Een beroemde kostschool, briefwisseling in
de vijftiger jaren en de kunst van het lijden
Horror en hartstocht
in de betere kringen
Beeldende „Samson" blijft steken in de thematiek
Meevaller van Dylan,
BOEKEN/PLATEN
£eidóe6ouacmt
VRIJDAG 13 OKTOBER 1989 PAGIN^
Bob Dylan ir
FOTO: Alfer
Lodewijk van Deijaaal: „De Kleine
republiek". Prijs 34,50. Harry G. M.
Prick: „Jongenstief en jongens-
leed". Prijs 17,50. Uitgaven van
Cadans, Nijmegen. Dens Vroege:
„Joop Waasdorp - Het laatste inter
view". Uitgave Nijgh Van Ditmar.
Prijs 22,50. Hans Andreus Si
mon Vinkenoog: „Brieven 1950-
1956". Uitgave De Prom. Prijs 45,-.
A. Alberts: „De eilanden". Prijs
10,-. A. Alberts: „Een kolonie is
ook maar een mens". Prijs ƒ24,90.
Uitgave Van Oorschot. Cornelis
Bastiaan Vaandrager: „Avonturen".
Uitgave De Bezige Bij. Prijs 27,50.
Luigi Pirandello: „Iemand, niemand
en honderdduizend". Uitgave Cop-
pens Frank, Amsterdam. Prijs
37,50. Luigi Pirandello: „Wijlen
Mattia Pascal". Uitgave Querido.
Prijs ƒ36,90. Hans Dorrestijn: „De
kunst van het lijden". Uitgave Bert
Bakker. Prijs 19,90.
Op vrijdag 1 oktober 1875 was
op de beroemde kostschool
van Kerkrade, Rolduc, de zo
mervakantie ten einde. Meer
dan honderd nieuwe leerlin
gen kwamen die dag binnen.
Onder hen de elfjarige zoon
van de bekende voorvechter
voor de katholieke ideeën en
emancipatie uit Haarlem, Al-
berdingk Thijm. Later zou
deze Karei onder zijn schrij
versnaam Lodewijk van
Deyssel zijn jaren op deze
school in een sleutelroman te
boek stellen „De kleine repu
bliek" werd een boeiende ro
man, waarin de auteur afre
kende met die wereld van
terreur en hardhandige op
voeding van zo'n instituut.
In 1975 werd door Van Deys-
sel-kenner Harry G. M. Prick
nog een nieuwe editie bezorgd
van dit boek, nu ligt er een
alweer vernieuwde versie,
met nog meer toelichting en
met een modernisering van
de spelling op tafel. Deze uit
gave van Cadans wordt bege
leid door een boekje van de
hand van Harry Prick met de
titel „Jongenslief en jongens
leed", waarin de stormachtige
puberjaren van Karei Aber-
dingk Thijm op Rolduc, waar
hij tenslotte werd wegge
stuurd, worden nagegaan. Zo
staat de feitelijke historie in
dit boekje van bijna zestig pa
gina's naast de halve fictie
van de versie van de gebeur
tenissen uit „De kleine Repu
bliek" Niet alleen het lezen
waard voor mensen met be
langstelling voor onze litera
tuur van de vorige eeuw,
want zowel de feitelijke ge
schiedenis als de autobiografi
sche roman zijn in allerlei op
zichten heel boeiend.
Interview
„Het laatste interview" noem
de Dens Vroege zijn boekje
over Joop Waasdorp, de in
middels overleden auteur van
slechts enkele boeken, waarin
hij zijn leven als zwerver op
schrift stelt. „Welkom in zee"
is wel het bekendste.
In dit laatste interview vertelt
Waasdorp in een stijl zoals we
uit zijn boeken kennen, over
een reis met het zeilschip „De
Albatros" over de binnenwa
teren van Nederland, België
en Frankrijk (via Parijs naar
de Middellandse zee) en dan
langs de kust van Frankrijk
en Spanje over zee naar Va
lencia. Door de heel eigen
manier van vertellen is dit
boekje een mooie Waasdorp-
uitgave, die het oeuvre van de
auteur van een waardige af
sluiting voorziet.
De jaren vijftig
Tussen 1950 en 1956 wisselden
de toen jonge auteurs Hans
Andreus en Simon Vinkenoog
een groot aantal brieven.
Daar is nu door Jan van der
Vegt een boekuitgave van ge
maakt, waarin een beeld
groeit van de literaire ontwik
kelingen in die jaren, toen de
experimentele dichters en de
Cobra-schilders begonnen en
toen Vinkenoog het tijdschrift
Blurb uitgaf, „een eenman
stijdschrift dat door het elan
van Vijftig wordt meege
sleept". Ook in deze jaren
stelde Vinkenoog de bloemle
zing „Atonaal" samen, waarin
door een korte inleiding en
Luigi Pirandello
foto: sp
vooral door de keuze van de
gedichten als het ware een
eerste officiële erkenning
voor de nieuwe poëzie gege
ven werd.
Vinkenoog woont in deze tijd
in Parijs, maar hij schrijft zijn
brieven aan Andreus ook
vanuit andere Europese plaat
sen, met name uit Italië. Hans
Andreus bericht hem recht
streeks van het Nederlandse
literaire front en samen
schrijven zij vele commenta
ren op allerlei beginnende en
gearriveerde Nederlandse en
buitenlandse auteurs. Het tijd
schrift Podium speelt in dit
verband natuurlijk vaak een
belangrijke rol, omdat beiden
in dat blad publiceerden.
Simon Vinkenoog
Kolonie
A. Alberts debuteerde in 1952
met een indringende verha
lenbundel onder de titel „De
eilanden", waarin hij zijn er
varingen als koloniaal ambte
naar in Nederlands-Indië te
boek stelde. Dezer dagen ver
scheen een nieuw boekje van
de nu 78-jarige auteur, dat op
nieuw ingaat op de ervarin
gen in „de Oost" van Alberts.
Dit relaas, met de titel „Een
kolonie is ook maar een
mens" is bij Van Oorschot
verschenen, in combinatie
met een goedkope herdruk
van „De Eilanden". In „Een
kolonie is ook maar een
mens" heeft Albers het over
het oude Nederlands-Indië en
de veranderingen van dat
land die hebben geleid tot In
donesië. De Japanse bezetting
speelde daar een belangrijke
rol in. Albers vertelt op sobe
re wijze, maar indringend,
hoe hij zijn tijd in het kamp is
doorgekomen en hoe uitein
delijk de bevrijding kwam.
Het boekje heeft duidelijk een
meer historische dan literaire
waarde.
Vaandrager
„Eindelijk herdrukt!" roept
uitgever De Bezige Bij uit, bij
het verschijnen van deze
nieuwe uitgave van „De
avonturen van Cornelis Basti
aan Vaandrager", een boek
dat in 1963 zijn eerste druk
|k /ik
YK.i, Ay*
1(
Hans Dorrestijn
foto: dijkstra
beleefde, maar nooit meer
herdrukt werd, al kreeg het
een grote naam en faam.
Beelden uit de jeugd in de ja
ren vlak na de oorlog. „In de
tijd dat honden nog schaars
waren en men zelfs voor een
eenvoudige vuilnisbakkenras-
hond als de onze vijfentwintig
gulden of meer moest neertel
len". Het grootste verhaal is
„Leve Joop Massaker" een
van de mooiste verhalen uit
de naoorlogse letterkunde
over puberen, volwassen
wonder, onbegrepen maar al
les overheersende sex, de on
begrijpelijkheid van de we
reld van de volwassenen. Het
is eigenlijk heel raar dat dit
prachtige boekje zo lang op
herdruk heeft liggen wach
ten. Vijfentwintig jaar! Zou
dat te maken hebben met de
vrijmoedigheid waarmee
Vaandrager schreef en waar
men in 1963 absoluut niet mee
om kon gaan?
Pirandello
De Italiaanse auteur Pirandel
lo zien we opmerkelijk vaak
in vertaling bij de Nederland
se uitgevers. Heel bijzonder is%
de uitgave van een roman,
waarin de visies van Piran
dello op het menselijk indivi
du wordt uitgewerkt. De
hoofdpersoon van „Iemand,
niemand en honderdduizend"
komt, door een onbelangrijke
opmerking, tot het besef dat
een ander hem anders ziet
dan hij zichzelf kan zien. Een
Horror in „Lady Mongo"
diepere betekenis, die ze doen
uitstijgen boven de simpele
vertelling. De wraak, het on
bereikbare en de trouweloze
minnaar. Poëtisch verteld door
Vernal, prachtig in beeld ge
bracht door Delitte.
Juniorpress
Mooi tekenwerk tref je in de
stripbewerking van „Indiana
Jones en de laatste kruistocht'
niet aan. 80 pagina's slordige
plaatjes bieden nog geen vijf
percent van de spanning van
de film. Helaas een regelrechte
afrader. Toch weten ze best
dat het beter kan, daar bij Ju
niorpress, want de twee
nieuwste afleveringen van
„Prins Valiant" mogen er
weer wezen, al haalt Cullen
Murphy net niet het peil van
de oude Foster. Wie houdt van
ridderromantiek van verre
reizen en van woeste zwaard-
gevechten, zal er nooit genoeg
van krijgen.
Simon
Gedragen tragiek in „Simon
van de Rivier". Van de om
zwervingen in een wereld na
de 'big boom' is weinig meer te
of Chinees, Rus of Vietnamees.
Natuurlijk spreekt de eeuwen
lange vervolging van de joden
heel sterk aan, maar daardoor
dreigt ook de probleemstelling
uit het verband te worden ge
licht; zodra oorlog uitbreekt
sterven mensen niet om wat ze
deden, maar om hun afkomst.
Brandys lijkt de algemeenheid
van zijn vraagstelling te ver
geten.
Kazimierz Brandys is een ge
talenteerd schrijver, een ras-
verteller met oog voor terzake
doende details. En hij weet
derde zal hem weer anders
zien en zo bestaat de man ei
genlijk niet zelf, maar slechts
in evenzo vele beelden als
mensen die hem kennen. Dat
drijft hem tot rigoureuze keu
zen in zijn leven, waaruit de
anderen de conclusie trekken
dat hij waanzinnig is. En waar
ligt die grens?
Deze roman is uit het jaar
1926, tien jaar voor de dood
van Pirandello. Hij had vijf
tien jaar aan het boek ge
werkt.
„Wijlen Mattia Pascal" is mis
schien wel het bekendste
boek van Pirandello. Het ver
scheen in 1904, acht jaar gele
den kwam er een Nederland
se vertaling van uit, die nu
opnieuw is gebracht door
Querido. Ook deze romanfi
guur komt in een identiteits
crisis terecht, als hij wegloopt
uit zijn echtelijke woning. Als
de volgende dag het lijk van
een zelfmoordenaar voor het
zijne wordt aangezien, is de
crisis compleet, maar kan hij
ook aan een nieuw leven be
ginnen. Tevergeefs.
Lijden
Hans Dorrestijn bezingt in
„De kunst van het lijden" de
tragikomische reis van de ge
frustreerde doctorandus Kor-
tenaar naar Griekenland.
Daar brengt hij, dol van eroti
sche verlangens, zijn vakan
tiedagen door, met overal om
zich heen de verlokkingen
des vlezes, waar hij de weg
niet heen kan vinden.
"Om hem heen werd maar
gekust, gestreeld.
Hij zag vol wanhoop hoe men
eikaars rug inwreef.
De eenzame is ook van
achteren het minst bedeeld.
Zijn arme rug die aan het
vervellen bleef!"
Aan het eind van zijn
vakantietrip keert de
doctorandus, nog steeds even
gefrustreerd, terug naar zijn
volgend schooljaar, waarop
zijn biograaf verzucht:
„Kortenaar vaarwel, drie
weken waren wij samen.
Veel en veel te lang, maar 't is
volbracht en amen".
Openhartige en ironische ta
ferelen in nonsensicale poëzie.
Met mooie illustraties van
Thomas Koolhaas.
herkennen. Het verhaal van
de vrouw die zoveel moeite
heeft liefde te herkennen en
te beantwoorden kan tegen
elke andere achtergrond ge
plaatst worden. Simon zelf
neemt nauwelijks deel aan de
aktie. „Schipbreuk, deel 2" is
zeker geen slecht boek, maar
van Auclair mag je toch even
iets meer verwachten.
Tiger Joe
Tenslotte nog een brokje goud
van oud. Charlier en Hubinon
drukten in de jaren vijftig een
onuitwisbaar stempel op de
Europese avonturenstrip. Het
waren de hoogtijdagen van
Buck Danny en Roodbaard.
Hun jungleverhaal over de
avonturen van Tiger Joe
kwam in Nederland niet ver
der dan een publikatie in het
weekblad Sjors van de Rebel
lenclub. Zo'n slordige vijfen
twintig jaar later is er nu ein
delijk de albumuitgave. Kort
na „De Ivoorpiste" verscheen
nu deel 2 „Het Olifantenkerk
hof". In tegenstelling tot deel 1
is er nu een vertaler aan het
werk geweest die het Neder
lands beheerst.
PETER DE VOS
wat drama is: drama is het
verhaal van de slak, die een
verkeersweg probeert over te
steken. Daardoor komt het dat
Samson" zich achterelkaar
laat uitlezen.
Dan pas doemen bedenkingen
op. Die Jacob Gold mag dan
wel honderd keer joods zijn,
hij is ook een geweldige zeur
kous, een geboren piekeraar,
een doemdenker, een onvol
wassen moederskindje. En om
dat dat soort in alle talen voor
komt, voldoet „Samson" niet
Er was een tijd dat de verza
melde platenkopers met veel
spanning uitkeken naar ie
der nieuw album van Bob
Dylan. Maar the times, they
are a-changin', nietwaar? De
nieuwe generatie heeft zo
zijn eigen idolen, nieuwe
trends hebben de belangstel
ling voor oudgedienden wat
verbleekt zonder dat daar
overigens een waardeoor
deel aan gekoppeld kan
worden.
Want de betekenis van Dy
lan voor de popmuziek is on
miskenbaar. Ga voor de aar
digheid maar eens in je pla
tencollectie na hoeveel Dy
lan-covers daar tussen zit
ten, wellicht zonder dat je
het in de gaten had. Het zijn
vooral de oudere stukken,
die moeiteloos de tand des
tijds doorstaan hebben en tot
in lengte van jaren interes
sant blijven. Muzikaal en
tekstueel. De laatste jaren is
Robert Zimmermann, want
zo heet-ie eigenlijk, wat
minder opvallend bezig.
Daarom is zijn nieuwe cd
„Oh Mercy" een regelrechte
meevaller. Top-producer
Daniel Lanois, mede-verant
woordelijk voor sfeervolle
albums van onder meer U2,
Neville Brothers en Peter
Onder aanvoering van de
bijna legendarische Tony
Joe White is Tina Turner op
Tina Turner foto: anp
helemaal en blijft Brandys in
zijn vraagstelling steken. Al
zijn sommige observaties schit
terend, zijn persoonsbeschrij
vingen sterk en blijft hij tot
het slot toe boeien. Maar er
komt geen antwoord op de
vraag waarom de mens doodt
wanneer hij sterker is en de
ander alleen maar anders - en
zwakker. De reden daarvoor
ligt op de bodem van een wel
heel moeilijk uit te graven put;
Brandys is daar niet aan toege
komen.
FRITS BROMBERG
Gabriel, is ook op „Oh Ment
cy" zeer nadrukkelijk aan tk
wezig. Afgezien van het ope
ningsnummer „Politica h
World" en het saaie „Every 11
thing Is Broken" telt de caog1
louter prachtige sfeerstuk dsi
ken, vaak zoals in „Man li la
The Long Black Coat" o ij
„What Good Am I?" bekoor
lijk door z'n eenvoud. Maa
ook in de nummers waariifer
het ritme-tandem van ddri
Neville Brothers wordt inge-r
schakeld, en een wat con4g<
ventioneler bandgeluid ont-er
staat, blijft de sfeer van eene
innemende klasse. Dylanff-
verstaat op „Oh Mercy" ein-g
delijk weer eens de kunstjfc
om zijn boodschap zodaniglar
muzikaal te verpakken, daii
een aangrijpend relaas ontlet
staat. Daar kun je niet omke
heen. p
het nieuwe album „Foreign Bi
Affair" teruggekeerd naar!
haar blueswortels. White
schreef vier nummers ent
speelde hier en daar een jé
partijtje gitaar of harmonica i
mee. Behalve „Steamy Win-P
dows" zijn dat overigens niett
de sterkste nummers vanC
het album, dat toch al niet Ij-
gekenmerkt wordt door een s
overdaad aan verrassingen. S
Alleen Albert Hammond j
handhaaft zich als een bege
nadigd componist, of het nu
om dansbare stukken („You
Can't Stop Me Loving You")
of ballads („Ask Me How I
Feel") gaat. Meer dan ooit
klinkt Turner als een vrou
welijke Joe Cocker, maar
met producer Dan Hartman
als gemeenschappelijke fac
tor hoeft dat geen verbazing
te wekken.
GERT MEIJER
Wrede maatschappij
Choderlos de Laclos: „GevaarH
spel met de liefde". Uitgave ArM
derapera. Prija 35,-.
Pierre-Ambroise-Frangois
Choderlos de Laclos beschrö
in „Les Liaisons Dangereuses'
nu opnieuw verfilmd, het li
ven van de burggraaf de Va
mont in de achttiende eeu
wiens enige doel in het leve
scheen te zijn de vrouwen I
veroveren. Hoe niets ontzie»
deze passie kon zijn beschre
Choderlos de Laclos in zijn fl
man-in-brieven over de eleia
gante maar niet altijd erg vejJJ
heffende activiteiten van
adellijke vrijgestelden. E
Herdenking
van mobilisatie
M. Brink en C. Cramer: „Ergena in
Nederland", herdenking mobiliaatie
1939-1989. Uitgeverij-Kool B. V.,
Veenendaal. Prija 39,95
Nog voordat je „Ergens in Ne
derland" hebt doorgelezen en
er slechts vluchtig in hebt ge
bladerd, komt de gedachte
naar boven: Dit moet wel een
goed werkstuk zijn! En in die
verwachting wordt men in
geen enkel opzicht teleurge
steld. Van het tegendeel is
zelfs sprake. Los van de histo
rische gegevens is alleen het
overtuigende en overvloedige
fotomateriaal (zowel Neder
lands als Duits) reeds van een
uitzonderlijke klasse. Niet en-
kei de kwantiteit is dus zeer
verheugend te noemen, ook
over de kwaliteit kan een zeer
waarderend woord worden
prijs gegeven. Aansprekend is
daarnaast de van een prima
tekst voorziene foto-begelei
ding. Treffend, zakelijk, uitge
kiend, kortom zoals de geïnte
resseerde kenner het wil heb-
Wie daarnaast enigermate met
de krijgskundige geschiedenis
op de hoogte is, zal tevens er
varen met welk een precisie
de samenstellers te werk zijn
gegaan. Op zeer gedegen ma
nier komen alle facetten uit de
mobilisatieperiode van augus
tus 1939 en de daarop aanslui
tende oorlogsdagen van mei
1940 voor het voetlicht. Van
de echte gezapige vooroorlogse
mentaliteit tot de keiharde
waarheid van bittere strijd
met vele zinloze offers is een
beeld gegeven, dat met name
de wat op leeftijd gekomen
burger zich nog zal herinne
ren.
De titel van het boek is afge
leid van een gedicht van wij
len Wim Kan, die zijn poëtisch
hersenspinsel in het mobilisa
tiejaar zag opgenomen in het
soldatenweekblad „De
Wacht". Tijdens de mobilisatie
kregen de woorden "Ergens in
Nederland" een gevleugeld
karakter. Nergens in corres
pondentie rpocht de gemobili
seerde militair laten doorsche
meren waar zijn bestemming
was. Een voor onze heden
daagse begrippen kinderachti
ge regel. Maar in die tijd was
de mobiliteit nog fungerend
uit de jaren van de trekschuit,
de paardentractie en de
stoomtrein. Om de geheimzin
nigheid rond de kazernering
en andere militaire details
enigszins te omzeilen stuurden
de soldaten dikwijls een prent
briefkaart van de legerplaats
naar het thuisfront.
JACK KOOISTRA
Tekening uit „Tiger Joe"
Règis Franc: „Modern* Hartstocht".
Uitgeverij Casterman, Prijs ƒ21,90.
Paape, Sohier en Dufaux: „De terug
keer van Lady Mongo". Uitgeverij
Dargaud. Prijs ƒ8,90. Vernal en De
litte: „Onna". Uitgeverij Lombard.
Prijs 19,95. Michelinie en Blevins:
„Indiana Jones en de laatste kruis
tocht". Uitgeverij Juniorpress. Prijs
ƒ8,95. Foster/ Cullen Murphy:
„Prins Valiant" deel 42 „Terugkeer
naar Thule" en deel 43 „De grote te
leurstelling". Uitgeverij Juniorpress.
Prijs 7,95 per deel. Charlier en Hu
binon: „Tiger Joe" deel 2, „Het Oli
fantenkerkhof". Uitgeverij Lefranq.
Prijs 7,50.
Achtenzestig episodes „Moder
ne Hartstocht" geven een
schitterend inkijkje in het lege
leven van de jetset. In telkens
acht plaatjes weet Régis Franc
bijtend de spot te drijven met
bezigheden en verveling van
parvenu's, voor wie het leven
bestaat uit nietsdoen en op
scheppen. Gegeven: een jonge
rijke en zijn nieuwe verloofde
in zijn villa ergens in Noord-
Afrika. Waar precies is niet
belangrijk,
als het maar trendy genoeg is.
Overspel speelt een belangrij
ke rol, al gaat het meer om de
pretentie, dan om de daad. Om
de vervreemding nog meer
aan te scherpen heeft Franc
zijn figuren een honds uiterlijk
toebedeeld. Gnuiven en genie
ten voor al wie het wat min
der heeft. U en ik dus. Jam
mer alleen dat je voor zo'n
boek toch nog flink diep in je
buidel moet tasten.
Lady Mongo
Betere kringen konden rond
de eeuwwisseling ook worden
aangetroffen op de Antillen,
alleen heetten ze daar toen ge
woon kolonialen. Volgens het
trio Paape, Sohier en Dufaux
kon hun rustige bestaan echter
stevig verstoord worden wan
neer men zich, gewild of onge
wild, bemoeide met inlandse
gebruiken en zeker als dat
Voodoo betrof. Charles Falk
land ondervindt het aan den
lijve als hij zijn geluk komt be
proeven als assistent van dok
ter Felcher, niet wetend dat
hij alleen maar is aangenomen'
omdat zijn vrouw Elisabeth zo
veel gelijkenis vertoont met de
overleden Eleonore Felcher
die wacht om bezit te kunnen
nemen van een nieuw li
chaam. Niet bepaald frisse
kost. Horror moet het hebben
van een sterke vertelling en
daar ontbreekt het aan in „De
terugkeer van Lady Mongo".
Je komt er wel zo ongeveer
achter hoe de vork in de steel
zit, met al die zombies en le
vende lijken, maar de drang
tot effectbejag blijkt groter dan
de neiging tot een heldere ver
haalopbouw, waardoor over
veel van de vreemde gebeurte
nissen een waas blijft hangen.
Onna
Onna is het Japanse karakter
voor vrouw. Onna is ook de ti
tel van het nieuwste album uit
de reeks „Verhalen en legen
den" van Lombard, waarin dit
keer vrouwen de hoofdrol ver
vullen. In het boek wordt af
gerekend met een aantal my
then. Japanse vrouwen blijken
niet allemaal witgeverfde geis
ha's te zijn. De drie verhalen
in „Onna" zijn schitterende
sprookjes en als echte sprook
jes bieden ze een moraal, een
Menseli jke Tears For Fears 's
Na al dat edelmetaal dat Tears For Fears met Songs From
The Big Chair" in de wacht sleepte is het een tijdje stil ge-11
weest rond het Engelse duo. De voorbije vier jaar hebben
Roland Orzabal en Curt Smith gebruikt om computerpro- je
gramma's weg te gooien, in een poging om hun muziek ietSjg
menselijkers te geven. Tears For Fears op zoek naar pure^
passie. L
Die ommezwaai werd ingeluid door de onbekende Ameri-|
kaanse zangeres Oleta Adams, die de Britten na afloop van[(
een concert in Kansas City hoorden in de bar van hun hotel, jj,
„Wat Oleta liet horen en zien bevatte veel meer emotie en|
uitstraling dan onze"eigen show", vond Orzabal. Tijd voor*]
bezinning dus. De derde langspeler „The Seeds Of Love" is(0
daar de weerslag van. De eerste single „Sowing The Seeds b.
Of Love" mag dan vrij Beatles-achtig klinken, het is deson- L
danks een indrukwekkend voorbeeld van de humanisering [0
binnen Tears For Fears. De teksten zijn kritisch geworden, L
de muziek heeft weer pure soul. Niet alle nummers zijn jg
even sterk, maar de nieuwe aanpak van de band verdient ld
alom respect.
Tina Turner terug naar de blues
Achteraf is volmaakt duidelijk
waarom de Poólse cineast
Andrzej Wajda „Samson" van
Kazimierz Brandys verfilmde.
Los van de vraag wat Brandys
in deze roman te vertellen
heeft, valt onmiddellijk zijn
beeldende schrijfstijl op. Bran
dys lezen is al bijna film kij
ken.
De inhoud is kort samen te
vatten. Brandys wil weten in
hoeverre het individu in staat
is zelf zijn lot te bepalen, zich
los te maken van de rol die ge
schiedenis en maatschappij
hem opdringen. Een antwoord
vindt of geeft hij niet; wel
brengt hij de vraag scherp in
beeld. Brandys doet dat met
een levensschets van Jacob
Gold gedurende de Tweede
Wereldoorlog. Jacob studeert,
doodt per ongeluk een student,
komt achter de tralies, ont
snapt, vecht tegen de Duitsers
en moet uiteindelijk op ver
schillende adressen onderdui
ken. Hij ervaart zijn joodse af
komst als vloek en kan niet
aan die vloek ontsnappen. Of,
zoals de schrijver Jacob laat
zeggen: „Ik ben niet bang voor
de dood. Daar gaat het niet
om. Maar ik zou niet graag
sterven alleen maar omdat ik
jood ben".
Dat gegeven wordt dan het
thema van het verhaal en
Brandys verliest zich er hele
maal in.
Er stierven tijdens oorlogen
immers ook veel mensen om
dat ze neger of indiaan waren,
