Slotdebat over Granaria-affaire
vinnig afscheid van Smit-Kroes
Lubbers wijkt uit naar Catshuis
Extra staatssecretaris moet Kok meer tijd en macht geven
BINNENLAND
ËoidóeSowumt
WOENSDAG 1 NOVEMBER 1989 PAGINA
Hartstichting niet blij met zelftest cholesterol
UTRECHT In apotheken en drogisterijen is binnenkort een thuistest voor het meten
van cholesterol te koop. Volgens de importeur ervan, Eldi International in Leiderdorp,
gaat het om een simpele test die zekerheid biedt of iemand te veel cholesterol in het bloed
heeft. De Nederlandse Hartstichting is niet blij deze thuistest. Volgens directeur W. Stig-
gelbout kan er bij de mensen thuis ongerustheid ontstaan of juist een valse geruststelling.
De Hartstichting ziet liever dat de huisarts de cholesterolmeting begeleidt. Twee druppels
bloed moeten op een stripje worden gedrukt. Een membraan scheidt daar de bloedli
chaampjes van het plasma. In het plasma wordt het cholesterolgehalte gemeten en de
waarde daarvan is op een kleurkaartje af te lezen. Geeft het cholesterolgehalte een getal
van boven de zes aan, dan moet de test later nog tweemaal worden herhaald. Blijft het
gehalte hoog, dan raadt de fabrikant aan naar de huisarts te stappen. Het cholesterolgehal
te verschilt van dag tot dag, zegt Stiggelbout van de Nederlandse Hartstichting. „De pa
tiënt ziet een getal, maar wat moet hij daarmee? Dit soort zaken bevordert de gezondheids
zorg niet". Bovendien is te veel cholesterol maar één van de risicofactoren die tot hart- en
vaatziekten kunnen leiden. „Het brengt het risico met zich mee dat mensen straks zonder
eigenlijke reden medicijnen gaan gebruiken", vreest Stiggelbout. Drs. W. Suur van impor
teur Eldi vindt juist dat het beter is dat mensen met een te hoog gehalte nu opgespoord
kunnen worden, zodat latere (dure) ziekenhuisopname kan worden voorkomen. „En de
ervaring leert toch dat mensen graag zelf iets over hun gezondheid willen weten, zonder
dat ze daarvoor naar het ziekenhuis moeten".
Geen mankement
aan trams Amsterdam
AMSTERDAM Uitgebreid onder
zoek van het Gemeentelijk Vervoer
bedrijf (GVB) van Amsterdam heeft
geen mankementen aan het licht ge
bracht aan de 70 trams die gisteren
voor de zekerheid in de remise wer
den gehouden na een defect aan één
tram met een soortgelijke elektrische
installatie zondagavond. Door een de
fect aan de hoofdautomaat van het
betreffende tramstel ontstond kort
sluiting die een vonkenregen in de
cabine van de tram teweeg bracht.
Omdat de oorzaak van de vonkenre
gen maandag overdag nog niet was
gevonden, werd in de nacht van
maandag op dinsdag besloten de 70
trams uit veiligheidsoverwegingen
uit de roulatie te nemen.
Prijs voor betere
behandeling proefdieren
UTRECHT De prijs Alter
natieven voor Dierproeven
1989 van het ministerie van
welzijn, volksgezondheid en
cultuur is toegekend aan F.
Schlingmann. Hij werkt bij
Duphar bv. Schlingmann
kreeg de prijs voor zijn bijdra
gen aan de verbetering van de
levensomstandigheden van
proefdieren. Zo heeft hij bij
Duphar een centrale dieren-
bank opgericht waardoor het
gebruik van proefdieren ver
minderde. Ook heeft hij ont
werpen gemaakt voor een be
tere huisvesting van de dieren.
De prijs, een geldbedrag van
5.000 gulden, is vanmorgen
voor de derde maal uitgereikt.
DEN HAAG „Ik had
gelijk, maar ik heb het
niet kunnen krijgen". Met
deze zin, die sloeg op de
ontwikkelingen in de
Granaria-affaire, heeft
minister Smit-Kroes van
verkeer en waterstaat af
scheid genomen van de
landelijke politiek.
Slechts een paar dagen voor
de vermoedelijke beëdiging
van een nieuw kabinet moest
zij gisteren in de Tweede Ka
mer haar beleid in de roerige
Granaria-zaak verdedigen. Tot
verontwaardiging van diverse
kamerleden oefende zij daarbij
zware kritiek uit op de bere
keningen van de arbitrage
commissie, die uiteindelijk een
schadevergoeding van 9,6 mil
joen gulden voor het Rotter
damse veevoederbedrijf vast
stelde.
Het debat kreeg een vinnig
karakter door een heftige aan
varing tussen de minister en
haar partijgenoot Korthals.
Evenals vele andere kamerle
den had Korthals er bij de mi
nister op aangedrongen te ver
klaren hoe het kwam dat zij
aanvankelijk een schadever
goeding van vijf ton voor Gra-
naria becijferde, terwijl de ar
bitragecommissie op 9,6 mil
joen uitkwam. Smit-Kroes
haalde alle wapens uit de kast
om op de valreep haar beleid
nog te verdedigen. Zo citeerde
zij tot stomme verbazing van
de Kamer vrijmoedig uit een
brief over de berekeningen
van de arbitragecommissie die
zij enige tijd geleden nog als
vertrouwelijk stuk naar de
Kamer had gestuurd. Na deze
opening van zaken „eiste"
Smit-Kroes van Korthals dat
hij een oordeel gaf over de
vf-aag of de berekeningen van
het ministerie op redelijke
gronden tot stand waren geko
men. Deze weigerde dat tot
grote woede van de minister.
Het debat was de afronding
van een affaire die de Neder
landse binnenvaart bijna twee
jaar beheerst heeft. De parti
culiere schippers kwamen in
actie tegen een vergunning
voor Granaria om buiten de
beurs om met gecharterde
duwboten eigen vervoer te
verrichten. Aan een blokkade
van de Merwede vorig jaar
maakte Smit-Kroes een einde
door het volgende akkoord: de
schippers zouden hun acties
staken, Granaria zou afzien
van zijn vergunning en een ar
bitragecommissie zou de scha
de die het rijk aan het bedrijf
moest uitbetalen vaststellen.
Granaria ontving uiteindelijk
9,4 miljoen en de totale kosten
voor het rijk belopen ongeveer
10,5 miljoen gulden.
Muiderkert
verwoest
Brandweerlieden
nemen de
schade op bij
Muiderkerk in
Amsterdam-
Oost die gisterer
door een felle
brand is
getroffen. Van de
uit 1892
stammende kerk
zijn alleen d
toren en de
opstaande
muren overeind
gebleven. De
schade loopt in
de miljoenen. De
brand is
- waarschijnlijk
ontstaan bij
Hoge Duitse
onderscheiding
voor Miep Gies
DEN HAAG Miep Gies
krijgt een hoge onder
scheiding van de Bondsre
publiek Duitsland. Bonds
president Von Weiszacker
verleent Gies het Kruis
van Verdienste eerste klas
(officier) van de Bondsre
publiek Duitsland. Het is
de hoogste eerste onder
scheiding die een burger
uit het buitenland krijgen
kan.
Gies stond Anne Frank, haar
familie en de andere joden bij
toen zij zich aan de Prinsen
gracht 263 in Amsterdam ver
borgen hielden voor de nazi's.
Ze zegt erg blij te zijn met deze
„erkentelijkheid voor de men
selijkheid", juist door de Duit
sers. „Je kunt niet met de haat
blijven rondlopen, want haat
treft altijd jezelf. Je moet pro
beren anderen tot menselijke
gedachten te brengen en dat is
gelukt. De onderscheiding is
hiervoor een erkenning", al
dus Gies.
Er bestaat vooral waardering
voor de reizen die Gies naar
de Bondsrepubliek onder
neemt om daar vooral de jon
geren over haar ervaringen te
vertellen en de nagedachtenis
aan de slachtoffers levend te
houden. Verder zegt de Duitse
ambassade: „Zij heeft ondanks
haar ervaringen met Duitsers
het woord haat - zoals zijzelf
benadrukt - uit haar vocabu
laire geschrapt". Op die ma
nier heeft ze volgens een
woordvoerder veel aan de ver
zoening met Duitsland bijge
dragen.
De uitreiking van de onder
scheiding heeft vrijdag plaats
in de Duitse residentie in Den
Haag. Gies staat dan alweer op
het punt om opnieuw naar de
Bondsrepubliek af te reizen.
De belangstelling voor haar
verhaal is enorm. „Hun vaders
en grootvaders vertellen het
niet. Ze willen het verleden
grijpen. Zo werd ik opgebeld
door iemand van 30 uit Biele
feld. Die zei: ik wil naar Am
sterdam komen om u alleen
maar een hand te geven".
Luchtje scheppen
NOG ZEKER TWEE DAGEN NODIG VOOR POLSEN MINISTERSKANDIDATEN
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG 1 Zelfs als
CDA en PvdA vandaag
een oplossing zouden be
reiken, zijn er nog min
stens twee dagen nodig
voor het polsen van minis
terskandidaten. Is dat
achter de rug, dan moet
volgens de statuten van de
PvdA het PvdA-congres
nog bijeen komen om offi
cieel toestemming te ge
ven voor deelname van de
partij aan het nieuwe ka
binet. Dat zou dan zater
dag moeten gebeuren. Dit
betekent dat de regerings
ploeg niet eerder dan
maandag door de konin
gin kan worden beëdigd.
Bij de verdeling van de veer
tien ministersposten (zeven
voor het CDA en zeven voor
de PvdA) speelt uiteraard
ook de vraag welke politieke
kleur de staatssecretarissen
zullen krijgen een belangrij
ke rol. PvdA-leider Kok wil
niet eerder beginnen met het
aanzoeken van ministerskan
didaten dan nadat de politie
ke taart geheel is verdeeld.
Met de personele invulling
van de staatssecretariaten
behoeft overigens geen h^ast
te worden gemaakt. Het is in
het verleden vaak voorgeko
men dat staatssecretarissen
pas werden benoemd nadat
het nieuwe kabinet al aan de
slag was gegaan.
Formateur Lubbers resideer
de gisteren niet zoals gebrui
kelijk in het gebouw van de
Eerste Kamer maar in het
Catshuis. Daar ontving hij in
de ochtenduren Wim Kok en
's middags Bert de Vries.
Deze was vergezeld van
mede-onderhandelaar Elco
Brinkman, CDA-partijvoor-
zitter Wim van Velzen en
CDA-bestuurslid Jean Pen-
ders, die tevens leider is van
de Nederlandse christen-de
mocraten in het Europees
parlement. Het bezoek van
Penders aan het Catshuis
was voor politieke waarne
mers een verrassing. Ge
ruchten als zou hij één van
de kandidaten zijn voor het
ministerschap van defensie
konden echter niet worden
bevestigd. Pas aan het begin
van de avond gingen Kok en
De Vries samen, maar buiten
aanwezigheid van Lubbers,
in conclaaf. Tijdens een
maaltijd in een Haags restau
rant probeerden zij alsnog
hun wensen op elkaar af te
stemmen.
Naar verluidt is er inmiddels
wel overeenstemming be
reikt over het instellen van
een staatssecretaris voor be
grotingszaken, die de beoog
de minister van financiën
Wim Kok zal bijstaan. Dit
betekent dat op financiën
twee staatssecretarissen zul
len optreden, want de be
staande post van staatssecre
taris voor belastingaangele
genheden blijft in elk geval
gehandhaafd.
Verder zullen de huidige
staatssecretariaten op bin
nenlandse zaken (voor pro
vinciale en gemeentelijke fi
nanciën en gemeentelijke
herindelingen) en justitie
(gevangeniswezen en vreem
delingenbeleid) vervallen.
Ook het staatssecretariaat
voor het midden- en kleinbe
drijf, dat onder economische
zaken valt, zal verdwijnen.
'WAAKHOND' IN KABINET ONTLAST MINISTER FINANCIËN
DEN HAAG De minis
ter van financiën in het
kabinet Lubbers-III krijgt
vrijwel zeker versterking.
Waar zijn voorganger Ru-
ding grotendeels faalde,
moet Wim Kok met de
hulp van een staatssecre
taris voor begrotingszaken
proberen te gaan slagen:
het in de hand houden
van de uitgaven van de
overige ministers. Bijko
mend voordeel is dat Kok
straks niet hoeft om te ko
men in het werk en meer
tijd overhoudt om zich in
zijn rol van vice-premier
met algemene politiek te
bemoeien.
Formateur Lubbers zette giste
ren het licht op groen voor het
extra staatssecretariaat op fi
nanciën. Het voorstel kwam
dan ook uit eigen kring. CDA-
schatkistbewaker Onno Ru-
ding zélf opperde het idee eind
vorige maand tijdens een le
zing in Utrecht. De minister
van financiën zou zich met de
hulp van een begrotingsman
of -vrouw meer op zijn hoofd
taken kunnen concentreren,
aldus Ruding. „Maar", waar
schuwde hij toen, „het is de
vraag of deze constructie in de
wat vastgeroeste verhoudin
gen politiek haalbaar is".
Ruding had goede redenen om
in Utrecht zo'n proefballonne
tje op te laten. Het beheersen
van de overheidsuitgaven is
hem de afgelopen zeven jaar
een heidens karwei gebleken.
Zo vielen de totale uitgaven
van het rijk de afgelopen vier
jaar maar liefst 12,1 miljard
gulden hoger uit dan was ge
raamd; ongeveer evenveel als
de jaarbegroting van het mi
nisterie van volkshuisvesting
en milieubeheer. Bij zijn po
gingen de vakministers weer
op het rechte spoor te krijgen
moest Ruding meermalen bak
zeil halen. Ondanks alle af
spraken over een straffe be
grotingsdiscipline werd slechts
voor 5,5 miljard aan extra om
buigingen afgesprokën.
Tijdrovend
Het tijdrovende doorvlooien
van begrotingstukken, het op
sporen van overschrijdingen
en het vaak moeizaam onder-
bandelen met onwillige colle
ga's over compenserende be
zuinigingen zal Wim Kok vol
gens het voorstel van Lubbers
(en Ruding) straks mede kun
nen overlaten aan een aparte
'waakhond', een PvdA-staats-
secretaris begrotingszaken.
Deze bewindspersoon zou
toegang moeten krijgen tot de
vergaderingen van de minis
terraad, zoals in Groot-Brit-
tannië en Frankrijk overigens
als jaren gebruikelijk is. Zodra
één van de ministers een te
grote greep uit de staatskas
dreigt te doen, kunnen Kok en
zijn staatssecretaris dan met
vereende kracht op de rem
trappen.
De ambtenaren op het minis
terie van financiën zijn laai
end enthousiast over de poli
tieke ontwikkelingen van de
laatste dagen. De komst van
Wim Kok naar het departe
ment op het Lange Voorhout
betekent in hun visie sowieso
al dat het ministerie politiek
meer gewicht in de schaal kan
leggen dan onder de leiding
van Ruding. Kok is immers
niet alleen minister, maar ook
partijleider en vice-premier.
„Het zal voor Lubbers moeilij
ker worden om Kok te passe
ren. De verwachting is dat de
premier en de minister van fi
nanciën meer als team zullen
optreden, net als in de tijd van
Drees", aldus een ingewijde.
De komst van een extra staats
secretaris geeft het departe
ment nóg meer macht. „Deze
bewindsman kan al zijn tijd
gebruiken om collega vakmin-
sters in de touwen te houden".
In de PvdA-fractie wordt nog
met wat reserve tegen het ex
tra staatssecretariaat aangeke
ken. De vrees is dat er ruzies
ontstaan tussen Kok en zijn
eerste secondant. Ministers die
bij de staatssecretaris nul op
het rekest krijgen zouden im
mers vervolgens met een bede
om meer geld kunnen aan
kloppen bij Kok. „Als de mi
nister en begrotingsbewaker
niet één lijn trekken heb je de
poppetjes aan het dansen", al
dus een PvdA-kamerlid. „Dat
moet koste wat kost worden
voorkomen, want in zo'n geval
kan de staatssecretaris wel in
pakken".
Werkdruk
Tegenover dit risico staan ech
ter ook vele voordelen, die in
middels ook door de PvdA on
derkend worden. De afgelopen
week vroeg menig socialist
zich af of het werk op Finan
ciën niet al te veel tijd zou
opeisen van de eerste man van
de partij. Demissionair minis
ter Ruding gooide nog olie op
het vuur door onomwonden te
verklaren dat het minister
schap van financiën en het-
vice-premierschap niet te com
bineren zijn.
Gevreesd werd dat Kok op Fi
nanciën min of meer noodge
dwongen een aanpak al la Van
der Stee zou moeten volgen.
Deze minister maakte zich al
leen druk over begrotingso
verschrijdingen als de bedra
gen meer dan zeven nullen
telden. De vakministers had
den dat binnen de kortste ke
ren in de gaten en draaiden
voor extra uitgaven onder de
tien miljoen gulden hun hand
niet meer om. Gevolg was dat
de collectieve uitgaven binnen
de kortste keren uit de hand
liepen.
„En dat is wel het laatste waar
we op zitten te wachten",
meldt het eerdergenoemde
PvdA-kamerlid.
PAUL KOOPMAN
Kombrink:
Kok had geen
minister
moeten worden
DEN HAAG Het PvdA-ka
merlid Hans Kombrink vind
dat zijn fractieleider Wim Kol
zich niet als minister v
nanciën in het komende CDA
PvdA-kabinet beschikbaai
had moeten stellen. In een in
terview in Vrij Nederland vai
deze week zegt Kombrink da
het ministerschap van finan
ciën in combinatie met he
vice-premierschap een te zwa
re belasting vormt. „Ik ben he
voor een keer eens met Ru
ding", aldus de socialist. Ru
ding waarschuwde daar vorige
week voor.
Kombrink voegt daaraan toe
in het tweede kabinet-Van
Agt (toen Kombrink staatsse
cretaris van financiën was), te
hebben meegemaakt dat Joop
den Uyl als 'super-minister
van sociale zaken daar niet ii
slaagde. „Hij vocht voor de be
langen van zijn eigen departe
ment, maar verplaatste zich t
weinig in de noden van de an
dere bewindslieden". Kom
brink, die zelf vorige weel
zijn vertrek uit de Kamer aan
kondigde om wethouder ii
Rotterdam te worden, heeft
in de fractie dan ook voor g
pleit dat Kok fractievoorzitte
zou blijven.
Kombrink toont zich uiterma
te teleurgesteld over het fei
dat Kok hem niet benadert
heeft voor een ministerschap
bijvoorbeeld van financier
maar alleen voor de functi
van staatssecretaris van Euro
pese zaken. „Dat gesprek heef
twee minuten geduurd".
Volgens Kombrink klagei
verscheidene van zijn fractie
genoten over de afstandelijk
heid van Kok. Anders dan zijl
voorganger Den Uyl houd
Kok niet van informele tus
sendoortjes. „Hij is meer o
het doorspitten van dossier
gericht. Hij heeft een ander
stijl van leidinggeven. Ge
structureerden Geordende!
Maar ook afstandelijker".
Kombrink verwacht een wei
nig sprankelend kabinet. W
hebben nu een akkoord geslo
ten met een partij die op im
materieel terrein onze ideolo
gische tegenvoeter is.
wekt geen enthousiasme. Da
accepteer je gelaten".
machinist
Prins Claus heeft gisteren in Duitsland 'op de bok' gezeten van
de InterCityExpress. Hij joeg de trein, tegenhanger van de Fran
se TGV, naar een snelheid van 250 kilometer per uur. Dit is ove
rigens nog niet de top: de expresstrein haalt moeiteloos de 300
kilometer.
FOTO: ANP
Gestolen Rembrandt als „onderpand voor lening"
DEN HAAG De twee Hage
naars (27 en 30) die gisteren
voor de rechtbank terechtston
den wegens heling hadden de
hun toevertrouwde schilderij
en van Rembrandt en Van
Goyen „als onderpand voor
een lening" geaccepteerd. De
27-jarige had een bevriend
stelletje uit de financiële pro
blemen willen helpen en be
middeld bij een geldlening.
Dat de kostbare doeken waren
gestolen uit het depot van de
Rijksdienst Beeldende Kun
sten in de Kazernestraat in
Den Haag, daar zeiden ze niets
van te weten.
Volgens één van de advocaten
had zijn cliënt niet kunnen ge
loven dat het om een echte
Rembrandt ging. Officier van
justitie mr. R. Schimmel achtte
echter heling en uitlokking er
van bewezen en eiste straffen
van rèspectievelijk twaalf
maanden, waarvan vijf voor
waardelijk, en tien maanden,
waarvan de helft voorwaarde
lijk.
De kunstwereld schrok op
toen eind januari van dit jaar
bekend werd dat de schilderij
en „Man met baard" uit 1647
van Rembrandt en „Ijsver
maak" uit 1649 van Jan van
Goyen waren verdwenen. De
diefstal was tijdens een perio
dieke interne controle ontdekt.
Een 22-jarige administratieve
werkneemster van de Rijks
dienst bleek de schilderijtjes te
hebben meegenomen. Na haar
aanhouding kwam aan het
licht dat zij en haar vriend de
werken aan de twee Hage
naars hadden gegeven voor
4000 gulden. Met dat geld
moest een huurschuld worden
afgelost. Tijdens het verhoor
vertelde de vrouw dat zij van
hun bevriende bemiddelaar
had gehoord dat de oudste d
schilderijen zou doorverkoper
Daar wisten de twee gistere
echter niets van. Zij hielde
vol dat ze de 4000 gulden hac
den geleend met de bedoelin
dat ze na enkele maanden d
bedrag plus 50 procent rent
zouden terugontvangen. Daar
bij zouden zij de schilderije;
weer teruggeven.
Officier mr. Schimmel geloof
de geen woord van de verkla
ring van de Hagenaars. „J
mag aannemen dat mense;
met een huurschuld niet m<
een Rembrandt op de proppei
komen die op eerlijke wijze i
verkregen". De beide advoca
ten bepleitten vrijspraak, om
dat hier geen sprake was ge
weest van bewaring of h«
verborgen houden van d
schilderijen en het handele
uit winstbejag.
Uitspraak 14 november.
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags tusen 14.00 en 15.00 uur,
telefoonnummer 071 - 122248 en uw krant wordt nog dezelfde avond thuisbezorgd.
SUSKE EN WISKE SAGARMATHA
