30 u. Hoogmis, 12.15 uur. OUD KATHOLIEKE KERK: zo. 10 u. Eucharistieviering. Elk weekend zondag 10 uur, behalve 2e weekend in de maand, dan zater dag 19.00 uur en zondag geen dienst. AARLANDERVEEN HEILIGE PE TRUS EN PAULUS: za. 19 u.; zo. 10.30 u. Hoogmis. TITUS BRANDSMAKAPEL: zo. 9 u. Hoogmis, 12 u. ALPHEN AAN DEN RIJN H. PIUS: za. 19 u.; zo. 9 en 10.30 u. H. BONIFATIUS: za. 19 u.; zo. 9.45 u., 11.30 u. DE HEILIGE GEEST KERK (De Bron): BOSKOOP ST. JAN DE DOPER: za. 17.30 u. (de Stek), 19 u. (Kerk); zo. 9.30 en 11 uur (Kerk), (behalve in juli en augustus dan om 10.30 uur Kerk). HAZERSWOUDE H.H. ENGELBE WAARDERS: za. 19 u.; zo. 10.00 u. Hoogmis, 11.30 u. HAZERSWOUDE RIJNDIJK BER- NARDUSKERK: zo. 9 u. Viering. DEP. HET ANKER: za. 19 u.; zo. 10.30 u. HILLEGOM ST. JOZEFPAROCHIE: za. 19 u. Ned. liederen; zo. 10.00 u. Ned. liederen, 11.30 u. Ned. liederen H. MARTINUS: za. 19.00 uur; zo. 9.00 en 11.00 uur. Van 10-7 t/m 21-8 dien sten za. 19 uur, zo. 10.00 uur. HOOGMADE O.L. VR. GEBOOR TE: z 19 10 u KATWIJK AAN DEN RIJN H. JO HANNES DE DOPER: za. 19 u. Eu charistieviering; zo. 10.00 u. Eucharis tieviering met parochieel koor. DEP. RIJNSBURG (Chr. Tuinbouw school): zo. 10.30 u. Euch. viering. BUITENKAAG JOHANNES EVAN GELIST: za. 19 u.; zo. 10.00 u. (10 uur is wintertijd. Zomer is 9.30 uur). LANGERAAR H.H. ADRIANUS: za. 19 u., zo. 9.30 en 11.30 uur. LEIDERDORP DE MENSWOR DING: za. 19 u. Eucharistieviering; zo. 10 u. en 11.30 u. Eucharistieviering. LEIMUIDEN ST. JAN DE DOPER: za. 19 u.; zo. 9.30 u. Hoogmis, 11.15 u. samenzang. LISSE ST. AGATHA: za. 19 u. Euch. viering; zo. 10 u. Hoogmis (kin- dernevendienst); 11.30 u. H. Mis. DEP. POELPOLDER: za. 19 u. Euch. viering; zo. 10.30 u. Euch. viering. MARIAKERK: za. 19 u. H. Mis; zo. 9 u. Stille Mis, 10.15 u.'Hoogmis. H.H. ENGELBEWAARDERS (Beek brug): za. 19 u.; zo. 10.00 u. NIEUWKOOP O.L. VR. HEMEL VAART: za. 19 u.; zo. 9 u., 10.45 u. NIEUWVEEN H. NICOLAAS: za. 19 u.; zo. 9 u., 11 u. NIEUW VENNEP MARIA ONB. ONTV.: za. 19 u.; zo. 10 u. NOORDEN ST. MARTINUS: za. 19 u. Avondmis; zo. 9 u., 10.30 u. Ge zongen Mis. NOORDWIJK BINNEN ST. JE ROEN: za. 19 u. H. Mis; zo. 9.30 u. Hoogmis. 11.00 H. Mis. NOORDWIJK AAN ZEE MARIA TER ZEE: za. 19 u. Euch.viering; zo. 10.30 u. Euch.viering. NOORDWIJKERHOUT ST. VIC TOR: za. 19 u.; zo. 9.00 u. Hoogmis, OEGSTGEEST ST. WILLIBRORD: za. 19 u.; zo. 9 u., 10.30 u. Hoogmis. OUDE ADE ST. BAVOKERK: za. 19 u. Avondmis; zo. 9 u. Hoogmis, 10.30 u. H. Mis in Rijpwetering. OUDE WETERING JAC. DE MEER DERE: za. 19.00 uur, zo. 9.15 en 11.00 u. ROELOFSARENDSVEEN MARIA PRESENTATIE: za. 19 u.; zo. 10.30 u. Hoogmis 10.30 u. RIJPWETERING O.L. VR. GE BOORTE: za. 19 u. in Oud Ade; zo. 9 u. Hoogmis, 10.30 u. SASSENHEIM ST. PANCRATIUS: za. 19 u.; zo. 9.30 Hoogmis en 11 u. STOMPWIJK H. LAURENTIUS: za. 19.30 u. Eucharistieviering met sa menzang; zo. 9.30 u. Hoogmis, 11 u. Stille H. Mis. VOORHOUT. ST. BARTHOLOMEUS- VOORSCHOTEN H.'LAURENTRJS: za. 19 u.; zo. 11.30 u. H. MOEDER GODS: 19 u.; zo. 10 u. WARMOND ST. MATTHIASKERK: za. 19 u.; zo. 9.00 en 10.30 u. WASSENAAR ST. WILLIBRORD: za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u. DE GOEDE HERDER: za. 17 u., zo. 10.30 u. ST. JOZEF: za. 19 u., zo. 9.30 en 11 WOUBRUGGE GOEDE HERDER: za. 19 u.; zo. 10 u. ZEVENHOVEN HEILIGE JOHAN NES GEBOORTE: za. 19 u. H. Mis; zo. 9 u. Stille Mis. 10.45 u. Hoogmis. ZOETERWOUDE-RIJNDIJK MEER BURGPAROCHIE: za. 19 u. Misvie ring; afwisselende koren; zo. 10 u. met wisselende koren, 11.30 u. met orgel en Volkszang. ZOETERWOUDE ST. JAN'S ONT HOOFDING: zo. 9.30 u. Hoogmis. CHR. DIENAARKERK: za. 19.00 Mis met zang; zo. 12 u. Doopviering. DE ZILK HEILIGE HARTKERK: za. 19 u.; zo. 10.30 u. LEIDEN Herv. Gemeenten: Hoog landse Kerk: 11.45 u. Oec. studenten- dienst. Oude Vestkerk: 10 u. ds. A. Alblas m.m.v. de Leldse Cantorij. Ma- rekerk: 10 u. ds. T. Poot, Woerden; 17 u. dr. S. Meijers. Maranathakerk: 10 u. ds. H. E. schouten. De Regen boog: 09.30 u. ds. H. Hortensius; 11.15 u. ds. Hortensius en past. J. A. A. v. Well. Bethlehemkerk: 10 u. in de Petrakerk, vie. drs. A. A. v.d. Wel. Be vrijdingskerk: 10 u. ds. A. Th. Kramer; 17 u. ds. H. E. Schouten. Vredeskerk: 10 u. mw. chr. Duhoux-Rueb, Wasse naar. Stevenshof: 11 u. dhr. C. Blok, kand. theol. Egllse Wallone: 10.30 u. prof. M. Spindler (Choeur). Acad. Zie kenhuis: 10.15 u. ds. L. Schokker, H.A. Dlaconessenhuis: 10.30 u. ds. H. B. v.h. Hof. Jeugdkapel: geen opgave. Petrakerk (zijzaal): dienst voor doven 10.30 u. ds. F. A. L. Franken, Zeist. LEIDEN Gereformeerde en andere Kerkgemeenschappen: Vredeskerk: 10 u. mw. Chr. Duhoux-Rueb. Petra kerk: 10 u. drs. A. A. v.d. Wel. Oude Vestkerk: 10 u. ds. A. Alblas m.m.v. de Leidse Cantorij. Maranathakerk: 10 u. ds. H. E. Schouten. Bevrijdings kerk: 10 u. ds. A. Th. Kramer; 17 u. ds. H. E. Schouten. Groenhoven: 10 u. ds. A. Verdoorn. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. G. C. den Hertog. Ge ref. Kerk Vrljgem.: 10 u. ds. P. Hout man; 17 u. ds. P. J. Trlmp. Doops- gez./Rem. Kerk: 10.30 u. ds. H. Weth- mar, R'dam. Bapt. Gem.: 10 u. ds. Agereek. Evang. Luth. Kerk: 10.15 u. ds. J. Mostert. Nieuw Apost. Kerk: 9.30 en 16 u. Evang. Gemeenschap: 9 u. ev. A. Plet; 10.30 u. ev. A. Jansen. Leger des Hells: 10 en 19 u. samen komsten. Zevende-Dag-Adventisten: zaterdag 10 u. bijbelstudie; 11 u. pre dikatie. Evangelie Centrum de Bethlehem kerk: 10 u. evang. J. P. H. Zijlstra. Zendingsgroep „Jeruel": 17 u. sa menkomst. Pinkstergemeente Oude Vest: 10 u. dhr. J. Eikerbout. AARLANDERVEEN Herv. Gem.: 10 u. ds. F. J. Boer, Alphen, gez.dienst Herv.kerk; 19 u. ds. J. B. Cats, Aals meer. Geref. Kerk: 10 u. ds. F. J. Boer, Alphen, gez.dienst Herv.kerk; 18.30 u. ds. F. J. Boer. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16 u. ds. G. Bilkes. TER AAR Herv. Gem.: 9.30 u. ds. P. J. Stam; 18.30 u. ds. A. Sterren burg, Rijsoord. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. G. J. Terlaak, Alphen; 18.30 u. ds. J. Bezemer, A'dam. ABBENES Herv. Gem.: 9.30 u. dhr. Hoffenaar, Voorhout. ALPHEN AAN DEN RIJN Herv. Ge meente: Opstandingskerk: 10 u. ds. H. Ommering; 18.30 u. ds. P. C. 't Hooft. Adventskerk: 10 u. ds. A. Jonkman; 18.30 u. ds. H. Ommering. Kruiskerk: 10 u. ds. P. C. 't Hooft. Geref. Kerk: Maranathakerk: 10 u. drs. P. Wilschut; 18.30 u. drs. H. P. de Goede, Waarder. Salvatorikerk: 10 u. ds. F. J. Boer; 18.30 u. drs. P. Wil schut. Bapt. Gem.: 10 en 18.30 u. ds. H. G. Koekkoek. Leger des Heils: 10 en 19 u. samenkomsten. Volle Evangelie Gem.: 10 u. dhr. A. v.d. Hoorn. ALPHEN NOORD (Herv./Geref. diensten) Goede Herder: 10 u. ds. R. H. Nieuwenhuis; 18.30 u. geen. De Bron: 9.15 u. ds. P. Taselaar; 10.30 u. ds. G. Mulder; 18.30 u. ds. F. Moll. Ashramcollege: 10 u. ds. F. Moll. Driehoorne: geen opgave. Herv. Gem. Sionskerk: 9.30 u. ds. C. den Boer, Bilthoven; 18.30 u. ds. J. Ouwendijk. Oudhoornseweg: 10 u. ds. H. J. ter Bals. BODEGRAVEN Herv. Gemeente: Dorpskerk: 10 u. ds. R. J. v.d. Hoef; 18.30 u. ds. H. Koudstaal, Baarn. Sal- vatorkerk: 10 u. ds. L. Terlouw; 18.30 u. ds. R. J. v.d. Hoef. Bethlehemkerk: 10 u. ds. C. v.d. Scheur; 18.30 u. ds. L. Terlouw. Geref. Kerk: 10 u. ds. Jaap Zijlstra, A'dam; 18.30 u. ds. L. J. Boeyinga, Abbekerk, ontmoetings- dienst. BOSKOOP Herv. Gemeente: Dorpskerk: 9.30 u. ds. K. J. Jansen, H.D.; 18.30 u. ds. P. Taselaar, Al phen. De Stek (Herv./Geref.): 9.30 u. ds. P. C. 't Hooft, Alphen. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. G. de Jong; 18.30 u. ds. P. Huisman, Zendingszondag. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30 u. ds. W. Dekker, Delfshaven; 18.30 u. ds. M. B. Heyting, Oude Wetering. Geref. Kerk: 10.30 u. ds. P. Huisman; 17 u. ds. G. de Jong, Boskoop. HOOGMADE Herv. Gem.: 10 u. ds. G. H. N. Germans, Sassenhelm. DE KAAG Herv. Gem.: 10 u. ds. Chr. Koldewijn. KATWIJK AAN DEN RIJN Herv. Gemeente: Dorpskerk: 10 u. ds. Z. de Graaf, H.D.; 18 u. ds. A. B. Sloof. Ontmoetlngskerk: 10 u. ds. A. B. Sloof, H.D.; 18.30 u. ds. Z. de Graaf. De Rank: 10 u. ds. H. Westera-Fran ke, dienst van Schrift en Tafel, VLOK. KATWIJK AAN ZEE Herv. Ge meente: Nieuwe Kerk: 10 u. ds. C. v.d. Berg; 18 u. ds. C. J. Sjollema. Oude Kerk: 10 u. ds. A. Christ; 18 u. ds. J. Vroegindewey. Ichtuskerk: 10 u. ds. W. H. B. ten Voorde; 18 u. ds. H. Visser. Pnlelkerk: 9.30 u. ds. H. Vis ser; 18 u. ds. D. Driebergen. Maranat hakerk: 10 u. ds. J. Boogaard; 18 u. ds. J. R. Volk. Kapel Overduin: 14.15 u. ds. A. Baas. Geref. Kerk: Open Hof: 9.30 u. ds. G. J. Mink; 17 u. ds. F. J. Boer, Alphen. Triumphator: 10 u. ds. P. v.d. Horst; 17 u. ds. G. J. Mink. Vredeskerk: 10 u. ds. J. van Bree- voort; 17 u. ds. P. v.d. Horst. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. D. Slag- KOUDEKERK AAN DEN RIJN Herv. Gem.: 10 u. ds. C. A. van 't Hof, Woubrugge, Oogstdlenst; 19 u. ds. J. R. Wolthaus, Zoeterwoude, gem.d. Ger. kerk. Geref. Kerk: 10 u/geen op gave; 19 u. ds. J. R. Wolthaus, Zoe terwoude, gez.d. Ger. kerk. LEIDERDORP (Herv./Geref. dien sten) Dorpskerk: 10 u. ds. G. Stege- man; 18.30 u. ds. Tj. Doesburg, dank dienst gewas en arbeid. Scheppings- kerk: 9 en 10.30 u. ds. J. J. v.d. Born, m.m.v. Cantorij. LEIMUIDEN Herv. Gem,: 9.30 u. ds. C. v.d. Kool. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. J. A. Schilt; 19 u. ds. C. v.d. Kooi. LISSE Herv. Gemeente: Dorps kerk: 10 u. ds. B. C. de Gelder. Pau- luskerk: 10 u. ds. J. Verdijk; 19 u. ds. B. C. de Gelder. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. E. Boswijk, H.A. Chr. Geref. Kerk: 10 en 16.30 u. ds. J. van Dijken. Geref. Gem.: 10 en 16 u. leesdien- sten. Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 10 en 19 u. ds. A. W. Vos. H.A. NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. Haltsma, Boskoop; 18.30 u. ds. W. J. J. Koelewljn, Krimpen a,d. IJs- sel. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. R. v.d. Weg. NIEUWVEEN Herv. Gem.: 9.30 en 18.30 u. ds. L. F. de Graaff. NIEUW VENNEP Herv. Gem.: 9.30 u. ds. D. Driebergen; 19 u. dhr. J. W. v.d. Kamp. Geref. Kerk: 9.30 u.mr. J. Reugebrink, L'dorp; 16.30 u. ds. J. D. Kraan. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. kand. G. Vos. NOORDWIJK Herv. Gemeente: Grote Kerk: 10 u. ds. W. v.d. Lee; 17 u. ds. v.d. Bergh; 19 u. ds. W. v.d. Lee. Kerk aan Zee: 10 u. ds. G. J. Ruitenburg. Buurtkerk: 10 u. ds. W. v.d. Lee. De Rank: 10 u. ds. M. A. Kuyt, Heilouw. Geref. Kerk: Hoofd straat (Buurtkerk): 10 u. ds. R. S. El- gersma; 17 u. ds. W. v.d. Lee. Vin- kenlaan: 10 u. ds. G. A. Scholte. Stichtingskerk: 9 u. ds. R. S. Elgers- ma. Sole Mio: 11 u. ds. E. E. Slofstra. NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.: 10 u. ds. A. v.d. Meij, gezinsdienst. De Zilk: geen. OEGSTGEEST (Herv./Geref. dien sten) Endegeest: 10 u. geen opgave. Mauritskerk: 10 u. ds. H. R. Plomp. Groene Kerkje: 10 u. ds. J. J. Koom- an. Pauluskerk: 10 u. ds. R. E. da Costa. Gemeentecentrum: 10.30 u. ds. L. H. v.d. Bilt, R'dam; 19 u. ds. K. Vegter. Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds. L. Schokker. Genootschap der Vrien den (Quakers): Alleen 1e zondag v.d. maand dienst om 10.30 u. Ned. Ge ref. Kerk: 8.45 en 16 u. ds. W. Janse, Oegstgeest (8.45 u. in Pauluskerk). OUDE EN NIEUWE WETERING Herv. Gem.: 9.30 u. ds. G. Zijl, gez.d. Ger.kerk. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. G. Zijl, gez.d. Ger.kerk; 17 u. ds. M. J. Aalders, Woubrugge. Remonstrantse Gem.: geen. RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.: 9.30 u. ds. H. Broer, Julianadorp; 19 u. drs. T. H. v.d. Hoeven. RIJNSBURG Herv. Gemeente: Grote Kerk: 9.30 u. ds. Wagter; 17 u. ds. Smaling. Bethelkerk: 9.30 u. jeugddienst. Geref. Kerk: Petrakerk: 9.30 u. ds. Cziria; 17 u. ds. Rlbberink. Immanuelkerk: 9 en 10.30 u. ds. Rlb berink; 17 u. ds. Verschoor. Maranat hakerk: 9.30 u. ds. Verschoor; 17 u. ds. Cziria. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. A. Stehouwer, Vlaardingen. SASSENHEIM Herv. Gem.: 9 en 10.30 u. ds. Vollebregt; 19 u. ds. Bie- winga. Geref. Kerk: 10 u. ds. K. E. Bras; 19 u. ds. R. W. Biewlnga, ge- comb.dienst Herv.kerk. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. M. Hogenbirk. Ned. Prot. Bond Sassenheim/Lisse: VALKENBURG Z.H. Herv. Gem.: 10 u. dr. C. Vermeulen; 18.30 u. ds. H. Gaasbeek, Zevenhulzen. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. S. Oegema, jeugd dienst; 18.30 u. drs. K. E. Bras, Sas senhelm. VOORHOUT Herv./Geref. Kerk: 10 u. ds. C. J. de Jong. VOORSCHOTEN Herv. Gem.: 10 u. ds. W. Blanken, oogstdlenst; 19 u. ds. B. Ledegang. Geref. Kerk: 10 u. ds. J. D. A. de Zwart; 19 u. ds. B. Ledegang In Herv. kerk. „Ontmoeting" (Herv./ Geref.): 10 u. ds. B. Ledegang. WARMOND Herv. Gem.: 10 u. ds. J. Muis. WASSENAAR Herv. Gemeente: Dorpskerk: 10 u. ds. R. Steenstra; 16.30 u. ds. C. N. van Dis. Kieviet- kerk, Samen-op-weg diensten: 10 u. ds. J. Visser. Messiaskerk: 10 u. mw. ds. I. C. Visser-Schroot. Dorpscen trum: 9.30-u. ds. G. H. Abma, Gouda. Geref. Kerk: Zijllaankerk: 10 en 19 u. ds. C. v.d. Woude. Klevietkerk, Sa- men-op-weg diensten: 10 u. ds. J. Visser. Ned. Prot. Bond: 10.30 u. ds. F. H. Fockema Andrea. WOUBRUGGE Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. de Haan, Zevenhoven; 18.30 u. ds. F. A. L. Franken, Zeist. Geref. Kerk: 9.30 u. drs. M. J. Aalders; 18.30 u. drs. G. Zijl. Ned. Prot. Bond: geen. ZEVENHOVEN Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. Boer, Benthuizen. Geref. Kerk: 9.30 u. dr. H. Bade; 19 u. dhr. M. Schreuder. ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 10 u. ds. Chr. J. Gall, Den Haag; 18.30 u. ds. J. Voordouw, 's-Gravenzande. Geref. Kerk: 10 en 18.30 u. drs. P. B. Buikema, H.A. dienstverlening ARTSEN Leiden: Groep 1: Tan, Janssen, Zwijnenburg, Meyer, R. van Leeuwen, Verhage, Marls, Groene- veld en De Ruiter, Van Schie: za. dr. J.H. de Ruiter, tel. 125096, zo. dr. M. Zwijnenburg, tel. 412166. Groep 2: Bergmeyer, Nering Bögel, Van Gent, Taytelbaum, Van Luyk, Klaassen, Rus, Kruis en E. de Lange: za. dr. H.J. Klaassen, tel. 213546, zo. dr. J. Rus tel. 132500. Groep 3: Pleiter, Lely, Smit, W. de Bruijne, J. de Bruijne, Stolk, Jurgens, Fogelberg en v.d. Muysenbergh: za. dr. W. de Bruijne, tel. 134345, zo. dr. J. de Bruijne, tel. 125245. Groep 4: Bénit, Horn, de Kanter, Lahr, Lodder, Nieuwenhuis, Van Rijn, Van Wingerden, J. Zaaijer en R. Zaaijer, J. de Kanter: za. dr. G. Bénit, tel. 720404, zo. dr. M. Hom, tel. 766123.. Groep 5: Jasperse, Wiersma, Crul, Kooyman, De Jong, Prince, Reinders, D. Hammerstein en A. Hammerstein: za. dr. J. Witpaard, tel. 217477, zo. dr. Harmsen tel. 769563. Oegstgeest: za. en zo. dr. J. de Haan, tel. 173994. Kaag - Ab- benes -Nieuw Vennep: tel. 02526- 72850. Leiderdorp: za. dr. Du Ry, tel. 891100 (spreekuur van 12.30 tot 13.00 uur op Vlaskamp 16), zo. dr. Van Velzen, tel. 891100 (spreekuur van 12.30 tot 13.00 uur op Florijn 10). Voorschoten: za. dr. Bloemen tel. 01717-5417, zo. dr. Schotanus 01717-2356. Warmond - Voorhout: za. en zo. dr. Lempers, 02522-10140. Noordwijk: za dr. Barnhoorn 01719- 12405 en zo. dr. Van der Lugt 01719- 12405. Katwijk - Rijnsburg - Val kenburg: Groep 1: F. Dijk, J.J.A. Henneman, J.H. ten Hove, J.A.J. Lod der, W.C.M. Meeuwlsse, J.A. Pool, I.J.W. Schonenberg: za. en zo. dr. J. ten Hove, 01718-13777. Groep 2: W. Bergman, H. van Duyn, L. van Duyn, H.M. Huetlng, H.C. Moolen- burgh, J. Timmers: za. en zo. dr. H. Hueting, 01718-29550. Groep 3: G. van Delft, E.C.M. Priester, R. Riet broek, A.J. Verhage, C.H. van der Water: za. en zo. dr. C. van der Wa ter, 01718-21818. Sassenheim: za. en zo. dr. J. van Riet, tel. 02522- 11777. Alkemade - Rijnsaterwou- de: za. en zo. dr. W. Beekhuis, 01712- 8202. Roelofarendsveen: Praktijk Saeys/van Mierlo/Roelen/Brock: za. en zo. dr. H. van Mierlo, 01713- 15289. Alphen: groep 1: za. dr. M. van der Steen, 01720-72738, zo. dr. Th. Eradus, 01720-72072; groep 2: za. dr. R. Zikel, 01720-31905, zo. dr. H. Rakers, 01720-45610; Groep 3: za. dr. M. van der Velden, 01720-38635, zo dr. H. Nobel. 01720-38635. Ha- zerswoude-Koudekerk: za. en zo. dr. J. Sprangers, 01714-3700. Benthui zen - Boskoop: za. en zo. dr. P.J. Bom, 01727-12136. Langeraar - Nieuwveen -Ter Aar - Woubrugge (za. 10.00 uur tot zo. 24.00 uur; altijd eerst bellen): za. en zo. dr. A. Ooms/W. Vreyling 01729-8104. Nieuwkoop - Noorden: za. en zo. dr. H. Brinkman, 01725-7930T. Voor dringende zaken spreekuur tussen 11.00 en 11.30 en tussen 17.00 en 17.30 uur. Hillegom: za. en zo. dr. J. van 't Westeinde, tel. 02520-15771. HOMEOPATHISCHE ARTSEN LEI DEN Waarneemregeling voor D. Koster, C. Juffermans en I. Cowan. De dienstdoende arts is te bereiken via de dokterstelefoon, tel. 071- 122222. TANDARTSEN Leiden - Leider dorp - Oegstgeest - Warmond: za. en zo. W. Kuiters, Hoge Rijndijk 38, Leiden, tel. 125215. Spreekuur om 13.00 uur. Zoeterwoude: dr. Freeke, tel. 410950/414547. Alke made - Leimuiden: eigen tandarts bellen voor 15.00 uur. Leidschen- dam: Voor spoedgevallen tel. 974491. Bollenstreek: za. en zo. Moesman, 02522-17037. Noordwijk: za. en zo. J.W. Coenraads Nederveen 01719- 17254. Katwijk: za. en zo. J. Moe renburg, 01718-25225. APOTHEKEN Leiden - Leiderdorp - Oegstgeest - Voorschoten: za. en zo. Apotheek Haven, Haven 18, Lei den, tel. 226085, Apotheek Carlina, Boerhaavepleln 21, tel. 176154, Apo theek Hofland, Thorbeckeweg 3, Voorschoten, tel. 762877. Alkema de: Apotheek Alkemade 01713-9100, open: zat 12-13, 17.30-18 u, zon feestdagen 12.30-13 en 17.30-18 u. Noordwijk - Katwijk - Rijnsburg: za. en zo. De Katwijkse Apotheek, Prin- cestraat 3, Katwijk, tel. 01718- 127755. Leidschendam: za. en zo. Apotheek Te Werve, H. Ravesteijn- plein 33, Rijswijk, tel. 992443. Noordwijkerhout: za. geopend van 9- 13. u. en van 17-18 u. en zo van 12- 13 u. en 17-18 u. Spoedrecepten tel. 3511 of dienstbel. Sassenheim: 02522-10169. WIJKVERPLEGING Leiden - Noordwijkerhout - De Zilk - Voor hout: tel. 071-122222. Bollen streek: Wijkverpleging Gezondheids centrum, tel. 02522-14147. Hille gom: Opgave via het antwoordappa raat, tel. 02520-16217. Leidschen dam: Kruisvereniging, tel. 070- 455300. Oegstgeest: Kruisvereniging, tel. 071-177444. DIERENARTSEN Leiden: za. en zo. R. Koster, Narcislaan 47, Voor schoten, tel. 01717-3836. Voor schoten - Leidschendam: eigen die renarts bellen. Bollenstreek: za. en zo. E Verschueren, tel. 01719-15305. Katwijk: Opgave via het antwoord apparaat, op zaterdag tussen 11.00 - 12.00 uur spreekuur bij dr. Snel. Muurling/Helder/Roest: za. en zo. G. Roest, tel. 890405. ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI ZEN LEIDEN Ongevallendienst elke dag Academisch Ziekenhuis be halve van dinsdag 13.00 u. tot woens dag 13.00 u. (Diaconessenhuis polikli nieken tel 155543, afdeling S.C.U. tel 175639) en van vrijdag 13.00 u. tot zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-zieken- De Geneeskundige Dienst Leiden is verhuisd van de Roodenburgerstraat In Leiden naar de Cronesteinkade 18a in Leiden. VERENIGING BESCHERMING ON GEBOREN KIND Hulpverlening bij ongewenste zwangerschap voor moe der en kind. Bel tel. 071-896309; 071- 897762; 033-620244 (dit laatste num mer is dag en nacht bereikbaar). BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN Diaconessenhuis: Bezoekuur dage lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van 18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet meer dan twee bezoekers per patiënt. Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling: dag. van 15.00-16.00 u. en van 18.30- 19.30 u. en van 19.30-21.00 u. alleen voor vaders. Kinderafdeling dag. 15.00-18.30 u. CCU (hartbewaking) dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00- 19.30 u. Intensieve verpleging: dag. van 14.00-14.30 u. en van 18.30- 19.00 u. Sport-Medisch Adviescen trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u. 'in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En degeest: Dl. en vr. 13.00-14.30 u.; zo. 11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer ste klasse: de gehele dag. Jelgers- makliniek: Jongerenteam: za. en zo. 14.00-17.00 u. Opname: werkdagen 16.45-17.45 u.; za. zo en feestdag. 10.00-11.30 en 14.00-16.30 u. Team A, C en D: dag. tot 21.00 u. met uit zondering van behandeltijden en etenstijden. Academisch Zieken huis: Voor alle patiënten (behalve kin deren) zijn de bezoekuren als volgt: Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30- 19.30 u. Avondbezoekuur afdeling verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae- maturenafdeling: voor ouders en fa milie is na overleg met patiënten doorlopend bezoek mogelijk. Bezoek aan ernstige patiënten: wanneer aan ernstige patiënten doorlopend be zoek wordt toegestaan kan de hoofd verpleegkundige hiervoor speciale kaarten verstrekken. Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen 15.15-17.00, babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak met het verpleegkundig hoofd. Bezoektij den kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen na overleg met verpleegkundig hoofd. Voor an dere bezoekers van kinderen: Keel-, neus- en oorheelkunde en neurologie: 14.15-15.00 en 18.30-19.30. Oogheel kunde en heelkunde: 14.15-15.00 en 18.30-19.00. Rijnoordziekenhuis: Dagelijks 14.30-15.15 u. en 18.30- 19.30 u. Extra bezoek hartbewaking: 11.00-11.30 u. Extra bezoek vaders kraamafdeling: 19.30-20.30 u. Kinder afdeling 15.00-15.30 u. alleen voor ouders 18.00-18.30 u. CENTRALE REGISTRATIE KINDER OPVANG (Koornbrugsteeg 2, 2311 EK Lelden, tel 254810.) Informatie over en aanmelden voor kinderop vang in Leiden. Geopend: ma t/m vr dag 9-12. ANTI-DISCRIMINATIE CENTRAAL MELDPUNT LEIDEN. Ketelboeter- steeg 10. Ma. t/m vr. telefonisch be reikbaar van 10.00 tot 16.00 via 071- 120903. Spreekuur ma. 13.00-15.00 en do. 18.80-20.30. LEIDSE RECHTSWINKEL Juri disch Adviesbureau, Ketelboeters- steeg 10, tel. 130775; afdeling belas- fingen: alleen op afspraak, klachten bureau: di. en do. i8.30-20.30, afde ling vreemdelingenrecht: ma. 13-15 en do. 18.30-20.30, afdeling vrouw: vr. 10-12. SOS Telefonische Hulpdienst Lei den e.o. Voor een gesprek van mens tot mens. Vertrouwelijk. Dag en nacht bereikbaar. Telefoonnummer achterop de telefoongids (071- 125202). BUREAU VOOR RECHTSHULP Herengracht 50, tel. 123942; spreeku ren ma. en di. 10.00-12.30 u., wo. 13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u. DIERENHULP- EN AMBULANCE DIENST Hulpverlening in Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Rijnsburg, Valkenburg, Voorschoten, Warmond en Zoeterwoude. Tel. 071-174141. BURGERRAADSLIEDEN Koren brugsteeg 2, tel. 143171 (kantooru ren). Spreekuren ma., di. en wo. 11.00-12.00 u., do. 18.30-20.00 u. GEZINSVERZORGING Stichting gezinsverzorging Leiden. Aanvragen hulp voor bejaarden en langdurige zieken en gezinsverzorging, Rem- brandtstraat 17, tel. 149441 (ma. t/m vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 u.). KINDER- EN JONGERENTELEFOON Dagelijks geopend van 16.00 tot 20.00 uur. Het nummer is 071- 120611. MAATSCHAPPELIJK WERK Stich ting Maatschappelijk Werk, Lange- gracht 1b, spreekuur ma. t/m vr. 9.00-10.00 en volgens afspraak, tel. 142144. Gezondheidscentrum Meren- wijk, spreekuur ma. 11.00-12.00 en do. 14.00-15.00, tel. 212195. Gezond heidscentrum Stevenshof, spreekuur do. 10.00-11.00, tel. 311506. Sector Noord: Herensingel 53, spreekuur ma. t/m vr. 9.00-10.00, tel. 146041. Sector Zuid: Morsweg 83, spreekuur ma. t/m vr. 9.00-10.00 en volgens af spraak, tel. 316167. Algemeen Maatschappelijk Werk in geval van directe noodsituaties 's nachts en in het weekeinde bereik baar onder nummer: 06-8212141. MELDLIJN AGRESSIE EN DISCRIMI NATIE HOMOSEXUALITEIT 071- 221008. zo. 20-24. RAAD VAN ARBEID Hoge Rijndijk 306, Leiden, tel 071-899375. Kantoor geopend ma. t/m vr. 9-12 u. 14-16 u. Telefonische informatie over kinder bijslag: 8-12 u. SOCIALE RAADSVROUW VOOR SCHOTEN Spreekuren: ma. 19.00- 20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30 u. Leid- seweg 33, Voorschoten. Tel. 3254. SP HULP- EN INFORMATIEDIENST Groenesteeg 33, Leiden. Tel. 071- 134640 of 071-144600. Hulp en infor matie op medisch, juridisch en milieu gebied, werk, sociale verzekering en huurkwesties. Spreekuur: elke don derdag van 20.00-21.00 u. STICHTING VRIJWILLIGERS CEN TRALE Pallasstraat 1, Alphen aan den Rijn. Tel. 01720-33033. Begelei ding en opvang van mensen, die om welke reden dan ook, tijdelijk hulp nodig hebben. Bovendien wordt infor matie verstrekt over andere mogelijk heden van hulpverlening en de be reikbaarheid daarvan. VRIJWILLIGERS CENTRALE Lan- gegracht 246a, Leiden. Tel. 149064. Dagelijks bereikbaar van 9.00-17.00 u. voor informatie over vrijwilligers werk en cursussen of een persoonlijk gesprek. MEIDENTELEFOON Tel: 071- 141616, bereikbaar maandag 18.30- 20.00, donderdag 19.00-22.00. WERKENDE JONGEREN Klach ten- en informatieuur Elke dinsdag avond van 17.00 tot 20.00 u. KWJ- kantoor Koppenhinksteeg 2, Leiden. Tel. 071-121139. Borstvoeding Begeleidingsgroep Leiden. Telefonische hulpdienst (voor praktische hulp en informatie): tel. 170083, 215332 of 312556. Zet jezelf niet buitenspel Nederland telt ruim 90.000 mensen met epilepsie. Is dat ook bij u deel van het leven? Praat mee. Word lid. INFORMATIE: (030) 52.35.78. Postbus 9587, 3506 GN Utrecht. EPILEPSIE VERENIGING NEDERLAND EPILEPSIE EN MAATSCHAPPIJ

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 14