Koos Mentink ziet in het
requiem een hoopvol vervolg
RK EHBO Voorschoten
bestaat al veertig jaar
Reiden omgeving
LANGS
OMWEGEN
VVD wil 10 miljoen investeren in oude centrum Leidschendam
CcidócSomant
DINSDAG 24 OKTOBER 1989 PAGINA 11
LUCAS VAN LEYDEN CAPITULEERDE VOORDE MISDAAD
De geschiedenis herhaalt zich.
Opnieuw zwicht een beproefd
Leids juwelier voor de tijd
geest, sinds hij in september
1965 met precieuze zaken be
gon „ach, dan ben ik toch
wel vrij lang op het slechte
pad van een dwaalspoor ge
weest, maar ik zag de toe
komst toch altijd wel loepzui
ver". Een positief denker die
liever niet van verval maar
over nieuwe perspectieven
sprak als hem weer eens een
behoorlijke, vernielende tik
was uitgedeeld.
„Onze branche is een kwets
baar produkt geworden voor
misdadigen en spuiters, maar
ik heb het geloof in onze idea
len niet verloren", zei hij vier
jaar geleden tegen mij toen hij
zijn huidige adres wegens
overmacht betrokken had. Hij
was toen al vele jaren zowel
een apostel als martelaar,
maar bleef z'n blijde, quasi
opgeruimde, boodschap uit
zenden. Zoals hij nog steeds
doet, ook al heeft hij het gor
dijn tussen de vingers om zijn
voortijdige capitulatie aan het
publieke gezicht te onttrek
ken. Hier is hij weer eens. in
het nieuws: Jacobus (de Meer
dere) H.J.Mentink (60; „en
het gaat nu toch wel erg
vlug"). Koos voor de intimi,
Lucas van Leyden voor de
cliëntele. Zijn zachtmoedige
gelaatstrekken zijn niet ver
ruwd door diefstallen, ruitins-
lagen, inbraken, roofoverval
len, „maar ons einde is wel
Versneld door de misdaad".
Geboren robijn
„Lucas van Leyden", gezocht
en bezocht pand aan de Bree-
straat waar een juweliersbe-
staan geleid werd, gaat slui
ten. Er is nu een opheffings
uitverkoop gaande. Het loopt
er nagenoeg storm. „Ik heb 't
nog nooit zo druk gehad. Dat
is normaal, aangenaam en no
dig ook. Maar het is ook een
heel vreemd gevoel. Ik kan
nu in elk geval gaan aquarel
leren. Daar heb ik een cursus
van K&O Oegstgeest voor ge
volgd. En ik ga in glas grave
ren".
De dag is niet ver meer dat
Koos Mentink de wij-vorm
niet meer zal hanteren. Nu
doet hij dat nog wel, en dan
spreekt hij mede namens de
assistentes die met hem in de
materie doorkneed zijn. Maar
het past ook in de ingebak
ken, plechtstatige omslag
waarmee zowat een hele
Mentink-dynastie zich ge
woonlijk uitdrukt. „Ik ben
een geboren robijn", heet dat
in het grote, verbale gebaar
dat Koos Mentink eigen is.
Het begon in '65, toen Koos
Mentink aan de Nieuwe Rijn
het smalste huis van Leiden
betrok en het „Lucas van
Leyden" noemde. Zijn oom
Cor Paardekooper in Zoeter-
woude, befaamd lokaal histo
ricus en indertijd correspon
dent van de Leidse Courant
aldaar, had al.tegen Koos ge
zegd: „Jongen, als er iets is
dat jij moet worden, is het ju
welier"; En Koos deed dus
wat zijn oude oom voor hem
in de sterren had zien staan.
„Wij maakten aan de Nieuwe
Rijn een voorzichtige start
met louter zilveren en verzil
verde en kristallen voorwer
pen. Zilver was de toon, en
ragfijn". In '69 werd het
„darmdunne perceeltje" her
bouwd en feestelijk heropend
door burgemeester Van der
Willigen, die op een wankel
trapje staande een sierkaars
op een torenhoge gotische
kandelaber ontstak en net
niet van zijn hoge standpunt
duvelde. Een stunt die Koos
wel had kunnen gebruiken,
maar deze burgemeester hield
zich doorgaans staande.
Werken met inbraken
Niettemin was Koos een vol
ledig juwelier geworden: „Wij
gingen werken met ontwer
pen, taxaties, tentoonstellin
gen van vooraanstaande en
opkomende Nederlandse kun
stenaressen en kunstenaars.
En met inbraken; dit schijnt
bij deze branche te horen. We
hebben ons hier bepaald ont
plooid en onze allround naam
gevestigd". Toen was het al
optimisme met de zon steeds
in het verre verschiet: „Men
kreeg interesse voor mooie
sieraden in die periode van
'70-'80 zo'n beetje". Begin '80
trok Lucas van Leyden, met
Koos Mentink als patroon van
opsmuk en goede sier, in het
pand op de hoek van de
Hoogstraat en de Nieuwe
Op mijn omwegen door
stad en land kom ik
graag mensen tegen. U
kunt mij telefonisch of
schriftelijk vertellen wie
u graag in deze rubriek
zou willen tegenkomen.
Ik ben bereikbaar via
071-122244.
<oos Mentink met een fraai stuk uit de collectie van Lucas van Leyden: een Russische theekan met comfort, ca. 1880,
St.Petersburg. Compleet met blad, van 70.000 gulden nu voor 35.000 gulden. F0TQ W|M VAN N00F
Rijn, een bolwerk van het ju-
weliersgebeuren in Leiden se
dert 1868. Hier was het waar
in 1766 „het geweld der vlam
men" z'n slopend werk deed.
Maar opnieuw ging hier een
bedrijf ten gronde, maar nu
als gevolg van roof en plunde
ring. Marten Toonder heeft
figuren uitgedacht die aan
deze karakteristiek beant
woordden, maar Koos heeft
ze in natura meegemaakt.
„We hadden op de Hoogstraat
waar ik mijn Hooglied had
willen zingen een gillende
alarminstallatie. De BB-sire-
nes loeien alleen op de eerste
maandag van de maand, die
van ons werden zowat elke
week op hun deugdelijkheid
beproefd". Door de aanslagen
op zijn kostelijke en kostbare
bedrijf kon Koos daar niet
langer Lucas van Leyden blij
ven. Hij besloot te verhuizen
naar de Breestraat 75, en daar
wijdde hij zich verder aan
„dit verrukkelijk vak". Ik
heb hem daar meegemaakt en
soms, als er telefonisch een
lastige kwestie werd afgehan
deld, mompelde Koos enigs
zins bewogen: „Een werkelijk
goddelijk vak..."
Aan dat vak wordt nu een an
dere wending gegeven. Als
winkel gaat Lucas weg. „De
grondoorzaak is dat de druk
van de criminaliteit ons te
groot is geworden. Daar moet
je geestelijk en materieel te
gen bestand kunnen zijn. Op 5
juli was de laatste, grote in
braak: het hek gesloopt, de
etalage verwoest en leegge
haald. Tientallen malen heb
ben wij die aanslagen meege
maakt. Dat contact met de
misdaad is althans niet van
mij uitgegaan, sinds in 1972
Lucas het doelwit werd van
oneigenlijk bezoek aan de
zaak". Jammer, doodzonde,
dat het allemaal zo gelopen is.
Lucas van Leyden is nog een
paar maanden een tot aan
koop uitnodigende gelegen
heid, met een huiselijke gezel
ligheid op een lonend niveau.
Koos Mentink bestiert de za
ken nog als een enigszins vor
derende patriarch die curiosa
van de hand doet terwijl hij
wijsheden psalmodieertt en
aanbevelingen doet waar het
gaat om zijn eigendommelijk
bestand.
En nu moet alles eruit! Gou
den colliers, armbanden, rin
gen, kandelaars, serviezen,
bestek, broodmandjes, lepel
tjes, curiosa, fotolijsten, edel
stenen kettingen, briljanten
dingen, miniatuurs, emaille
voorwerpen, kristallen karaf
fen enz. enz. enz. Ik denk aan
het lot van twee rijzige en
reikhalzende reigers die, ge
reduceerd in prijs, voor een
paar duizend gulden een war
me gloed uitstralen en wach
ten op een smaakbewuste af
nemer. De goede vakman
Koos legt, terwijl hij bedacht
zaam kanttekeningen plaatst,
de laatste hand aan het op
doeken van zijn met zorg en
liefde opgebouwde voorraad
van zaken die de mens kun
nen sieren en herwaarderen.
Je betaalt daar, als bewie
rookt clienteel, een alleszins
redelijke vergoeding voor.
Maar dan heb je wel een in
tense voldoening bereikt.
Gesloten huis"
„Ik ga nu waardig weg uit de
Breestraat en laat Lucas van
Leyden als wees achter. Daar
na zal ik proberen een aantal
activiteiten vanuit een „geslo
ten huis" te verrichten: taxe
ren, bezoeken aan huis op
verzoek, bemiddeling in ver
koop van sieraden en ontwer
pen van unica. Die bezoeken
aan huis zullen het zwaarte
punt moeten worden. Het
wordt een „andere Lucas" die
z'n zilveren jubileum moet
zien te halen, in wat dan ook.
Vooralsnog hebben wij tussen
nu en oudejaar wel iets te bie
den van ons juwelierschap.
Naar het voorbeeld van de
door mij aanbeden grootmees
ter van het woord, Wim Kan,
wil ik, willen wij, op 29 en 30
december waardig over de
drempel gaan".
Wat wil zeggen, dat Koos
Mentink („Dankbaar, dat ik
ra'n vak hier heb mogen be
drijven, persoonlijk dankbaar
voor m'n medewerkers die
naast mij hebben gearbeid om
de grote kwaliteiten van de
zaak mede te kunnen bepalen
een stuk of twaalf dames
en één heer") over die drem
pel gaat met geoffreerde olie
bollen, appelflappen en cham
pagne als afsluiting. Dan kun
je kopen of niet kopen, maar
het lot van het juwelierschap
van Koos c.s. is dan wel beze
geld.
En misschien wil Koos Men
tink dan nog één keer (als je 't
hem vraagt) mompelen: „Het
was een verrukkelijk, ja een
goddelijk vak". Maar dan zal
hij zich vervolgens onttrek
ken aan de tegenwind die
hem te sterk is geworden. En
Jiij zal als een andere Lucas
weer opstaan en aan huis te
ontbieden zijn. Een stuk of
negen andere collega-juwe
liers in de onmiddellijke na
bijheid, benevens een aantal
antiquairs, zullen hem hebben
overleefd. „Niet dat zij (be
houdens Plessen) dezelfde er
varing en mijn aantal geëve
naarde aanslagen hebben.
Misschien ben ik meer kun
stenaar dan koopman ge
weest, zoals mensen weieens
zeggen. De Heer zal ze zege
nen, maar ik heb altijd willen
bemiddelen tussen mensen en
sieraden en ik heb steeds in
edel metaal het gevoel willen
vertalen tussen mensen die
van elkaar houden. Het lijkt
lyrisch, maar het is zeker
waar. Mensen die van elkaar
houden, daar heb ik honder
den voorbeelden van. En het
edelmetaal heeft daartoe veel
bijgedragen. Kom nou!".
„Maar laten we het niet te
dramatisch maken", rondt
Koos het vraaggesprek bij dit
afscheid af. „Ik ben 60, en ik
zet er nu even eerder een
punt achter dan ik aanvanke
lijk gedacht had". Het is
maandagmiddag twee uur.
Koos klimt op een stoel en
draait het beveiligde slot bo
ven de entreedeur open. De
klandizie mag toestromen. „Je
ziet het, gewaardeerde stuk
jesschrijver, de mooie vrou
wen stromen bij ons binnen",
bemerkte Koos. Daar was een
schoonzus en een dochter die
arriveerden.
Edelmetalen leven
Het is maar goed dat Koos
Mentink doorgaat met taxe
ren en bemiddelen in een ge
sloten huis (waarvan hij de
ligging nog niet heeft be
paald). Hij zal op afroep de
waarde wel bepalen. Tot nog
toe heeft de misdaad daarbij
zijn door ervaring opgebouwd
evenwicht verstoord. In de
herfst van zijn edelmetalen
leven zal hem dit niet meer
gebeuren. Het alarm zal ver
der aan zijn gemoedsrust
voorbijgaan.
Nu weet je bij Koos nooit
waar het helemaal begint of
eindigt maar dat komt om
dat hij met een zekere voor
liefde en op een roomse inne
mende manier van olifanten
een mug kan maken en een
(bedekt) soort Tale Kanaëns
bezigt: „Ik kreeg charmante,
sterke en gevoelsmatige reac
ties uit Rolde, Utrecht, Cal-
lantsoog, Waalre Almelo, Zoe-
terwoude en Leiden, en uit
andere plaatsen. En attenties
zijn daarbij. Zo was er een
dame die bij mij geregeld oor
bellen afnam en mij nu bij
m'n afscheid een cd van het
Requiem van Maurice Duruf-
lé schonk".
Zelf zegt hij: „Dat Requiem
van Duruflé zo is het toch
hè? vind ik een zinvol en
symbolisch geschenk. En bo
vendien komt er na elk requi
em weer een verrijzenis. Niet
waar? Geloof blijven houden
in de toekomst. Al ben ik ge
schokt door het verleden.
Hoewel die bommen in het
Ajax-stadion veel harder aan
komen. Voor mij is het geen
Alleluia, maar een hoopvol
requiem", aldus Leidse Koos,
die eens zong in het Leidse
Sleutelkoor van de Petrus-
kerk. En daar bijna tot rust
kwam. Ach, hij heeft z'n best
gedaan, in de melée van ver
wachtingen.
Buurtbewoners
tegen handhaven
caravanstalling
LEIMUIDEN Bewoners
van de Burgemeester Bakhui-
zenlaan en Oosterweg in Lei-
muidën hebben grote bezwa
ren tegen de aanwezigheid
van de caravanstalling van de
firma Hulsker aldaar. Woord
voerder W. Glas noemde dit
igisteravond in een hoorzitting
jtijdens de commissie Ruimte-
1 lijke Ordening een ernstige
aantasting van het plaatselijk
landelijk karakter;
Hulsker stalt daar sinds mei
vorig jaar caravans. Hiervoor
heeft het bedrijf tijdelijk toe
stemming gekregen. Dit ver
blijf zou eventueel definitief
kunnen worden nu het Lei-
muidense college overweegt de
grond aldaar te bestemmen als
bedrijvengebied.
Glas probeerde burgemeesters
en wethouders hiervan te
weerhoden. Hij betwijfelde de
economische noodzaak voor
Hulsker om juist daar zijn ca
ravans te plaatsen. Eerder was
er een aanbod van grond uit
Weteringbrug.
Woordvoerder Korteland van
Hulsker verklaarde dat zijn
cliënt vorig jaar april geen an
der alternatief had. Met de
aantasting van het landelijk
karakter viel het volgens hem
mee omdat het bedrijf omge
ven wordt door groen. Een
aantasting van het milieu
voorzag hij niet.
In besloten vergadering gaf de
commissie gisteravond advies
aan het college.
VOORSCHOTEN De
toenmalige huisarts F. To-
nino richtte 40 jaar gele
den op verzoek van de
pastoor de RK EHBO af
deling Voorschoten op.
Theo Brussee is sinds 1956
secretaris. Hij hoeft niet
lang na te denken over de
vraag waarom er een
rooms-katholieke eerste
hulp moest komen, terwijl
er al een algemene ko
ninklijke EHBO bestond.
Het werd toen al behoorlijk
druk in Voorschoten. Er kwa
men verkeersongevallen en in
katholieke kring maakte men
zich zorgen over geestelijke
bijstand aan slachtoffers. Brus
see: „De priesters rukten re
gelmatig uit om bij verkeers
ongevallen de Laatste Sacra
menten toe te dienen. Dat is
de ene kant van dit vrijwilli
gerswerk, maar ook was er
werkelijk dringend behoefte
aan uitbreiding van het aantal
EHBO'ers en zo was het eigen
lijk gewoon onderdeel van het
parochiële verenigingsleven".
Een van de mede-oprichtsters,
mevröuw Ploon van der Burg,
is nog steeds actief als pen
ningmeester. Geen makkelijke
functie, want iedere EHBO-
vereniging kampt met een
geldtekort. Alle hulp wordt
gratis verstrekt. Een EHBO-er
betaalt allereerst contributie,
dan het eigen cursusgeld en
zorgt er ook nog voor dat zijn
koffer gevuld blijft.
Blarenprikken
Theo Brussee: „Je kunt toch
moeilijk zeggen tijdens de
Avondvierdaagse, wanneer je
blaren doorprikt en schaaf
wonden bepleistert, dat je zo
veel geld daarvoor wilt heb
ben. Dat gebeurt nimmer. De
hulp bij verkeersongevallen is
sterk afgenomen. Nu zijn poli
tie en ambulance snel ter plek
ke, maar er zijn tal van andere
zaken bijgekomen zoals konin
ginnedag, paardenmarkt,
avondvierdaagse, marathonlo
pen en noem maar op. Steeds
is daar de EHBO bij aanwe
zig."
Van iedere EHBO-er wordt
verwacht dat na de eerste cur
sus nog meerdere cursussen
gevolgd worden. „Een kwestie,
van bij de tijd blijven. Momen
teel wordt veel aandacht be
steed aan de reanimatie en als
geschenk van de gemeente
krijgt de RK EHBO een spe
ciale pop waarop geoefend kan
worden. Daar is de vereniging
ontzettend blij mee, de kosten
daarvan bedragen ruim 5.000
gulden.
Teruggelopen
In de eerste dertig jaar telde
de RK EHBO ruim honderd
leden, Dit aantal is teruggelo
pen tot 55 stuks. „Men kan het
veelal niet meer opbrengen
om veel vrije tijd te besteden
aan de hulp aan anderen. In
de beginjaren bedroeg het cur
susgeld slechts 5, nu kost een
EHBO-begincursus 135. De
dokter kreeg vroeger een bloe
metje na de cursus, tegenwoor
dig wordt de dokter gewoon
betaald voor het lesgeven. De
leden betalen een jaarlijkse
contributie van 25".
Zaterdag houdt de RK-EHBO
een open-huis-middag. Ieder
een is dan welkom in het in
structielokaal in het Gezond
heidscentrum aan de Prof.
Van der Waalslaan van één tot
vijf uur. Dan zijn er demon
straties zowel door de jeugd-
EHBO en door het team van
de reanimatie. Verder korte
filmpjes over het werk en is er
een stand van de Brandwon
denstichting. Een week later
op 4 november is er een
receptie in het clubhuis van de
volkstuinvereniging bij zwem
bad het Wedde.
JOOP PEETERS
Het bestuur van de EHBO. Van links naar rechts: Ploon van der Burg, Theo Brussee en Voshol.
FOTO: RINUS SLIERENDRECHT
LEIDSCHENDAM De
VVD-fractie in de ge
meenteraad van Leid
wil uit de re
van het grondbe
drijf tien miljoen gulden
gebruiken voor investe
ringen in het oude cen
trum. In dit reservefonds
zit 18 miljoen gulden. De
rente van 3,3 miljoen zou
bovendien gebruikt
worden voor een
verlaging van de onroe
rend goedbelasting (OGB)
voor eigenaren met vijf
procent.
Om de wettelijk voorgeschre
ven, maar in Leidschendam
(nog) niet aanwezige, verhou
ding tussen gebruikers en ei
genaren recht te trekken kan
de verhoging van het gebrui
kerstarief dan worden gema
tigd. Dat staat in de schriftelij
ke financiële beschouwingen
van de fracties op de begro
ting. De VVD wil voorts de
door het rijk teruggebrachte
sterkte van de politie handha
ven door twee functies door de
gemeente te laten betalen. Die
staan echter al voor 139.000
gulden in de begroting. Om
het plaatsen van schotels te
voorkomen zou de Centrale
Antenne Installatie (CAI) tot
30 kanalen moeten worden
uitgebreid. De PvdA wil in de
begroting 75.000 gulden opvoe
ren voor het Sociaal Fonds.
Zoals eerder gemeld wil het
CDA hiervoor een bedrag uit*
het Eigen Kapitaal bestem
men. De PvdA maakt ook be
zwaar tegen het nu al opvoe
ren van 30.000 gulden voor het
bijhouden van de grootschalige
basiskaart van de gemeente.
De kaart (kosten zeven ton)
wordt immers pas volgend jaar
gemaakt, aldus de fractie. Ook
de PvdA heeft alvast een lijs
tje gemaakt voor de besteding
van de 18 miljoen Eigen Kapi
taal. Een onnodige zaak, aldus
B en W omdat hierover bin
nenkort een notitie verschijnt.
De PvdA en het CDA willen
voorts 28.500 gulden uitgeven
voor een project dagverzorging
voor bejaarden, een wens die
intussen al door B en W is in
gewilligd.
Gemeentebelangen
De fractie van Gemeentebe
langen wil voor alle extra-uit
gaven van het Welzijnspro-
gramma pas op de plaats ma
ken. Uit een publicatie in het
blad „De Nederlandse Ge
meente" was haar namelijk
gebleken dat instellingen bin
nenkort 11% BTW over subsi
dies zouden moeten betalen.
De BTW-deskundige van de
Vereniging van Nederlandse
Gemeenten heeft B en W ech
ter laten weten dat de vrees
hierover ongegrond is. Ge
meentebelangen wil evenals
het CDA dat Leidschendam
weer deelneemt aan de gewes
telijke registratie van werkge
legenheid. De gegevens zijn
belangrijk voor toekomstige
ontwikkelingen binnen de ge
meente. De fracties willen
hiervoor 9.000 gulden opvoe-
D66 wil als. aanvulling van
nieuw beleid 25.000 gulden in
de begroting opnemen voor
versterking van de beheers
functie van het jongerencen
trum De Sater aan de Konin
gin Julianaweg. Het verdwij
nen van het zalencentrum De
Witte Kakatoe aan de Dam-
laan zou wel 'ns tot gevolg
kunnen hebben dat De Sater
die taak moet overnemen, al
dus D66. Die overigens maat
schappelijk wenselijke ontwik
keling mag niet ten koste gaan
van de functie waarvoor het
bestuur primair verantwoor
delijk is. Namelijk het bieden
van open jongerenwerk.
Ook D66 wil tien miljoen gul
den besteden aan versterking
van de centrumfunctie. De
fractie heeft overigens be
zwaar tegen het steeds maar
weer gebruiken van eigen ver
mogen voor nieuw beleid met
structuerele (jaarlijks terugke
rende) consequenties. Nieuw
beleid wordt in Leidschendam
volgens D66 al jaren tot stand
gebracht zonder dat er werke
lijk politieke keuzes voor be
hoeven te worden gemaakt.
„In plaats van openbaar be
stuur gaat het meer lijken op
een efficiënt boekhoudkan-
tOOT".
Antwoord
In hun antwoord op de finan
ciële voorstellen van de frac
ties zeggen B en W geen voor
standers te zijn van het door
het CDA gewenste actief
kwijtscheldingsbeleid. De on
roerend goed-belasting is een
zaak van het rijk en voor de
gemeentelijke inkomsten
wordt al sinds jaar en dag een
soepel beleid gevoerd. Uitbrei
ding tot een 30-kanalennet is
financieel een zaak voor de
CAI, hiervoor mag geen geld
uit de algemene middelen ko
men. Voor de uitbreiding van
het gemeentelijk apparaat
wordt wat de organisatie hier
van betreft binnenkort een ad
viesbureau ingeschakeld. In
antwoord op een vraag van
Gemeentebelangen zegt het
college dat hiervoor binnen
kort 135.000 gulden zal worden
gevraagd. Het college gaat ak
koord met een aantal extra-
voorstellen van de fracties.
Paardensport Gehandicapten
(D66) 5.000 gulden, Schaakver
eniging De Toren (CDA) 850
guldenV rouweno verleg
(PvdA) 700 gulden, culturele
vorming (VVD) 10.000 gulden
en nieuwjaarsviering Stomp-
wijk (CDA) 500 gulden.
„Triest record"
wachtlijst
gehandicapten
DEN HAAG De provincie
Zuid-Holland is ontevreden
over het groté aantal verstan
delijk gehandicapten dat op
een woonvoorziening wacht.
„De wachtlijsten in Zuid-Hol
land geven momenteel het
trieste record aan van 1715
verstandelijk gehandicapten
die nergens kunnèn worden
geplaatst. Dat aantal is onaan
vaardbaar hoog", aldus gede
puteerde W. Aalbers van
volksgezondheid. Het Rijk
heeft onlangs vier miljoen ex
tra op tafel gelegd. Daardoor
kunnen nog dit jaar in Zuid-
Holland 119 plaatsen in dag
verblijven worden gereali
seerd en 87 plaatsen in woon
voorzieningen.