Tragisch leven onderwerp
van toneelstuk in Korzo
Nederlandse ontwerpen in VS: „gewoon doen al gek genoeg"
CcicUcSoutcvnt
z
„DOODENG CARVER TE BEWERKEN"
Winnaar Nobelprijs Literatuur morgen bekend
Gemoedelijk zeuren in „Cocktailuur"
y KUNST
WOENSDAG 18 OKTOBER 1989 PAGINA 15
Sovjet-danser
vraagt asiel
aan in Spanje
MADRID De 39-jarige Sov
jet-danser Vladimir Karimov,
die vrijdag in Madrid na een
optreden van de Koor- en
dansgroep van het Rode Leger
was verdwenen, heeft maan
dag in de Spaanse hoofdstad
politiek asiel aangevraagd. De
groep heeft de danser als ver
mist opgegeven en vertrok
vervolgens voor een optreden
naar Portugal. Ter overbrug
ging van een antwoord op zijn
aanvraag heeft Karimov een
verblijfsvergunning voor drie
maanden gekregen.
Carhenge
In navolging van het pre
historische Stonehenge is
in Zuid-Engeland een
soortgelijk, maar aan
zienlijk moderner bouw
sel opgericht: Carhenge,
opgetrokken uit sloopau
to's. De auto-groep moet
zo veel betalende belang
stellenden trekken, dat
van de opbrengst een
nieuwe weg kan worden
aangelegd. Het bordje op
de voorgrond vraagt be
zoekers commentaar op
het bouwsel te leveren,
waar men vandaan kwam
en uit hoeveel personen
de belangstellende groep
bestond.
FOTO: AP
Valse Appels schadelijk
voor Amsterdamse galerie
AMSTERDAM Berichten over valse
Appels bij een galerie aan de Wetening-
schans in Amsterdam blijken schadelijk
voor een andere galerie in dezelfde straat.
Deze 'Reflex Modern Art Gallery', gespe
cialiseerd in Karei Appel, mérkt dat zijn
stand op de Nationale Kunst- en Antiek
beurs in de Amsterdamse RAI wordt ge
meden. De beurs duurt nog voort tot en
met 22 oktober. De eigenaar meldt boos,
dat zelfs enkele aankopen inmiddels zijn
geannuleerd, „hoewel de schilderijen alle
op echtheid zijn gecontroleerd en in orde
bevonden". De galerie die zich sterk bena
deeld voelt, houdt in eigen huis nog eens
een tentoonstelling van schilderijen van
Karei Appel, van 1 november tot en met
30 december. Alle valse Appels zouden in
middels uit de handel zijn genomen.
Centre Pompidou met
expositie Bram van Velde
PARIJS In het Museum voor Moderne Kunst van het
Centre Georges Pompidou in Parijs is gisteren een tentoon
stelling officieel geopend gewijd aan de Nederlandse schil
der Bram van Velde. In 85 gouaches en olieverfschilderijen
wordt de artistieke loopbaan van Van Velde (1895-1981) uit
gebeeld. Van Veldes vroege werk droeg nog de sporen van
het expressionisme, maar nadat hij zich in 1924 in Parijs had
gevestigd legde hij zich gaandeweg toe op non-figuratief
werk. Ondanks de hardnekkige inspanningen van een kring
vrienden kreeg Van Velde pas na zijn dood algemeen erken
ning. Onder zijn pleitbezorgers is de Ierse schrijver Samuel
Beckett, die een bijdrage aan de catalogus leverde.
De tentoonstelling was eerder in Maastricht te zien, en zal
na Parijs naar Valencia en Madrid gaan. Of de Parijse mu-
seumgangers veel van Van Velde te zien zullen krijgen, is
nog onzeker. Sinds 30 september zijn de deuren van het
Centre Pompidou gesloten wegens een staking van de
schoonmaakdiensten.
DANSTHEATER
C/5
a
«3
WASHINGTON Neder
land heeft internationaal
faam als een land van
schilders, maar is onbe
kend op het gebied van
vormgeving. Om Neder-
t land op het gebied van
grafische kunst, industrië
le ontwerpen en meube
len grotere bekendheid te
geven is in New York
kort voor het weekeinde
een reizende tentoonstel
ling van Nederlandse
vormgeving geopend. De
tentoonstelling is georga
niseerd door de Rijks
dienst voor de Beeldende
Kunst.
De „Rietveld Heirs" heet de
tentoonstelling, de erfgenamen
van Rietveld, genoemd naar
een van de weinige Neder
landse ontwerpers die wel een
wereldnaam heeft. Piece de
resistance is een stoel van
Rietveld met een waarde van
Op het gigantische tentoonstel
lingcomplex in Queens staan
ontwerpen van Rietveld, Friso
Kramer, Bart Pruyser naast de
Volvo, Besouw tapijten, Ulf
Moritz gordijnen, een giganti
sche boor van Ballast Nedam,
de Daf truc, en de Fokker
Friendship.
Verder Nederlandse bankbil
jetten, posters, kantoormeube
len die volgens de direkteur
van de rijksdienst voor beel
dende kunst dr. Robert de
Haas gemeen hebben dat ze
een nuchtere, eerlijke Neder
landse stijl ten toon spreiden.
„Scandinavië timmert aan de
weg met zijn houtwerk, naar
Italië ga je voor ontwerpen
met veel ornamenten. Maar
Nederland heeft nooit met
vormgeving reclame ge
maakt," zegt De Haas.
„We dachten te functioneel en
praktisch, maar nu lopen we
de achterstand snel in. We zijn
tot de ontdekking gekomen
dat een arbeider die een boor
gebruikt meer lol in zijn werk
heeft als hij met een leuk ont
werp werkt", aldus De Haas.
De Nederlandse stijl wordt
volgens hem gekenmerkt door
een functionele vormgeving,
zonder franje, weinig barok en
tierelantijnen, zoals in Italië.
Veel culturen besteden aan
dacht aan de rijken, de uitblin
kers, de beroemde sterren. De
Nederlander houdt van een
voud en vindt dat je gewoon
moet doen, dan doe je al gek
genoeg. Daarom hebben Ne
derlandse ontwerpen meer
aandacht voor de gewone man.
Het Nederlandse ontwerp be
steedt niet alleen aandacht aan
een chic bureau voor de direk
teur, maar besteed ook zorg
aan het bureau voor de secre
taresse. „Nederlanders laat je
geen kathedraal bouwen, maar
Nederlanders laat je wel je
kantoor inrichten," zegt De
Haas.
Een voorbeeld waarmee Ne
derlandse ontwerpen baanbre
kend zijn geweest is Schiphol,
een ontwerp van Nel Ver-
schuuren. De Haas: „Luchtha
vens overal ter wereld hebben
het zakelijke, rechtlijnige,
nuchtere model van Schiphol
overgenomen. Een grote lucht
haven moet functioneel zijn:
hoe stel je de reiziger op zijn
gemak, dat hij gemakkelijk de
zaak kan overzien. Enkele es
sentiële elementen zijn een
ontmoetingspunt, duidelijke
wegwijzing, voldoende toilet
ten. Het moet rustgevend zijn,
zonder veel reclame."
De tentoonstelling in het ge
bouw van interieurontwerpers
en meubelfabrikanten is met
100 ontwerpen van 25 kunste
naars vorige week van start
gegaan.
Velen waren teleurgesteld dat
er niets te koop was. Er waren
er zelfs die net tentoonstel
lingssysteem wilden kopen:
het is een ontwerp van Nel
Verschuuren, dat gekenmerkt
wordt door een eenvoudige
opzet van simpele rechte vier
kante buizen waar al het licht
doorheen loopt via spotjes, en
waar je verder van alles aan
kunt ophangen.
AMERSFOORT/AM
STERDAM „De verha
len van Carver en ons
theaterstuk moet je zien
als twee verschillende fe
nomenen. Ik vond het
doodeng om Carvers ver
halen, die ik zelf zö mooi
vind, te bewerken. Want
je wilt jezelf en zijn lezers
publiek niet teleurstel
len."
Dit zegt Beppie Melissen. Zij
en René van 't Hof zijn twee
van de vier acteurs van het ad
hoe gezelschap dat een thea
terstuk maakte, gebaseerd op
verhalen van de Amerikaanse
schrijver Raymond Carver.
Sinds september speelt de
groep het stuk 'Carver - ver
plaatst u zich eens in mij';' in
het Haagse theater Korzo te
Raymond Carver heeft in Ne
derland nooit een groot pu
bliek aan zich gebonden. Hij
schreef alleen korte verhalen
en overleed vorig jaar in het
midden van zijn carrière. In
de Nederlandse vertaling ver
schenen drie van zijn bundels:
'Waarover wij praten als we
over liefde praten', 'Voorzich
tig' en 'Zoveel water, zo dicht
bij huis'.
Tragisch leven.
Tragisch
„Carver had een tragisch le
ven," zegt Beppie Melissen.
„Hij trouwde heel jong en ge
leidelijk aan raakten hij en
zijn vrouw aan de drank. Ze
kregen twee kinderen en Car
ver had weinig tijd om zich
aan het schrijven te wijden.
Zijn huwelijk strandde. Later
ontmoette hij de dichteres Tess
Callagher.
In die tijd stopte hij met drin
ken en in 1977 kreeg hij ook
een beurs, zodat hij zich hele
maal aan het schrijven kon
wijden. Maar toen was hij al
kettingroker en hij stierf uit
eindelijk aan longkanker."
De titel van het theaterstuk
'Carver - verplaatst u zich
eens in mij' is ontleend aan
één van Carvers verhalen,
waarvan enkele fragmenten
ook in het stuk terugkomen.
Maar tegelijk geeft de titel aan
wat de makers van het thea
terstuk willen. Het is een uit
nodiging aan het publiek om
zich te verplaatsen in het le
ven en werk van de Ameri
kaan die het gezelschap zo be
wondert.
Houthakker
René van 't Hof: „Ons stuk be
staat uit allerlei fragmenten
van Carvers verhalen. De ver
halen zijn zelf ook al heel
fragmentarisch. En dat is een
parallel met het leven van de
schrijver, want Carver dacht
heel fragmentarisch. Hij was
enorm opgefokt en had altijd
haast. Om zijn gezin te onder
houden had hij allerlei baan
tjes, van houthakker tot
vrachtwagenchauffeur. En 's
avonds aan de- keukentafel
schreef hij."
Beppie Melissen leerde het
werk van Carver twee jaar ge
leden kennen. „Mijn broer had
zijn verhalen gelezen en hij
dacht dat ze geschikt waren
om voor theater te gebruiken.
Ik begon ze ook te lezen en
raakte al snel gefascineerd.
Carvers verhalen roepen met
een een wereld bij me op.
Veel verhalen bestaan bijna
alleen uit dialogen. Die zijn
heel scherp en eenvoudig. Hij
hanteert een begrijpelijke en
sobere schrijfstijl. Het ziet er
heel simpel uit, maar dat is
juist zo knap. Er staat geen
woord te veel in."
„Er zit ook een prachtig ritme
in zijn tekst en als je een
woordje als eh, of nou te veel
zegt, wordt dit al verstoord.
Dat merk je vooral als je, zoals
wij, met' zijn verhalen aan de
slag gaat. Er zitten heel veel
gewone zinnen in, zoals 'Ik
weet niet hoe het kwam, maar
op de een of andere manier...'
Door dit soort zinnetjes den
ken mensen dat wij veel im
proviseren, maar dat is niet
het geval. Het is allemaal zijn
tekst. We hebben er niets in
veranderd."
„De personen van zijn verha
len zijn nooit zulke geslaagde
STOCKHOLM De
Zweedse Academie, het
ruim 200 jaar oude insti
tuut dat de Nobelprijs
voor Literatuur toekent,
heeft aangekondigd dat
morgen bekend zal wor
den gemaakt wie dit jaar
de fel begeerde onder
scheiding toevalt.
De naam van de gelukkige zal
wereldkundig worden ge
maakt om 13.00 uur plaatselij
ke en Nederlandse tijd. Aan de
prijs is een bedrag verbonden
van drie miljoen Zweedse kro
nen, of ongeveer een miljoen
gulden tegen de huidige koers.
Hoewel de Academie officieel
nooit van tevoren iets loslaat
over de kandidaten die zijn
voorgedragen, worden door
Zweedse media als kansheb
bers getipt: de Ierse dichter
Seamus Heaney, de Indiase
schrijver V.S. Naipaul, de
Zuidafrikaanse schrijfster Na-
dine Gordimer, de Britten
Graham Greene en Doris Les
sing en de Mexicaanse essayist
en dichter Octavio Paz.
In 1988 ging de prijs naar de
Egyptische romanschrijver
Naguib Mahfouz, de eerste
schrijver in het Arabisch aan
wie de prijs werd toegekend
sinds zij in 1901 voor de eerste
maal werd vergeven.
Volgens traditie wordt pas en
kele dagen voor de datum van
bekendmaking meegedeeld
wanneer de naam van de win
naar wordt onthuld. De Nobel
prijs voor literatuur lis de laat
ste van de zes prijzen die wor
den toegekend.
Het 18 leden tellende college is
verdeeld over de reactie die de
Academie dit voorjaar gaf
naar aanleiding van het dood
vonnis van de Iraanse leider
ayatollah Ruhollah Khomeini
over de auteur van The Sata
nic Verses, Salman Rushdie.
Die reactie was niet de felle
veroordeling die verschillende
leden hadden verwacht en
bracht drie leden ertoe hun
ontslagbrief te schrijven. Aan
gezien de leden voor het leven
wbrden benoemd, werd het
ontslag geweigerd. Sindsdien
boycot het drietal de wekelijk
se ontmoetingen van het colle
ge.
types. Het zijn eerder wat
triestige figuren. Veel mensen
vinden zijn verhalen ook heel
triest, omdat ze doorgaans de
grauwe alledaagsheid beschrij-
Maar door alle ellende heen zit
ook heel veel humor. Een re-
cencent schreef na de premiè
re van het stuk dat zij Carvers
verhalen voortaan met een an
dere blik zou lezen. Zij had de
humor daarvan nooit ingezien
en nu zag ze dat wel. Dat vond
ik een mooi compliment."
Balans
„Als het goed is moet deze
voorstelling de toeschouwer op
veel niveau's ontroeren. Naar
onze mening is ze geslaagd als
humor en ellende met elkaar
in balans zijn.
Het kan mislukken als het
heel erg morbide wordt, of als
het juist doorslaat naar het hu
moristische. Dat laatste over-
kwam ons tijdens de première
in Haarlem. Er zitten scherpe
overgangen in het stuk, waar
bij de humor overslaat in droe
fenis, maar daar lachte het pu
FOTO: PERS UNIE
cruciaal moment in iemands
leven. Ogenschijnlijk zag je
iets doodnormaals maar de
persoon waar je naar keek be
dacht zich op dat moment juist
zoiets als 'waarom blijf ik toch
bij die man...' of 'is dat het
n°U CONNIE VERTEGAAL
Dag,
Evita!
Na vier
seizoenen
'Evita' vindt
ook het Ballet
van
Vlaanderen het
welletjes: 23 t/
m 25 oktober
worden in het
Muziektheater
aan het Spui
de laatste
voorstellingen
gegeven. Met
Vera Mann als
Evita, de vrouw
van de
Argentijnse
dictator
Perron, die
vanuit de goot
opklom tot de
hoogste
kringen.en tot
genoegen van
het volk waar
zij uit
voortkwam.
Alle
voorstellingen
beginnen om
20.15 uur.
FOTO: E. DE
MAERTELAERE
zelf beseft. Je maakt het met
het publiek. Dat is het span
nende van toneel."
„Wij willen dat ons stuk als
een galerijflat is, waar de-toe
schouwer overal even naar
binnen kijkt. En toevallig zou
je dan getuige zijn van een
Fine Arts Quartet
naar Diligentia
DEN HAAG Het Fine Arts
Quartet, het oudste kwartet
van de wereld komt zondag-
midddag om half drie naar Di
ligentia, met werk van Sjosta-
kovitsj (kwartet nr. 1 in c opus
49), Borodin (kwartet nr. 2 in
d) en Schumann (strijkkwartet
nr. 3 in A opus 41). Opgericht
in 1946 heeft het al bijna vier
decennia volgemaakt en is het
al meer dan dertig jaar ver
bonden aan de universiteit
van Wisconsin in de Ameri
kaanse staat Milwaukee.
bliek in Haarlem gewoon
overheen."
René van 't Hof: „Wat er tij
dens de voorstelling gebeurt
hebben wij als acteurs maar
voor een zeer beperkt deel in
de hand. Het publiek heeft een
grotere invloed op het verloop
van de voorstelling dan het
Groep Carver.
'Cocktailuur', met v.l.n.r. Toi
nk, Marlous Fluitsma, Ramses Shaffy en Mary Dresselhuys.
Joop van den Ende: 'Cocktailuur'
van A. R. Gurney. Vertaling: Coot
van Doesburgh. Regie: Jo Dua. De
cor en licht: Harry Wich. Kostuums:
Yan Tax. Met Mary Dreaaelhuya, Ton
Lensink, Ramaea Shaffy en Marlous
Fluitsma. Koninklijke Schouwburg,
première op dinsdag 17 oktober,
Vroeg of laat keert iedereen
terug naar het ouderlijk huis
om een confrontatie aan te
gaan. Toneelschrijver John
heeft er lang mee gewacht, hij
is bijna vijftig. De gelegenheid
is zijn nieuwe 'toneelstuk, dat
de titel draagt van het mo
ment van het bezoek: 'Cocktai
luur'.
Dat laatste neemt een belang
rijke plaats in in het bestaan
van vader, moeder, zoons en
dochter. Terwijl de bedienden
de maaltijd maakten, dronken
pa en ma nog even een paar
borreltjes. John heeft altijd het
gevoel gehad dat er voor hem
nooit genoeg aandacht was.
Vandaar misschien zijn stuk,
dat gaat over hun gezin.
Terwijl het kwartet zich aan
de drank bezondigt, broer Jig
ger is er niet, komen de pro
blemen over het voetlicht. Va
der wil koste wat het kost het
stuk tegenhouden, moeder wil
er niet over praten. Wat is er
mis gegaan? John kreeg vlak
na zijn geboorte te weinig aan
dacht, want moeder was een
boek aan het schrijven.
In een rijk gestoffeerde woon
kamer speelt het dramaatje
zich af. 'Cocktailuur' lijkt een
autobiografisch stuk van A.P-
Gurney, het.is evenwel voor
menigeen herkenbaar.. Dat
komt niet in de laatste plaats
vanwege een aardige dosis
grapjes en vanwege de beken
de acteurs en actrices.
Ramses Shaffy zet zijn lijf in
als John en neemt opzettelijk
slappe - poses aan. Marlous
Fluitsma speelt een even onge
lukkige zuster, die haar liefde
wil stoppen in het opvoeden
van blindegeleide honden. Ton
Lensink spreekt met zijn ras
pende stem als mopperende
vader en Mary Dresselhuys
speelt de bibberende, een beet
je mummelende moeder.
'Cocktailuur' is behalve aardig
eigenlijk ook heel vervelend.
Vier mopperaars in een ruimte
is leuk, als er fel van leer
wordt getrokken. Regisseur Jo
Dua heeft het stuk het stuk
gelaten en is vergeten peper
op de betreffende plaatsen bij
de acteurs te stoppen. De ster
renbezetting vaart niet wel bij
dat gebrek. Een avondje ge
moedelijk zeuren is het resul
taat.
PETER SNEL
(ADVERTENTIE)
AT&T DANSTHEATER
0019 t/m ZA 21 okt.
DO 26t/mZA28okt.
20.15 uur
Kassa 070-604930
wereldpremière
QUEENS OF G0LUB
Ohad Naharln/Arvo Part
