irech,s,reeks Aardbevingsramp was al voorspeld
een oorlog uitbrak"
I Vernietiging San Francisco op termijn onvermijdelijk
Jnr
DOOR BREUK IN AARDKORST
^BUITENLAND
ÊcidócSoicumt
WOENSDAG 18 OKTOBER 1989 PAGINA 5
Grote aardbevingen
van deze eeuw
NEW YORK Een overzicht van de grootste aardbevingen
van deze eeuw. De plaats wordt gevolgd door de kracht op
de schaal van Richter en het aantal doden.
l.Dec. 7
1988
Sovjetrepubliek
6.9
25.000.
Armenie
Sept. 19
1985
Mexico
8.1
9.500.
Okt. 30
1983
Turkije
7.1
1.300.
Dec. 13
1982
Noordjemen
6.0
2.000.
Nov. 23
1980
Italië
7.2
4.800.
Okt. 10
1980
Algerije
7.3
4.500.
Dec. 12
1979
Colombia en
7.9
800.
Ecuador
Sept. 16
1978
Iran
7.7
25.000.
Mrt. 4
1977
Roemenie
7.5
1.541.
Nov. 24
1976
Oostelijk Turkije 7.9
4.000.
Aug. 17
1976
Filipijnen
7.8
8.000.
Juli 28
1976
Tangshan China
7.8/8.2
officieel doden
tal: 242.000 offi
cieuze schattin
gen tot 800.000.
Mei 6
1976
Italië
6.5
946.
Feb. 4
1976
Guatemala
7.5
22.778.
Sept. 6
1975
Turkije
6.8
2.312.
Dec. 28
1974
Pakistan
6.3
5.200.
Dec. 23
1972
Nicaragua
6.2
5.000.
April 10
1972
Iran
6.9
5.057.
Mei 31
1970
Peru
7.7
66.794.
Mrt. 28
1970
Turkije
7.4
1.086.
Aug. 31
1968
Iran
7.4
12,000.
Aug. 19
1966
Turkije
6.9
2.520.
Mrt. 27
1964
Alaska
8.4
131.
Juli 26
1963
Joegoslavië
6.0
1.100.
Sept. 1
1962
Iran
7.1
12.230.
Mei 21-30
1960
Chili
8.3
5.000.
Feb. 29
1960
Marokko
5.8
12.000.
Dec. 13
1957
Iran
7.1
2.000.
Juli 2
1957
Iran
7.4
2.500.
Juni 10-17
1956
Afghanistan
7.7
2.000.
Mrt. 18
1953
Turkije
7.2
1.200.
Aug. 15
1950
India
8.7
1.530.
Aug. 5
1949
Ecuador
6.8
6.000.
Juni 28
1948
Japan
7.3
5.131.
Dec. 21
1946
Japan
8.4
2.000.
Dec. 26
1939
Turkije
7.9
30.000.
Jan. 24
1939
Chili
8.3
28.000.
Mei 31
1935
India
7.5
30.000
Jan. 15
1934
India
8.4
10.700.
Mrt. 2
1933
Japan
8.9
2.990.
Dec. 26
1932
'China
7.6
70.000.
Mei 22
1927
China
8.3
200.000.
Sept. 1
1923
Tokyo Japan
8.3
100.000.
Dec. 16
1920
China
8.6
100.000.
Jan. 13
1915
Italië
7.5
29.980.
Dec. 28
1908
Italië
7.5
83.000.
Aug. 16
1906
Chili
8.6
20.000.
April 18-19 1906
San Francisco
8.3
452.
Jongeren trekken
plunderend door
wijken San Francisco
SAN FRANCISCO Veiligheidstroepen
J patrouilleren momenteel door de straten
van San Francisco om plunderingen en be
rovingen na de aardschok zoveel mogelijk te
voorkomen.
re De politie maakte melding van groepen jon-
ajj geren die, gewapend met honkbalknuppels,
J' door de getroffen wijken trekken. Voorbij-
gangers worden aangevallen en beroofd van
011 hun geld. Ook wordt geplunderd in huizen
en winkels.
aij Door het uitvallen van de elektriciteit was
an een flink deel van de stad de afgelopen
VK nacht in diepe duisternis gehuld. Ongeveer
één miljoen mensen moesten zich behelpen
it j met kaarsen.
Op tal van
plaatsen in de
stad zakten
gebouwen als
kaarten
huizen in
elkaar en
braken
branden uit.
FOTO: AP
Noodtoestand
in Californie
FRANKFURT De gouver
neur van Californie, George
Deukmejian, heeft aangekon
digd dat hij president Bush zal
verzoeken voor het gebied in
en rond San Francisco de fede
rale noodtoestand af te kondi
gen. Deukmejian was in de
Bondsrepubliek toen het
nieuws over de aardbeving be
kend werd. Hij zei dat Califor
nie de beschikking heeft over
een „bescheiden reserve" van
een miljard dollar voor herstel
werkzaamheden en onkosten
voortvloeiende uit de aardbe
vingsramp.
Vlucht van Martin Air naar
San Francisco uren vertraagd
AMSTERDAM De DC 10 van Martin Air die vanochtend vanaf
Schiphol naar San Francisco zou vertrekken, had een vertraging van
vier uur. Een woordvoerder van Martin Air deelde vanochtend mee
dat de twee luchthavens van San Francisco naar verwachting rond
twaalf uur lokale tijd weer opengesteld zouden worden. In het vlieg
tuig bevinden zich 376 passagiers, van wie ongeveer de helft op lucht
haven San Francisco International zou landen. De rest stapt uit op
luchthaven Seattle. Naar verwachting keert de DC 10 morgenmiddag
om 15.00 uur terug op Schiphol. Het lukte Martin Air vanochtend niet
contact te krijgen met het verkoopkantoor van het bedrijf in San Fran
cisco zelf.
Het Nederlands Consulaat in Los Angeles kon vanochtend nog geen
mededelingen doen over eventuele problemen waarmee Nederlanders
aldaar te kampen zouden hebben als gevolg van de aardbeving. In het
gebied rond San Francisco wonen veel mensen van Nederlandse af
komst, exacte aantallen kon Buitenlandse Zaken vanochtend niet ge
ven. Telefonisch contact met het getroffen gebied was nog niet moge
lijk.
Aardbeving A 11
in het noorden van Californie
trof is een waarschuwing dat
er een nog veel zwaardere
verwacht kan worden. Dit zei
het hoofd van de Amerikaanse
geologische dienst (USGS).
„De vraag is niet of er een
zware aardbeving komt. De,
vraag is wanneer dat zal ge
beuren", zo meent Dallas
Peck. „Dit is geen alledaagse
beving, maar het is niet de
ramp van 1906".
Volgens Peck betekent de om
vangrijke schade die de nieu
we schok heeft aangericht, dat
nog meer moet worden onder
nomen om gebouwen, bruggen
en wegen nog beter bestand te
maken tegen aardschokken.
Er is nog geen wetenschappe
lijke methode om met zeker
heid aardbevingen te voorspel
len. Medio vorig jaar belegde
de USGS een bijeenkomst van
geologen en aardbevingsdes
kundigen, waar als conclusie
uitkwam dat het zuiden van
Californie waarschijnlijk
eerder door een nieuwe, zware
aardbeving, met een kracht
van 7 of meer, zou worden ge
troffen dan de regio-San Fran
cisco. De kans dat zich de ko
mende dertig jaar in San
Francisco opnieuw een zware
schok zou voordoen aan de
Andreas-breuklijn werd toen
gesteld op 50 procent.
Het stadion, met bijna 60.000
zj toeschouwers, moest ontruimd
110 worden. Het stadion schudde
111 hevig maar er ontstond geen
2i) paniek. Een tv-verslaggever
n zei: „Ik ben in Vietnam ge-
n; weest, maar nog nooit heb ik
wi mij zo angstig gevoeld als van-
iai avond in het stadion".
g De zeppelin, de Goodyear-
)(j blimp, die normaal boven het
sr stadion hangt voor het maken
je van luchtopnames ging ver-
n volgens boven de stad vliegen.
Naarmate de avond viel over
"n San Francisco, werden de
beelden, die onder meer de
v zeppelin maakte, steeds sinis-
terder. Alle elektriciteitsver
bindingen vielen uit. De stad
2jj werd een grote donkere vlek
dq met daarin fel oranje plekken
aJ waar branden woedden en
rechte strepen witte en rode
lichten: lampen van duizenden
auto's die in de straten vast
stonden. Zeker van bovenaf
gezien was de aanblik sinister.
Schokkend waren de beelden
van twee bovenelkaar krui
sende freeways, autosnelwe
gen dwars door de stad. Over
een lengte van meer dan een
kilometer was de bovengele-
gen autoweg op de onderste
geklapt. Op verschillende
plaatsen kwam rook tussen de
twee lagen asfalt en het beton
door. Waarschijnlijk van auto's
die na geplet te zijn door het
neergestorte viaduct in brand
waren geraakt.
Een ander tafereel dat van
nacht op het televisiescherm te
zien was, was een politieman,
die schreeuwend door de stra
ten liep: „Doe de gaskranen
dicht, zoek je spullen bij el
kaar, zorg dat je eten en drin
ken bij de hand hebt, want de
komende 72 uur zul je het zon
der gas, water, elektriciteit en
telefoon moeten stellen". De
angst voor gas was groot. Het
vrijkomen van gas veroor
zaakte in 1906 enorme bran
den.
OOGGETUIGEN Al
AARDBEVING
SAN FRANCISCO Te
midden van een branden
de stad, waarin het gehuil
van sirenes overheerst, re
aliseren de inwoners van
San Francisco zich lang
zaam maar zeker wat hen
is overkomen.
„Ik dacht: dit is hem, de lang
verwachte aardbeving, de Big
One", zegt een man die de hui
zen in zijn straat in elkaar zag
zakken alsof ze van karton
waren. „Het was alsof een oor
log uitbrak. Overal brand en
geschreeuw om hulp". Drie
vrouwen die zich bevonden op
de beroemde brug over de baai
tussen San Francisco, staan
nog te trillen op hun benen.
„We stierven van angst", ver
tellen ze. „Er zat opeens een
knik in het wegdek, en daarin
ingestort. Vooralsnog lijken de
hoge flatgebouwen goed door
de beving te zijn gekomen.
Opmerkelijk is, dat de be
roemde en meer dan 50 jaar
oude Golden Gate Bridge geen
enkele schade opliep.
Deskundigen hadden een
ramp van deze omvang al ge
ruime tijd voorspeld. In een
anderhalf jaar geleden uitge
bracht regeringsrapport werd
al gezegd, dat een aardbeving
te verwachten was in het zui
delijk deel van de baai van
San Francisco. Het rapport
voorspelde eveneens dat bin
nen 30 jaar een nog grotere
ramp in zuidelijk Californie
zal plaatsvinden. De kans
daarop wordt op 60 procent
geschat.
Op 8 augustus was San Fran
cisco al in staat van alarm ge
bracht omdat een aardbeving
van enige omvang werd ver
wacht. Er deed zich toen
slechts een schok voor van 5.3
op de schaal van Richter.
Op straat
Vannacht hebben tienduizen
den inwoners van San Fran
cisco op straat doorgebracht.
Ze durfden hun huizen niet
meer in omdat seismologen
voor zware naschokken had
den gewaarschuwd. Tal van
hotelgasten in de stad moesten
worden geëvacueerd.
Uren na de eerste beving wer
den nog naschokken gevoeld
die evenwel niet zwaarder dan
5.3 op de schaal van Richter
waren. President Bush heeft
vice-president Quayle en
transportminister Skinner op
dracht gegeven zich vandaag
naar het rampgebied te bege-
In heel de Verenigde Staten
zijn problemen met het tele
foonverkeer, mede omdat mil
joenen mensen naar San Fran
cisco en de nog veel zwaarder
getroffen steden ten zuiden er
van, trachtten te bellen.
De aardbeving die San Fran
cisco en de omliggende regio
De aardbeving liet een spoor van vernielingen na. Brandweerlieden zoeken naar eventuele slachtof
fers in een zwaar beschadigd huis in het Marina district, een van de zwaarst getroffen gedeelten
van de stad. (foto links)
Viaducten werden in enkele seconden volledig ontwricht en een nog onbekend aantal weggebrui
kers werd van de weg afgeslingerd. (foto boven)
FOTO'S: AP en AFP
zagen we de auto's voor ons
verdwijnen. Om ons heen ver
liet iedereen onmiddellijk zijn
auto en rende naar het land,
snel terug naar het land".
Maar erger nog" dan op de
Bay-bridge was de situatie op
Highway 17, een snelweg die
dwars door de stad loopt, en
waarvan twee 'verdiepingen'
op elkaar stortten; met ver
schrikkelijke gevolgen voor de
automobilisten die zich op de
onderste weghelft bevonden.
„Er zitten daar nog steeds
mensen vast, ik denk wel hon
derd", roept een man die er in
de buurt was. „Ze kunnen hun
auto's niet uit en schreeuwen
om hulp. Nooit in m'n leven
heb ik zoiets ergs gezien".
Hulpverleners gaan ervan uit
dat alleen al op deze weg
tweehonderd slachtoffers zijn
gevallen. Intussen wordt over
al gezocht naar overlevenden
in de ingestorte huizen. „Toen
het beven begon zijn we naar
buiten gelopen en vandaar za
gen we de huizen bij ons in de
straat instorten. Het duurde
niet langer dan acht seconden,
maar het leek alsof het heel
langzaam ging. Na een tijdje
zagen we een vrouw uit een
appartement vluchten. En nu
gaan we alle huizen langs om
te kijken of er nog mensen
binnen zijn".
^iop televisie
UI
lin
Sin Nederland
irj SAN FRANCISCO De
^eerste gevolgen van de
Jl aardbeving waren van
nacht ook via de Neder
landse televisie te zien.
>as Omdat RTL-Veronique
erechtstreeks de derde
s wedstrijd in de finale-se-
ei1rie van het Amerikaanse
honkbal zou uitzenden,
iu die zou worden gehouden
;etin het Candlestick Park-
- stadion in San Francisco.
'eiEen half uur voordat de
^wedstrijd moest beginnen
e vond de aardbeving
vi plaats,
el
(Vervolg van de voorpagina)
SAN FRANCISCO De
aardbeving is de ernstig
ste schok die San Francis
co sinds 1906 heeft getrof
fen. In 1906 deed zich een
beving voor waarbij ruim
500 mensen om het leven
kwamen en een schade
van 500 miljoen dollar (in
de hudige verhouding
ruim 1 miljard gulden)
werd veroorzaakt.
In de regio Santa Cruz, het
hart van het epicentrum zijn
nog geen berichten binnenge
komen over eventuele slacht
offers. Wel zijn daar zeker
twee bruggen ingestort.
In San Francisco zelf werden
vijf mensen in hun auto's ver
pletterd onder een instortend
gebouw. Drie mensen kwamen
om bij een brand in de 'Mari
na' (het havengebied van de
stad).
Branden
In het historische gedeelte van
San Francisco ontstond een
enorme brand die tientallen
Victoriaanse huizen vernielde.
Tal van andere historische ge
bouwen, waaronder het stad
huis, liepen grote schade op.
Burgemeester Art Agnos zei
dat twaalf gebouwen, allemaal
woningen, in de stad waren
DEN HAAG De aard- verwacht. Al sinds de voorspeld. San Francisco korst, die voortdurend in
bevingsramp die San aardbeving van 1906 ligt, samen met Los Ange- beweging is.
r rancisco gisteravond trof wordt de vernietiging van les, vrijwel op de San An- De gevolgen van de huidige
werd al decennia lang de Californische stad dreasbreuk in de aard- ramp vallen, in vergelijking
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT
QN499 Ja, de „Vrijheid II" staat aan boord van de „Tristan",
die snel is verdwenen in noordwestelijke richting. Het weer wordt
met het uur slechter. Eerst mist, dan regenbuien, dan harde
wind. Maar de Duitsers op de brug vinden het wel goed zo. Hoe
slechter het weer, hoe moeilijker eventuele achtervolgens het
hebben om het schip te ontdekken. Met grimmige gezichten
staan ze op de uitkijk, maar er is niets te zien. ,,'t Is anders wel
op het nippertje geweest", zegt de kapitein tegen de SS-com-
mandant, „die Hollandse spionnen zaten ons op de hielen". De
ander grinnikt. „Knappe kerels, als ze ons nou nog te pakken
krijgen", zegt hij. Eindelijk, na een lange reis laat de „Tristan"
het anker vallen in de baai van een rotsachtig eiland in de buurt
van New Foundland. Grote schepen kunnen hier niet komen.
met alle sombere prognoses,
nog geweldig mee. En hope
lijk is de spanning nu zoda
nig geweken, dat het westen
van Californie verder onge
schonden het jaar 2000 haalt.
Totdat, ergens in de volgen
de eeuw, de aardbeving volgt
die San Francisco of Los An
geles, of misschien wel beide
steden, definitief van de
landkaart veegt.
Aardbevingen behoren tot de
natuur van de aarde. Elk
jaar worden er zo'n 100.000
geregistreerd. Meestal zijn
het voor de mens volstrekt
onmerkbare schokken, die
slechts door gevoelige seismi
sche apparatuur worden op
gemerkt. Slechts enkele ma
len per jaar wordt de wereld
opgeschrikt door een echte
aardbevingsramp. Zonder
uitzondering heeft die dan
plaatsgevonden op één van
de 'breuklijnen' tussen de
verschillende 'schollen'
waaruit het aardoppervlak is
opgebouwd.
Die schollen bewegen zich,
bijna onmerkbaar, vaak in
tegengestelde richting. Op de
breuklijnen haken ze als het
ware in elkaar. Maar als de
spanning te groot wordt, gaat
dat evenwicht verloren. In
één ruk schuiven de schollen
iets op. Aan het oppervlak
wordt dat merkbaar door
trillingen, die groter zijn
naarmate de verschuiving
dichter bij het aardoppervlak
plaatsvindt. De plek waar de
verschuivingen zich voor
doen heet het 'epicentrum'.
San Andreaskloof
San Francisco ligt bovenop
zo'n breuk, de 'San Andreas
kloof'. Het is een breuk met
een lengte van zo'n 1000 ki
lometer en een diepte van
rond 35 kilometer. Vanuit de
lucht gezien is San Andreas
een lijnrechte streep dwars
door het landschap.
De smalle kuststrook ten
westen van de breuk wordt
in een tempo van drie tot vijf
centimeter per jaar naar het
noorden geperst. Het land
ten oosten blijft min of meer
op zijn plaats. De geologen
hebben door het vergelijken
van steenformaties bewezen
dat de twee delen van het
vasteland in de zes tot tien
miljoen jaar sinds het ont
staan van de breuk minstens
145 kilometer ten opzichte
van elkaar verschoven zijn.
In Californië vinden jaarlijks
honderden lichte aardbevin
gen plaats. In 1838, 1857 en
1906 waren de gevolgen aan
zienlijk ernstiger. De aardbe
ving van 1906 had een
kracht van 8,3 op de Schaal
van Richter. De westzijde
van de breuk gleed in eén
ruk 6,5 meter naar het noor
den.
Maar sinds die tijd waren de
twee schollen alweer vier
meter verschoven, zonder
ernstige schokken te veroor
zaken. Voortdurend moeten
op de breuk stoepranden
worden verlegd, wegen her
steld en bouwwerken gere
pareerd. Maar het was ge
ruststellend dat de aardlagen
kennelijk soepel meeschoven
in de onafwendbare bewe
ging.
Toch nam de spanning onder
de mensen in het gebied
voortdurend toe. Tenslotte
werd de ondergang van San
Francisco, nog voor het eind
van deze eeuw, voorspeld in
nagenoeg elke publicatie
over aardbevingen. Iedere
merkbare schok veroorzaak
te dan ook lichte paniek.
In dat licht gezien is de aard
beving van gisteravond mee
gevallen. De schok van gis
teravond richtte den aan
zienlijke schade aan en kost
te aan enkele honderden
mensen het leven. Maar dat
waren er aanzienlijk minder
dan de 'tienduizenden slacht
offers' die waren voorspeld
Het leven in San Francisco
zal, als de schade is opge
ruimd, zijn gang weer volle
dig hernemen.
Maar het schuiven van de
schollen in de San Andreas-
breuk gaat door. Daarom
heeft San Francisco gisteren
slechts uitstel gekregen. Van
afstel is geen sprake.
ANDRE HORLINGS