irech,s,reeks Aardbevingsramp was al voorspeld een oorlog uitbrak" I Vernietiging San Francisco op termijn onvermijdelijk Jnr DOOR BREUK IN AARDKORST ^BUITENLAND ÊcidócSoicumt WOENSDAG 18 OKTOBER 1989 PAGINA 5 Grote aardbevingen van deze eeuw NEW YORK Een overzicht van de grootste aardbevingen van deze eeuw. De plaats wordt gevolgd door de kracht op de schaal van Richter en het aantal doden. l.Dec. 7 1988 Sovjetrepubliek 6.9 25.000. Armenie Sept. 19 1985 Mexico 8.1 9.500. Okt. 30 1983 Turkije 7.1 1.300. Dec. 13 1982 Noordjemen 6.0 2.000. Nov. 23 1980 Italië 7.2 4.800. Okt. 10 1980 Algerije 7.3 4.500. Dec. 12 1979 Colombia en 7.9 800. Ecuador Sept. 16 1978 Iran 7.7 25.000. Mrt. 4 1977 Roemenie 7.5 1.541. Nov. 24 1976 Oostelijk Turkije 7.9 4.000. Aug. 17 1976 Filipijnen 7.8 8.000. Juli 28 1976 Tangshan China 7.8/8.2 officieel doden tal: 242.000 offi cieuze schattin gen tot 800.000. Mei 6 1976 Italië 6.5 946. Feb. 4 1976 Guatemala 7.5 22.778. Sept. 6 1975 Turkije 6.8 2.312. Dec. 28 1974 Pakistan 6.3 5.200. Dec. 23 1972 Nicaragua 6.2 5.000. April 10 1972 Iran 6.9 5.057. Mei 31 1970 Peru 7.7 66.794. Mrt. 28 1970 Turkije 7.4 1.086. Aug. 31 1968 Iran 7.4 12,000. Aug. 19 1966 Turkije 6.9 2.520. Mrt. 27 1964 Alaska 8.4 131. Juli 26 1963 Joegoslavië 6.0 1.100. Sept. 1 1962 Iran 7.1 12.230. Mei 21-30 1960 Chili 8.3 5.000. Feb. 29 1960 Marokko 5.8 12.000. Dec. 13 1957 Iran 7.1 2.000. Juli 2 1957 Iran 7.4 2.500. Juni 10-17 1956 Afghanistan 7.7 2.000. Mrt. 18 1953 Turkije 7.2 1.200. Aug. 15 1950 India 8.7 1.530. Aug. 5 1949 Ecuador 6.8 6.000. Juni 28 1948 Japan 7.3 5.131. Dec. 21 1946 Japan 8.4 2.000. Dec. 26 1939 Turkije 7.9 30.000. Jan. 24 1939 Chili 8.3 28.000. Mei 31 1935 India 7.5 30.000 Jan. 15 1934 India 8.4 10.700. Mrt. 2 1933 Japan 8.9 2.990. Dec. 26 1932 'China 7.6 70.000. Mei 22 1927 China 8.3 200.000. Sept. 1 1923 Tokyo Japan 8.3 100.000. Dec. 16 1920 China 8.6 100.000. Jan. 13 1915 Italië 7.5 29.980. Dec. 28 1908 Italië 7.5 83.000. Aug. 16 1906 Chili 8.6 20.000. April 18-19 1906 San Francisco 8.3 452. Jongeren trekken plunderend door wijken San Francisco SAN FRANCISCO Veiligheidstroepen J patrouilleren momenteel door de straten van San Francisco om plunderingen en be rovingen na de aardschok zoveel mogelijk te voorkomen. re De politie maakte melding van groepen jon- ajj geren die, gewapend met honkbalknuppels, J' door de getroffen wijken trekken. Voorbij- gangers worden aangevallen en beroofd van 011 hun geld. Ook wordt geplunderd in huizen en winkels. aij Door het uitvallen van de elektriciteit was an een flink deel van de stad de afgelopen VK nacht in diepe duisternis gehuld. Ongeveer één miljoen mensen moesten zich behelpen it j met kaarsen. Op tal van plaatsen in de stad zakten gebouwen als kaarten huizen in elkaar en braken branden uit. FOTO: AP Noodtoestand in Californie FRANKFURT De gouver neur van Californie, George Deukmejian, heeft aangekon digd dat hij president Bush zal verzoeken voor het gebied in en rond San Francisco de fede rale noodtoestand af te kondi gen. Deukmejian was in de Bondsrepubliek toen het nieuws over de aardbeving be kend werd. Hij zei dat Califor nie de beschikking heeft over een „bescheiden reserve" van een miljard dollar voor herstel werkzaamheden en onkosten voortvloeiende uit de aardbe vingsramp. Vlucht van Martin Air naar San Francisco uren vertraagd AMSTERDAM De DC 10 van Martin Air die vanochtend vanaf Schiphol naar San Francisco zou vertrekken, had een vertraging van vier uur. Een woordvoerder van Martin Air deelde vanochtend mee dat de twee luchthavens van San Francisco naar verwachting rond twaalf uur lokale tijd weer opengesteld zouden worden. In het vlieg tuig bevinden zich 376 passagiers, van wie ongeveer de helft op lucht haven San Francisco International zou landen. De rest stapt uit op luchthaven Seattle. Naar verwachting keert de DC 10 morgenmiddag om 15.00 uur terug op Schiphol. Het lukte Martin Air vanochtend niet contact te krijgen met het verkoopkantoor van het bedrijf in San Fran cisco zelf. Het Nederlands Consulaat in Los Angeles kon vanochtend nog geen mededelingen doen over eventuele problemen waarmee Nederlanders aldaar te kampen zouden hebben als gevolg van de aardbeving. In het gebied rond San Francisco wonen veel mensen van Nederlandse af komst, exacte aantallen kon Buitenlandse Zaken vanochtend niet ge ven. Telefonisch contact met het getroffen gebied was nog niet moge lijk. Aardbeving A 11 in het noorden van Californie trof is een waarschuwing dat er een nog veel zwaardere verwacht kan worden. Dit zei het hoofd van de Amerikaanse geologische dienst (USGS). „De vraag is niet of er een zware aardbeving komt. De, vraag is wanneer dat zal ge beuren", zo meent Dallas Peck. „Dit is geen alledaagse beving, maar het is niet de ramp van 1906". Volgens Peck betekent de om vangrijke schade die de nieu we schok heeft aangericht, dat nog meer moet worden onder nomen om gebouwen, bruggen en wegen nog beter bestand te maken tegen aardschokken. Er is nog geen wetenschappe lijke methode om met zeker heid aardbevingen te voorspel len. Medio vorig jaar belegde de USGS een bijeenkomst van geologen en aardbevingsdes kundigen, waar als conclusie uitkwam dat het zuiden van Californie waarschijnlijk eerder door een nieuwe, zware aardbeving, met een kracht van 7 of meer, zou worden ge troffen dan de regio-San Fran cisco. De kans dat zich de ko mende dertig jaar in San Francisco opnieuw een zware schok zou voordoen aan de Andreas-breuklijn werd toen gesteld op 50 procent. Het stadion, met bijna 60.000 zj toeschouwers, moest ontruimd 110 worden. Het stadion schudde 111 hevig maar er ontstond geen 2i) paniek. Een tv-verslaggever n zei: „Ik ben in Vietnam ge- n; weest, maar nog nooit heb ik wi mij zo angstig gevoeld als van- iai avond in het stadion". g De zeppelin, de Goodyear- )(j blimp, die normaal boven het sr stadion hangt voor het maken je van luchtopnames ging ver- n volgens boven de stad vliegen. Naarmate de avond viel over "n San Francisco, werden de beelden, die onder meer de v zeppelin maakte, steeds sinis- terder. Alle elektriciteitsver bindingen vielen uit. De stad 2jj werd een grote donkere vlek dq met daarin fel oranje plekken aJ waar branden woedden en rechte strepen witte en rode lichten: lampen van duizenden auto's die in de straten vast stonden. Zeker van bovenaf gezien was de aanblik sinister. Schokkend waren de beelden van twee bovenelkaar krui sende freeways, autosnelwe gen dwars door de stad. Over een lengte van meer dan een kilometer was de bovengele- gen autoweg op de onderste geklapt. Op verschillende plaatsen kwam rook tussen de twee lagen asfalt en het beton door. Waarschijnlijk van auto's die na geplet te zijn door het neergestorte viaduct in brand waren geraakt. Een ander tafereel dat van nacht op het televisiescherm te zien was, was een politieman, die schreeuwend door de stra ten liep: „Doe de gaskranen dicht, zoek je spullen bij el kaar, zorg dat je eten en drin ken bij de hand hebt, want de komende 72 uur zul je het zon der gas, water, elektriciteit en telefoon moeten stellen". De angst voor gas was groot. Het vrijkomen van gas veroor zaakte in 1906 enorme bran den. OOGGETUIGEN Al AARDBEVING SAN FRANCISCO Te midden van een branden de stad, waarin het gehuil van sirenes overheerst, re aliseren de inwoners van San Francisco zich lang zaam maar zeker wat hen is overkomen. „Ik dacht: dit is hem, de lang verwachte aardbeving, de Big One", zegt een man die de hui zen in zijn straat in elkaar zag zakken alsof ze van karton waren. „Het was alsof een oor log uitbrak. Overal brand en geschreeuw om hulp". Drie vrouwen die zich bevonden op de beroemde brug over de baai tussen San Francisco, staan nog te trillen op hun benen. „We stierven van angst", ver tellen ze. „Er zat opeens een knik in het wegdek, en daarin ingestort. Vooralsnog lijken de hoge flatgebouwen goed door de beving te zijn gekomen. Opmerkelijk is, dat de be roemde en meer dan 50 jaar oude Golden Gate Bridge geen enkele schade opliep. Deskundigen hadden een ramp van deze omvang al ge ruime tijd voorspeld. In een anderhalf jaar geleden uitge bracht regeringsrapport werd al gezegd, dat een aardbeving te verwachten was in het zui delijk deel van de baai van San Francisco. Het rapport voorspelde eveneens dat bin nen 30 jaar een nog grotere ramp in zuidelijk Californie zal plaatsvinden. De kans daarop wordt op 60 procent geschat. Op 8 augustus was San Fran cisco al in staat van alarm ge bracht omdat een aardbeving van enige omvang werd ver wacht. Er deed zich toen slechts een schok voor van 5.3 op de schaal van Richter. Op straat Vannacht hebben tienduizen den inwoners van San Fran cisco op straat doorgebracht. Ze durfden hun huizen niet meer in omdat seismologen voor zware naschokken had den gewaarschuwd. Tal van hotelgasten in de stad moesten worden geëvacueerd. Uren na de eerste beving wer den nog naschokken gevoeld die evenwel niet zwaarder dan 5.3 op de schaal van Richter waren. President Bush heeft vice-president Quayle en transportminister Skinner op dracht gegeven zich vandaag naar het rampgebied te bege- In heel de Verenigde Staten zijn problemen met het tele foonverkeer, mede omdat mil joenen mensen naar San Fran cisco en de nog veel zwaarder getroffen steden ten zuiden er van, trachtten te bellen. De aardbeving die San Fran cisco en de omliggende regio De aardbeving liet een spoor van vernielingen na. Brandweerlieden zoeken naar eventuele slachtof fers in een zwaar beschadigd huis in het Marina district, een van de zwaarst getroffen gedeelten van de stad. (foto links) Viaducten werden in enkele seconden volledig ontwricht en een nog onbekend aantal weggebrui kers werd van de weg afgeslingerd. (foto boven) FOTO'S: AP en AFP zagen we de auto's voor ons verdwijnen. Om ons heen ver liet iedereen onmiddellijk zijn auto en rende naar het land, snel terug naar het land". Maar erger nog" dan op de Bay-bridge was de situatie op Highway 17, een snelweg die dwars door de stad loopt, en waarvan twee 'verdiepingen' op elkaar stortten; met ver schrikkelijke gevolgen voor de automobilisten die zich op de onderste weghelft bevonden. „Er zitten daar nog steeds mensen vast, ik denk wel hon derd", roept een man die er in de buurt was. „Ze kunnen hun auto's niet uit en schreeuwen om hulp. Nooit in m'n leven heb ik zoiets ergs gezien". Hulpverleners gaan ervan uit dat alleen al op deze weg tweehonderd slachtoffers zijn gevallen. Intussen wordt over al gezocht naar overlevenden in de ingestorte huizen. „Toen het beven begon zijn we naar buiten gelopen en vandaar za gen we de huizen bij ons in de straat instorten. Het duurde niet langer dan acht seconden, maar het leek alsof het heel langzaam ging. Na een tijdje zagen we een vrouw uit een appartement vluchten. En nu gaan we alle huizen langs om te kijken of er nog mensen binnen zijn". ^iop televisie UI lin Sin Nederland irj SAN FRANCISCO De ^eerste gevolgen van de Jl aardbeving waren van nacht ook via de Neder landse televisie te zien. >as Omdat RTL-Veronique erechtstreeks de derde s wedstrijd in de finale-se- ei1rie van het Amerikaanse honkbal zou uitzenden, iu die zou worden gehouden ;etin het Candlestick Park- - stadion in San Francisco. 'eiEen half uur voordat de ^wedstrijd moest beginnen e vond de aardbeving vi plaats, el (Vervolg van de voorpagina) SAN FRANCISCO De aardbeving is de ernstig ste schok die San Francis co sinds 1906 heeft getrof fen. In 1906 deed zich een beving voor waarbij ruim 500 mensen om het leven kwamen en een schade van 500 miljoen dollar (in de hudige verhouding ruim 1 miljard gulden) werd veroorzaakt. In de regio Santa Cruz, het hart van het epicentrum zijn nog geen berichten binnenge komen over eventuele slacht offers. Wel zijn daar zeker twee bruggen ingestort. In San Francisco zelf werden vijf mensen in hun auto's ver pletterd onder een instortend gebouw. Drie mensen kwamen om bij een brand in de 'Mari na' (het havengebied van de stad). Branden In het historische gedeelte van San Francisco ontstond een enorme brand die tientallen Victoriaanse huizen vernielde. Tal van andere historische ge bouwen, waaronder het stad huis, liepen grote schade op. Burgemeester Art Agnos zei dat twaalf gebouwen, allemaal woningen, in de stad waren DEN HAAG De aard- verwacht. Al sinds de voorspeld. San Francisco korst, die voortdurend in bevingsramp die San aardbeving van 1906 ligt, samen met Los Ange- beweging is. r rancisco gisteravond trof wordt de vernietiging van les, vrijwel op de San An- De gevolgen van de huidige werd al decennia lang de Californische stad dreasbreuk in de aard- ramp vallen, in vergelijking DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT QN499 Ja, de „Vrijheid II" staat aan boord van de „Tristan", die snel is verdwenen in noordwestelijke richting. Het weer wordt met het uur slechter. Eerst mist, dan regenbuien, dan harde wind. Maar de Duitsers op de brug vinden het wel goed zo. Hoe slechter het weer, hoe moeilijker eventuele achtervolgens het hebben om het schip te ontdekken. Met grimmige gezichten staan ze op de uitkijk, maar er is niets te zien. ,,'t Is anders wel op het nippertje geweest", zegt de kapitein tegen de SS-com- mandant, „die Hollandse spionnen zaten ons op de hielen". De ander grinnikt. „Knappe kerels, als ze ons nou nog te pakken krijgen", zegt hij. Eindelijk, na een lange reis laat de „Tristan" het anker vallen in de baai van een rotsachtig eiland in de buurt van New Foundland. Grote schepen kunnen hier niet komen. met alle sombere prognoses, nog geweldig mee. En hope lijk is de spanning nu zoda nig geweken, dat het westen van Californie verder onge schonden het jaar 2000 haalt. Totdat, ergens in de volgen de eeuw, de aardbeving volgt die San Francisco of Los An geles, of misschien wel beide steden, definitief van de landkaart veegt. Aardbevingen behoren tot de natuur van de aarde. Elk jaar worden er zo'n 100.000 geregistreerd. Meestal zijn het voor de mens volstrekt onmerkbare schokken, die slechts door gevoelige seismi sche apparatuur worden op gemerkt. Slechts enkele ma len per jaar wordt de wereld opgeschrikt door een echte aardbevingsramp. Zonder uitzondering heeft die dan plaatsgevonden op één van de 'breuklijnen' tussen de verschillende 'schollen' waaruit het aardoppervlak is opgebouwd. Die schollen bewegen zich, bijna onmerkbaar, vaak in tegengestelde richting. Op de breuklijnen haken ze als het ware in elkaar. Maar als de spanning te groot wordt, gaat dat evenwicht verloren. In één ruk schuiven de schollen iets op. Aan het oppervlak wordt dat merkbaar door trillingen, die groter zijn naarmate de verschuiving dichter bij het aardoppervlak plaatsvindt. De plek waar de verschuivingen zich voor doen heet het 'epicentrum'. San Andreaskloof San Francisco ligt bovenop zo'n breuk, de 'San Andreas kloof'. Het is een breuk met een lengte van zo'n 1000 ki lometer en een diepte van rond 35 kilometer. Vanuit de lucht gezien is San Andreas een lijnrechte streep dwars door het landschap. De smalle kuststrook ten westen van de breuk wordt in een tempo van drie tot vijf centimeter per jaar naar het noorden geperst. Het land ten oosten blijft min of meer op zijn plaats. De geologen hebben door het vergelijken van steenformaties bewezen dat de twee delen van het vasteland in de zes tot tien miljoen jaar sinds het ont staan van de breuk minstens 145 kilometer ten opzichte van elkaar verschoven zijn. In Californië vinden jaarlijks honderden lichte aardbevin gen plaats. In 1838, 1857 en 1906 waren de gevolgen aan zienlijk ernstiger. De aardbe ving van 1906 had een kracht van 8,3 op de Schaal van Richter. De westzijde van de breuk gleed in eén ruk 6,5 meter naar het noor den. Maar sinds die tijd waren de twee schollen alweer vier meter verschoven, zonder ernstige schokken te veroor zaken. Voortdurend moeten op de breuk stoepranden worden verlegd, wegen her steld en bouwwerken gere pareerd. Maar het was ge ruststellend dat de aardlagen kennelijk soepel meeschoven in de onafwendbare bewe ging. Toch nam de spanning onder de mensen in het gebied voortdurend toe. Tenslotte werd de ondergang van San Francisco, nog voor het eind van deze eeuw, voorspeld in nagenoeg elke publicatie over aardbevingen. Iedere merkbare schok veroorzaak te dan ook lichte paniek. In dat licht gezien is de aard beving van gisteravond mee gevallen. De schok van gis teravond richtte den aan zienlijke schade aan en kost te aan enkele honderden mensen het leven. Maar dat waren er aanzienlijk minder dan de 'tienduizenden slacht offers' die waren voorspeld Het leven in San Francisco zal, als de schade is opge ruimd, zijn gang weer volle dig hernemen. Maar het schuiven van de schollen in de San Andreas- breuk gaat door. Daarom heeft San Francisco gisteren slechts uitstel gekregen. Van afstel is geen sprake. ANDRE HORLINGS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 5