pan Francisco herstelt zich
Aardbeving in 1906 was
veertien keer zo sterk
^buitenland
Lloyds verwacht geen
hoge schadeclaims
I
^prins Friso
ongedeerd
'SAN FRANCISCO
prins Johan Friso. (21),
rde tweede zoon var; ko-
lingin Beatrix, heeft
reen hinder ondervon
den yan de aardbevings-
^■amp in C'alifornië. De
isiprins is momenteel in de
ei imgeving van San Fran-
Ici :isco voor een reünie aan
in je Berkeley-universiteit
ïe vaar hij twee jaar heeft
n restudeerd. De Rijks-
et voorlichtingsdienst heeft
)e iit bij navraag bevestigd.
Ir
Ook aardbeving
in noord-China
PEKING Ook het noorden
van China is getroffen door
een reeks aardschokken.
Daarbij zijn 18 mensen gedood
en ongeveer 6.000 woningen
verwoest.
De kracht van de aardbevin
gen bedroeg resp. 5,7 6,1 en
5,6 op de Schaal van Richter.
De aardschok die dinsdag de
Amerikaanse stad San Fran
cisco trof, had een kracht van
6,9 op deze schaal. Eerder deze
eeuw zijn in het noorden van
China bij een aardbeving zo'n
tweehonderdduizend mensen
omgekomen.
DONDERDAG 19 OKTOBER 1989 PAGINA 5
LONDEN Schadeclaims als gevolg van de aardbeving zullen
in de buurt liggen van de één miljard dollar. Dat blijkt uit de
eerste ramingen van Lloyds of London, de grootste verzeke
ringsmaatschappij ter wereld. Volgens deskundigen is het be
drag relatief laag omdat veel mensen in Californië niet zijn ver
zekerd tegen schade door aardbevingen. De orkaan Hugo bij
voorbeeld, die in september over de Verenigde Staten raasde,
heeft de verzekeringsmaatschappijen vier miljard dollar gekost.
Het gebied rond San Francisco is gevoelig voor aardbevingen en
daardoor is de premie voor een schadeverzekering waarin dat
risico is opgenomen hoog. Slechts vijftien procent van alle huis
eigenaren in het gebied heeft de clausule in zijn polis staan. Op
de beurs in Londen daalden de koersen van de verzekeringscon
cerns woensdag omdat beleggers grote schadeclaims vreesden.
CcidócSomunt
Wereld betuigt medeleven
LONDON Leiders van bijna alle grote West-
europeese landen, Japan en de Sovjetunie heb
ben hun medeleven betuigd aan de slachtoffers
van de aardbevingsramp in San Francisco. De
Britse premier Margaret Thatcher heeft na
mens haar regering hulp aangeboden. Vandaag
zal een team van Britse ingenieurs, gespeciali
seerd in aardbevingen, naar San Francisco af
reizen om te adviseren bij de sloop en de herop
bouw van de stad. Sovjet-president Gorbatsjov
heeft zijn ambassadeur in de VS opgedragen
om contact op te nemen riiet Amerikaanse
hulpverleningsinstanties om te kijken welke
Sovjethulpgoederen in de VS nodig zijn. In
Rome heeft het Vaticaan bekend gemaakt dat
de paus „diep bedroefd" is door de aardbeving,
en zal bidden voor de bevolking van San Fran-
sisco en omgevieng.
Geen Nederlanders
onder slachtoffers
DEN HAAG Er zijn voor zover nu bekend
geen Nederlanders bij de slachtoffers van de
aardbeving in San Francisco. Dat heeft een
woordvoerder van het consulaat in Los Angeles
gisteren meegedeeld. Het consulaat heeft con
tact gehad met de autoriteiten in San Francisco
alsmede met de honorair consul in die stad.
„Uit die contacten is gebleken dat tot nu toe
geen Nederlanders gewond zijn geraakt of dat
bedrijven aanzienlijke schade hebben opgelo
pen", aldus de woordvoerder in Los Angeles.
Het consulaat in San Francisco is telefonisch
niet bereikbaar voor het publiek omdat de poli
tie de wijk waarin het gebouw zich bevindt,
heeft afgesloten. Daarom is er niemand in het
gebouw.
(Van onze
k correspondent Jo Wijnen)
ilAN FRANCISCO
A Woensdagmiddag om pre
ppies 17.04 uur maakt een
11 ;elevisiestation in San
Francisco bijna plechtig
ij bekend dat het 24 uur ge
gleden is, dat de stad en de
n wijde omgeving werden
getroffen door wat intus
sen 'the killer' heet: een
ij aardbeving die volgens
d voorzichtige schattingen
liaan 300 mensen het leven
li heeft gekost, het dagelijks
"bestaan van ettelijke mil
joenen mensen volledig
di heeft ontwricht en voor
ai vele miljarden dollars
'ii heeft veroorzaakt,
s-1
?r Vrijwel op datzelfde ogenblik
st doet zich een van de vele lich-
1- te 'aftershocks' voor die nog
het meeste lijkt op een vinger-
i! wijzing, een waarschuwing
?1 van moeder natuur. De grote
Ilevisiestations van San Fran-
sco grijpen de gelegenheid
tn om nog eens uitvoerig in
;eld te brengen wat de stad
dens en na de gruwelijke 20
conden van de late dinsdag-
iddag heeft moeten doorma-
et toeval wil dat eveneens op
it moment de Californische
luverneur Deukmajian arri-
?ert bij wat eens de twee bo
rn elkaar gelegen opritten
in de Bay Bridge waren. De
wenste weg is op de onderste
ïstort, daarbij tientallen au-
i's en hun bestuurders ver-
\plettterend. De zojuist hals
[lover kop van een bezoek aan
^est-Duitsland teruggekeerde
gouverneur laat zich omstan-
Vrijwilligers zijn in Santa Cruz bezig met het zoeken naar slachtoffers.
dig voorlichten over de moge
lijkheid dat er zich nog tussen
de 200 en 300 doden onder het
puin kunnen bevinden.
Een met zweet overdekte red
dingswerker zegt nog enkele
minuten geleden hulpgeroep
te hebben gehoord. Deukmaji
an wendt zich tot de vele ca
meramensen die hem omrin
gen en zegt: „Deze brug heet
berekend te 2^jn op ernstige
aardschokken. En kijk eens
wat er is gebeurd. Dit zal tot
op de bodem worden uitge-
Klachten
Aan de andere kant van de
FOTO: AP
baai belegt burgemeester Art
Agnos van San Francisco een
geïmproviseerde persconferen
tie „De stad maakt het weer
uitstekend", zegt de burge
meester die met zijn optimis
me kennelijk enkele politieke
punten wil scoren. Vervolgens
bedelft hij de pers onder een
litanie van klachten die haaks
op zijn goed gespeelde blijmoe
digheid staan. Agnos vertelt,
dat zich meer dan 1000 men
sen bij de inderhaast ingerich
te opvangcentra in zijn stad
hebben gemeld: dat 60 gebou
wen om veiligheidsredenen zo
snel mogelijk tegen de grond
moeten worden gegooid; dat
nieuwsgierigen het reddings
werk ernstig belemmeren en
dat het in het ergste geval wel
15 weken kan duren voordat
de electriciteit op sommige
huizen weer kan worden aan
gesloten. „Maar het leven
wordt weer normaal," roept de
opgewonden burgemeester uit.
Voor honderdduizenden men
sen in het baaigebied, de heu
vels van Santa Cruz en Silicon
Valley is van een terugkeer
naar het normale leven intus
sen nog geen sprake omdat:
Alleen al in de stad San
Francisco een schade van min
stens 2 miljard dollar is ont
staan. Schattingen voor het
hele baaigebied bewegen zich
tussen de 15 en 60 miljard dol
lar.
Tienduizenden mensen hun
deels verwoeste huizen niet
meer in durven en noodge
dwongen buiten moeten sla
pen. Zij zullen het de komende
dagen aanzienlijk moeilijker
krijgen omdat een dramatische
verslechtering van het weer
wordt verwacht.
Meer dan een miljoen huizen
geen stroom meer hadden.
Ongeveer 825 000 gezinnen
zonder aardgas zitten.
Een ernstig tekort aan
drinkwater dreigt, omdat tal
van ondergrondse waterlei
dingsbuizen het hebben bege-
Het toch al chaotische ver
keer in het gebied de komende
weken totaal ontregeld zal
Lionel Wilson, de zwarte bur
gemeester van Oakland, kiest
dan ook een andere koers dan
zijn over-optimistische collega
in San Francisco. „Dit is een
ramp die ongelofelijk leed be
rokkent aan tienduizenden
mensen. We zullen nog jaren
met dat leed moeten leven,"
constateert Wilson.
Hoelang Daniel Ruby nog met
de gruwelijke naweeën van de
ramp moet leven, weet nie
mand. Ruby stond gisteren
urenlang bij de ingestorte oprit
van de Bay Bridge in Oakland
in de heilige overtuiging dat
zijn 18-jarige zoon zich onder
het puin moest bevinden. „Ja,
ik hoop op een wonder. Ik
geef het niet op," zegt Ruby,
waarna hij zich met tranen in
de ogen van het reddingswerk
afwendt.
San Francisco traditioneel
het buitenbeentje van de Ame
rikaanse steden is sinds
dinsdagavond bedolven onder
blijken van sympathie en me
deleven. Dinsdagavond alleen
zijn er meer dan een miljoen
pogingen gedaan familie,
vrienden en bekenden in het
baaigebied telefonisch te berei-
En dan volgt ten slotte het bij
na schokkende contrast: in
grote delen van de stad leek
woensdag alles normaal te zijn.
Het verkeer ging zijn gang.
Winkels en hotels waren open.
Toeristen bewogen zich weer
langs de vele bezienswaardig
heden van de stad. Duizenden
mensen deden gewoon hun
werk. En de radio en televisie
staakten de ononderbroken
nieuwsprogramma's die zij
over de ramp hadden ver
zorgd. De 'aftershock' kon de
terugkeer naar het ogenschijn
lijk normale leven niet meer
verhinderen.
Een van de ingestorte huizen in het Marina District, de zwaarst
getroffen wijk in San Francisco. Op zijn beurt verpletterde het
huis weer een geparkeerd staande auto.
FOTO: EPA
Een oude
vrouw zit met
haar Rode
Kruis-pakket
in een
schoolgebouw
in Marina Bay.
De school
dient
momenteel als
opvang
centrum.
geerde, had hij nog lang geen
zin de slaap te vatten. Dirigent
Alfred Hertz sloeg zijn uitno
diging af om „op zoek te gaan
naar wat spaghetti en plezier"
en met collega-zanger Antonio
Scotti nam hij een koets naar
een restaurant waar op de pia
no operamelodieën werden ge
speeld. Pas tegen het ochtend
gloren had hij zijn bed opge-
Daarin trof dirigent Hertz
hem even later hysterisch hui
lend aan, temidden van veer
tig paar schoenen, zijden hem
den en kamerjassen die door
de kamer waren geslingerd.
Met beide handen hield de te
nor zijn nachthemd kramp
achtig vast. Hij stamelde dat
hij bang was dat de schok zijn
stembanden had aangetast.
„Er is maar één manier om
daar achter te komen", wist
Hertz: „Zingen." En hij sleepte
de tenor naar het raam, waar
vluchtende mensen met
schaarse bezittingen - te zien
waren. „Zingen!", beval Hertz,
en uit volle borst begon Caru
so een aria uit Fedora: 'La fan-
ta mi salva, 1' immondo ritro-
va'. Het publiek stond stil en
applaudiseerde. Het leek of de
grote Caruso hen wilde tonen
dat hij niet bang was.
De gevolgen van de aardbe
ving waren verschrikkelijk.
Ruim de helft van de 250.000
inwoners was dakloos gewor
den. In het puin werden 315
FOTO: SP
lijken gevonden; 352 mensen
zouden voor altijd als vermist
gelden. De materiële schade
werd geraamd op 500 miljoen
dollar. Daarvan werd 100 mil
joen niet door de verzekering
gedekt. Al spoedig begon het
herstel van de vernielde stad.
Drie jaar later waren al 20.500
nieuwe gebouwen verrezen,
die aan strengere bouwkundi
ge eisen moesten voldoen. Wel
waren er in 1933 en 1939 nieu
we verordeningen nodig om
daaraan de hand te houden,
waaraan oudere gebouwen
echter ontsnapten. Zo stortte
in 1971 in Sylmar bij Los An
geles een ziekenhuis in door
een aardbeving met een
kracht van 6,6 op de schaal
van Richter, waardoor 45
mensen om het leven kwa
men. Het bleek dat er sinds de
bouw in 1926 niets was gedaan
om het te verstevigen.
Hoewel de geologische feiten
onmiskenbaar duidelijk maak
ten dat een volgende aardbe
ving onvermijdelijk was al
leen het 'wanneer' en 'hoe
sterk' bleef onvoorspelbaar,
kreeg San Francisco een enor
me aantrekkingskracht. Het
mondiale middelpunt van de
Flower Power in de zestiger
jaren wordt jaarlijks door vele
miljoenen toeristen bezocht.
Het is de vraag of de aardbe
ving van 17 oktober 1989 daar
verandering in zal brengen.
ANDRÉ HORLINGS
SAN FRANCISCO In
de vroege ochtend van 18
april 1906 begon de Ame
rikaanse schoener John A.
Campbell, die voer op de
Grote Oceaan, op onge
veer 150 zeemijl van de
kust, plotseling heftig te
schudden.
De bemanning werd letterlijk
uit de kooien geslingerd. Op
een diepte van 3,6 kilometer
onder hen was de aarde in be
weging gekomen. Er was een
scheur ontstaan die zich ra
zend snel in de richting van
San Francisco voortplantte.
Het was 5.13 uur. Even later
begonnen seismografen overal
ter wereld tot aan Kaap
stad, Amsterdam, Moskou en
Tokiö toe in beweging te
komen.
Luttele minuten later zou San
Francisco door een zware
aardbeving, met een kracht
van 8,3 op de schaal van Rich
ter, in een puinhoop worden
veranderd. Doordat uit gebro
ken buizen ontsnappend gas
vlam vatte ontstond een brand
die zich drie dagen ongehin
derd kon uitbreiden en uitein
delijk 28.188 gebouwen in de
as legde. Meer dan 700 mensen
vonden de dood in de catastro
fe.
Sindsdien wachtte San Fran
cisco op de nieuwe klap die, zo
verklaarden de geologen een
stemmig, onafwendbaar was.
Maar de aantrekkingskracht
van de stad was sterker dan
het dreigende noodlot. Inmid
dels wonen er meer dan drie
miljoen mensen in 'Frisco', zo
als de metropool liefkozend
wordt genoemd. Zij werden
dinsdagavond opgeschrikt
door de langverwachte aard
beving, die ondanks de vernie
tigende gevolgen toch is mee
gevallen. Ook al omdat zijn
kracht 'slechts' 6,9 op de loga
ritmische schaal van Richter
bedroeg. De aardbeving van
1906 was veertien keer zo
Snelheid
De schokgolf daarvan, in zee
ontstaan, zou zich als een mol
door het aardoppervlak wroe
ten. Met een snelheid van
11.263 km per uur bereikte hij
het vasteland bij de vuurtoren
op Point Arena, 145 km noord
van San Francisco. Het bouw
in 1906.
ving woedden in San Francis
co branden op meer dan vijftig
plaatsen. De brandweer stond
machteloos: er was geen water
meer. Huizen werden opgebla
zen om brandlanen te vormen,
waar de vlammen niet meer
over konden slaan. Maar de
onervaren soldaten waren zo
onhandig met het dynamiet,
dat ze meer branden veroor
zaakten dan tegenhielden. Zij
haddén trouwens ook de op
dracht plunderingen te ver
hinderen. Al snel gingen ver
halen dat ze mensen doodscho
ten die slechts hun eigen bezit
tingen trachtten te redden.
Caruso
De Italiaanse tenor Enrico Ca
ruso uit Napels was twee da
gen eerder in San Francisco
aangekomen en daar opge
schrikt door het bericht dat in
zijn vaderland de Vesuvius tot
uitbarsting was gekomen. Vol
gens de eerste berichten waren
er door de vulkaanuitbarsting
2000 doden gevallen. Caruso
zei dat zijn komst naar de Ca
lifornische stad 'Gods wil' was
geweest, want daardoor was
hij ontkomen aan de de ramp
die nu Napels bedreigde.
Zijn uitvoering van de Don
José uit Carmen, op de avond
van 17 april, was zeer succes
vol geweest het doek was
niet minder dan negen keer
voor hem opgehaald. Terug in
het Palace Hotel, waar hij lo
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT
Millard zag dat de hele stad in
beweging was gekomen.
Schoorstenen en torenspitsen
knapten af. Stenen muren
werden omvergeworpen. Alle
andere kerkklokken voegden
zich in het koor, alsof ze het
Laatste Oordeel af moesten
kondigen. „Aardgolven, meer
dan een halve meter hoog,
brachten de grond in bewe
ging", zo zou hij later getuigen.
De hele skyline van de stad
leek te dansen, met in het
middelpunt de monumentale
City Hall, het stadhuis, dat de
stenen en het metselwerk van
zich afschudde, waarna het
kale skelet overbleef, als een
monsterlijke vogelkooi. Toen
werd het, plotseling, stil.
komt de dag, waarop de eerste raket zal worden afgevuurd,
maar voor het zover is, houdt eerst de SS-commandant nog een
klinkende toespraak. „Mannen", zegt hij, „de toekomst van de
Duitse cultuur li§t in onze handen. Wij zullen de wereld tonen,
dat Duitsland niet verslagen is. Wij zullen verder strijden, tot de
overwinning is behaald". Hij besluit zijn rede met driewerf „Sieg
Heil!" De rotswanden weerkaatsen zijn holle woorden. Dan geeft
hij beval de eerste V2 af te vuren.
De stilte duurde slechts tien
seconden. Daarna begon het
spektakel opnieuw. Alles wat
nog net in evenwicht was ge
bleven stortte nu in. Boven
San Francisco verrees een
honderden meters hoge stof
wolk die (toen nog niet) deed
denken aan een atoombom.
Een kwartier na de aardbe
QN500 Drukke dagen breken nu aan voor de bemanning van
de „Tristan". De luiken worden opengegooid en aan dek wordt
een grote starttoren voor V2-wapens gebouwd. De „Vrijheid II"
staat in de weg en wordt te water gelaten. De Duitsers kunnen
het schip best gebruiken voor hun verbinding met de wal. De be
doeling is, dat de gevaarlijke wapens vanaf deze eenzame plek
zullen worden afgevuurd op het Amerikaanse vasteland, waar de
bacteriëncultures grote rampen moeten veroorzaken. Dan
werk, 33 meter hoog, zwaaide
als een grashalm heen en weer
en stortte in. De golf raasde
intussen verder langs de kust,
recht op San Francisco af. On
derweg werden miljarden ton
nen aarde verplaatst en doken
rotsformaties op of verdwenen
in de diepte. Sequoia-wouden,
naakte berguitlopers en leis
teenformaties werden ver
woest. Bij Fals Cape verdween
de golf weer in zee en nam
daarbij miljoenen tonnen lei
steen en rotsgesteente mee, dat
in het 300 meter diepe water
terechtkwam. Een siddering
bereikte het stadje Fort Bragg,
dat als eerste van een hele
reeks steden en stadjes in lut
tele seconden in een puinhoop
veranderde.
Iets verder was veeboer Jim
Skinner juist begonnen met
het melken van zijn koeien.
Tot zijn verbijstering zag hij
het landschap om zich heen in
luttele seconden drastisch ver
anderen. Bomen, woonhuis en
stallen werden als het ware
opgetild en op andere plaatsen
neergezet. De koeien sloegen
op hol. En nog anderhalve ki
lometer verder verdween een
koe in een spleet die zich on
middellijk weer sloot, waarna
alleen de staart nog boven de
aarde uitstak.
Gerommel
Uiteindelijk werd San Francis
co bereikt, nadat al even
eerder de waterleidingbuizen
van de stad het hadden bege
ven. „Ik hoorde een diep on
deraards gerommel", vertelde
later politiesergpant Jesse
Cook. „Toen kon ik de beving
daadwerkelijk zien aankomen
door Washington Street. De
hele straat golfde op en neer.
Het leek alsof de golven van
de oceaan op me af kwamen,
als een allesverwoestende
vloedgolf."
Bailey Millard had zich bijzon
der verheugd op het ochtend
gloren. Hij had zich voorgeno
men een schilderij te maken
van de ontwakende stad en
had daartoe een vrijwel vol
maakte plaats gevonden, op de
top van Russian Hill, waar hij
een fantastisch uitzicht had.
Het was intussen licht gewor
den, maar in de stad bewoog
zich nog niets. Hij doopte z'n
penseel in de verf en wilde de
eerste contouren vastleggen.
Toen werd zijn ezel aan splin
San Francisco na de,aardbeving
ters geslagen, het doek aan
flarden gerukt en de tubes en
de potjes naar alle kanten ge
slingerd. De torenklok van
Old St. Mary's Church aan de
rand van de Chinezenwijk,
dicht onder hem, begon als
een krankzinnige te luiden.
Laatste oordeel
