Blanke niet langer de hoofdrol
bij hulpverlening in Afrika"
CcicLcComon
brieven van lezer
CeidócSouoant
Fidel Castro: paus komt binnenkort naar Cuba
kerk
wereld
boekwijzer
beroepingen
OUD-ZENDINGSARTS: AFRIKA MOET IDENTITEIT HERVINDEN
Voorzitter waarschuwt Baptistenunie voor ondergang
Hongarije republiek
laat de vogels niet stikken
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
DONDERDAG 26 OKTOBER 1989 PAGINA:
MEXICO-STAD De Cu
baanse president Fidel Castro
heeft gezegd dat paus Johan
nes Paulus II binnenkort een
bezoek zal brengen aan zijn
land en dat het een „heel ple
zierige gebeurtenis" zal wor
den. Dit berichtte het officiële
persbureau Prensa Latina.
Castro onthulde geen datum
voor het lang verwachte pau
selijk bezoek. Het Vaticaan
heeft altijd gezegd dat dit pas
kan plaatshebben als de
Rooms-Katholieke Kerk op
het Caribische eiland meer
vrijheden krijgt van de com
munistische regering.
Castro heeft, aldus Prensa La
tina, onlangs een ontmoeting
gehad met de Cubaanse kerk
leiders, die volgens aartsbis
schop Jaime Ortega heeft bij
gedragen aan een betere ver
houding tussen kerk en staat.
In april hebben de bisschop
pen de paus uitgenodigd voor
een bezoek, in de hoop dat
hierdoor de dialoog met de
overheid wordt gestimuleerd.
Cuba behoort met Suriname
en Guyana tot de weinige La-
tijnsamerikaanse landen die
de paus nog niet heeft be
zocht. Van de tien miljoen
Cubanen rekent zich onge
veer negentig procent tot de
Rooms-Katholieke Kerk. Het
bezoek aan Cuba, dat diplo
matieke betrekkingen onder
houdt met het Vaticaan, zou
in mei 1990 kunnen plaats
hebben wanneer de paus voor
de tweede keer naar Mexico
reist.
De grootste
moeilijkheden zijn daar
waar wij ze niet zoeken
Sneker predikant
begint bureau
voor geloofs-
en levensvragen
LEEUWARDEN Dr
W.J. Maas, tot vorig jaar
doopsgezinde predikant
te Sneek, is in Leeuwar
den een bureau voor ge-
loofs- en levensvragen
begonnen. Mensen met
geestelijke problemen
kunnen op afspraak bij
deze pastorale therapeut
terecht.
De 41-jarige Maas werd vorig
jaar op medische gronden af
gekeurd. Hij kon het predi
kantschap niet meer aan, zegt
hij, vooral omdat voorgangers
nauwelijks tijd is gegund om
zelf met wezenlijke levens
vragen bezig te zijn. De kerk
is volgens hem een „reli-su-
permarkt", die te hoge eisen
aan de predikant stelt en te
veel op resultaat is gericht.
„Ik had toen rozen kunnen
gaan kweken of geraniums
verpotten", zegt Maas. „Maar
ik ben een theoloog in hart en
nieren". Zelf vindt hij zijn
stap helemaal niet opmerke
lijk. „Er is een enorme be
langstelling voor religie
kijk maar in de boekhandels
terwijl de kerk als instituut
weinig aantrekkingskracht
heeft".
Bovendien is er „nooit een ge
neratie geweest met zoveel
problemen", weet Maas, die
regelmatig „de meest zwart
gallige verhalen" hoort. „We
leven in een cultuur waarin
het lichaam alles is, maar
blijkbaar hebben mensen
daaraan toch niet genoeg".
Maas moet in zijn nieuwe
baan niks hebben van beke
ring, zegt hij. „Als ik al aan
het bekeren ben, dan tracht
ik mensen te bekeren tot hun
eigen ziel zoals die zich ver
houdt tot het Goddelijke". Hij
voegt eraan toe dat bij dat
Goddelijke ook gedacht mag
worden aan het .Humane, om
dat het Gods bedoeling is dat
mensen humaan worden
De therapeut helpt maximaal
vier cliënten per dag. Zij beta
len de tarieven die gebruike
lijk zijn in de geestelijk ge
zondheidszorg (een promille
van hun brutosalaris). Het
enige probleem is dat ze de
cliënten het zelf moeten beta
len. Zij kunnen de kosten niet
op de AWBZ-regeling verha
len.
Preken
Dr. Allan Boesak behoort tot
de meest bekende predikan
ten tet wereld. Zijn niet afla
tende strijd tegen apartheid
heeft hem ook in theologisch
opzicht tot keuzen gebracht
die op velen indruk maken.
Een goed overzicht van wat
Boesak bezielt, hoop en moed
geeft, is te vinden in de bun
del: „Machtigen heeft Hij van
de troon gestoten", een verza
meling van met name preken,
voor het merendeel in Bellvil-
le gehouden.
Uitgave Ten Have, prijs
ƒ17,50.
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Steenwijkerwold dr.C.
Huisman te Heusden. Aangenomen
naar Amsterdam (commissie Tenach
en Evangelie) G.J. Venema, kand. al
daar; naar Losser W.P.J. Janssen,
kand. te Hengelo (O). Benoemd te
Grollo tot pastoraal werker (pari-
time) mw.G.W. Kwakkel-Boers, wo
nende te Epe, die deze benoeming
heeft aangenomen.
Aangenomen het beroep door de
Generale Synode tot pred. voor bul-
tengew. werkz. (geestelijk verzorger
van de penitentiaire inrichting te Sit-
tard) G.H.J. Gerelings te Heerlen (re
formatorische kerkgemeenschap,
herv.geref.)
Doopsgezinde Broederschap
Beroepen te Winschoten i.c.m.
Stadskanaal en te Zeerijp-Zijldijk
mw. J.F.P. Banai-Gaaikema, eervol
ontheven predikant, 1.1. werkzaam te
Suriname, wonende te Haren, die
deze beroepen heeft aangenomen.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Rijnsburg (tweede
pred.pl.) T. Wendt te Bunschoten-
Oost.
De (kerkelijke) hulpverlening naar Afrika zal met name ge
richt moeten zijn op het herstel van waardigheid en identiteit
van de Afrikaanse mens. Die eigenheid is een voorwaarde voor
een vruchtbare ontwikkeling van het continent en als zodanig
ook voorwaarde voor effectieve hulpverlening door de kerken.
Dat zegt dr. J.N. Breetvelt te Oegstgeest, adviseur van het Me
disch Coördinatie Secretariaat, in zijn proefschrift: „Dualisme
en integratie".
Het gaat daarin over met name de hulp die door Nederland en
Nederlandse kerken werd en wordt gegeven. Breetvelt, die
acht jaar als zendingsarts werkzaam was in Nigeria, probeert
onder meer na te gaan hoe het komt dat het met veel medische
instituten en -programma's slechter gaat wanneer de westerse
leiding is vervangen door Afrikanen en waarom lokale initia
tieven het uiteindelijk beter doen.
Dr. J.N. Breetvelt: Dualisme en inte
gratie, deel 3 in de serie Kerk en
Theologie in Context, uitgave Kok.
Prijs ƒ27,50.
OEGSTGEEST „In Ni
geria ontmoetten wij nog
Afrikanen die de eerste
blanken in het gebied
hadden gezien. Het beeld
stond hun nog helder
voor ogen: een Britse ser
geant die ten behoeve
van het koloniaal bewind
moest zorgen voor rust en
orde opdat er voldoende
palmolie kon worden
verscheept.
Trefwoord bij de confrontatie
van de Afrikanen met de
blanken was de onvrijwillig
heid. Dat gold voor het in be
zit nemen van land voor plan
tages langs de rivier, voor het
militair bestuur dat er werd
gevestigd, voor de kerk die
haar geestelijken met de
machthebbers meestuurde en
in zekere zin ook voor de ge
zondheidszorg. Want die was
met name gericht op het op
de been houden van arbeids
krachten voor de plantage".
Dit beeld tekent voor een toe
nemend aantal Afrikanen de
ervaringswerkelijkheid en
wordt levend gehouden
wellicht zelfs versterkt in
Afrikaanse romans, films en
studies.
De onafhankelijkheidsbewe
ging van de jaren zestig lever
den feitelijk alleen maar nieu
we onvrijwilligheid en teleur
stelling op, namelijk die van
de economische afhankelijk
heid. Er ontstond een Afri
kaanse elite die haar bestaan
ontleende aan haar relatie
met de blanken. Want die
hebben de sleutel van de deur
naar studie, naar geld, naar
aanzien. Je kunt ook zeggen:
voor de Afrikaan bezat de
blanke eigenschappen en mo
gelijkheden voor al dat bege
renswaardige wat de zwarten
niet hadden.
En daar zit een van de kern
problemen: Afrikanen hebben
negatieve gevoelens jegens
blanken een vooral trieste
geschiedenis van onvrijwillig
heid en gevoel van inferiori
teit, er is wantrouwen, maar
er is ook het besef: de „ma
nier van de blanken" is de
enige manier om succes te
hebben, om macht te krijgen,
om rijk te worden.
Enerzijds ziet de Afrikaan
voordelen die de westerse ma
nier van bestaan met zich
mee brengt, anderzijs veraf
schuwt hij het westen en blijft
hij geworteld in z'n eigen
Afrikaans verleden; de con-
tintenten botsen.
Het waardensysteem van het
westen zoals het door de Afri
kaan wordt gezien (efficiency,
perfectie en rationaliteit) staat
haaks op de werkelijkheid
van het Afrikaanse leven:
Een nieuwe voorraad medicij
nen wordt door de Afrikaan
besteld als er niets meer is
voorradig is; de westerse arts
heeft dankzij planning en ra
tionaliteit voorzien wanneer
er nieuwe moeten worden be
steld om te voorkomen dat er
niets meer voorradig is.
De westerse waarden, consta
teert Breetvelt, zijn niet echt
in staat het hart van de Afri
kaan te raken. Daarom blijft
de Afrikaan ten diepste ge
worteld in zijn eigen tradities.
Daarom gebeurt het dat een
Afrikaanse arts, als die de lei
ding van een ziekenhuis heeft
gekregen, een in westerse
ogen „terugval" maakt. Breet
velt heeft zulke situaties ge
zien: een Afrikaanse arts die
op alle fronten uitstekend
werkt onder blanke leiding,
lijkt als hij eenmaal zelf di-
rekteur is geworden, een an
der mens te zijn: mismanage
ment, ziekenhuisspullen ge
bruiken ten eigen bate en
dergelijke.
Het lijkt op dat verhaal dat
Breetvelt vertelt in zijn proef
schrift over een Afrikaanse
taxi-chauffeur: deze heeft een
„blank masker" op: hij
spreekt over allerlei zaken
met de blanke passagier op
een „blanke" manier. Maar
zodra de blanke de autodeur
heeft dicht gedaan, wordt de
chauffeur weer Afrikaan; zet
hij het masker op dat past bij
de relatie van Afrikanen on
derling.
Er is ook de andere kant: de
westerse hulpverlener heeft
eigenlijk altijd het gevoel dat
de Afrikaan hem alleen maar
kan bekijken binnen de ka
ders van het stereotiepe voor
oordeel van tegelijk wantrou
wen en hoogschatting.
Verwoestend
De „concurrentie" van waar
den en culturen in Afrika
werkt verwoestend, conclu
deert Breetvelt in navolging
van diverse Afrikaanse au
teurs. De eigenheid van men
sen is aangetast en datgene
wat er voor in de plaats is ge
komen past niet echt bij hem.
Vooral de opgeleide Afrikaan
strijdt een voortdurende strijd
tussen beide werelden met als
gevolg een geestelijke leegte
waarin grens- en normverva
ging kunnen ontstaan.
De kerk, vindt Breetvelt,
moet helpen de negatieve cir
kel te doorbreken. De Afri
kaan moet de kans krijgen z'n
waardigheid terug te krijgen,
te werken aan z'n identiteit.
Dat heeft sociaal-economische
aspecten („regeringen en ban
ken zouden de Afrikaanse
schulden moeten kwijtschel
den") maar ook theologische
(„Jezus als voorvader, stelt de
katholieke bisschop Milingo
voor, om de Afrikaanse be
trokkenheid op overleden fa
milieleden recht te doen").
Ook de relatie tussen kerken
en organisaties ginds en hier
zou moeten worden herzien:
blijven hulpverleners hun ei
sen stellen met voorwaarden
van planning, rationaliteit en
evaluatie die niet zomaar in
pasbaar zijn in de Afrikaanse
context?
Veel medisch zendingswerk is
Dr. J.M. Breetvelt
door dat westerse waardenpa
troon vreemd gebleven aan
de Afrikaanse situatie; het
westers concept van gezond
heidszorg past er niet. Dat is
ook de reden waarom veel
projekten mislukken. Het
moet dus anders, maar hoe?
Eén ding is wel duidelijk: alle
oplossingen zijn ingewikkeld.
Ook omdat de sociaal-econo
mische omstandigheden
belangrijke voorwaarden voor
medisch werk verslechte
ren. „Na eeuwen van uitbui
ten lijkt het erop dat de we
reldgemeenschap bezig is
Afrika uit te sluiten. En dat is
ons aller schandvlek", vindt
Breetvelt.
Ook is wel duidelijk dat aan
de blanke dominantie een
einde moet komen en dat be
tekent dat uitgezondenen
door bijvoorbeeld zending en
missie anders moeten leren
denken; moeten accepteren
dat zij in een van Afrikanen
afhankelijke positie komen.
Bevestiging
Breetvelt heeft ontdekt dat
veel programma's van wester
se hulpverlening van ker
ken of van Unicef de dub
belheid in cultuur bevestigt
en remmend werken op eigen
Afrikaanse initiatieven waar
in ruimte is voor nieuwe
waardigheid, de integratie
van Afrikaanse eigenheid en
westerse waarden. Breetvelt
heeft gezien hoe op diverse
plaatsen sterke leiders met
charismatische eigenschappen
in staat blijken lokale,
kleinschalige projecten van de
grond te tillen, „grass-root
projecten". Naar zijn oordeel
liggen hierin de beste kansen
voor de gezondheidszorg in
Afrika. Maar het probleem is
dat (kerkelijke) hulpverlenen
de instanties soms letterlijk
geen oog hebben voor derge
lijke initiatieven; ze hebben
geen mogelijkheid om die
projecten te „zien". Bijvoor
beeld omdat het project geen
binding heeft met een van de
gevestigde Afrikaanse kerken
waarmee de westerse zending
in relatie staat, of omdat de
projecten niet kunnen vol
doen aan de westerse voor
waarden voor steun: jaarver
slag, rechtspersoonlijkheid
„efficiency" en dergelijke.
Instanties van zending en ont
wikkelingssamenwerking
zouden hun posities moeten
heroverwegen, vindt Breet
velt. Kijken hoe de relaties
gewijzigd kunnen worden
waardoor de Afrikanen ruim
te krijgen voor het herwinnen
van zelfrespect, het hervin
den van een identiteit.
Wellicht dat die koerswijzi
ging pijnlijk is voor de uitzen
dende organisatie die tegelijk
ook vaak financier is („die
beide zouden ontkoppeld
moeten worden"). Het is im
mers erg moeilijk om hulp te
geven in welke vorm dan
ook zonder „garanties" in
te bouwen van goede beste
ding, rendement en dergelij
ke. Dat geldt ook voor de
kerkleden die graag „plaatjes
en cijfers" zien van het werk
dat met hun geld wordt be
kostigd.
Theologie
Theologisch moet er ook het
een en ander gebeuren. Voor
de Afrikaan is de God van de
bijbel de God van het westen.
Daarom blijkt ook vaak de
Afrikaanse traditie sterker
dan de christelijke leer. In
crisissituaties bij de gren
zen van leven 'en dood bij
voorbeeld vallen Afrikaan
se christenen terug op de wor
tels van de traditie. Breetvelt
bepleit ook hier ruimte voor
de eigenheid van een Afri
kaanse theologie, zonder de
belerende en normerende su
perioriteit van het westers
christendom.
FOTO: CEES VERKERK
De voorbeelden van de
„grass-root theologie" zijn het
bewijs dat er ook op dit ge
bied van alles kan gebeuren
en gebeurt buiten de in
vloedssfeer van het westen
om.
Breetvelt besluit met een
voorbeeld daarvan: het relaas
van de christelijke manier
van omgaan met zelfmoorden
in Nigeria. Hij had een psy
chiatrisch patient een mee
levend christen met zelf
moordneigingen. Uiteindelijk
pleegde de man zelfmoord. De
familie weigerde te praten
over wat er was gebeurd; de
man was „weg", had zelfs
nooit bestaan. Want zo gaat
dat met degenen die een
„slechte dood" sterven.
Breetvelt besprak de kwestie
met de predikant en met de
directrice van het ziekenhuis:
zo kun je toch niet met een
overledene omgaan, zeker
niet als kerk. Breetvelt be
moeide zich verder nergens
mee en die distantie is vol
gens hem voorwaarde ge-
wees^ voor het vervolg:
Later pleegde weer iemand
zelfmoord. Voordat de familie
kans had gezien het lijk „weg
te werken" bemoeide dezelfde
predikant zich ermee. Hij wil
de niet dat de man letterlijk
en figuurlijk in het niets ver
dween. De familie zat klem
want die wilde absoluut geen
gewone begrafenis. Het uit
eindelijke resultaat was dat de
familie het lichaam afstond
aan de kerk. Zo kreeg de
kerk een lichaam om te be
graven; de kans om een dienst
voor de overledene te beleg
gen en om speciale gebeds
diensten ter nagedachtenis te
houden. Kerk, kerkelijke ge
meente en kerkhof werden zo
een vrijplaats en een toe
vluchtsoord voor „living-
dead" die in de traditie niet
meer hadden kunnen (voort-
)bestaan.
LUTSEN KOOISTRA
DRACHTEN „De Unie
van Baptistengemeenten
komt tot haar einde als
we een verzameling van
elkaar bestrijdende stro
mingen worden". Dit zei
Unie-voorzitter ds. A. de
Vries woensdagavond bij
de opening van de alge
mene vergadering in
Drachten.
„Als wij er niet in slagen zelf
beheersing op te brengen en
respect voor eikaars integri
teit, zijn we tot schade voor
elkaar en de samenleving",
aldus de Emmer predikant,
die zich bezorgd toonde over
het taalgebruik van de Baptis
ten. „Er wordt op onvriende
lijke en onrespectvolle wijze
naar elkaar geschreven en
over elkaar gepubliceerd". De
Vries, sinds 1987 voorzitter, is
niet herkiesbaar omdat hij het
kerkelijk bestuur volgens de
regels na zes jaar moet veria-
De Unie van Baptistenge
meenten, waarbij 83 autono
me gemeenten zijn aangeslo
ten met ruim 12.000 leden,
leeft al jaren met spanningen.
Enkele jaren geleden waren
die voornamelijk gesitueerd
rond de eigen predikanteno
pleiding en het Evangelisch
Beraad van een aantal ver
ontruste voorgangers. Nu be
treft het vooral de werkgroep
Ruimte die, tegen de zin van
de algemene vergadering, op
eigen wijze aandacht vraagt
voor politieke en ethische on
derwerpen.
„We moeten zo snel mogelijk
een vorm ontwikkelen, waar
in we niet langer verdeeld en
verzuild bezig zijn onze ener
gie te verstrooien", zo zei De
Vries. De Baptistengemeenten
kunnen volgens hem geen tijd
verspillen en moeten gemeen
schappelijk „een massief en
nadrukkelijk getuigenis" la
ten horen aan de Nederlandse
samenleving.
De Vries constateerde dat er
op dit moment getornd wordt
aan de fundamenten van de
gemeente-theologie. „Tot nog
toe belijden wij dat de Heer
spreekt en werkt door gelovi
gen en plaatselijke gemeen
ten. Maar niet iedereen kan
de spanning van de plaatselij
ke gemeenschap aan. De ver
leiding is groot dan in lande
lijk georganiseerd verband
geestverwanten te zoeken",
aldus de voorzitter, die nog
eens wees op het gevaar van
eenzijdigheid en zelfbevesti
ging-
De 235 afgevaardigden zullen
donderdag en vrijdag onder
meer spreken over de „bin
nenlandse zending", de voor
gestelde opheffing van het
evangelisatieblad De Zaaier
(70 jaar oud) en de verande
ring van de structuur van de
algemene vergadering. Dit
laatste is nodig omdat veel ge
meenten in het landelijk
werk de samenhang missen.
SlNDS deze week is Hongarije een gewone republiek
leugenachtige voorvoegsel 'volks', dat precies het tegeno
gestelde inhoudt dan het woord suggereert, is geschrapt Ir
terim-president Matyas Szuros verklaarde dat de „repul o
Hongarije een onafhankelijke, democratische rechtsstaae£
zijn, waarin de waarden van de burgerlijke democrati
het democratisch socialisme gelijkelijk zullen gelden",
plechtige proclamatie in Budapest werd begeleid door li 1S
gelui in heel het land. De feestelijke uitroeping van de ri e
bliek Hongarije gebeurde op de 33e veijaardag van het b ui
van de volksopstand van 1956, die door Sovjet-tanks blo -
werd onderdrukt. En dat was geen toeval.
Met een verbazingwekkende voortvarendheid zijn de fl
garen bezig de laatste resten van het communistische
steem in hun land op te doeken. Amper een jaar geleden
de herdenking van de volksopstand van 1956 nog offi<
verboden, terwijl de dag waarop die uitbrak nu is uitge
pen tot nationale feestdag.
De Hongaren hebben er lang op moeten wachten alvo
in hun land een normale democratische rechtsstaat ontst
In de geschiedenis van het moderne Hongarije is in dat
zicht 23 oktober 1989 werkelijk een historische datum. In
nu bijna 71-jarige bestaan van het onafhankelijke Hongj
heeft het land eigenlijk nooit een democratisch regime
kend. Amper was in november 1918 de onafhankelijk
uitgeroepen of Bela Kun vestigde na een geweldda
staatsgreep een bloedige communistische Radenrepubliek
hield slechts vier maanden stand.
DAARNA kreeg Hongarije door generaal Miklós Hoi
volledig in de geest van die tijd, een strak autoritair re,
opgelegd. Hongarije leverde zich uit aan Hitiers DerdeT
en vocht tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de zijd§ vai
As-mogendheden (Duitsland, Italië), terwijl in het land
de fascistische Pijlkruisers stevig huishielden.
De hoop op een normaal bestaan werd na de oorlog doo
Sovjetunie de bodem ingeslagen. De Russen brachten
communisten aan de macht en maakten in 1949 van Hoi
rije een socialistische volksrepubliek, met gedwongen co]
tivisering, schijnprocessen, 'zuiveringen' en alles wat vei
aan terreur gebruikelijk was in die jaren. Bejaarde Honga
hebben in hun leven dus zowat alles meegemaakt. Ze heb
de twee extreme politieke stelsels die Europa deze eeuw 1
ben geteisterd aan den lijve ondervonden. Deze week heb
de Hongaren laten blijken beide systemen vastbesloten
de hand te wijzen.
TERWIJL het fascisme gewapender hand werd verslaj
heeft het communisme zichzelf verslagen. Het verbaz
wekkendste aan de ontwikkelingen in Hongarije is imr
dat de communisten zelf vol enthousiasme aan de demon
van hun volksrepubliek meegewerkt hebben. Want wa
Hongarije gebeurt kan men moeilijk omschrijven als de 'I o
vormingen' waarvan in de Sovjetunie nog steeds sprake i
als 'verbeteringen' waaraan de nieuwe Oostduitse leii
werkt. In Hongarije wordt het communistische systeem
woon afgeschaft. y
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezondL
stukken te bekorten.
Brandweer
Zes minuten Dat is de maxi
male tijd die het een Haagse
brandweerwagen mag kosten
om bij een brand te zijn. Dat
dat niet altijd lukt, heeft de
Archipelbuurt dinsdagavond
kunnen constateren. Met een
enorme knal ontplofte een
bom in de Delistraat. Het ex
plosief lag onder de auto van
de Spaanse consul. De wagen
stond al snel in lichterlaaie.
Binnen enkele minuten was
de politie ter plaatse. Maar de
brandweer liet zeker een
kwartier op zich wachten.
Oorzaak daarvan is het ophef
fen van de Carnegie-kazerne.
Branden in de Archipel
moeten nu door spuitgasten uit
Scheveningen worden geblust.
Nog mazzel dat de bom niet in
het spitsuur ontploft is. Zoals
het ook puur geluk was (gun
stige wind, geen overspringen
de vonken) dat de brand zich
niet heeft uitgebreid tot de
woning van de consul. Door de
ramen zonder glas wapperden
de vitragegordijnen angstig
dicht bij de vuurhaard. Als die
vlam hadden gevat
A.M. Dullaart,
DEN HAAG.
Voetbalgeweld (3)
Van groot belang is dat de
overheid, clubbestuurders en
KNVB het zo spoedig mogelijk
met elkaar eens worden over
een zodanig afschrikwekkend
vervolgings- en strafbeleid,
dat de harde kern van de
voetbalvandalen zich wel twee
keer bedenkt alvorens met
wapentuig en explosieven de
stadions binnen te gaan. De
tijd van begrip en zachte maat
regelen moet nu toch wel
voorgoed voorbij zijn wil ons
land nog kunnen blij
voortbestaan.
L. van Rijn,
VOORSCHOTEN.
Voetbalgeweld (4)
De techniek staat voor i
wordt beweerd, dus waai
niet meer technische mogel
heden benut ter bestrijd
van voetbalgeweld, zeker
risicowedstrijden? Sugge
wedstrijden spelen zich af
een goed afgeschermd bijt
met machtig veel camera's
licht bij avond). Tot in de li
ne details is de wedstrijd
te volgen op levensgrote
schermen, die voor de tribi
rond het hoofdveld wol
geplaatst.
En een vlotte verslaggevei
vert daar commentaar bij i
af het bij veld. Het vraagt n
aandacht om de wedstriji
volgen, dus goed opletten i
boodschap, anders mis je
Verder vóór de wedstrijd
tijdens de rust boeiende ev<
menten creëren, zoals sh
groepen en popsterren,
zelf maar in, iets wat de i
sen boeit. Deze aanpak is
lig voor spelers en de v
strijdleiding. De spelers h<
dan toch de reacties van
publiek. Het geboden spel
de tv-schermen is verder z
gens anders te volgen dan
het stadion. Waarschijnlijk
dit het proberen waard.
Een sympatisant van gez
voetbal. Geen vandalisme!
A. Th. v.d. Meer,
PIJNACKER.
Door vervuiling en verdwijning van leefgebieden
dreigen honderden vogelsoorten uit te sterven.
Vogelbescherming heeft uw steun hard nodig, /y J
U laat de vogels toch niet stikken?
VOGELBESCHERMING GIRO 29213 ZEIST «sils»
