3 Gerard Walschap paarde tederheid aan weerbaarheid Duitse thriller in sneltreinvaart Nederlandse strip draait internationaal mee MERKEN Rushdie spreekt misleiding tegen CDA Leidschendam: vierde wethouder is noodzakelijk TOP poggen bruynzeel nnhlffl Liszt-vertolking van Pace Leidse Courant: voor meer dan nieuws alleen. Een krant voor u! KUNST/RTV CeidócSouAont DONDERDAG 26 OKTOBER 1989 PAGIN1 Geboortehuis Bernard Shaw wordt museum DUBLIN Het geboortehuis van de Ierse toneelschrijver George Bernard Shaw in Dublin wordt een museum. Het acht kamers tellende huis in Synge Street is hier toe voor een bedrag van 100.000 Ierse ponden (onge veer 325.000 gulden) opge kocht door de Shaw Birthpla ce Museum Trust. Het huis zal worden gerestaureerd en ingericht zoals het er uit zag toen Shaw er in 1856 «het le venslicht zag. LONDEN De Britse au teur Salman Rushdie spreekt tegen dat hij zijn uitgever Penguin heeft misleid over de gevolgen die zijn roman De Dui velsverzen zou kunnen hebben op de moslimwe reld. In een ingezonden brief in The Independent noemt Rush die deze suggestie woensdag een „aperte leugen". Het dag blad bracht afgelopen zaterdag een artikel over Penguin-top- man Peter Mayer. Deze ver klaarde daarin onder meer dat hem na lezing van de roman „de religieuze tijdbom die daarin aanwezig was ontging". Rushdie zou van Penguin tot tweemaal toe de vraag hebben gekregen, wat het beruchte hoofdstuk Mahound precies betekende, „maar hij leek vreemd genoeg niet bereid tot een toelichting en zei dat het hoofdstuk niet van belang was voor de plot", aldus de krant. „De suggestie dat ik Viking Penguin heb misleid is geheel onterecht en onder de huidige omstandigheden kwetsend," aldus de auteur die nu al acht maanden is ondergedoken na het dreigement van wijlen ay atollah Khomeini van Iran om hem te vermoorden wegens zijn door veel moslims als hei ligschennis ervaren roman. Het dreigement strekte zich uit tot zijn uitgever en volgens The Independent zag Mayer zich gedwongen om ook enige tijd naar een onderduikadres te verhuizen. VLAAMSE ROMANCIER BLEEF GETEKEND DOOR CONFLICT MET KERK ANTWERPEN On danks zijn hoge leeftijd - hij werd op 9 juli 91 - zal het overlijden van Gerard Walschap toch nog veel mensen verrast hebben. Hij verscheen immers al tijd als een krasse, weer bare figuur die nog niets had ingeboet van zijn strijdlustigheid en zijn vi taliteit. Vorig jaar werd hij, bij zijn negentigste verjaardag, nog uitbundig gevierd in zijn Brabantse geboortedorp Londerzeel. In het begin van dit jaar gaf de naar zijn beroemdste roman 'Houtekiet' (1939) genoemde Antwerpse uitgeverij nog zijn 'Autobiografie van mijn vader' __uit, waarin hij, voor de laatste ^Jnaal, afrekende met zijn ka- Tholieke opvoeding in de per soon van zijn strenge vader. Walschap bleef zijn hele leven de hevige idealist en propa gandist die hij in zijn jeugd en jonge mannenjaren was ge weest. Door de vijandigheid van de kerkelijke overheid en een deel van de geestelijkheid tegenover zijn eerste grote vrijmoedige romans uit de ja ren dertig, keerde de schrijver zijn vurig katholiek geloof om in een felle vrijzinnigheid, een idealistisch engagement ten gunste van een 'heidense', vrije moraal („Ik was de eerste 'pornograaf' van de Vlaamse literatuur") en een ongeremd uitleven van natdurlijke drif ten. Anderzijds hield hij heel zijn later leven nog sentimenteel vast aan bepaalde bekoorlijk heden van de kerkelijke litur gie. Zo zei hij eens, in een in terview: „Als mijn vrouw de zondagsmis bijwoont via radio en TV heb ik de gewoonte het Gregoriaans mee te zingen. Dat kan nu niet meer (de li turgische 'hervorming' kwam toen op gang). Waarom al dat moois afbreken?". Zijn anti godsdienstige agressiviteit werd soms ook verzacht door een aangeboren tederheid en voorliefde voor kinderen en kleine mensen, zoals in 'Het kleine meisje en ik'. Zijn god vruchtige vrouw, Georgette Theunissen, was voor Gerard toch een blijvende band met de Kerk en de godsdienst. Gerard Jacob Lode wijk Wal schap werd in het landelijke Londerzeel in Noordwest-Bra bant geboren op 9 juli 1898. Hij studeerde aan het Klein Semi narie in Hoogstraten en bij de missionarissen van het Heilig Hart te Asse, waarna hij enke le jaren in dezelfde orde te Leuven wijsbegeerte studeer de. Zijn grote droom was mis sionaris worden.... Nadien zet te hij zijn priesterstudies stop en werd redacteur bij het Ant werpse weekblad 'Het Vlaam- sche Land'. Andere weg Met zijn eerste werken, enkele dichtbundels, met name 'Lie deren van Leed' en toneel stukken, wilde hij reageren te gen het naturalistisch toneel. Zijn eerste verhalend werk, 'Waldo' (1928), sluit nog aan bij zijn gevoelige, religieuze poë zie. Als medewerker aan het weekblad 'Hoger Leven', een uitgave van de Norbertijnen in Averbode, reageerde hij heftig tegen het Vlaamse regionalis me, dat hij „gestreuvels en ge- timmermans" noemde... Door zijn kritieken maakte hij zich Archieffoto van Gerard Walschap, gemaakt in 1987, toen hij ere doctor werd aan de Vrije Universiteit van Brussel ^CTO: belga vele vijanden in katholieke kringen. Als protest tegen de valse sentimentaliteit die hem in veel werken van toen er gerde, sloeg hij een heel ande re en eigenzinnige weg in met zijn eerste grote roman 'Ade laide' (1929). De kritiek be groette het boek met enthou siasme, terwijl Walschaps gro te vriend, priester-dichter Jan Hammenecker, het in zijn ka chel verbrandde! Tegelijk for muleerde hij zijn theorie over de roman, als een soort mani fest van de 'Nieuwe Zakelijk heid'. Met 'Eric' (1931) en 'Car- la' (1933) vulde hij 'Adelaide' aan tot een trilogie, die in 1939 in haar geheel verscheen on der de titel 'De Familie Root- hooft' (1939). Een groot deel van zijn pu bliek had zich ondertussen van hem afgekeerd. Walschap ging verbeten voort op de in geslagen weg en koos voor de natuurlijk-primaire, menselij ke waarden als grondslag voor zijn volgende romans: 'Trou wen' (1933), 'Celibaat' (1934) en 'Een mens van goeden wil' (1936). Zijn ongeloof haalde meer en meer de bovenhand, o.m. in 'Sibylle' (1938) en voor 'Houtekiet' (1939). Algemeen wordt dit boek beschouwd als zijn meesterwerk. Naar zijn ei- Crisis Van zijn geloofscrisis legde hij getuigenis af in 'Bejegening van Christus' en in het pam flet 'Vaarwel dan', beide uit 1940. In de oorlogsjaren publi ceerde hij o.m. 'De wereld van Soo Moereman' (1941) en 'Ge nezing door aspirine' (1943). In 'Zuster Virgilia' (1951) vertel de hij het leven van een een voudige heilige zuster en dat van haar ongelovige broer. 'Oproer in Kongo' (1953) was zijn enige koloniale roman. Walschap ontving een hele reeks literaire prijzen, die al begon in 1937 met de driejaar lijkse staatsprijs voor proza voor 'Trouwen'. In 1965 kreeg hij de Stijn Streuvelsprijs voor de roman en in september 1968 viel hem de hoogste lite raire onderscheiding in de Lage Landen, de Prijs der Ne derlandse Letteren, ten deel. Hij ontving de prijs uit handen van koningin Juliana in Den Haag. Al was Walschap zowat de kampioen van de 'morele emancipatie' en van de eroti sche vrijmoedigheid in de Vlaamse literatuur, toch erger de hij zich in zijn latere jaren aan een overdaad van seks in de literatuur. Wie met hem sprak werd ontroerd door de oprechtheid en de menselijk heid van zijn gevoelens: „Ik heb geen angst voor de dood. Ik verlang ernaar", zei hij toen hij 75 werd. „Ik ben alleen bang voor de aftakeling. Ik hoop gezond en fit te sterven, dat is mijn verlangen". Die wens is ruimschoots in vervul ling gegaan. SAMENWERKING OP NEDERLAND 1 KRIJGT VORM Paul David (Peter Sattman, rechts) is met Mushaake (Herman Lause, links) te laat ter plaatsen i zijn vriend Felix (Christian Berkel) te redden. foto: w over samenwerking werd dui delijk dat zowel de KRO als de VARA belangstelling hadden serie. Wij hebben t De Bastaard. Driedelige thriller. NCRV, VARA, KRO-televisie. Neder land 1 om 22.45 uur. Donderdag. HILVERSUM De aan gekondigde samenwer king tussen de omroepen op Nederland 1 krijgt langzaam een steeds vas tere vorm. Hoewel ze niet aan eikaars identiteitsge bonden programma's zul len komen, blijven er op andere gebieden genoeg mogelijkheden over. Anita Meyer is daarvan een voorbeeld. Behalve dat haar recordbrekende concertserie in Ahoy' door NCRV, KRO en VARA op het scherm wordt gebracht, is zij in het voorjaar van 1990 bij de drie omroepen te zien in „Anita The Kids of a United Europe", twaalf afleveringen waarin telkens kinderen uit één Europees land centraal staan. Maar ook bij andere onder werpen is van een zekere inte gratie sprake. Zo starten KRO, VARA en NCRV donderdag met de drie-delige thriller „De Bastaard" en krijgt het Neder landse kijkpubliek eindelijk waar ze al jaren naar verlangt, namelijk een horizontaal-ge- programmeerde reeks, die geen drie weken, maar drie dagen in beslag neemt. Het was in eerste instantie de NCRV die een claim had ge legd op deze Duitse thriller. Kees Vink van NCRV-filmza- ken: „Tijdens de gesprekken voor de serie. Wij hebben toen besloten de kosten te delen en de reeks gezamenlijk aan te kopen. Maar of dit de eerste serie in een lange reeks is, kan ik niet zeggen. We zijn wel op zoek naar produkten die we in de gezamenlijkheid kunnen brengen. Als deze goed valt, zal het in de toekomst wat ge makkelijker zijn om samen te werken, maar het is nog even afwachten. Ik denk dat de bes te indicatie daarvoor de kijk cijfers zijn. Hoewel de reeks laat op de avond wordt uitge zonden, moet hij toch een mil joen kijkers kunnen trekken". Goede avond „De donderdag is een goede avond om deze serie te starten. De VARA zit dan tegenover de AVRO. En ik moet zeggen dat laatstgenoemde zijn avond niet zo sterk heeft ingedeeld. Wie eenmaal het eerste deel heeft gezien, zal ook de afloop willen weten. Het moet dus mogelijk zijn om de twee an dere delen langs de TROS en Veronica te trekken". Volgens Kees Vink was de claim indertijd een heel be wuste keuze. „We wilden eens iets anders dan een Ameri kaanse of Engelse serie. In Duitsland worden ook heel goede produkties afgeleverd. We wilden echter geen Duitse krimi in het verlengde van bijvoorbeeld „Tatort". Ik ben benieuwd hoe de mensen rea geren. Volgens mij is de kij] best geïnteresseerd in een p duktie als „De Bastaard", dat wij hem zagen zitten, kc omdat het een beschaafde 1 mi is. Er zitten geen ecl wreedheden in, het bl< vloeit niet rijkelijk en wordt sterk in geacteerd". „De Bastaard" is een serie 1988 naar een boek van Mi fred Purzer. Het verhaal spt in op een actueel thema nan lijk de computercriminalit Hoofdrolspeler Paul Da\ bedenker van computerspel tjes en bovendien een comj terfreak, die in het verled samen met zijn vriend Fa wat systemen op succesvo wijze heeft weten te krak krijgt te maken met een rl daadorganisatie. Op scherm ontspint zich een v haal dat raakvlakken vertcJ met de realiteit, maar waal genoeg fantasie is verwei om slapeloze nachten te v| mijden. HANS Pil DEN HAAG „De strip gaat een mooie toekomst tegemoet. Zij ontdoet zich van haar pubertijd en wordt volwassen. De nieu we vormen, waar begin jaren tachtig zo naar ge zocht werd, zijn er". Dit zegt T. Schuringa, voorzit ter van het Stripschap, aan de vooravond van de Stripdrie- daagse, die morgen begint in het Congresgebouw in Den Haag. Toch hangen er volgens Schuringa nog „enkele donke re wolken" boven stripland. Hij wijst op het wegvallen van publikatiemogelijken door de opheffing van de stripbladen „Titanic" en „Wordt Ver volgd". Ook de moeilijke situa tie waarin de andere bladen zich bevinden, zijn een bedrei ging voor de toekomstige le venskansen van de Neder landse strips. „Bovendien zijn goede strips vaak alleen maar te koop in achteraf gelegen speciaalza ken. Volwassen stripverhalen - en daarmee bedoel ik niet „Suske en Wiske" en de ver haaltjes die bij de sigarenhan- del te koop zijn - moeten óók verkrijgbaar zijn in boekhan dels". Een stripverhaal is volgens Schuringa, net als een film, een samenspel tussen verhaal en beeld. De Strip-drie-daagse met als thema „Wisselend be wolkt" schenkt dit jaar aan dacht aan de „verhaalkant", de „wolkjes" in het stripver haal. „Het herhaal van de strip raakt wel eens onderbelicht, terwijl een goed stripverhaal zich kenmerkt doordat teke ningen en verhaal op elkaar zijn afgestemd", aldus Schu ringa. Hij vindt Nederland een goed stripland. „Nederlandse strips worden veelvuldig in het bui tenland verkocht en geprezen om de uitstekende kwaliteit." Een van deze successen is „Sjef van Oekel" van Theo van den Boogaard, aan wie dit jaar de Stripschapprijs wérd toegekend. In Frankrijk, waar Van Oekel „Leon la Terreur" heet, halen de albums een op lage van circa 20.000. Verder verschijnt deze strip in de Bondsrepubliek Duitsland, Spanje en Groot-Brittannië. De meeste in Nederland ver schijnende beeldverhalen zijn volgens Schuringa van goede kwaliteit. „De strips richten zich in tegenstelling tot vroe ger steeds meer op een vol wassen publiek". De stripro- mans (stripverhalen in boek vorm) komen meer in trek bij de lezers, terwijl stripbladen en -albums daarentegen ter rein verliezen. Volgens Schuringa zijn de te kenaars die dit jaar zijn geno mineerd voor het beste Neder landse album voorbeelden van goede Nederlandse stripma kers. De duo's E. Heuvel/M. Lodewijk, R. Windig/E. de Jong en D. Matena (zowel te kenaar als schrijver) zijn de kanshebbers op de prijs. „Zij behoren zeker tot de top van de Nederlandse stripmakers. Er is geen gebrek aan stripta lent, alleen de gelegenheid om zich verder te ontwikkelen is helaas beperkt", zegt Schurin ga. „De laatste jaren is het strip verhaal volwassen geworden. Enkele jaren geleden zochten stripmakers naar nieuwe vor men. Ze experimenteerden met tekeningen en technieken die niet strookten met de tijd geest. Erotiek trad in de strip veelvuldig op de voorgrond. Nu is dat anders. Erotiek ver vult nog steeds een functie in het verhaal, maar niet meer de hoofdrol", zo zegt Schuringa. In tegenstelling tot vooraf gaande jaren zal het strip- weekeinde zich dit jaar richten op een breed publiek. Het vijf tig-jarig bestaan van „Batman" wordt uitbundig gevierd. Be halve een overzichtstentoon stelling van deze Gemaskerde Kruisvaarder zal er ook een Batman-film uit 1966 te zien zijn. Schuringa hoopt dat dit jaar 20.000 bezoekers naar de Strip drie-daagse komen. „Het eve nement moet zich niet alleen richten op liefhebbers, verza melaars en uitgevers, maar moet ook de serieuze strips on der de aandacht van een breed publiek brengen". LEIDSCHENDAM Alle fractievoorzitters keken gisteren tijdens de alge mene beschouwingen te rug op de resultaten van de (bijna) afgelopen raads periode. M. van der Meule (PvdA) kreeg het even met burgemeester W. de Vreeze aan de stok over het emancipatiebeleid dat vólgens hem nog wat strakker kon. Met het oog op de groeikern- status was hij echter hoopvol gestemd. De burgemeester duldde echter hierop geen kri tiek omdat de problemen naar hij zei „uit en te na" in de commissie algemeen bestuur lijke aangelegenheden waren besproken en het beleid steeds de goedkeuring van de fracties had. Van de kant van het CDA werd opgemerkt dat gezien de belangrijke ontwikkelingen die Leidschendam met onder meer Leizo en Forepark te wachten staat bij de komende collegevorming het wettelijke aantal van vier wethouders nodig is. Bruijnzeels (CDA) zei dat zijn fractie vasthield aan voortzetting van de reductie regeling. B en W hebben voortzetting waarbij energie gebruikers jaarlijks geld van de overwinst van het Energie bedrijf terugkregen al afgewe zen. Nu het algemeen verzorgings tehuis in een impasse is ge raakt wil het CDA dat aan de behoefte kan worden tegemoet gekomen door aanpassing van de reeds bestaande ouderen huisvesting. Ch. Corver (VVD) begon met de wens uit te spre ken om bij de komende ge meenteraadsverkiezingen een afspiegelingscollege te vor men. Een pikante zin, gezien de geruchten dat CDA en PvdA komend vooijaar buiten het college willen houden. De volgens burgemeester De Vreeze „politieke schermutse lingen" in het verloop van de vergadering wezen daar trou wens ook op. De VVD'er zei over de groeiende betrokken heid van de burgerij bij aller lei zaken dat Leidschendam- mers zich beginnen te realise ren dat hun gemeente niet langer een dorp is maar onder deel van een grote stad. Vol gens de VVD komt er lijn in de aanpak van het stedebouw kundig probleem in het cen trum. Samenwerking met een projectontwikkelaar biedt uit zicht op een gunstig resultaat. Voor Gemeentebelangen zijn een derde en op langere ter mijn wellicht een vierde oe ververbinding, gekoppeld aan een goed openbaar vervoer, belangrijke aandachtspunten. Gemeentebelangen, CDA en D66 en ook wethouder Vol- muller van openbare werken vonden dat het PvdA'Voorstel van doortrekking van HTM- lijn 3 naar het oude centrum en Leizo en Forepark het overwegen waard is. D. Meul- dijk (D66) verweet het college een gebrek aan initiatieven in het milieubeleid dat „landelijk een speerpunt is geworden". Wethouder Volmuller ant woordde dat er tal van initia tieven zijn die stap voor stap| zullen worden verwezenlijkt. Over de vele opmerkingen over inspraak en democrati sche rechten van de burgerij zei burgemeester De Vreeze dat „de burger zich rijk kan meten" met de aanwezige in spraak maar er geen misbruik van moet maken. Hij verwees met zoveel woorden naar de meer dan tweehonderd be zwaarschriften die de Leid- schendamse Ondernemers Vereniging „via stenciltjes en voorzien van een handteke ning" naar het raadhuis heeft gestuurd. „Is dat wel een ma nier om de zozeer gewenste re latie met het gemeentebestuur te versterken", aldus De Vree- Wethouder J. C. van Erp wees op het voor hem „goede nieuws" dat in de raad op ruimtelijk gebied een volledige omkeer heeft plaatsgehad. Hij doelde op de miljoenen die de gemeenteraad plotseling be schikbaar bleek te willen stel len .voor wijziging voor de bouwplannen aan de Vlietoe- ver. Het niet gebruiken van de reserves van het grondbedrijf heeft in het verleden vele kansen laten liggen, aldus Van Erp. Ook de woningbouwvere nigingen gaan volgens de wet houder hun reserves wat mak kelijker gebruiken voor ver nieuwing. „Het geld gaat snel ler rollen en dat is goed". Villeruy&Boch BADKAMER SANITAIR keukens kasten <ADVERTENTJEL keukens badkamers rolff ALKMAAR Edisonweg 1, Industrieterrein Oudorp, Tel. 072- 18 1300. ZOETERWOUDE-RIJNDIJK Industrieweg 14, De Grote Polder, Tel. 071 - 89 92 06. IV*. RUIME PARKEERGELEGENHEID Recital door Enrico Pace (piano) met werk van Van Beethoven en Liszt. Gehoord in de Stadsgehoor zaal in Leiden op 25 oktober. Als winnaar van het afgelopen mei in Utrecht gehouden in ternationale Liszt-concours 1989, maakt Enrico Pace (Ri mini, 1967) momenteel een rondreis langs een aantal Ne derlandse steden. Gisteren was het de beurt aan Leiden. Na de indrukwekkende finale op de televisie en de vele lovende woorden in de pers, waren ook in de Sleutelstad de verwach tingen ten aanzien van deze tweeëntwintigjarige pianist hoog gespannen, waardoor er in de zaal nog slechts enkele plaatsen open bleven. In menig opzicht stelde Pace inderdaad niet teleur. Zonder één onderbreking gaf hij voor de pauze in een indrukwek kende en eigenzinnige vertol king van de een uur in beslag nemende drieëndertig varia ties op een wals van Diabelli (opus 120) van Ludwig Van Beethoven. Naast alle bewon dering voor deze tour de force liet de overenergieke uitvoe ring echter niet het gevoel achter een uur naar uitslui tend muziek geluisterd te heb ben. Pace's Beethoven klonk vaak overspannen en te wei nig geraffineerd. Toch, de uit voering getuigde van persoon lijkheid. Zeker. Aan het ka rakteristieke van zijn interpre taties zal niemand willen tor nen. Maar hoe onontbeerlijk het voor een musicus ook moge wezen om iemand te zijn, persoonlijkheid is nog geen garantie voor hoogste muzikaliteit. De grote ziel van Pace zoekt vanzelfsprekend zich uit te drukken. Voor zijn schier ex treme interpretaties moet ech ter alles wijken. Het virtuoze en krachtige spel dat hieruit voortvloeit, is indrukwekkend genoeg, maar vermag de luis teraar helaas lang niet altijd raken. Met zwierige stapp doet Pace een krachtige g naar maximale expresi maar verliest daarbij regeln tig zijn greep op de scherp contouren van de gecom) neerde muzikale ideeën. 1 teveel aan elan maakt de Ifc aanse meester soms roekelo zodat hij in een zelfde muzil le reuzenzwaai van schittert de klankverbeelding da schiet naar al te ruwe c( trastwerking. Op het scherpst van de sne dat is Pace's element. Een e ment evenwel, niet zonder varen. Maar in gelukki ogenblikken, waarin wel e evenwicht tot stand komt, i als in Franz Liszts sonate in is het effect van een dergelij durf en inspanning ook da( lijk en overweldigend. Liszts compositie kreeg doordringende muzikaliteit i Pace paarde aan technisc moeiteloosheid dan ook a kansen. De hermetische prai van Liszts werk, steunend een magistrale verwerki van enkele sobere thema's ritmes, en verrijkt door n zelden gewaagde harmonise structuren, werd zonder o: wegen blootgelegd. Hier va de Pace zich thuis. Nerge verschool hij zich achter .overvloed van Liszts noten. I werd het tegendraadse man to-thema uit het allegro enl gico perfect uitgebuit. HoeM niet vrij van slordigheden timing bekoorde hij met het wijdse en meeslepende gel ren benaderde andante sosl ,nuto en, een hoogtepunt, 1 'mooi strak gehouden fugal Beethoven kan Pace wellic ;beter aan collega's overlatt Imaar wanneer hij zich binni [enkele jaren tot een waard .volle pleitbezorger van Lil imocht ontwikkelen, dan k jdat eigenlijk niemand verl izen. TOM STRENGE!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 6