Twee dagen bijbellezen
als evangelisatie-stunt
ROMERO.
£eidóe
brieuen van lezer
Vergaderen
kerk
wereld
Het gekerkerde verzet van de Kreisauer Kreis
Heilloze redenering
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
Sleidóe. Gommit
ZATERDAG 14 OKTOBER 1989 PAGIN/
door Marinus van der Berg
Op de tentoonstelling van de
Spaanse architect Ricardo Bo-
fill in de Beurs van Berlage in
Amsterdam, stond ik er naar te
kijken: het was een ovalen ver-
gadertafel.Twaalf zwarte stoe
len er om heen. Het deed me
bijna direct een gezelschap van
mannen binnen zien komen.
Keurig in het pak. Ietwat saaie
en gewichtige gezichten, leder
gaat op zijn troon zitten. Zelfs
voor het notuleren geen vrouw.
Het zuchten van sommigen bij
het gaan zitten verraadt verga
dermoeheid. Alles is voorspel
baar. Slecht het zakelijke kan
ter sprake komen, komt ter ta
fel. De zorg thuis om het kind
dat ziek is, de man die juist we
duwnaar werd, de gedachte
aan de vérslaafde dochter, de
kilheid van de dorre relatie
thuis, de niets-zeggende ver
houding, zoveel dat emotie-rijk
is, kan niet ter sprake komen.
Aan deze tafel zijn het per
soonlijke en het zakelijke strikt
gescheiden. Het meeste kan
niet gezegd worden. Het moet
zakelijke blijven al weet nie
mand waartoe. Afspraken zijn
hierover niet gemaakt. In geen
notulen werd het ooit vastge
legd. Het is nu eenmaal zo.
Heel de sfeer van deze tafel
zend deze boodschap uit. Ver
gadermoeite is een ziekte die
een groep, die een persoon in
de groep tot in het diepst van
zichzelf kan aangrijpen. Hij is in
een voortdurende innerlijke
strijd met zichzelf. Heeft het
gevoel zijn tijd te verprutsen,
voelt geen innerlijke betrok
kenheid, haat de stemmen van
altijd weer die ene met zijri las
tige vragen, zijn telkens weer
herhaalde opmerkingen. Saai
heid en opkomende slaapge-
voelens kunnen met moeite on
derdrukt worden en dat ver
moeit nog meer, omdat ook
onderdrukken energie vraagt.
De uren kruipen. Een telefoon
tje en een gang naar het toilet
bieden de enige ontsnapping.
Het vergaderen is geworden tot
een gevangenis. Het verstand
ketent je vast. Je functie vraagt
dat je er bent, maar je hart is
elders.
De vergadermoeheid is een
weinig besproken ziekte en
toch komt ze dagelijks en over-
.al voor. De klachten zijn niet
van de lucht. Met verholen
vreugde wordt in de medede
lingenronde verteld dat men
enkele maanden afwezig is.
Dus „helaas" niet op de ko
mende vergadering aanwezig
zal kunnen zijn. De vergader
moeheid kan tot een vorm van
depressie leiden. De ervaring
van vergadermoeheid is tegen
gesteld aan de ervaring van de
vergadervreugde. Nu komen
we anders binnen. Meestal niet
alleen mannen. De ogen staan
anders. De begroeting is harte
lijk. Er is een vreugde om el
kaar terug te zien. De ogen kij
ken elkaar aan. De verhalen
beginnen al. Er is belangstel
ling. Er zijn bloemen en ie
mands feest wordt nog gevierd
met een lekkernij bij de koffie.
Toch kunnen juist deze verga
deringen heel serieus zijn maar
verkwikkend. In parochies ont
moet ik zulke vergaderingen als
parochianen vertellen van hun
ervaringen nadat ze bezoeken
hebben gebracht aan andere
parochianen die tijden van
rouw, van ziekte en sterven
doormaken. Er klinkt in de uit
wisseling van ervaring, zorgvul
dig en met behoud van privacy
verteld, warme betrokkenheid
door. Zulke vergaderingen zijn
er als mensen samen komen
om de liturgie voor te bereiden,
om te luisteren naar de H.
Schrift en zich bezinnend voor
te bereiden op het voorgaan in
de Woord en Communiedienst.
Zulke vergaderingen zijn er als
nagedacht wordt over beleid,
over toekomst, over samenwer
king, als je voelt dat er een
geest van bereidheid tot luiste
ren en elkaar steunen is.
Of als mensen samenkomen
om in gezamenlijkheid verant
woordelijkheid zorg te hebben
om elkaar en de liefde de kans
te geven.
De vergadervreugde wordt ge
voed door een geest van warm
te en vertrouwen in elkaar en in
de toekomst.
Waar de vergadermoeheid
heerst kan het beste de zware
tafel verlaten worden om in de
kring te gaan zitten met nie
mand op de troon. Misschien
kunnen we elkaar dan gaan
ontmoeten van mens tot mens
en vertellen van de geest die in
ons leeft, de hoop die in ons
werkt, de liefde die niemand af
schrijft. Het persoonlijke en za
kelijke kan niet ongestraft blij
vend gescheiden worden. Be
halve goede vergadertechnie
ken en goede gespreksleiders
vraagt de spiritualiteit van het
vergaderen de aandacht, de
geest vanwaaruit.
Waar één het laat afweten, ra
ken allen verward.
Weerhaan op de korrel genomen
RIETMOLEN - Hoewel het Twentse kerk
dorp Rietmolen overwegend rooms-katholiek
is - een leefbaarheidsonderzoek stelde dat on
langs opnieuw vast - zijn er in het kerkdorp
blijkbaar toch mensen die het minder goed
met de kerk voor hebben. Liet het kerkbe
stuur gisteren de Needse leidekker Koenders
de weerhaan van de toren halen voor een op
knapbeurt, en toen bleek de haan te zijn be
schoten. En niet 'zomaar' met een windbuks -
Koenders maakt dat vaker mee - maar met
een fors kaliber vuurbuks: kerkbestuurder
Waanders laat twee kogelgaten van minstens
een centimeter diameter zien. Bekend is, dat
tijdens het 'Reetmöls feest' 's zomers de Riet-
molense bevolking het
beoefent. Dat buiten dit
dere vogelachtigen op
worden, is nieuw. Maar
derzoek zoals drs. Erna
opdracht van Rietmolen
alleen de Rietmolenaren
vogelschieten gretig
'jachtseizoen' ook an-
de korrel genomen
het leefbaarheidson-
Bouman onlangs in
hield, betrof dan ook
op de begane grond-
De haan blijft nu twee, drie weken weg om te
worden hersteld en opnieuw te worden ver
guld. Bedekt met een dun laagje goud ver
mengd met platina kan het beest dan vervol
gens op de torenspits het weer dan weer jaren
weerstaan. Tegen het wapengeweld is echter
geen kruid gewassen...
De een stijgt door
zonde, de ander valt
door deugd.
William Shaekspeare
DELFT De bijbel mag
dan eeuwenlang een best
seller zijn, de inhoud van
dit boek onder de aan
dacht brengen van pu
bliek is niet makkelijk.
Evangelisatie zet nauwe
lijks zoden aan de dijk,
roepen organisaties in
koor. Stunts wel. Althans,
wat betreft de aandacht
die daarvoor is. Spectacu
lair bijvoorbeeld is een
etmaal bidden met de
tennisclub, tien keer het
Onze Vader schrijven op
één postzegel of 48 uur
onafgebroken hardop bij
bellezen.
Zo'n tweedaagse voorleesm$-
rathon wordt binnenkort in
het centrum van Delft geor
ganiseerd, op de Markt. Vrij
dagavond 20 oktober om acht
uur wordt begonnen bij Gene
sis 1. Twee dagen laten hopen
de deelnemers uit diverse
kerken - katholiek, gerefor
meerd, hervormd, evange
lisch en Leger des Heils - er
gens in de buurt van Openba
ringen te zijn aanbeland.
„Moet lukken in 48 uur", vol
gens woordvoerder Esdor van
Elten, een van de initiatiefne
mers. De organisatoren van
de actie, Youth for Christ af
deling Delft, hebben bere
kend dat zestig personen no
dig zijn om het plan te doen
slagen. Ruim zeventig hebben
zich al aangemeld. „Oké, de
een leest wat sneller dan de
ander, maar we gaan uit van
de gemiddelde leessnelheid.
Per persoon wordt niet langer
dan pakweg drie kwartier ge
lezen", aldus Van Elten. Voor
leeslampen en beschutting -
met het oog op slecht weer -
wordt gezorgd. Youth for
Christ Delft heeft na lang be
raad uiteindelijk gekozen
voor de NGB-vertaling met
extra groot lettertype. „Een
populaire bijbelvertaling zoals
Het Levende Woord spreekt
misschien meer aan, maar
dan krijgen we misschien pro
blemen met de achterban van
deelnemende kerken", aldus
Van Elten. Het gemeentebe
stuur heeft er bovendien mee
ingestemd dat de bijbellezers
enkele uren gebruik mogen
maken van een geluidsinstal
latie, behalve op zondag.
„Luisteraars die op adem wil
len komen kunnen terecht in
een van de kramen met kra
men met boeken en koffie",
aldus Van Elten.
Het idee is niet nieuw. Vorig
jaar werden Amsterdammers
op De Dam urenlang op de
blijde boodschap getrakteerd
door leden van Rainbow, de
club van Dorenbos c.s.
Waarom sloven christenen
zich eigenlijk zo uit? Van El
ten: „Je moet wel. Als je één
uur per week evangeliseert,
dan krijg je amper aandacht.
Er zijn zoveel andere leuke
dingen te zien: fraaie etalages,
gezellige kramen, monumen
tale panden. Bovendien heb
ben veel mensen haast. Je
moet dus van goede huize ko
men om belangstelling te krij
gen. Het zoeken naar populai
re vormen van evangelisatie
die scoren vergen energie en
vindingrijkheid. De bijbel is
heel actueel, maar de verkon
digers van het Woord zijn
vaak zo ouderwets". De
heren/dames van Youth for
Christ Delft kan in dat ver
band niets worden verweten,
want vorig jaar werd zelfs een
paashaas ingeschakeld om het
evangelie op de Markt aan de
man te brengen.
Is het gevaar niet groot, dat er
voor de stunt meer belangstel
ling is dan voor de inhoud?
Esdor van Elten: „Best moge
lijk. Maar helemaal niet getui
gen is erger dan er landurig
en diepzinnig over discussië
ren. Onze taak is het Woord
te brengen. Het 'effect is van
minder belang. Er zijn onge
twijfeld christenen die het
niet met onze actie eens zijn.
Zij maken zich wellicht liever
druk om het feit dat een bij
bel in de Sovjetunie twee
maandsalarissen kost. Dat is
uiteraard ook heel vervelend.
Maar op hoeveel bijbels in
Nederland ligt niet een enor
me dikke laag stof? Zelfs van
christenen. Dat is net zo erg.
Er zijn zoveel vrijheden om te
evangeliseren, dat we er nau
welijks gebruik van maken".
JOËL BATENBURG
Youth for Christ afdeling
Delft kan nog enkele bijbelle
zers gebruiken die willen
meedoen aan de actie. „Erva
ring is verreist, want je moet
achter de inhoud staan", vin
den de organisatoren. Voor
aanmeldingen voor 18 okto
ber kunnen belangstellenden
terecht bij E. van Elten, tele
foon (015) 60.30.60.
Première
film over
Romero
In West-Duitsland
ging deze week een
film in première
over het leven van
de in 1980 vermoor
de Salvadoraanse
aartsbisschop Os
car Romero. Naast
de filmposter po
seert de Westduitse
kardinaal Franz
Hengstbach.
„Andere
mentaliteit
gelovigen
nodig tegen
secularisatie'
ROME De secularisering
van Europa eist van zowel
bisschoppen als andere gelovi
gen een mentaliteitsverande
ring. Zij moeten de ontkerste
ning niet fatalistisch als iets
onontkoombaars zien, maar
proberen „christelijk leven in
te planten in een hoogst tech
nische samenleving, die met
wetenschappelijke middelen
in haar belangrijkste behoef
ten voorziet".
Dat zei de voorzitter van de
raad van Europese bisschop
penconferentie (CCEE), kar
dinaal Carlo Maria Martini,
bij de opening van het zeven
de symposium van de CCEE.
Ongeveer 100 bisschoppen en
adviseurs, onder wie kardi
naal Simonis, beraden zich de
komende dagen over de secu
larisatie en de mogelijkheden
tot herevangelisatie van Euro
pa. Om een abstracte behan
deling van dit onderwerp te
voorkomen heeft de CCEE-
leiding ervoor gekozen de
ethische kwesties inzake ge
boorte, lijden en dood centraal
te stellen.
Volgens Martini, voorzitter
van de CCEE, is de neergang
van het christendom in Euro
pa vooral een gevolg van de
revolutionaire veranderingen
in de techniek, de media en
de geneeskunde. Zo ziet de
moderne mens als gevolg van
de medische ontwikkelingen
geboorte en dood niet meer
als „onontkoombaar lot, maar
meer als resultaat van een
persoonlijke beslissing".
De christelijke gebruiken
rond geboorte, lijden en ster
ven behouden hun betekenis,
zelfs voor niet-christenen, al
dus Martini. Maar velen gelo
ven niet meer in het hierna
maals, hemel, vagevuur en
hel. Martini beschouwt het als
een taak van de deelnemers
aan het symposium om na te
gaan, hoe aan de verkondi
ging en riten rond geboorte
en dood nieuwe impulsen
kunnen worden gegeven.
In het Verzetsmuseum in
Amsterdam is momenteel
een tentoonstelling te
zien over de Kreisauer
Kreis, een groep Duitsers
die zich keerden tegen
Hitier en ook nadachten
over een alternatief wan
neer Hitier eenmaal van
het toneel zou zijn ver
dwenen. De meest tot de
verbeelding sprekende fi
guren daaruit zijn de ju
risten Helmut James
Graf von Moltke en Peter
Yorck von Wartenburg.
Op het landgoed van Moltke
in Kreisau, Silezié, (nu deel
uitmakend van Polen) hadden
tijdens de oorlogsjaren in het
diepste geheim een drietal bij
eenkomsten plaats waarop
werd besproken hoe in grote
lijnen het naoorlogse Duits
land er uit zou moeten zien.
Gepleit werd voor een nauwe
samenwerking tussen staat en
kerken Het van nationaal-so-
cialistische leuzen vergeven
onderwijs zou in handen
moeten komen van gemeen
schapsscholen waarop les ge
geven zou moeten worden in
ondogmatische, christelijke
geest. De Kreisauers hielden
zich ook bezig met de sociaal-
economische ontwikkeling en
met de berechting van de oor
logsmisdadigers.
In de groep waren verschil
lende disciplines vertegen
woordigd: economen, juristen,
maar ook diplomaten en poli
tici. De meeste leden handel
den uit een duidelijke christe
lijke overtuiging en allen
stonden ze een staatsvorm
voor die door de beste huma
nitaire, christelijke beginselen
zou moeten worden bezield.
Ze waren hun tijd vooruit
door afkeer voor nationalisme
en het aansturen op samen
werking tussen de staten. Zij
wezen het getto af, de rele
vantie van hun christelijke
opvattingen kon volgens hen
alleen maar blijken in een
open samenleving waarbij sa
menwerking met goed willen
de andersdenkenden voorop
stond.
De ideeën van Moltke zijn
goed te achterhalen door de
talloze artikelen en honder
den brieven die van hem be
waard zijn gebleven. Zijn
vrouw Freya hield, toen een
groot aantal Kreisauers in de
nasleep van de aanslag van
Stauffenberg in juli 1944 op
Hitier werden gearresteerd en
terechtgesteld, met groot ge
vaar voor eigen leven, de
brieven verborgen die Moltke
als reizend ambtenaar van het
ministerie van buitenlandse
zaken vrijwel dagelijks naar
haar stuurde. Verwanten wa
ren doelwit van scherpe re-
pressailles waneer de Gestapo
sporen van de veroordeelden
bij hen terugvond en zij von
den het dan ook vaak maar
het beste die sporen te vernie
tigen. Zo is er nogal al wat
werk van de Kreisauers ver
loren gegaan en dat verklaart
wellicht mede waarom die
meer in de schaduw zijn ge
bleven dan Moltke. Freya be
waarde overigens niet alleen
de brieven maar ook de pro
gramteksten van de Kreisauer
Kreis.
De leden van deze kring wa
ren zonder uitzondering per
sonen van gewicht. Vrijwel
steeds moesten ze ter wille
van hun veiligheid in een vol
strekt isolement opereren. Te
lefoneren met geestverwan
ten was vanwege het gevaar
van afluisteren door de Gesta
po volstrekt uit den boze. Het
briefverkeer werd echter be
trekkelijk ongemoeid gelaten
en vormde dan ook een dank
bare uitlaatklep.
De „Briefe an Freya" van
Moltke werden dit voorjaar
bij de Duitse uitgeverij Beek
in München gepubliceerd en
zij bevestigen het beeld dat al
uit eerdere publicaties over
het leven van Moltke duide
lijk was, dat de schrijver er
van „een overtuigde christen,
was, onomkoopbaar, moedig,
zonder vrees of vooroordeel",
zoals Marion Dönhof in Die
Zeit schreef. „De verdorring
van alle menselijke waarden"
vond hij het ergste resultaat
van het nazi-bewind.
De Kreisauers zagen echter
weinig of geen kans - Moltke
zelf slaagde er overigens in
als jurist de oorlogsmachinerie
nogal eens te dwarsbomen -
om actief verzet te bieden te
gen Hitier. Dit typeert overi
gens niet alleen de Krei
sauers, maar ook andere per
sonen en groepen die na Hit-
Iers machtsovername krach-
Helmut James Graf von Moltke
FOTO: SIEDLER VERLAG
tens hun functie tot een of an
dere vorm van oppositie in
staat waren of daar openlijk
uiting aan konden geven zoals
kerkelijke leiders. Uit een
studie van de protestantse his
toricus Van Roon (Het Duitse
verzet tegen Hitier, uitgave
Kok, KampenJ blijkt dat het
Duitse verzet aanzienlijk is
geweest, maar meestal in het
verborgene plaats vond en uit
veiligheidsoverwegingen in
kleine groepjes. Meestal ging
het dan slechts om indivi
dueel verzet. Dat verklaart
ook waarom het zo lang ge
duurd heeft voordat het be
kend werd.
Bij de officiële kerken was er
van een feitelijke verlamming
sprake. Bij de katholieken
was de uitgangspositie wel
zeer ongelukkig. Sinds het
een geworden Duitsland on
der Bismarck hadden zij met
een tweederangsrol genoegen
moeten nemen en pas onder
Hitier kregen zij de kans hun
relaties met de staat in een
concordaat te regelen. Maar
Hitier lapte vervolgens de
meeste bepalingen van dat
concordaat aan zijn laars.
Niettemin bleven de bisschop
pen Hitier gelukwensen stu
ren met zijn successen, tot
woede overigens van veel ge
wone kerkleden. Slechts en
kele prelaten zoals graaf
Preysing, bisschop van Ber
lijn, en bisschop Von Galen
uit Munster - twee jaar gele
den door de paus bij zijn be
zoek aan West-Duitsland ge
canoniseerd - waren echt
moedig.
Ook bij de protestanten kon
Hitier aanvankelijk op zeer
veel bijval rekenen. Toen
deze echter de Evangelische
Kerk met eigen bisschoppen
naar zijn hand zette, ontstond
de Bekennende Kirche, waar
de Zwitserse theoloog Karl
Barth zo'n belangrijk aandeel
in had. Zoals Van Roon
schrijft was de Bekennende
Kirche een belangrijk poten
tieel voor het verzet, maar
zelf riep zij daar niet toe op.
In tegenstelling tot de katho
lieken trok deze kerk na de
oorlog wel publiekelijk het
boetekleed aan in de zogehe
ten verklaring van Stuttgart.
Van Roon maakt ook duide
lijk waarom Hitier aanvanke
lijk van protestanten weinig
te vrezen had. De republiek
van Weimar was een zaak ge
weest van de sociaal-democra
ten, onder wie ook veel joden,
die zich altijd al tegen de oor
log gekeerd hadden. De meer
traditioneel ingestelden ke
ken met heimwee terug naar
het keizerrijk. Politiek was
een vuil zaakje waar de meer
gearriveerde Duitsers in de
tijd van Weimar weinig mee
ophadden. Dat blijkt bijvoor
beeld uit het net verschenen
levensverhaal van Marion
Yorck von Wartenburg (De
kracht van de stilte- Schets
van een leven uit het Duits
verzet, uitgave Kok), de we
duwe van Peter Yorck. Zij
vertelt ook dat Hitier de
vrouwen aanzien had ver
schaft, daarbij kennelijk doe
lend op Hitiers verheerlijking
van het moederschap. Op het
Berlijns gymnasium zat zij in
de klas bij Dietrich Bonhoef-
fer die zo'n belangrijke rol
ging spelen in de Bekennende
Kirche.
Deze conservatief ingestelde,
voorname protestanten, veelal
christenen zonder kerk, - zo
zeer hadden zij zich het geloof
persoonlijk eigen gemaakt -,
bleken aanvankelijk uiterst
weinig gedisponeerd om Hit-
Ier af te wijzen.
Onder invloed van haar man
veranderde Marion Yorck ge
leidelijk aan haar opvattin
gen. Peter Yorck was de con
tactpersoon tussen generaal
Stauffenberg en de Kreisauer
Kreis. Met zo vele anderen,
onder wie ook Moltke, werd
hij na de mislukte aanslag op
Hitier opgehangen in Plötzen-
see, de nu vlak bij de Muur
gelegen tot museum getrans
formeerde nazi-gevangenis.
Zij maakte een proces van
loutering en bewustwording
door dat sterk religieus be
paald was. Dat gold in feite
ook voor de andere Krei
sauers, zoals Freya Moltke
heeft opgemerkt. Alleen met
die overtuiging wisten man
nen als Moltke en Yorck het
tegen Hitier uit te houden en
met die overtuiging gingen zij
naar het schavot.
PAUL VAN VELTHOVEN
De tentoonstelling over de
Kreisauer Kreis is elke mid
dag tot 16 november te zien in
het Verzetsmuseum te Am
sterdam. Vanaf 1 december in
het Vredespaleis in Den Haag.
De intifadah, de Palestijnse volksopstand in de door 1st
bezette gebieden, duurt nu bijna twee jaar. De confront*
tussen stenen gooiende Palestijnse jongeren en keihard j
tredende Israëlische militairen gaat onverminderd door.
vallen nog altijd doden op de Westelijke Jordaanoever erf
de Gazastrook. Ook de min of meer gewelddadige variar
van het verzet blijven met de regelmaat van de klok opi
ken. Deze week waren bij wijze van protest de winkelsL
bezet gebied enkele dagen gesloten en Israëlische deurwa
ders hebben hun handen vol aan een yvijd verbreide belr
tingboycot onder de bevolking van de Westelijke JordaanT
Een jaar geleden leek een oplossing voor de permanej
crisis in het Midden-Oosten binnen handbereik. De Pq
stijnse bevrijdingsorganisatie PLO van Jasser Arafat
plechtig afstand van haar historische politieke doelstelll
die de vernietiging van de joodse staat behelst. Daarmee lé
de weg geëffend naar een internationale vredesconfereiL
die het Israelisch-Arabische conflict voorgoed uit de wer(
zou moeten helpen. Met name de Amerikanen probereq
geruime tijd de partijen aan de conferentietafel te krijg
De Israëlische regering blijft echter volharden in een
tiek waarvan de uiteindelijke oogmerken even vaag als I
bestendig zijn.
DAT geldt vooral voor de rechtervleugel van de regerirt
coalitie in Jeruzalem, Het Likudblok heeft onder aanvoerPP
van premier Shamir, tot dusver met succes, een vertraginl
tactiek toegepast. Eerder dit jaar leek de Arbeiderspartij P
noeg te krijgen van de chicanes van de haviken van Lik
Maar op het belissende moment wist premier ShamirM1
voorkomen dat de extremistische Sharon-vleugel in zijn pa(
tij de deur naar een diplomatieke oplossing van het Midd
Oostenconflict definitief dichtsloeg. En op het beslissei'd
moment durfden de socialisten van Peres de gang naar
stembus niet aan. De grote coalitie bleef in het zadel, m
leverde wel haar laatste restje geloofwaardigheid en politii g
daadkracht in.
Sindsdien heeft Israel geen werkelijk initiatief meer
nomen om de langjarige impasse te doorbreken. Zeer tot
noegen van Shamir, die de ijdele hoop heeft dat de tijd v er
zelf een oplossing zal brengen. De conservatieven speculei
op de langere adem van hun formidabele leger en op de r n
rele en materiële uitputting van de opstandige Palestijn^1
Als het zover is, zullen de Palestijnen in bezet gebied zicht
arren moede wel neerleggen bij een door Israel gedicteer rj
bescheiden vorm van zelfbestuur, zo is het standpunt. I jr
heilloze en gevaarlijke redenering. En een waarmee W
hington in elk geval geen genoegen wenst te nemen, al
het maar vanwege de belangen, die de Verenigde Staten
andere delen van het Midden-Oosten hebben.
Een van hun belangrijkste bondgenoten in de ArabisiP
wereld is de president van Egypte, Mubarak. Deze lancee
onlangs een „tien-puntenplan", bedoeld om de slepende cr
op de Jordaanoever en de Gazastrook te beëindigen. K iti
van het plan is de deelneming van PLO-gezinde Palestiji
aan zowel verkiezingen in bezet gebied als aan de gewer
internationale vredesconferentie. Jasser Arafat reageerde
matigd positief. Jeruzalem reageerde niet of nauwelijks
ergernis van de Amerikaanse minister van buitenlandse
ken, James Baker. Die heeft zijn Egyptische en Israelis^n
collega's nu uitgenodigd voor een gesprek over Mubar^
voorstèl. Israel wordt dus gedwongen tot een stellingnai
die meer inhoudt dan de mededeling dat de zaak nog in s
die is. 1
BlNNEN het Israëlische kernkabinet is de discussie met
weer hoog opgelaaid. Dit keer lijkt de Arbeiderspartij g<
genoegen te nemen met het zoveelste afhoudende, vrijb
vende antwoord van de Likud. Het valt te hopen dat Pe
voet bij stuk houdt en niet opnieuw door de bocht gaat. 1
gezamenlijke Egyptisch-Amerikaanse vredesinitiatief
dient een serieuze kans. Het kon wel eens de laatste kans
die Israel krijgt om eigener beweging en langs diplomatie
weg de intifadah een halt toe te roepen. De impasse heeft
te lang geduurd.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonde
stukken te bekorten.
Zinloos (3)
Sommige mensen denken
slecht na alvorens een ingezon
den stuk te schrijven en schie
ten hierdoor hun bedoelingen
ver voorbij of bereiken precies
het tegenovergestelde. Een
goed voorbeeld is een reactie
van een zeer geschokte lezer op
mijn brief, waarin ik het on
derzoek naar het al dan niet
celibatair leven van Jezus als
„zinloos" omschrijf. De brief
schrijver gaat veel verder: hij
noemt het onderzoek Godslas
terlijk, walgelijk en diep kwet
send.
Ongetwijfeld slaat zijn kwalifi
catie 'walgelijk' op de geopper
de mogelijkheid als zou Jezus
een seksuele relatie hebben ge
had. Hiermee beoogt de brief
schrijver naar ik aanneem niet
zozeer de seksualiteit an sich
als walgelijk aan te duiden
hoe kan hij ook: de voort
planting is een aspect van Gods
schepping maar de combi
natie Jezus-seksualiteit. Met
andere woorden: seks op zich is
niet slecht (geplaatst in de con
text van een liefdesband waar
op Gods zegen rust) maar de
gedachte dat Jezus aan seks zou
hebben gedaan wel! Waarom
zou dit zo walgelijk zijn? Wie in
de Goddelijke goedheid van Je
zus gelooft kan niet anders dan
concluderen dat indien de Hei
land een seksuele relatie zou
hebben gehad Hij die zonder
twijfel zou hebben gehad in
een liefdesrelatie die Gods ze
gen had. Als dat voor iemand
geldt, dan toch zeker voor
Hem. Wie dus de gedachte aan
de combinatie seksualiteit-Je-
zus godslasterlijk en walgelijk
vindt, gaat in zijn letterlijk
blinde eerbied zo ver, dat hij
Jezus ongemerkt niet meer eer
biedigt, maar juist verlaagt.
Onbedoeld, dat zeker, maar
toch.
Th. G. Veenman,
VOORBURG.
Ufo (2)
Met grote belangstelling heb 'l
het stuk van Ron Maat gelei
over Willem Heijster uit E e
die in Spanje een Ufo film
Ook ik ben ervan overtuigd 5
Heijster in elk geval de plan
Venus voor een Ufo heeft a
gezien. Heijsters' opmerk
dat het Venus niet kan zijn
weest, omdat de Ufo er al w
voordat er één ster te zien v
overtuigt me hiervan. Immi
Venus is soms zo helder, dat
als eerste „ster" (Venus is
planeet) te zien is. Wie w
waar hij moet kijken kan
planeet zelfs op klaarlichte i
met het blote oog zien. Ik;
heb als amateur-asl
noom jaren geleden ei
naar Venus zitten turen (t<
morgenster) en heb de plan
bij die gelegenheid tot
twaalf uur 's middags kunr e
De eerste waarneming
Heijster kan inderdaad betr s'
king hebben op een weertv
Ion. Velen hebben dit al e
gezien: een zilveren bolletje b
ineens in kleinere delen
eenvalt en verdwijnt. Ik
dit zelf te De Bilt eens gezi
Wat er gebeurt is dat de bal
al stijgend opzwelt en
vorm verandert om tenslfl
uiteen te klappen.
Overigens kan de eerste wa r
neming op nog tenminste tl n
andere natuurverschijnse
betrekking hebben: lensvori I
ge wolken (tamelijk zeldz;
lijken op schotel, delen ziel
veranderen van vorm) en
lo's die bekend staan als bij»
nen. Bijzonnen vindt n
bij vochtige lucht v
ver aan weerszijden van de
en ook wel erboven. Ze ki
nen zeer helder zijn en net
regenbogen (het zijn trouwi
een soort regenbogen) de m«
prachtige kleuren hebben.
