sovjetunie uiteen te vallen De Klerk overtuigt kerkleiders niet Honger dreigt weer in Etiopië Irmeniërs willen )igen leger vormen Regering Colombia arresteert cocaïnebaas Galileo mag dinsdag weg UITENLAND CeidócSouoant DONDERDAG 12 OKTOBER 1989 PAGINA 5 ongres versoepelt Jnti - abortus wetten ASHINGTON Het Amerikaanse Huis n Afgevaardigden heeft gisteren de moge- cheden om op kosten van de staat abortus laten plegen verruimd. Tot nog toe kon t alleen als het leven van de moeder in [g vaar was, maar nu mag een vrouw ook niiortus laten verrichten als zij het slachtof- bt r is geworden van verkrachting of incest. ih Bt besluit betekende een gevoelige neder ig voor de anti-abortus beweging in de 31 renigde Staten. President George Bush 30 >eft gedreigd zijn veto uit te spreken, als anti-abortuswetgeving zou worden ver- :peld. Binnenkort zal ook het Hoogge- :htshof een uitspraak moeten doen over abortus. II Redder Peggy Rodgers uit het Amerikaanse plaatsje Van Nuys (Californië) kan haar tranen niet bedwingen, als haar man (links) vertelt hoe hun driejarige zoontje Jameson het leven van zijn moeder heeft ge red. Zo klein als hij is, slaagde Jameson er in, toen zijn moeder dreig de te stikken, de tele foon te pakken en het alarmnummer te draai en. De politie was daar na snel ter plaatse. Action Directe eist ontvoering op PARIJS Een man die zei te spreken namens de linkse Franse terreurgroep Action Directe heeft zich verant woordelijk gesteld voor de ontvoering van teen Franse generaal, die sinds zaterdag vermist wordt. De man eist dat alle gevangen zittende le den van Action Directe op vrije voeten worden gesteld. De gepensioneerde generaal Jean Favereau (72) werd za terdag voor het laatst gezien toen hij bij het station van Libourne afscheid nam van zijn vrouw. Surinaamse Indianen verwerpen referendum PARAMARIBO Het voorstel van de Surinaam se parlementsvoorzitter Lachmon om een referen dum te houden over het Akkoord van Kourou is door de actievoerende Tucayana-Amazone-india- nen afgewezen. Ook al zou een meerderheid van de Surinaamse bevolking zich in een referendum uitspreken vóór het vredesakkoord, dan nog zou den de Indianen zich ertegen blijven verzetten, al dus hun woordvoerder. Overigens betekent het afwijzen van het referendum niet dat de Tucaya- na niet verder willen praten. Over anderhalve week, zo is afgesproeken, zal het gesprek in Para maribo worden voortgezet. De Surinaamse militai ren hebben echter al laten weten dat het „een domme stap zou zijn" als de leiding van de actie voerende indianen naar de hoofdstad zou komen. JNDEN Volgens een 3e richt in de Izvestia van i° irige week bevindt de dft van de 36.000 bin- inlandse troepen van de ivjetunie zich permanent de onrustige republie- ;n Azerbajdzjan, Arme- Abchazië en Oezbe kistan. 'n echts 18.000 troepen nnnen nog elders ingezet orden, in de Baltische jpublieken, Moldavië en Oekraine bijvoorbeeld, ant ook daar zijn natio- jilistische gevoelens erkbaar. e et versnelde proces van de- n itegratie waar de Sovjetunie ïi i mee te kampen heeft is het o sultaat van het verlies van ii ediet en het verval van het o ussische Marxisme, van Gor- itsjovs leiderschap en van asnost. Anders dan zijn voor- ingers boezemt Gorbatsjov ien angst in. En juist angst left, meer dan wat ook, de >vjetunie bijeengehouden, ti de tijd van Lenin, en met ame in de tijd van diens „ex- lert in de nationaliteitenkwes tie" Stalin, werd de Sovjetunie bijeengehouden door een com binatie van angst voor de cen trale regering en zorgvuldige selectie van politieke en cultu rele elites van de „nationalitei ten". Stalin combineerde abso lute centralisatie, met zichzelf als middelpunt, en een minza me houding ten opzichte van het cultureel nationalisme van de minderheden. Cultureel na tionalisme onder toezicht van de centrale regering was een nuttige en veilige uitlaatklep voor emoties die anders uit de hand zouden kunnen lopen en een politieke uiting zouden kunnen krijgen. Mandarijns Het marxisme was belangrijk voor de cohesie van het Sov jetsysteem, niet echt als „we tenschap" of „methode", maar als taal en religie. Het was de taal van de nieuwe heersende klasse van het Russische rijk, een taal die men moest leren als men tot die klasse wilde toetreden. In dit opzicht was het marxisme vergelijkbaar met het Mandarijns in het kei zerrijk China. Maar als regeringsinstrument had het marxisme een extra waarde die het Mandarijns OSKOU Tijdens een demonstratie in de Armeense hoofd- ad Jerevan, waaraan zo'n honderdduizend Armeniërs deelna- m, is gisteren opgeroepen om te komen tot de vorming van en eigen Armeens leger om zich te verdedigen tegen de Azer- ajdzjanen. De bevolking zou langs de grens met de naburige republiek Azerbajdzjan zelfverdedigingseenheden moeten op richten en massaal weigeren nog langer dienst te nemen in het iovjet-leger, omdat het Sovjet-leger „nietè doet om Armeniërs te leschermen". let de oproepen dreigt het al anderhalf jaar durende conflict issen de Transkaukasische buur-republieken rond de omstre- en enclave Nagorno-Karabach weer een stap dichter te zijn ge- omen naar een openlijke burgeroorlog. De escalatie is het ge- olg van de blokkade door Azerbajdzjan waaronder Armenië al ïeer dan een maand lijdt, en het doodschieten van een Arme- ier door Sovjet-militairen in Nagorny-Karabach, de Armeense ïclave in Azerbajdzjan, dinsdagavond. Het Volksfront van izerbajdzjan heeft de blokkade, waardoor Armenië met nijpen- e voedsel- en brandstroftekorten kampt, opgeheven. Maar de ovjet-televisie meldde gisteravond dat het treinverkeer van zerbajdzjan naar Armenië opnieuw is onderbroken. Armenië is oor zijn bevoorrading voor 85 procent afhankelijk van verkeer ia Azerbajdzjan. niet bezat: naast een taal was het een systeem van geloofs waarden, een religie die de Sovjetregering kon manipule ren zoals zij wilde. De secreta ris-generaal van de Commu nistische Partij was hoofd van zowel kerk als staat, net als de Tsaren in hun tijd. Het mar xisme zoals geïnterpreteerd door de secretaris-generaal hielp gevaarlijke ketters van de gehoorzame orthodoxen te onderscheiden, zodat de eer sten gestraft konden worden en de laatsten - althans diege nen onder hen die van nut ge acht werden - beloond. En de taal van het marxisme die aan de politieke klasse in heel de Sovjetunie was opgelegd maakte de twee grootste be dreigingen voor de centrale regering, het nationalisme en de macht van de kerken, krachteloos. Het marxisme was, als internationale taal, ui termate geschikt voor een multinationaal rijk, en het sy steem dat door Stalin geper fectioneerd werd hielp dit rijk ook bijeen te houden. Geloofwaardigheid Maar al voor de opkomst van Gorbatsjov had het Russische marxisme al aan geloofwaar digheid ingeboet, zelfs bij zijn eigen achterban. Oorzaak hier van was het duidelijk econo misch falen van het systeem vergeleken met de kapitalisti sche landen. Gorbatsjov profi teerde van die desillusie: zijn hervormingen zijn er op geba seerd. Zowel de perestrojka als de glasnost zijn momenteel min der populair dan vroeger. De perestrojka heeft haar beloften niet waargemaakt, en hoewel de glasnost nog steeds zeer po pulair is onder de intellectue len, zijn de intellectuelen niet zo populair als ze zelf denken. De gewone mensen zijn min der geïnteresseerd in het prin cipe van vrije meningsuiting dan in consumptiegoederen en hebben alle reden om ontevre den te zijn met een aantal bij verschijnselen van de glasnost. De grondgedachte van de glas nost is de burgers van de Sov jetunie de kans te geven hun stem te laten horen. Alarme rend genoeg is het voornaam ste wat de Sovjetburgers heb- Massa-demonstraties in Jerevan, de hoofdstad van de Sovjetrepubliek Armenië. Oproerpolitie en militairen vormen een menselijke afscheiding en betogers dragen een gewond meisje op een stret cher met zich mee. Nieuw vaderland Volgaduitsers MOSKOU De meeste Vol gaduitsers in de Sovjetunie willen een autonome repu bliek stichten in het gebied rond Kaliningrad, het vroege re Duitse Königsberg dat in 1945 door de Sovjetunie werd bezet. Hun eigenlijke vaderland, de Volgarepubliek die Stalin tij dens de Tweede Wereldoorlog ophief, is niet meer in trek, zo schrijft de Volgaduitser en journalist Kurt Widmeier in een gisteren verschenen afle vering van het Sovjetrussische literatuurtijdschrift „Litera- toernaja Gazeta". Het gebied rond Kaliningrad dat tot de Russische Federatie behoort, is met 55 mensen per vierkante kilometer dun bevolkt. De Volgaduitsers hopen op een grotere culturele zelfstandig heid. Het Duits zou in hun re publiek de voertaal moeten zijn. Op die manier kan er een einde komen aan de exodus van Volgaduitsers uit de Sov jetunie. De eerste helft van dit jaar zijn al tegen de 50.000 Volgaduitsers naar de Bonds republiek uitgeweken. zijn. Anderen hebben de glasnost gebruikt om lucht te geven aan nationalistische haatge voelens ten opzichte van hun buren in de Sovjetunie. Het ernstigste geval is dat van Azerbajdzjan en Armenië, twee Sovjetstaten die op de rand staan van oorlog als ge volg van etnische en religieuze onenigheden. Als een gevolg van de etnische onlusten die in zoveel gebie den zijn losgebarsten functio neren de communicatiesyste men bijna niet meer. Voedsel ligt te rotten langs de spoorlij nen en in de steden zijn meer tekorten dan ooit tevoren. Wreed en dom Sommige mensen in het Wes ten, men name in Amerika, zouden graag zien dat de Sov- ben laten horen de wens niet jetunie uiteenviel. Dit is wreed langer een Sovjetburger te en dom- De desintegratie van de Sovjetunie zou anarchie be tekenen, burgeroorlog, hon gersnood en ziekte. Talloze kleine en onstabiele dictaturen zouden ontstaan en weer ver dwijnen. Het is, vooral in de twintigste eeuw, al zo vaak weerlegd dat het uiteenvallen van een rijk automatisch zou leiden tot grotere vrijheid. Kan Gorbatsov de desintegra tie tegenhouden? Hij kan het zeker proberen. De maatrege len die hij kan nemen tegen het uiteenvallen van de Sov jetunie bestaan uit een voor zichtig mengsel van verzoe ning en in sommige gevallen coöptatie; geautoriseerde af scheiding in andere gevallen, en in tenminste één geval een gematigde maar vastberaden onderdrukking. Een voor de hand liggende kandidaat voor coöptatie is de Oekraine, met haar 50 miljoen inwoners. De Oekrainse taal zou een hogere status moeten krijgen en de Katholieke Kerk in de Oekraine zou erkend moeten worden. Sommige Sovjetinstituties - en mis schien ook het parlement - zouden moeten zetelen in Kiev, de vroegere hoofdstad. De Sovjetunie zou een veel grotere stabiliteit krijgen als de Oekraine de soevereiniteit van Rusland zou delen. De Baltische staten zouden toestemming moeten krijgen zich af te scheiden (na refe renda) als dat is wat ze willen, aangezien ze werden ingelijfd bij de Sovjetunie krachtens het Hitler-Stalinpact. Een kandidaat voor onder drukking is Azerbajdzjan. Geen van de vroegere Sovje tregeringen zou getolereerd hebben dat de ene Sovjetrepu bliek en blokkade opricht te gen een andere. Gorbatsjov kan het zich niet veroorloven het gedrag van Azerbajdzjan te tolereren; zijn autoriteit zal in rook opgaan. Als de blokkade van Armenië met geweld be ëindigd wordt heeft niemand het recht te roepen: „Het plein van de Hemelse vrede!" Ach ter de blokkade van Armenië ligt een zucht naar volkeren moord. De situatie lijkt in niets op een vreedzame studenten demonstratie voor democratie. Het is in het belang van Het Westen dat Gorbatsjov slaagt in zijn enorme en risicovolle taak de Sovjetunie te liberali seren en democratiseren. Hij heeft meer hulp en advies no dig van het Westen als hij de peresotrojka wil waarmaken, maar hij heeft ook begrip no dig als hij de noodzakelijke maatregelen moet nemen om de integriteit van de Sovjetu nie te bewaren en haar volk te redden van groter gevaar. CONOR CRUISE O'BRIEN (c) The Times, Londen BOGOTA Een leidei van het Medellin-drugs- kartel is gearresteerd. D( drugsbaas, José Rafae! Abello Silva, wordt ooi gezocht in de Verenigdf Staten. De Colombiaanse regering maakte gisteren bekend da Abello werd opgepakt in eer restaurant in Bogota. Hij had om herkenning te bemoeilij ken, zijn gezicht door midde van plastische chirurgie later veranderen. De 34-jarige Abel lo is volgens de regering d€ belangrijkste figuur die nu is opgepakt sinds op 19 augustus de strijd met de drugsbaron nen werd aangebonden. De VS zullen om zijn uitlevering vra gen. Het dagblad El Espectadoi heeft gisteren zijn kantoor ir Medellin gesloten, nadat cocaï nehandelaren, die opereren onder de naam „De Uitlever- baren", hadden gedreigd de ell personeelsleden te vermoor den. Dinsdag werden al twee administratieve medewerken van de krant, die zijn hoofd vestiging heeft in Bogota, in Medellin vermoord. De leidei van het cocaïnekartel van Me dellin, Pablo Escobar, heeft de Colombiaanse pers opgeroepen te bemiddelen in de totstand koming van onderhandelingen tussen de regering en de drugsbazen. Escobar wil dat ook de rooms-katholieke kerk. de rechterlijke macht en poli tieke leiders daarbij behulp zaam zijn. Hij schreef dat in een brief aan het dagblad La Prensa, dat eerder deze week berichtte dat in september vo rig iaar ook onderhandelingen hebben plaatsgevonden tussen de regering en de cocaïneba- ronnen. Conservatieven pakken rommel aan BLACKPOOL De Britse Conservatieve Partij van pre mier Margaret Thatcher heeft zich op haar jaarlijkse congres voorgenomen de strijd aan te binden met de milieuvervui ling. Niet zozeer de uitstoot van fabrieken en auto's, maar vooral de rommel op straat, die wordt veroorzaakt door nonchalance en nalatigheid. CAPE CANAVERAL Het ruimteveer Atlantis, met aan boord de ruimtesonde Galileo, zal komende dinsdag vertrek ken. Het ruimteveer had oor spronkelijk vandaag moeten worden gelanceerd, maar als gevolg van problemen met een computer moest het vertrek worden uitgesteld. De Atlantis moet Galileo „afzetten" in de ruimte, waarna de sonde kan beginnen aan haar reis naar Venus en Jupiter. loorbraak bij tesprekingen >ver Libanon HF De besprekingen er de toekomst van Libanon de Saudische stad Taif heb- en vanmorgen een doorbraak pgeleverd. Christelijke on- erhandelaars aanvaardden en tijdschema van Arabische emiddelaars voor de terug- :ekking van het Syrische le er uit Libanon in een periode twee jaar. Ook bereikten afgevaardigden overeen- temming over hervormingen an het staatsbestel waardoor islamistische Libanezen neer invloed zullen krijgen. Tot nu toe hebben de christe- ïen het voor het zeggen. De fspraken kwamen tot stand ia twaalf dagen van moeizame inderhandelingen. Het welsla- [en van de onderhandelingen n Taif hangt nu verder af van loe de christelijke militielei- ier generaal Aoun reageert. )ok Syrië zal zijn goedkeuring ian de plannen moeten ver- linden. I (rechts) en aarts bisschop Tutu (midden). FOTO: AP PRETORIA De Zuida- frikaanse president F.W. de Klerk is er in een drie uur durend gesprek niet in geslaagd bij de geeste lijke leiders van de anti apartheidsbeweging en thousiasme te wekken voor zijn beloften de apartheid te beëindigen. Het gesprek van de Klerk met de Anglicaanse aartsbisschop Desmond Tutu en de dominees Allan Boesak en Frank Chika- ne volgde een dag nadat De Klerk had aangekondigd acht langdurig gedetineerde anti- apartheidsleiders, onder wie zeven van het ANC, te zullen vrijlaten. De Klerk zei dat de drie gees telijken zijn beloften om via onderhandelingen tot een nieuw, rechtvaardig politiek systeem te komen, weigerden te vertrouwen. „We twisten niet meer over het feit dat alle Zuidafrikanen een stem moeten hebben", zei De Klerk. Tutu, Boesak en Chikane zei den dat De Klerk had gewei gerd onomwonden antwoord te geven op hun verlangens. Dat zijn onder meer legalise ring van het ANC en andere verboden organisaties, vrijla ting van-alle politieke gevan genen en mensen die onder de noodtoestand zijn opgepakt, opheffing van de beperking van politieke activiteiten en clementie voor ter dood ver- obrdeelden. De leiders zeiden dat zij zouden oproepen tot hardere sancties tegen Zuid- afrika, zoals zij tevoren had den gezegd te zullen doen als De Klerks antwoord onbevre digend zou uitvallen. De Klerk zei dat zijn regering een breed scala van Zuidafri- kaanse leiders wil consulteren over haar plannen om een nieuwe grondwet te ontwer pen, die politieke rechten moet garanderen aan de zwarte meerderheid van de bevol king. Hij zei in zijn gesprek met Tutu, Boesak en Chikane bij de geestelijk leiders een ge brek aan erkenning te hebben geconstateerd voor „de duide lijke verklaringen die wij al hebben afgelegd met betrek king tot de door ons gestelde doelen". DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT QN494 Binnen enkele minuten hebben de jongens van de zee vaartschool de plaats bereikt, waar Rob en zijn vrienden in het water liggen te spartelen. Veel langer had het ook niet moeten duren, want de vogelwachter is uitgeput. Geen wonder, want hij heeft in de afgelopen uren zo het een en ander meegemaakt! Ze worden aan boord gehesen en natuurlijk overstelpt door vragen. Maar van vertellen komt natuurlijk voorlopig niets, want er zijn ook nog enkele overlevenden van het vliegtuig, die luidkeels om hulp schreeuwen. „Ha!" roepen de jongens, „Duitsers? Nou, die zullen we wel even oppikken." En even later zitten ook zij In de boot, maar vrolijk staan hun gezichten allerminst. „Kijk eens, lui!" roept een van de jongens, „het brandt op de Bosplaat!" Ja, zware rookwolken komen van die kant van het eiland. Maar dan roept de commandant opeens uit: „Daar komt nóg een vlieg tuig!" Inderdaad in de verte nadert nog een machine. Wat kan dat zijn? ASMARA In de 76 jaar van zijn bestaan heeft Ga- bramedhin Wolde Selassie nog nooit zo'n droogte meegemaakt: de sorghum die hij in april heeft ge plant om zijn familie te voeden, is alleen maar ge schikt als dierenvoedsel. De tarwe en de gort die in juni zijn geplant, zijn helemaal niet opgekomen. Wolde Selassie, die vijftien kilometer ten zuid oosten van Asmara (Eritrea) woont, heeft al zijn hoop nu gericht op hulp. De omgeving van Asmara biedt een troosteloze aanblik: kilometers uitgedroogd land, met hier en daar resten ver schrompelde gewassen en af en toe een stukje groen, waar onderaardse stroompjes nog enige soelaas brengen. Gevolg van de droogte is een stijging van de graanprijs, ter wijl de prijs van vee en vlees een dalende lijn vertoont om dat de boeren hun dieren moeten slachten voordat zij van honger omkomen. Volgens cijfers van het Etiopi- sche Rode Kruis is de graan prijs van dertig birr (vijftien dollar) per honderd kilo in juni gestegen tot 780 nu. In diezelfde tijd is een koe in prijs gedaald van circa acht honderd birr naar driehon derd birr. De voedselvoorraden in Eri trea, in het noorden van Etio pië, slinken snel. Daarom heeft men de distributie aan de 130.000 mensen die ge vlucht zijn voor de strijd tus sen het Eritrees Volksbevrij dingsfront en regeringstroepen op een lager pitje moeten zet ten. Ook 36.000 vluchtelingen uit de naburige provincie Ti- gray hebben de laatste maan den toevlucht gezocht in Eri trea. Tigray, dat bijna hele maal in handen is van het Ti- grays Bevrijdingsfront, is blij kens satellietfoto's minder hard getroffen door de droog te; maar gegevens over de oogst zijn niet voorhanden. De katholieke hulporganisatie heeft deze maand al geen voedselhulp meer kunnen ge ven aan ontheemden en het Etiopische Rode Kruis, dat normaal gesproken 10.000 mensen hulp biedt, heeft al sinds juni niets meer. Alleen de hulporganisatie van de re gering, het RRC, kan nog wat voedselhulp bieden. Het VN-voedselprogramma (UNFP) heeft de internationa le gemeenschap al gewezen op de situatie in Eritrea, maar de Etiopische regering heeft nog geen enkel officieel verzoek om hulp ingediend. Als er voor maart niets gedaan wordt dan is het gevaar niet denk beeldig dat er een hongers nood uitbreekt die vergelijk baar is met die in 184/1985, zegt David Morton, directeur van de UNFP in Etiopië. Toen kwamen honderdduizenden van honger om. Nu dreigt begin volgend jaar hongersnood voor 1,7 miljoen mensen in het noorden van Etiopië. Om dat te voorkomen is 220.000 ton voedselhulp no dig. De ervaring leert dat het gemiddeld zes maanden duurt voordat toegezegde hulp uit eindelijk terechtkomt op de plaats van bestemming, aldus Morton. Daarom is het zaak de machine nu op gang te bren gen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 5