£eidóc(3ou/UMit
DEN HAAG Een losse, op ba
sis van emotiès gemaakte opmer
king van directeur Arie van Eij-
den van Ajax vlak na het door
bommen geteisterde, maar nor
maal uitgespeelde duel met Feye-
noord, mocht typerend worden
genoemd voor de wijze waarop
Nederland heeft gereageerd op
het incident. „Moeten we de com
petitie dan maar een half jaar stil
leggen", was de volslagen buiten
de realiteit geplaalste, puur per
soonlijke vraag die Van Eijden in
de consternatie na afloop van de
voetbalwedstrijd liet opborrelen.
In de uren en dagen na het zoveelste
blijk van geestelijke labiliteit van een
zich voetbalsupporter noemend individu
gaven Jan en alleman hun visie op het
gebeurde: Waarbij ook de 'suggestie' van
Van Eijden serieus van commentaar
werd voorzien, met name door politici.
Juist dat feit was illustrerend voor de
moedeloosheid en wanhoop, waarmee
dit soort wandaden tegenwoordig al
wordt tegemoet getreden. Want het is
een herhaling van zetten na elk voorval,
hoe dramatisch ook, weer hele batterijen
deskundigen de revue te laten passeren
met hun visie. Aan hen te vragen hoe zij
denken het probleem op te lossen.
In één ding zijn ze het namelijk allemaal
héél erg eens: het is nooit helemaal op te
lossen. KNVB en overheid schuiven el
kaar het balletje toe, maar ontlopen hun
verantwoordelijkheid door zelfs geen se
rieuze poging te doen het kwaad aan de
wortel aan te pakken. Beide partijen
hebben overigens niet helemaal ongelijk
als ze stellen dat de oorzaak elders ligt.
De voetbalbond noemt het een maat
schappelijk probleem, waarvoor de over
heid maatregelen dient te nemen. Justi
tie stelt dat de organisator van de com
petitie ook voor de orde binnen de sta
dions dient te zorgen.
Rechter
Zo lang beide partijen elkaar niet in een
aanzet tot een oplossing hebben gevon
den, zal het een herhaling van zetten
blijven. Zeker als men zich voortdurend
bij het nemen van -initiatieven laat af
schrikken door aangekondigde acties
van supportersclubs, die zelfs niet
schroomden de rechter in te schakelen
om hun vermeende recht te halen. Dat
wil zeggen om er voor te zorgen dat de
door hén ernstig gekritiseerde voetbalpas
als een legitimatiepapier zou worden ge
bruikt. Waar die gasten het lef vandaan
halen, zou je zeggen.
Uitgerekend die 'sides' hebben in de
loop der jaren hun geloofwaardigheid te
vaak op het spel gezet om nu als serieu
ze partij te worden beschouwd bij de be
sprekingen of pasjes wellicht - even
tueel tot nader order - een bijdrage kun
nen leveren aan de pogingen tot indam
ming van het vandalisme te komen.
Vrijwel alle andere suggesties, waarvan
een groot aantal de voorbije dagen op
nieuw over het volk is uitgestort, hebben
het stadium van uitvoering nimmer be
reikt.
Waarbij een rapport van een willekeuri
ge voetballiefhebber in het oog sprong.
Een Amsterdams ex-bedrijfsleider van
een machinefabriek suggereerde zowel
politie als KNVB om op zijn minst eens
te overwegen de raddraaiers uit elkaar te
halen en verspreid in een stadion onder
te brengen. De man, vader van twee
zoons bij de politie, moet van zowel
Ajax als de voetbalbond nóg antwoord
krijgen. Ook dat is typerend voor de
gang van zaken rond het fenomeen voet
balvandalisme, overigens door menig
deskundige afgeschilderd als een overge
waardeerd probleem. Het euvel evenwel
bij voetbalvandalisme is dat de publici
teit, die de bedrijfstak voetbal normali-
tér al krijgt, zich bij incidenten vertaalt
in 'over-exposure'. Publiciteit is juist één
van de oogmerken van de bewuste be
volkingsgroep en toch storten alle media
zich desondanks weer als een groep jak
halzen op 'het item' zodra er weer ergens
een steen is gegooid of een bommetje is
ontploft. Waarmee overigens geenszins
gezegd wil zijn dat iedereen dan maar
ongemerkt en onbestraft zijn gang moet
gaan.
Nieuw lichtje
Zoals gezegd is er de afgelopen week
toch hier en daar een nieuw lichtje ge
worpen op het bekende fenomeen. Bij
voorbeeld door Wiel Veugelers. Hij is
psycholoog van huis uit en is verbonden
aan de afdeling pedagogiek van de Uni
versiteit van Amsterdam. Hij suggereert
het opsplitsen van de voetbalcompetitie
in twee afdelingen. Er zou één grote af
deling moeten komen waarin regionale
clubs tegen elkaar zouden moeten uitko
men. en een kleine super-league voor in
ternationaal spelende clubs als Ajax en
PSV. De nadruk moet, aldus Veugelers.
komen te liggen op een regionale voet
balcultuur die dan ontstaat en wordt
versterkt.
Studeerkamerwerk pur sang, want Veu
gelers' voorstel zou concreet betekenen
dat bijvoorbeeld FC Den Haag in één
competitie zou moeten uitkomen met
Rotterdamse clubs als Feyenoord, Spar
ta, Excelsior en SVV. Hetgeen niet al
leen een wel erg smalle sportieve basis
zou betekenen, maar tevens zou leiden
tot massale regionale verplaatsingen van
supporters of zich als zodanig afficheren
de figuren. Geen oplossing derhalve.
Wat dat betreft heeft Hein Roethof een
wellicht zinvoller suggestie. Het vroegere
PvdA-kamerlid en oud-voorzitter van de
Commissie Kleine Criminaliteit begint
zijn commentaar trouwens al even ken
merkend als veelbetekenend. „Er is zo
langzamerhand weinig zinnigs meer over
te zeggen hè", stelt hij vast. Om er op te
laten volgen: „Maar hoe staat het met
het drankmisbruik? Dat is volgens mij
nog steeds een belangrijke oorzaak van
vandalisme. Destijds werd drankmis
bruik een belangrijke factor genoemd,
maar je hoort er tegenwoordig niets
meer over".
Het uitbannen van supporters van be
zoekende clubs, het aanpassen van de
accommodaties met meer zitplaatsen en
meer en kleinere vakken, zwaarder straf
fen, verplichten tot schadevergoeding,
het zijn allemaal oude ideeèn, die gro
tendeels het stadium van voor-overleg
nog niet hebben verlaten. Een kwalijke
zaak. waar het fenomeen voetbalvanda
lisme binnenkort in ons land zijn twin
tigste verjaardag gaat vieren. In welk
'vrolijk' feest de Nederlandse vandalen
zo langzamerhand hun Britse collega's
een hand kunnen geven.
Dodelijke wijze
Zoals bekend staat Engeland nog steeds
te boek als het voetballand met de meest
agressieve fans, hetgeen niet alleen in
mei 1985 op dodelijke wijze werd aange
toond in het Heizeldrama met de 39 do
den, maar elke keer opnieuw bij een op
treden van het Engelse nationale elftal.
Onlangs nog in Stockholm en Chorzow.
Als gevolg van deze herhaling van zetten
vindt er nog steeds beraad plaats bij de
FIFA of de Britten wel kunnen deelne
men aan het toernooi om de wereldtitel
volgend jaar in Italië.
Er van uitgaande dat dit gewoon zal
worden toegestaan en nieuwe incidenten
de Britse regering niet zelf tot een uit
reisverbod voor de nationale voetbal
ploeg zal aanzetten, wordt er al geruime
tijd op gespeculeerd dat de ploeg van
Bobby Robson dan maar op Sicilié moet
worden gehuisvest. Dat is lekker ver weg
voor de Britse fans, wordt gezegd. En
mogelijk helpt de plaatselijk florerende
mania een handje bij de beteugeling van
potentieel geweld, denkt men er mis
schien meteen bij. Moet Nederland dan
maar naar Sardinië? Of Capri? Ook geen
oplossing!
Afstanden zijn voor voetbalsupporters
tegenwoordig geen enkel probleem meer.
Zeker niet nu inmiddels uitgerekend in
het Albion is komen vast te staan dat de
raddraaiers bepaald niet alleen maar
jongeren zijn die uit gebroken gezinnen
van de mindere milieus stammen en dus
geen cent te makken hebben. Typerend
was het ooit op de Britse televisie uitge
zonden interview met een keurige, frêle
gebouwde kantoorklerk, die elke dag met
bolhoed en paraplu naar de City toog
om zich in het weekeinde om te turnen
tot hooligan pur sang met punk-kapsel,
stiletto en een schittering van moordda
digheid achter de brilleglazen.
Chimpansees
Op dezelfde lijn zit de Utrechtse onder
zoeker Otto Adang, die drie jaar lang in
het betaalde voetbal heeft rondgelopen
met microfoon en opneem-apparaat. Uit
zijn interpretatie van wat hij aan gege
vens verzamelde blijkt dat vandalisme
gewoon ontstaat 'omdat het leuk is'.
„Jongeren doen het voor de lol en de
spanning", zegt hij. „Ik denk dat ieder
een het leuk vindt. Veel mensen vinden
een rel leuk en spannend. Iedereen komt
z'n huis uit als er in de straat brand is,
we kijken allemaal om de hoek als de
Mobiele Eenheid optreedt. Zelfs politiea
genten hebben geen enkele moeite om in
een oefensituatie als nepsupporter de
collega's het bloed onder de nagels van
daan te halen".
Adang is etholoog en promoveerde
eerder op experimenteergedrag van
chimpansees. „Ik zie in dit onderzoek
overeenkomsten met het gedrag van
chimpansees", zegt Adang. „Sociologen
zijn altijd geneigd te kijken naar de oor
zakelijke kant van de zaak. Waardoor
komt het? Wij biologen kijken meer
naar de functionele kant Wat voor nut
heeft een bepaald gedrag? Bij chimpan
sees zie je dat pesten duidelijk een ver
kenningsgedrag is. In groepsverband tes
ten ze wat ze kunnen maken en wat niet.
Dat zie ik bij voetbalsupporters ook ge
beuren. Verder is het rellen-maken ook
een kwestie van prestige verwerven. Je
wilt je positie binnen de groep verster
ken door stoer te doen. Alleen is het gro
te verschil tussen het gedrag van chim
pansees en voetbalsupporters dat sup
porters zich daarvoor tot de andere
groep richten en chimpansees dat binnen
de eigen groep afhandelen".
Otto Adang heeft overigens direct vanuit
de praktijk méér saillante zaken kunnen
vaststellen. Hij zegt te hebben gesigna
leerd dat bepaalde besluiten gewoon niet
worden uitgevoerd. „Controle kost
geld", geeft hij als simpele reden aan
voor het niet opvolgen van bepaalde
vandalisme-beperkende voorschriften.
Er wordt, stelt hij, niet overal gefouil
leerd, en als het al gebeurt wordt het niet
goed gedaan. Adang heeft bovendien
vastgesteld dat het politie-optreden vrij
wel altijd te laat komt. Nu wordt er pas
ingegrepen als er een strafbaar feit is ge
pleegd. „Politie moet al eerder corrige
ren", meent hij.
Medio volgende maand dient het voet
balduel Nederland-Finland te worden af
gewerkt in het stadion Fcijenoord in
Rotterdam. Het nieuwe sectiebestuur
heeft vorige week bij het officiële aantre
den verklaard dit laatste WK-kwalifika-
tieduel te omgeven met alle mogelijke
veiligheidsmaatregelen. Lege tribunevak
ken, fouilleren, netten achter de doelen
en pelotons ME zullen dit niet eens als
risico-duel te boek staande treffen met
de Scandinaviërs een macaber aanzien
geven. Alles is er op gericht te voorko
men dat van de door goedwillenden als
Oranjefeest te beschouwen krachtmeting
net als van Ajax-Feyenoord televisie
beelden de wereld over gaan waarop
weer eens de reputatie van de Neder
landse hooligan wordt getoond. En be
vestigd.
Het is inmiddels ongeveer twee jaar ge
leden dat een als sinaasappel ogende, de
Kuip binnengesmokkelde bom uit Oss
het Oranjeteam bijna de plaats bij het
EK in West-Duitsland kostte. De rook
wolk rond dat incident is al lang geleden
opgetrokken en de klap van de explosie
verklonken. Maar de nagalm van dat
projectiel heeft nog lang doorgedreund.
De echo was afgelopen weekeinde in De
Meer wéér te horen. Er hoeft maar weer
één dwaas door de mazen van het net te
slippen
Er zijn veel mensen die het helemaal
niet erg zullen vinden als het Nederland
se voetbalelftal er straks in Italië hele
maal niet bij zal zijn. Die er ook geen
moment van wakker zullen liggen als,
zoals Ajax-man Arie van Eijden zich on
nadenkend liet ontvallen, de competitie
een half jaar wordt stilgezet. Hoewel je
je wel kunt afvragen waar de aandacht
van de relschoppers zich dan op zal rich
ten.
FRANK WERKMAN
Twee voorbeelden
van vandalisme in
beeld. Boven:
Ajax en
Feyenoord
voetballen op
zondag 22 oktober
1989 rustig
verder, terwijl de
ME het vak met
Rotterdamse
supporters
schoonveegt na
twee bom
explosies.
Hiernaast:
doelman Andreas
Charitou zit op
29 oktober 1987
wat versuft ter
neer nadat een
inwoner van Oss
een bom in het
strafschopgebied
van Cyprus heeft
gegooid.
FOTO'S: ANP
