„Niet geschreven
uit rancune, wel
als waarschuwing"
Haagse
Problemen voor 'Resident je' Orkest
kunst te zien in Parijs
in Innsbruck met te droge akoestiek
Nieuwe kans voor
Mariëtte Bruggeman
bij RTL Veronique
van Wedekind
Medelijden met
moderne „Lulu
Ccidóc Souoont
WOENSDAG 25 OKTOBER 1989 PAGINA 15
HUIZEN Mariëtte
Bruggeman, zes jaar lang
tv-omroepster bij de KRO,
vervult momenteel deze
functie bij RTL Veroni
que.
Zij vertelt, dat haar vertrek bij
de KRO iets te maken heeft
met sinds kort gerezen moei
lijkheden, maar dat zij deze
overstap vooral heeft gemaakt
omdat haar door Veronique is
toegezegd, dat zij op korte ter
mijn een eigen rubriek zal
krijgen bij deze omroep. Zij
wil die kans aangrijpen.
De moeilijkheden met de KRO
komen er vooral op neer, dat
zij gewogen werd en te licht
bevonden voor werk boven
het niveau, dat zij tot op heden
verrichtte. Dit leidde tot ge
sprekken met de KRO, die iet
wat panisch verliepen. Hierop
besloot haar man de knoop
door te hakken en de relatie
met de KRO te verbreken. Dit
had zelfs op stel en sprong
plaats, namelijk op het mo
ment dat zij zich in de studio
bevond en zich kleedde voor
een aankondiging.
Desgevraagd bevestigde RTL
Veronique, dat er bij deze om
roep regelmatig jong talent
wordt uitgeprobeerd. De afval
lers in dit systeem worden on
middellijk vervangen door
verse krachten. Dezen worden
daarvoor achter de hand ge
houden. Bij deze laatste cate
gorie is Mariëtte ingedeeld.
Overigens is RTL Veronique
nog steeds niet bij machte om
de serie „Dallas" op het
scherm te zetten, ofschoon
deze in alle gidsen staat aange
kondigd voor middernacht
met de middag daarop een
herhaling. Dit komt omdat
Veronique de Amerikaanse
producent uitsluitend betaalt
voor uitzending binnen het
Nederlandse' taalgebied. De
producent eist om die reden,
dat de serie wordt gescram-
bled, d.w.z. van kunstmatige
storing wordt voorzien. Dit
kan alleen worden opgeheven
door het gebruik van een de
coder. De Nederlandse kabel
beheerders konden echter niet
tijdig in het bezit worden ge
steld van zo'n apparaat. Naar
verluidt zal dit in de loop van
deze week plaats hebben.
De kijker die met behulp van
een eigen schotel de RTL-
beelden ontvangt, iets minder
dan een kwart van het aantal
Nederlandse kijkers, zal ook
nog moeten worden voorzien
van een decoder. Dit zal nog
meer tijd in beslag nemen. Als
vervangend programma zullen
clips worden uitgezonden. Het
gevolg is dat in de nachtelijke
uren op drie zenders, ook
MTV en Sky Channel, vrijwel
continu clips zijn te zien, el
kaar overlappend en opval
lend teveel van het goede.
TON OLIEMULLER
Mama,
bestaan er
nog echte
panda's?
GEEF OM DE TOEKOMST.
Vfordvooff 27,50 donateur van
Vferdd Natuur Fonds. Giro 25, ZaisL tf
Theater en concert
door nieuwe wet
te duur voor tv
HILVERSUM De publieke
omroepen en de podiumkun
stinstellingen hebben grote
problemen met het wetsvoor
stel „naburige rechten" dat is
ingediend bij de Tweede Ka
ïn dit wetsvoorstel wordt on
der meer geregeld dat uitvoe
rende kunstenaars in dienst
van opera, ballet, toneel en or
kesten het recht krijgen indi
vidueel een honorarium te be
dingen of toestemming te wei
geren voor opname en uitzen
ding van theatervoorstellingen
en concerten. De NOS, het
NOB (dat faciliteiten levert
aan de omroepen) en het
Werkge verso verleg Podium
kunsten willen dat dit recht
wordt overgeheveld naar de
producenten, die een overeen
komst sluiten met de omroep.
NOS, NOB en het Werkgever-
soverleg vinden dat de wet er
niet toe mag leiden dat kunst
op radio en televisie duurder
wordt. Het wetsvoorstel dreigt
voor de omroep en de kunstin
stellingen een lastenverzwa
ring te veroorzaken die miljoe
nen guldens hoger ligt dan de
12 miljoen gulden die in de
toelichting bij het wetsvoorstel
zijn geraamd, aldus de NOS in
een verklaring.
Yehudi Menuhin
dirigeert RPhO
ROTTERDAM Sir Yehudi
Menuhin leidt zaterdag 25 ok
tober het Rotterdams Philhar-
monisch Orkest tijdens een ga
laconcert in de Rotterdamse
Doelen. Uitgevoerd worden
Mendelssohns Concert voor
piano, viool en strijkorkest en
de Tweede Symfonie van
George Enesco. Solisten zijn
Patricia Calnan (viool) en
Stephen Salkeld (piano). Het is
de eerste keer dat Menuhin
het Rotterdamse orkest in een
openbaar concert dirigeert.
Actrice Zsa Zsa Gabor
e drie dagen in gevangenis
BEVERLEY HILLS - De Amerikaanse filmactrice
en diva Zsa Zsa Gabor is gisteren tot drie dagen
gevangenisstraf, een boete van 12.000 dollar, 120
uur gemeenschapsdienst in een tehuis voor dakloze
vrouwen en twee jaar voorwaardelijk veroordeeld,
onder meer omdat zij een politiefunctionaris een
klap in het gelaat heeft gegeven. „Als men een po
litieman slaat, gaat men naar de gevangenis," aldus
rechter Charles Rubin toen hij het vonnis uitsprak.
Gabor sloeg niet alleen een agent, maar werd te
vens schuldig bevonden aan het achter het stuur
zitten zonder een geldig rijbewijs en het vervoeren
van een open vat met alcohol. Gabor kreeg eigen
lijk vier dagen gevangenisstraf, maar de rechter
trok de ene dag die zij in voorarrest zat van deze
straf af. Zij werd na haar arrestatie op 14 juni een
dag vastgehouden. „De wet is gelijk voor ieder-
aldus Rubin.
BETTY ROOS OVER ERVARINGEN IN JAPPENKAMP
DEN HAAG Het Insti-
tut Néerlandais in Parijs
en het Haags Gemeente
museum hebben vier ten
toonstellingen over kunst
en kunstnijverheid in de
Franse hoofdstad voorbe
reid.
De eerste opent 3 november
en presenteert met sublieme
voorbeelden van negentiende
eeuwse prentkunst de bloeitijd
van de vroege lithografie en
De Tijd/ToneelgToep Amsterdam:
„Lulu" van Frank Wedekind. Ver
taling: Judith Herzberg m.m.v.
Monika The. Regie: Ivo van Hove.
Muziek: Mahler, Lennon-McCart-
ney. Met Chris Nietveld als Lulu
en o.a. Rik van Uffelen, Joop Ad
miraal, Pierre Bokma. Gezien in
de Stadsschouwburg Amsterdam,
dinsdag 24 oktober. In de Konink
lijke Schouwburg op 7 december.
Trots kondigen De Tijd en To
neelgroep Amsterdam het aan:
„deze voorstelling van 'Lulu'
is de oerversie van de mon
stertragedie, die Frank Wede
kind (1864-1918) schreef".
Het laatste deel van het twee
luik „Erdgeist" en „Die Btlch-
se der Pandora" werd immers
wel in ons land gespeeld. Maar
pas sinds Peter Zadek met
Schauspielhaus Hamburg in
1988 de beide delen speelde en
publiceerde kan de „Oerversie"
vertaald en op de planken ge
bracht worden.
Twee overwegingen hebben
regisseur Ivo van Hove onge
twijfeld parten gespeeld. Zo'n
oerversie moet eigenlijk een
trend zetten en een voorbeeld
zijn. Dan is er nog de eigen vi
sie, die ook niet zomaar opzij
gezet kon worden. '„Lulu" van
Toneelgroep Amsterdam en
De Tijd kent daardoor ook
coupures, de proloog „de
dompteursscène" ontbreekt en
ook de „theaterscène" is weg
gelaten. Van Hove en drama
turg Tindemans hebben daar
een bedoeling mee gehad.
De geschiedenis van „Lulu"
wil, dat deze jonge vrouw
mannen verleidt en misbruikt,
kortom een 'femme fatale' is.
Uit de vier uur durende voor
stelling van Van Hove c.s.
blijkt eerder dat mannen en
vrouwen volslagen vreemden
voor elkaar zijn. Ze oefenen
aantrekkingskracht uit, maar
kunnen nooit werkelijk com
municeren, of het moet via
manipulatie zijn. Het is er met
de emancipatie en de rolver-
andering inmiddels niet ge
makkelijker op geworden.
De voorstelling geeft deze ge^
dachte glashelder aan. Lulu is
bij Toneelgroep Amsterdam
een incestslachtoffer, dat op
latere leeftijd een geldkraantje
wordt voor de man die zich als
haar vader uitgeeft. Hij hield
er in het verleden enkele pros
tituees op na, nu komt hij met
zekere regelmaat Lulu's leven
in om geld op te eisen of om
om Lulu's lichaam te vragen.
Het meisje is aanvankelijk de
gewilligheid zelve. Aan dok
ter, schilder of maecenas geeft
ze haar lichaam in de hoop er
wat genegenheid voor terug te
krijgen. Portier, bediende en
een enkele gigolo volgen tot ze
van Berlijn via Parijs als
straathoer in Londen belandt
en geslacht wordt door Jack
the Ripper.
Lulu heeft zich later op on
handige wijze het manipuleren
eigen gemaakt, maar heeft
daar weinig succes mee. Die
genen met wie ze enigszins op
vertrouwde voet is gaan leven,
ontvallen haar. Ze moet op de
vlucht, voor de maatschappij
en voor zichzelf.
Chris Nietvelt speelt deze
Lulu als nogal geëmancipeerde
vrouw en met een onschuld,
een levenskracht en en zacht
heid die bijna onmogelijk te
verenigen lijkt. Tegenover
haar krijgt ze sterk tegenspel
van Joop Admiraal als haar
„vader" en Rik van Uffelen
als een van haar „bescher-
Het prachtige decor van Jan
Versweyveld doet denken aan
de vooroorlogse architectuur
van Berlage en Van Doesburg.
De muziek accentueert de be
doelingen van Van Hove op en
top: de tiende van Mahler
geeft zicht op een nieuwe tijd,
die van meer persoonlijke vrij
heid, de Beatles-liedjes bren
gen ons naar de periode van
de seksuele revolutie.
„Lulu" is een lange voorstel
ling met veel menselijk bloot.
Vooral de autoriteit van de
mannen valt als het ware weg
als ze hun broek uit hebben.
Toch is in deze tragedie Lulu
de enige meelijwekkende. Zij
wil anders, maar krijgt de
kans niet. In de laatste slepen
de scènes leeft het publiek met
haar mee. Ze moet in de kou
de straat op. Het is bijna pret
tig, dat ze door Jack the Rip
per uit haar lijden wordt ver
lost.
PETER SNEL
Job Frieszo naar
NOS-Journaal
de daarop volgende herleving
van de etskunst. In januari,
maart en mei volgen overige
presentaties.
De eerste in de reeks heeft als
titel „Voyages romantiques",
een keuze uit het Prentenka
binet van het Haags Gemeen
temuseum. Ze omvat hoogte
punten uit het grafisch oeuvre
van Eugène Isabey tot Jong
kind, van Bonington tot Bres-
din. Deze tentoonstelling is sa
mengesteld door conservator
John Sillevis, die al eerder ex
posities in Parijs voorbereidde.
Van 19 januari tot 5 maart pre
senteert directeur Rudi Fuchs
onder de titel „Coup d'oeil"
een selectie en de installatie
van kunstwerken uit het
Haags Gemeentemuseum en
zijn omgeving.
Van 15 maart tot 30 april
wordt met „Objets d'art, objets
aimés" een beknopt overzicht
gegeven van de toegepaste
kunst in Nederland uit de pe
riode van 1885 - 1930. De col
lectie bestaat uit gebruiks- en
siervoorwerpen en toegepaste
grafiek.
Tenslotte is er in Parijs van 11
mei tot 2 juli op „Plein feux
sur La Haye" werk te zien van
twaalf hedendaagse Haagse
kunstenaars. Tijdens de we
deropbouwperiode na de
Tweede Wereldoorlog was er
een luidruchtige groep Am
sterdamse Cobrakunstenaars
in ons land, terwijl zich in Den
Haag een vorm van lyrische
abstractie ontwikkelde. Op de
expositie in Parijs is te zien,
dat figuratie en abstractie
sindsdien duidelijk eigen we
gen vonden.
HILVERSUM Ex-T V 10-re-
dacteur Job Frieszo (32) treedt
per 1 november in dienst van
het NOS-Journaal als alge
meen verslaggever. Hoewel hij
zijn ontslag bij TV 10 op succes
volle manier bestreed, heeft
hij nu toch weer voor een
baan in Hilversum gekozen.
Voor zijn overstap naar TV 10
werkte Job Frieszo al bij de
NOS. Vanaf 1980 was hij eerst
betrokken bij het programma
„Homonos", daarna werd hij
eindredacteur bij „Meer of
Minder" en „Radio Thuis
land". Sinds 1985 was hij poli
tiek redacteur van de NOS.
Het Residentie Orkest maakt
een toernee van twaalf dagen
door Oostenrijk, Zwitserland,
Frankrijk en Luxemburg.
Adriaan Hager is voor onze
krant meegegaan en houdt het
thuisfront nauwkeurig op de
INNSBRUCK-FELD-
KIRCH Innsbruck aan
de Inn. Volgens de aan
plakbiljetten speelt het
„Residentje-Orkest" in het
Kongresshaus, een ge
bouw dat 14 jaar geleden
werd neergezet. Een on
gezellig gebouw met spie
gelgladde vloeren in de
gangen en foyers, met
parketvloeren in de zaal.
Een zaal ook, waarvan een
volbloed Nederlandse brand
weerman nachtmerries zou
krijgen: het publiek kan
slechts via één kant de zaal
verlaten. Voor een orkest
geldt maar één zaak: de akoe
stiek. Die blijkt zo droog dat
alles vlijmscherp te horen valt,
zelfs de kleinste ongerechtig
heid. De zogenaamde „zitrepe-
titie": wie zit waar en hoe,
wijst uit dat het met de klank
oppassen geblazen is. Het Resi
dentie Orkest opent in Inns
bruck een abonnementsserie,
getiteld „Meisterkonzerte",
waarin ook concerten door de
Wiener Symphoniker en een
Pools symphonie-orkest onder
leiding van de componist
Krzystof Penderecki zijn opge
nomen. Het publiek in Inns
bruck betaalt minder dan het
publiek in Wenen, Salzburg of
Linz, maar toch nog altijd zes
tig gulden.
Niet alleen de toegangsprijzen
zijn in Oostenrijk anders dan
in Nederland, ook is het opval
lend dat het publiek ondanks
haar overduidelijk enthousias
me niet uit de stoelen te krij
gen is. Na de vertolking van
de vierde symphonie van
Brahms neemt de ovatie nau
welijks een einde, maar nie
mand verheft zich van zijn zit
plaats. „Toch is het bij ons in
Den Haag soms frustrerend",
zo bekent één van de orkestle
den, „dat het publiek altijd on
middellijk na een vertolking
opstaat. Goed of slecht, na het
slotakkoord verheft zich het
publiek als één man".
Het is duidelijk dat het Resi
dentie Orkest in Innsbruck be
kend is en gewaardeerd wordt.
De ouverture Carnaval Ro-
main van Berlioz wordt kleur
rijk vertolkt en het publiek -
dat dit werk waarschijnlijk
niet dikwijls krijgt voorge
schoteld - reageert spontaan
en nadrukkelijk. Het probleem
met het repertoire van deze
toernee is natuurlijk dat com
posities als van Berlioz, Saint-
Saëns en Ravel aanvankelijk
waren afgestemd op de Franse
dirigent Alain Lombard. Het
valt in de Italiaan Aldo Cecca-
to te prijzen dat hij dit pro
gramma „zomaar" heeft over
genomen. Bovendien doet hij
dat voortreffelijk. Misschien is
hij naar nuchtere Hollandse
begrippen tijdens de repetities
wat al te gul met complimen
tjes, hij weet wel hoe een or
kest te bespelen.
Hij weet ook hoe een publiek
te bespelen! Dat demonstreert
hij nadrukkelijk na de vierde
symphonie van Brahms. De
spanningsvolle, uitgebalan
ceerde en tot in details afge
werkte interpretatie inspireert
het publiek tot een ongewoon
langdurig applaus. Ceccato is
Archieffoto van pianiste Cecile Ousset, die met het Residentie
Orkest veel bijval oogst tijdens de concertreeks die het orkest
geeft in Oostenrijk. foto: clive barda
geen dirigent die het applaus
voor zichzelf opeist, hij betrekt
nadrukkelijk het orkest in de
ovaties, wandelt zelfs dwars
door het orkest naar de fluitis
te om haar met een kushand
te bedanken voor haar he
melsmooi spel in de finale en
schudt langdurig de handen
van beide concertmeesters. Als
hij voor de vijfde of zesde
maal wordt teruggeroepen,
dankt hij het publiek met de
hand op het hart.
De Frónse pianiste Cecile Ous
set, die in haar wereldwijde
carrière toch wel iets gewend
is, wordt na haar magistrale
weergave van het tweede pia
noconcert van Saint Saëns
verlegen onder de dank en de
bewondering van Ceccato en
de bruisende uitbundigheid
van het publiek. Wat een
kracht ontwikkelt deze pianis
te, maar ook wat een virtuosi
teit, wat een muzikaliteit en
wat een spiritualiteit. Het pu
bliek klapt ook hier niet tever
geefs de handen rood, Cecile
Ousset speelt als toegift op for
midabele wijze de Etude van
Saint Saëns. Doorgewinterde
orkestleden zijn niet spoedig
meer enthousiast te krijgen,
maar het spel van Cecile Ous
set brengt iedereen tot uitbun
digheid. Op de vraag waarom
zij niet eerder met het Resi
dentie Orkest speelde, blijft
het antwoord Uit. Die „schade"
moet spoedig worden inge
haald.
Feldkirch
Alle orkestleden zijn na Inns
bruck verheugd terug te zijn
in Feldkirch (Vorarlberg),
waar in de voorgaande jaren
in het kader van het Festival
van Hohenems werd gemusi
ceerd onder leiding van Har-
noncourt. Dat waren zomer-
concerten, de temperatuur op
de 24e oktober doet daar niet
voor onder. Ceccato weet dat
het orkest zaal en repertoire
kent, en zo heeft iedereen tijd
om de vele geliefde plekjes in
dit charmante plaatsje weer op
te zoeken.
Ook in de Stadthalle van Feld
kirch Berlioz, Saint Saëns en
Brahms en het publiek begroet
de orkestleden uit Den Haag
als oude bekenden. Helaas is
het concert - in tegenstelling
tot alle voorgaande concerten -
niet uitverkocht, maar het suc
ces is er niet minder om. Ook
deze zaal klinkt niet geweldig
en na de ervaringen in Salz
burg, Linz en Innsbruck wordt
toch wel duidelijk, dat in ver
gelijking met deze zalen - zelfs
met het befaamde Grosses
Festspielhaus in Salzburg - de
Dr. Anton Philipszaal in Den
Haag een muziekpaleis
noemd kan worden.
ADRIAAN HAGER
Betty Roos: Kan-niet is dood, kin
derjaren in een jappenkamp. Uitg.
SUA, Amsterdam, prijs 22.50.
AMSTERDAM De in
gehouden spanning waar
mee Betty Roos 'Kan-niet
is dood' heeft geschreven,
hoeft de lezer er niet van
te weerhouden mee te
maken hoe het was, voor
een vijf-jarig kind, te
moeten leven in een Jap
penkamp op Java. Maar
wie moet die lezer zijn, is
dan de volgende vraag,
waarop de schrijfster zelf
resoluut het antwoord
weet: „Iedereen". Het
boek ligt vanaf vandaag
i in de winkel.
I Betty Roos was vijf toen haar
I vader werd afgevoerd en zij
met haar moeder werd geïn
terneerd, van kamp tot kamp
werd meegezeuld, maar over
leefde. Ruim veertig jaar sprak
zij niet over haar ervaringen,
die in haar herinnering los
kwamen van tijdsinzicht, de
vorm aannamen van een bela-
!den brok grijs puin. Maar ook
al die jaren haar het blijvende
gevoel gaven: ik moet er nog
iets aan doen. Schrijven?
Betty Roos trouwde, kreeg in
Nederland twee kinderen,
vertrok in 1965 met haar gezin
naar Israel en kreeg daar haar
derde. Ter gelegenheid van
haar boek is zij een weekje in
Amsterdam. Om uit te leggen
en het verschijnen van haar
boek mee te maken.
I „Ik was daar van alles, make
laar in huizen zelfs, zonder iets
van de stad te weten, ik deed
alles fout, ben m'n hele leven
voor gek versleten, ik geloof
niemand. Ik bedoel: ik geloof
niemand klakkeloos, al zal ik
niet het wiel opnieuw probe
ren uit te vinden, dat is wat
anders. Nog steeds pak ik alles
aan, of ik er wat van af weet
of niet; alles is te leren".
Promotie
„Dat boek ben ik gaan schrij
ven toen ik in Israel bij een
bedrijf promotie kon maken
naar een functie die me niet
beviel: dat was het moment.
Gemakkelijk was het niet, de
herinneringen kwamen niet zo
maar bovendrijven. Maar de
ene herinnering maakte een
andere los, al was ik elk ge
voel voor tijd kwijt; ik heb al
les heel goed moeten recon
strueren. Tot het voor mijn ge
voel af was; toen voelde ik het
aan als een katharsis, iets dat
ik al die jaren met me had
meegetorst en dat ik nu einde
lijk kwijt ben.
Natuurlijk, dat is voor mij erg
belangrijk geweest, maar ik
heb het boek toch niet uitslui
tend voor mezelf willen schrij
ven. God, iedereen moet het
weten, het kan nog steeds,
elke dag en overal opnieuw
gebeuren. Zo'n zaak rond
Rushdie is daar het bewijs van:
mensen die ervan overtuigd
zijn dat ze die schrijver
moeten vermoorden. Ze aarze
len niet, ze zijn volkomen
overtuigd. Ik kan me dat voor
stellen, zoals ik me ook de
houding van «de Japanners kan
voorstellen: zij waren van hun
geloof "en gelijk overtuigd en
daarom konden zij handelen
zoals ze deden. Ook in ogen
schijnlijk zonderlinge situaties:
de Jap die schreeuwt, moordt
en slaat, aardig is tegen een
kind, lief kan zijn voor een
vrouw, de moeder van een
kind. Wie echt in iets gelooft,
handelt daarnaar; zou dat ge
loof niet sterk genoeg zijn, dan
zou die mens wel verder zoe
ken, tot de echte overtuiging
Betty Roos heeft 'Kan-niet is
dood' niet geschreven vanuit
een diepgewortelde rancune.
„Dat kan dus niet, ik weet hoe
mensen onder bepaalde om
standigheden kunnen hande
len. Wel als waarschuwing.
Natuurlijk is meer over dit on
derwerp geschreven, maar
voor zover ik weet niet door
de ogen van een vijf-jarig kind
dat misschien al zeven is ge
weest, zoals het kind (Hetty) in
dit boek zelf aanvoert. Ik wil
gewoon mijn steen bijdragen,
ik heb het boek zeker niet ge
schreven voor eigen parochie.
Ik ben jodin, al ziet vrijwel
niemand dat, ik was jodin in
een Jappenkamp. Maar ook
voor mijn mensen heb ik het
niet uitsluitend geschreven, ik
heb het geschreven voor ie
dereen, met de waarschuwing
hoe gevaarlijk omstandighe
den iemand kunnen maken.
Dat wilde ik kwijt. En daar
komt wat mij persoonlijk be
treft natuurlijk de liefde voor
mijn vader bij; in zeker op
zicht is het boek een groot lief
desverhaal, van een kind voor
haar vader".
Acceptatie
In het boek wordt de vader
opgepakt en meegenomen, om
niet meer terug te keren. De
vijf-jarige Hetty lijkt daar aan
vankelijk niet zo mee te zitten,
zoals ze alle omstandigheden
met de acceptatie van het kind
over zich heen laat gaan. Maar
steeds, en zo nadrukkelijk
heeft Betty Roos het geschre
ven en bedoeld, is iedere man
nelijke slachtoffer in het Jap
penkamp symbool voor haar
vader. Elke slag van de Jap
komt op haar vader neer, al
zal het meisje hem nooit meer
zien.
Betty Roos heeft kans gezien
het verhaal van haar jeugd so
ber onder woorden te brengen,
verteld door het kind dat ob-
Betty Roos: „In zeker opzicht is het boek een groot liefdesverhaal, van een kind voor haar vader".
serveerde, geen woorden had
'voor wat zij meer aanvoelde
dan begreep en te vroeg vol
wassen werd. En bovendien
zo, dat de lezer wel moet be
grijpen dat in haar kinderja
ren enerzijds te veel gebeurde,
anderzijds te weinig, de gewo
ne dingen van een kind onder
'gewone omstandigheden. „En
dat komt nooit meer goed".
Betty Roos wéét het en kan
zich aldus, maar wat is het
verschil tussen schijn en we
zen, staande houden in een
maatschappij die niet altijd
raad met haar weet.
Ze weet het zelf nauwelijks.
„Ik kan niet van vrouwen
houden en niet op een gezonde
manier; er moet iets sexueels
zijn gebeurd, ik weet het niet.
Ik weet wel dat het de altijd
vrouwen waren, die zelfs de
eigen mensen beroofden. Nie
mand mocht aan me komen,
maar met niemand bedoel ik
vrouwen; ik voelde me vies,
natuurlijk, we waren vies en
we schaamden ons. Maar dat
was het toch niet ^lleen. Er
moet iets gebeurd zijn".
foto: patrick van berkel
Er is véél gebeurd. De vijf-ja
rige Hetty vertelt het allemaal
precies en bijna emotieloos: de
dingen gebeuren, wat zal je
daaraan doen. Pijn gaat over
en wordt vergeten. De Japan
ner blijft voor eeuwig als
schreeuwend wreed te boek,
ze kunnen niet goed tellen bo
vendien. Het boek breekt plot
seling af, op zee en op weg
naar huis, Nederland. Vader
blijft achter, alleen, ergens.
Sommige dingen komen nooit
meer goed.
FRITS BROMBERG
