DDR-verjaardag wordt Waterloo van Honecker Egon Krenz? Weer zo'n stuk ongeluk!' buitenland Alleen een simpele persoonswisseling is nog niet genoeg £eidóc Commit DONDERDAG 19 OKTOBER 1989 PAGINA 7 Hongarije voortaan een gewone republiek BUDAPEST Het Hongaarse parle ment is met een enorme meerderheid akkoord gegaan met voorstellen die moeten leiden tot een nieuwe grond wet als basis voor een democratisch meerpartijenstelsel. Slechts eentiende van de oorspronkelijke stalinistische grondwet blijft nog overeind. Midden volgend jaar zal het parlement de ge heel nieuwe grondwet behandelen. Het parlement heeft onder meer in gestemd met een verandering van de naam van het land, dat voortaan .Re publiek Hongarije' ,zal heten in plaats van .Volksrepubliek Hongarije'. 14 miljoen geroofd uit Belgisch postkantoor CHARLEROI Twee gewapende mannen hebben het hoofdpostkantoor van de Belgi sche industriestad Charleroi overvallen en het recorsbedrag van 257 miljoen franc (bijna 14 miljoen gulden) buitgemaakt. De politie zei dat de twee mannen het postkantoor gister morgen even voor half tien via de garage aan de achterzijde waren binnengegaan, waarbij zij een bewaker en veiligheidsdeuren moes ten passeren. Binnen hielden zij postbestellers onder schot, die net zakken met geld in klui zen hadden gezet die even daarvoor door de nationale bank waren afgeleverd. Nadat de rovers de kluizen hadden geleegd verdwenen zij via de voorzijde, waar hen vermoedelijk een handlanger met een auto had staan op wachten. IRA doodt protestant BELFAST Drie leden van het verboden Ierse Republikeinse Leger (IRA) hebben gis teren in Noord-Ierland een protestantse man voor de ogen van zijn vrouw en dochter doodgeschoten. Volgens de IRA, die de aan slag in een verklaring opeiste, drongen drie van haar guerrillastrijders het huis van de man in een dorp in de buurt van de grens met Ierland binnen, omdat hij nauw betrok ken was bij een lokale protestantse para-mili taire organisatie. De zaak van „Guildford Four", de vier Ieren die op onrechtmatige gronden zijn veroordeeld en vijftien jaar heb ben vastgezeten voor bomaanslagen die ze niet hebben gepleegd, krijgt nog een staartje. De BBC meldde gisteren dat een aantal poli tiemensen, betrokken bij de rechtzaak, te recht zullen moeten staan voor het plegen van meineed. Chinese dissident krijgt Kennedy Award WASHINGHTON De Chinese dis- sident Fang Lizhi krijgt dit jaar de Robert F. Kennedy Memorial Human Rights Award, een Amerikaanse on derscheiding die jaarlijks wordt toe gekend aan iemand die zich bijzonder heeft ingespannen voor de mensen rechten. De astrofysicus Fang, die sinds juni samen met zijn vrouw is ondergedoken in de Amerikaanse ambassade in Peking, krijgt de on derscheiding voor „zijn betrokken heid bij de strijd tegen onrecht en ti rannie, waarbij hij grote persoonlijke risico's liep". Fang is al sinds zijn stu dietijd een ^pleitbezorger voor meer democratie en werd verschillende keren vervolgd en gevangen gezet. Werkster wint hoofdprijs en zet bezem aan de kant BRAUNSCHWEIG De 61-jange Edwig D. uit Braunschweig in het noordoosten van de Bondsrepu bliek kan haar bezem in de kast zetten. De vrouw die tot op heden haar geld verdiende met het schoonmaken van andermans hui zen, is ruim vier miljoen gulden rij ker geworden doordat zij de hoofd prijs won in de lotto. In een eerste reactie verklaarde mevrouw D. nooit meer het vuil van anderen te zullen opruimen. Vanaf nu neem ik zelf een werk ster", zei zij. Nederland moet hulp Cambodja vergroten DEN HAAG Vier Nederlandse organi saties die actief zijn op het gebied van ont wikkelingshulp, menen dat de VN-zetel voor Cambodja niet langer mag worden ingenomen door de verzetscoalitie van prins Sihanouk, maar vacant moet wor den verklaard. Novib, ICCO, Cebemo en SOH hebben minister Van den Broek ver der gevraagd de diplomatieke steun aan de verzetscoalitie te staken en de humani taire hulp aan Cambodja te vergroten. Ne derland heeft de afgelopen jaren Siha nouks aanspraken op de zetel steeds ge steund. Een vacante zetel zou een meer actieve rol van de VN bij het oplossen van de kwestie Cambodja kunnen vergemak kelijken. Bouterse wil alle groepen ontwapenen PARAMARIBO Com mandant Desi Bouterse heeft in een brief aan de OOST-BERLIJN Wat de kroon had moeten worden op het werk van Erich Honecker, is voor president en partijlei der van de DDR tot zijn Waterloo geworden. In het jaar waarin de „eerste staat van boeren en arbei ders op Duitse bodem" zijn veertigste verjaardag viert, loopt het land leeg. Tienduizenden bugers hebben de „heilstaat" de rug toegekeerd. :n na 7 oktober 1989, de verjaardag van de DDR, bleek dat niet alleen de lichamelijk conditie van de 77-jarige Ho necker zeer verzwakt was, maar ook zijn politieke basis. In de kranten, die in de DDR vanouds aan een strenge cen suur zijn onderworpen, klon ken schuchtere pleidooien voor een realistische dialoog met de bevolking. Hoe benard de positie was waarin Honec ker verkeerde bleek vorige week, toen een vergadering van het politburo eindigde met een oproep tot bezinning op binnenlandse veranderingen. De man die sinds 1971 de DDR heeft geleid als opvolger van Walter Ulbricht, bleef hard nekkig de exodus van zijn on derdanen opvatten als een komplot van de kapitalistische en „revanchistische" Bondsre publiek. Maar toen de afgelo pen dagen ook de straten van Leipzig en Dresden volliepen roet demonstranten, was dui delijk dat. „Honi", zoals, veel Oostduitsers hem noemen, niet langer viel te handhaven. For meel verzocht Honecker het centraal comité van de partij hem uit al zijn functies te ont heffen vanwege gezondheid sproblemen. Een mooie ma nier om de gedwongen aftocht te camoufleren. Kranten bezorgen Het eerste werk dat de 8-jarige Honecker - op 25 augustus 1912 in Saarland geboren - voor de communistische bewe ging deed, was kranten rond brengen, samen met zijn moe der. In zijn autobiografie be schrijft hij hoe hij als kind door zijn vader met de paple-- pel werd bijgebracht „waarom de rijken rijk zijn en de armen arm'Op tienjarige leeftijd werd hij lid van de communis tische 'welpen' en vier jaar la ter lid van de communistische jongerenbeweging. Weer vier jaar later werd hij volwaardig partijlid, waar zijn ster snel steeg. Al op zijn 21e was Ho necker, van beroep leidekker, lid van het centraal comité. In 1934 kreeg hij opdracht in Berlijn het ondergrondse ver zet tegen de nazi's te organise ren, maar in december 1935 werd hij gepakt en tot tien jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens „voorbereiding tot hoogverraad". Toen de Russen in 1945 Berlijn binnentrokken kwam hij vrij. Walter Ulbricht ontfermde zich over hem en nam hem als mogelijk toekomstige leider onder de hoede. Hij droeg Ho necker de oprichting en orga nisatie op van de Oostduitse communistische jeugdbewe- (Vervolg van de voorpagina) OOST-BERLIJN Domi nee Rainer Eppelmann, een strijder voor de men senrechten en medeop richter van „Democratisch Ontwaken", een andere Oostduitse oppositiebewe ging, liet zich voorzichti ger uit over de verande ringen. „Krenz zal anders beoordeeld moeten worden. Er is verschil tussen lid van het politburo en partijleider zijn", zo zei Eppel mann in een telefoongesprek vanuit zijn huis in Oost-Ber- lijn. Eppelmann en bronnen in de protestantse kerk zeiden dat Krenz tot nu toe de repu tatie heeft dat hij de harde lijn voorstaat. „Hij staat hier nu niet precies als een hervormer bekend", aldus een zegsman in de protestantse kerk in Leip zig, de stad waar maandag meer dan 100.000 mensen de straat opgingen om hervor mingen te eisen. De communistische autoritei ten hebben geweigerd de op positiegroepen te erkennen en uit een toespraak van Krenz gisteren viel niet op te maken dat hij met deze bewegingen in gesprek wil treden. „Hij overtuigt ons niet en nie mand vertrouwt erop dat hij voor de noodzakelijke veran deringen zal zorgen", zei Bar bel Bohley van Neues Forum tegen de Westduitse televisie. „Hij zou heel, heel veel moeten veranderen en erg veel nieuwe wegen moeten be wandelen, maar niemand ge looft dat hij dat zal doen", zo voegde zij daaraan toe. Krenz werd gisteren door het centraal comité van de com munistische partij tot opvolger gekozen van de zieke en ook in de partij bekritiseerde Erich Honecker. Samen met Honec ker moesten nog twee politbu- ro-leden verdwijnen: de 60-ja- rige propaganda-chef Joachim Herrmann, en de verantwoor delijke man voor het econo misch beleid, de 63-jarige Guenter Mittag. De twee wer den ook uit het centraal comi té verwijderd. Naar verluidt zal Krenz binnen afzienbare tijd ook worden benoemd tot staatshoofd en voorzitter van de defensie-commissie. In een tv-toespraak van een uur'zei Krenz het gisteravond onomwonden dat de commu nistische partij (SED) niet van plan is de macht te delen met pro-democratische groepen. „Onze samenleving heeft al genoeg democratische plat forms, waarop de verschillen de bevolkingsgroepen hun be langen naar voren kunnnen brengen". Over de massale uittocht van DDR-burgers zei hij: „Het zal lang duren voordat de wond is genezen, maar als we met vastberadenheid de 'oorzaken van de uittocht aanpakken, kunnen we misschien degenen die ook willen vertrekken er toe bewegen daar nog eens over na te denken". Egon Krenz heeft als geen an dere Oostduitse politicus van de na-oorlogse 'generatie een snelle'carrière gemaakt in de partij. Hij werd op 19 maart 1937 geboren in Kolberg in Pommeren. Zij politieke loop baan lijkt veel op die van Ho necker. Beiden speelden een grote rol in de officiële com munistische jongerenbond FDJ, om daarna verantwoor delijk te worden voor binnen landse en buitenlandse veilig heid en jeugdzaken en sport. Op 46-jarige leeftijd werd Krenz het jongste lid van het politburo. In datzelfde jaar, 1983, werd hij belast met de binnenlandse veiligheid, naar verluidt op aandringen van Honecker. Het jaar daarop werd hij achter Honecker plaatsvervangend voorzitter van de regerende staatsraad. Reacties Het aantreden van de nieuwe Oostduitse partijleider heeft in het Westen tot gemengde reac ties geleid. De Westduitse bondskanselier Helmut Kohl heeft de hoop uitgesproken dat Krenz en de Oostduitse leiding er in zullen slagen om hervor mingen in de DDR door te voeren, die zullen leiden tot meer vrijheid, respect voor mensenrechten en een veran dering van de economische po litiek. Een simpele verwisse- ging, die de naam „Vrije Duit se jeugd" kreeg. Zijn beloning voor dit werk was aanstelling tot kandidaat lid van het politburo. Hij moest echter eerst twee jaar voor scholing naar Moskou, voordat hij in 1958 volwaardig lid van het hoogste staatsor gaan kon worden. Daar werd hij belast met de staatsveilig heid, een belangrijke post die hij handig gebruikte om een eigen achterban bij politie, le ger en partijkader op te bou wen. In die functie speelde hij ook een belangrijke rol bij de bouw van de Berlijnse Muur in 1961. Loyaliteit Na het aftreden van partijlei der Walter Ulbricht in 1971 nam Honecker diens functie over. Die promotie had hij deels te danken aan de steun van minister van defensie Erich Mielke, die hij later in het politburo opnam en twee jaar geleden nog op 80-jarige leeftijd tot generaal bevorder de. In 1976 werd Honecker te vens voorzitter van de staats raad en daarmee feitelijk staatshoofd. Vóór Honecker het roer over nam van Ulbricht, deden zijn tegenstrevers in de partijlei ding verscheidene pogingen hem te wippen. Zo probeerden het politburo-lid Karl Schirde- wan en de minister voor staatsVeiligheidszaken Ernst Wollweber in 1956 vergeefs Chroesjtsjov over te halen om Honecker, die altijd een trouw volgeling van Stalin was ge weest, aan de kant te zetten. Na zijn benoeming tot partij leider slaagde Honecker er al snel in een vrijwel onaantast bare positie op te bouwen. Dat kwam ook doordat hij door Moskou beschouwd werd als een van de beste leerlingen in de Oosteuropese klas. Honec ker heeft nooit geknibbeld aan de suprematie van Moskou in Oost-Europa. Hij stuurde in 1968 loyaal Oostduitse troepen naar Tsjechoslowakije om te helpen de Praagse lente de kop in te drukken en stond vooraan om de opkomst van het vrije vakverbond Solidari teit in Polen te veroordelen. Kleine stappen Honecker stond voor een poli tiek van kleine voorzichtige stappen. Van politieke experi menten moest hij niets heb ben. Hij vierde de teugels op cultureel gebied iets, gaf de kerk enige ruimte en bood de Oostduitsers meer mogelijkhe den om te reizen, daarbij aan gemoedigd door kredieten van de Bondsrepubliek. In vergelijking met de andere Oosteuropese landen ging het de DDR economisch gezien voor de wind. Terwijl hun Sovjetkameraden voor allerlei produkten in de rij moesten staan, konden de Oostduitsers zich met de gedachte troosten dat in elk geval de winkels re delijk gevuld waren. In de eerste helft van de jaren zeventig verliep de economi sche ontwikkeling gesmeerd. Maar de oliecrisis gooide roet in het eten. De DDR kon haar brandstofrekening niet meer betalen en schakelde over op de ontginning van bruinkool. De bruinkoolmijnen, die een verwoestend effect hebben op het landschap en het milieu, bleken niet genoeg om de schok van de oliecrisis op te vangen. Dat de DDR een zach tere landing maakte dan de andere Oosteuropese landen, was deels te danken aan de miljardenkredieten die Honec ker in de Bondsrepubliek wist los te peuteren in ruil voor meer vrijheid voor de DDR- burgers. Momenteel staat de DDR-eco- nomie er echter slecht voor. Ruim een kwart van de over heidsuitgaven wordt opgeslokt door het subsidiëren van de huren en de levensmiddelen. Daardoor blijft er weinig over om te investeren in de Oost duitse industrie die ooit het paradepaardje van Oost-Euro pa was, maar de afgelopen ja ren steeds meer achterop raakt bij het Westen. Perestrojka Het is echter niet de economi sche stagnatie die Honecker uiteindelijk noodlottig is ge worden, maar het hervor mingsbeleid van Sovjetleider Michail Gorbatsjov, waardoor een diepe ideologische kloof tussen de DDR en de Sovjetu nie ontstond. Hoe verder de perestrojka in Moskou ging, hoe meer afstand Honecker nam van het land waarmee de DDR, zoals het in de Oostduit se grondwet heet, „voor altijd en onherroepelijk" verbonden is. Maar de SED-chef kon niet verhinderen dat de „Gorbi- mania" ook naar zijn land oversloeg en dat de roep om hervormingen in de DDR werd steeds luider. Voor de Gethsemane kerk in Oost-Berlijn werd door jongeren gisteren druk gediscussieerd over het aftreden van Honecker. FOTO: AP ling van personen „is niet ge noeg" zij Kohl. De bondsrege ring hoopt dat hervormingen zoals die in Hongarije en Polen zijn doorgevoerd, nu ook in de DDR „een kans krijgen", aldus Kohl. Sovjetleider Gorbatsjov heeft Egon Krenz gefeliciteerd. In een telegram heeft hij de hoop uitgesproken dat Krenz in staat is om de grote problemen in de DDR snel tot een oplos sing te brengen. Amerika's president George Bush ver klaarde dat hij eerst de nieuwe politiek van Krenz wil af wachten, voor hij oordeelt. Bush gelooft overigens niet dat de verkiezing van Krenz een „echte" verandering betekent, omdat Krenz zo lang een pro tégé van Honecker is geweest. Veel waarnemers denken daarom dat Krenz vooral een .tussenpaus' zal worden. „De echte hervormers zullen over zes tot twaalf maanden de macht overnemen", voorspel de Wolfgang Seiftert, een vroegere adviseur van de SED-top, die nu aan een West duitse universiteit werkt. Surinaamse president Shankar er op aangedron gen dat „alle ongrondwet telijk gewapende groe pen" binnen enkele we ken volgens het door hem ingediende ontmante lingsplan worden ontwa pend. Egon Krenz (op deze archieffoto uit 1986 geflankeerd door Erich Honecker) neemt als het jongste lid van het politburo het roer over van Honecker, die onder een storm van binnenlandse kri tiek aan de kant is geschoven. In augustus dit jaar werd de 77-jarige Oostduitse partijlei der ziek tijdens een topont moeting van de leiders van de landen van het Warschau Pact en werd hij inderhaast naar Oost-Berlijn overgevlogen voor een galblaas-operatie. Het leek het het einde van de Oostduitse partijchef. Maar Honecker herstelde en maakte bij de viering van de veertig ste verjaardag van de DDR op 7 oktober duidelijk, dat hij niet van plan was de touwtjes uit handen te geven. Hervormin gen achtte hij overbodig, ook al kozen tienduizenden DDR- burgers voor een nieuw be staan in het Westen. Toen de DDR-leiding vorige week onder druk van de mas sale protestdemonstraties in Leipzig, Oost-Berlijn, Dresden en een aantal andere steden de noodzaak van veranderingen erkende, was het duidelijk dat Honeckers dagen als partijlei der geteld waren. De „gouver neur van Moskou", zoals Ho necker ooit te boek stond, werd geveld door de wind van verandering uit de Sovjetunie. (Van een onzer verslaggevers) DRESDEN Lood om oud ijzer, dat is bondig sa mengevat de reactie van de bevolking van de DDR op de vervanging van par tijchef en staatshoofd Erich Honecker door Egon Krenz. In Dresden, de derde stad van de DDR, werd het nieuws met schouderophalen ont vangen. Tevredenheid over het vertrek van Ho necker, dat wel. De man verkeerde immers op de rand van de seniliteit en had allang elke greep op de werkelijkheid verlo ren. Maar of er met zijn heengaan nu werkelijk iets zal veranderen, daar over is men in het gun stigste geval zeer scep tisch. Het volk wil her vormingen, vrijheid van meningsuiting, vrij kun nen reizen. Met enkel een ander gezicht neemt men hier geen genoegen. Krenz staat niet goed bekend. Dat versterkt het wantrouwen jegens de machtswisseling. Zijn bezigheden in het politbu ro, waar hij onder meer de verantwoordelijkheid draagt voor de zo gevreesde Staatssi- cherheitsdienst, dragen niet bepaald tot 's mans populari teit bij. Daarbij komt dat Krenz zich tot dusverre geen uitgesproken voorstander van hervormingen heeft betoond. Een vrouw met een bood schappentas die zich liever niet ophoudt met vreemde vragenstellers lacht zuur in het voorbijgaan. „Krenz zegt u? Weer zo'n stuk ongeluk. Van dat type kunnen ze in Berlijn nog blikken opentrek ken". Een student die op de trappen van de Dresdener Oper een sigaretje rookt, ziet een lichtstraaltje in de duister nis. „Misschien", oppert hij, „ontpopt Krenz zich als een soort Gorbatsjov. Je weet het maar nooit met die figuren. Jarenlang volgen ze trouw de partijlijn en dan opeens als ze het voor het zeggen hebben, blijken ze hun eigen opvattin gen te hebben". Het kost me de grootste moeite een keurige heer met een kof fer staande te houden. Inge nieur is hij. „Kunt u zich legi timeren", vraagt hij. „U moet me maar niet kwalijk nemen", legt hij later uit. „Die jongens van de Sicherheitsdienst pra ten ook allemaal met een vreemde tongval. Die worden uit alle hoeken van het land hierheen gedirigeerd". Vervol gens wijdt hij uit over econo mische en maatschappelijke structuren. „Daar liggen de fouten, daar moet men zijn energie in steken. Niet in kos- metische veranderingen". De protestzanger Wolf Bier- mann, die in 1976 uit de DDR werd gezet, noemde Krenz „de hoera-drukker van het polit buro" en „het eeuwig lachende gebit", de „ellendigste van alle mogelijke kandidaten". Hij vond de machtswisseling in Oost-Berlijn „van wereld schokkende onbeduidend heid". Thatcher alleen in verzet tegen sancties KUALA LUMPUR De Britse premier Margaret Thatcher heeft op de topontmoeting van het Gemenebest in Malaysia ge zegd dat het afkondigen van sancties tegen Zuidafrika „uiterst onverantwoordelijk" zou zijn. Vrijwel alle overige lidstaten van het Gemenebest zijn echter voorstanders van voortzetting, of zelfs verheviging van de sanctiés, met het argument dat juist deze dwangmiddelen de Zuidafrikaanse president De Klerk tot hervormingen hebben gebracht. De uiteenlopende standpunten voorspellen een nieuwe confrontatie over Zuidafrika binnen het Gemenebest, een samenwerkingsverband tussen Groot-Brittan- nië en haar voormalige koloniën. In eerste instantie was het plan alleen gericht op het Jun glecommando van Brunswijk, maar commandant Bouterse betrekt nu ook de Unie voor Democratie en Bevrijding van Suriname en de opstandige Tucayana-Amazone-indianen daarbij. De legerleider vindt dat groepen of personen die geen gevolg geven aan de uit voering „volledig moeten in staan voor de gevolgen". Hij wees er verder op dat uitoefe ning van de staatsmacht totaal onmogelijk is gemaakt door „toename van het terrorisme, gestimuleerd door het Kourou- akkoord". De leider van de Unie, Kofi Ajonpon, vindt dat de regering de legerleiding op non-actief moet stellen en haar rol in de handel van verdovende mid delen moet onderzoeken. Ook de bataljonscommandant van het Junglecommando, Johan Castro, is die mening toege daan. Zij stonden enkele jour nalisten te woord in het bauxietstadje Moengo in het oosten van Suriname, waar het ogenschijnlijk rustig is. Ajonpon en Castro willen dat de regering het Akkoord van Kourou uitvoert, maar volgens Castro wordt de regering hier van afgehouden door de leger leiding, die achter de acties van de Tucayana-indianen zou zitten. China dreigt Noorwegen om Nobelprijs OSLO China heeft gedreigd de economische betrekkingen met Noorwegen te verbreken, als de Noorse regering of ko ning Olav aanwezig is bij de uitreiking in december van de Nobelprijs voor de Vrede 1989 aan de Dalai Lama. De Noorse minister van buitenlandse za ken, Kjell Magne Bondevik, zei voor de televisie dat zijn regering niet van plan is ver anderingen aan te brengen in de traditionele ceremonie en dat afgevaardigden van de re gering aanwezig zullen zijn. Koning Olav en regeringsver tegenwoordigers geven bij de uitreiking van de prijs altijd acte de présence. Bondevik be vestigde niet dat de Volksre publiek met represailles had gedreigd, maar zei wel dat Pe king had laten weten de kwes tie nauwkeurig te zullen vol gen. Rechters in Colombia staken na moord BOGOTA De zeventiendui zend rechters in Colombia en hun medewerkers zijn sinds gisteren voor drie dagen in staking gegaan. Ze hebben het werk neergelegd uit protest te gen de moord door de drugs maffia op een van hun colle ga's in Medellin, de 55-jarige rechter Jimenez. De rechters willen betere bescherming van leger en politie tegen de drugs kartels. De moord op de rech ter is opgeeist door ,De Uitle- verbaren een moordcomman do van drugscriminelen die op de nominatie staan naar de VS te worden uitgewezen. Colom bia heeft tot nu toe vier drugs handelaren naar de VS uitge wezen. De drugsmaffia heeft gedreigd voor elke uitwijzing tien rechters te vermoorden. De afgelopen jaren zijn al rüim tweehonderd rechtbankmede werkers, onder wie een vijftig tal rechters, vermoord.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 7