Delta Jazz: nieuwe podia t oor de Europese jazz gekleurd gezien Badmode in oktober: het verweer vande zuilen Museum of Modern Art verkoopt kunst voor aankoop Van Gogh Twee premières bij De Appel Amsterdam als Hollywood tijdens première Batman vatie voor Kathryn Harries in 9Ariane et Barbe-BIeue9 UNST. £eicUc Commit DINSDAG 10 OKTOBER 1989 PAGINA 11 Het is zaterdagmiddag. De herfst is op komst. Windstoten en vlagen stortregen bepalen de weersgesteldheid. Binnen is het lekker warm, de familie schaart zich om de televisie. Veronica (niet te verwarren met Veronique) begint een nieuw magazine onder de titel „Take 5". De presentatrice (la ter in het gezelschap van drie collegaatjes die allemaal het vak nog moeten leren) kondigt aan wat ze van plan zijn: tips voor leven en uitgaan, opmaak en kleding. Het belooft dus een soort Viva-van-de-buis te worden. En veel mode van Nederlandse makelij. Het programma opent dan ook met buitenlandse mode, van de hand van de vriendin van Mick Jagger, persoonlijk aan wezig om niet-ondertiteld een aantal béte clichés mee te de len, nadrukkelijk in de camera kijkend, want dat doen ze zo in de internationale jet-set. En wat maakt deze Jerry Hall voor mode? Je gelooft je ogen niet, met de herfst nog steeds aan de ruiten rukkend, bad mode. Oktober is het, nog steeds. En zo klungelt het showtje door. Een hakkelend gesprekje en een veel te snel voorgele zen evenementenagenda met drie „items" („En wie meer wil weten moet maar even bellen met de plaatselijke VVV" - het is dus zaterdag middag, een uur of vijf, de VVV is allang dicht). Dit is dus een voorbeeldje van het verweer zoals de zuilen van Nederland 1 en 2 dat denken te voeren tegen de aanstor mende satelliettelevisie. Ik kan de dames en heren in het Gooi een geheimpje verklap pen: zo werkt dat niet. Wie zich te weer wil stellen tegen de zuigkracht van Veronique en TV10 op het kijkerspubliek (want de cijfers in de eerste week van Veronique waren dan wel niet zo florissant, maar laat „Hilversum" zich daar niet op verkijken. De kij ker weet straks Luxemburg heus wel te vinden), moet iets énders bedenken, en niet met nóg meer van 't zelfde komen. Het aardige is, dat er na de golf van paniek en opwinding die de afgelopen weken ons medialandschap overspoelde, er nu al NOS-journaals voor bijgaan waarin het begrip commerciële televisie al niet eens meer wordt genoemd. Er lijkt nu weer rust te zijn geko men, en de club van Lex Har ding mag voorlopig ongestoord haar gang gaan en laten zien wat ze wil en kan, en je hoort er bijna niemand meer over. Maar juist dit is de gevaarlijk ste periode voor „Het Bestel". Harding kan immers, ongehin derd door bepalingen van de Omroepwet over evenwicht in het pakket (naast amusement moet een zendgemachtigde ook aan informatie en cultuur doen), ongestoord uitpakken. Akkoord: ze doen iets aan in formatie. Althans, er zijn nieuwsuitzendingen. Maar daarin doen snel gesneden jon gelui weinig meer dan in vijf minuten tijd tien geïllustreer de berichten van de telex voorlezen. Achtergrond, ver dieping, inzicht - vergeet het maar, daar zijn ze in Luxem burg te teer voor gebouwd, daar zijn de adverteerders niet op gesteld, er móet worden ge keken, en dat bereik je alleen met het vertonen van zoveel mogelijk publieksvriendelijke lichte kost Als de mensen dat eenmaal goed in de gaten hebben, mag je vrezen dat ze zich massaal tot de satelliet zullen bekeren. Zeker als straks Jos Brink en de andere coryfeeën van Joops Sterrennet de ether ingaan. Er is wel wat voetvolk ontslagen bij TV 10, maar die Sterren kó men. Tegenstribbelingen in de vorm van zoiets als „Take 5" zullen de storm niet keren, en het vertonen van amateur- presentatrices al helemaal niet. RENÉ DE COCQ NEW YORK Het Mu seum of Modern Art in New York heeft door de verkoop van twee Picas so's, een Monet, een Re noir en drie andere schil derijen uit zijn permanen te collectie de hand weten te leggen op het portret van de postbode Joseph Roulin, dat Vincent van Gogh 100 jaar geleden schilderde. Het portret kwam al op 31 juli in het bezit van het museum. Het behoorde het grootste deel van deze eeuw tot de Zurichse collectie van B. Mayer, tot het in 1987 in andere handen overging. Daarna heeft het in een Zwitserse bankkluis opge slagen gelegen. De niet bij naam genoemde eigenaren de den het van de hand omdat zij wilden dat het in een museum te bezichtigen zou zijn, ver klaarde Kirk Varnedoe, direc teur van het Museum of Mo dern Art. Het schilderij zou volgens pre sident Christopher Burge van het veilinghuis Christie's in New York evenveel kunnen opbrengen als de „Irissen" van Van Gogh, die in 1987 voor 53,9 miljoen dollar werden ge veild. Varnedoe zei dat het museum de „Roulin" voor een aanzienlijk geringer bedrag had verworven, „al was het geen koopje". Aanvankelijk dacht het mu seum de Van Gogh niet te kunnen betalen. Maar door veranderingen in de kunst markt bleken de schilderijen waarover het Newyorkse mu seum beschikte meer op te brengen dan verwacht, zei Varnedoe. De meeste stukken die het museum van de hand deed hadden langdurig in op slag gelegen en vormden geen cruciaal deel van de collectie. Maar zelfs al was dat wel het geval geweest, dan was de Van Gogh een offer waardig ge weest, zei Varnedoe. „Wij be schouwen Van Gogh's portret ten als het beginpunt voor een hele generatie 20ste-eeuwse kunst. Ze hadden invloed op Matisse en vele anderen, het hele concept om een persoon lijkheid niet door voorkomen maar door kleur te onthullen had een diepgaande invloed en wij konden dit deel van het verhaal van de moderne kunst zonder het portret niet vertel len. Het was een hoofdstuk dat ontbrak". Zoals bekend is het voorne men van de directeur van het Haags Gemeentemuseum Rudi Fuchs onder meer werk van Picasso te verkopen, om zo een fonds te vormen waaruit aan kopen kunnen worden gedaan, op veel protesten gestuit. Fuchs wilde er overigens geen Van Gogh, maar ontbrekende moderne kunstenaars in zijn collectie mee aanschaffen. Candy Dulfer niet terug naar Prince (ROEK IN WATERLAND Alt- ixofoniste Candy Dulfer, net terug it Amerika waar ze samen met su- erster Prince een videoclip heeft op- biomen van het hitnummer „Party lan" neemt geen deel aan de tien faanden durende Amerikaanse tour- ee die de zanger/componist van fan is. Ze is van plan een elpee on- pr eigen naam op te nemen, iets dat (rince ook met haar van plan was, [aar bij hem zou dat pas over drie jar gebeuren. Dulfer wil dat niet af- (achten en nu een nieuwe eigen foep formeren, samen met gitarist fclco Prins, eerder al lid van haar brige groep Funky Stuff en nu lei- pr van de formatie Moonbootz. Veronique voor de rechter HILVERSUM RTL Veronique is door ID-TV, het Am sterdamse produktie-bedrijf van Harry de Winter voor de rechter gedaagd. De Winter eist dat de commerciële zen der alsnog zijn contractuele verplichtingen nakomt voor het maken van 250 afleveringen van „De Ontbijtshow". Veronique drong aan op ontbinding van het contract met ID-TV toen bleék dat ze geen financiële garanties kon bie den. ID-TV stemde aanvankelijk toe omdat er vervangen de opdrachten tegenover stonden. Er werd maanden ge sleuteld aan een compromis, maar dat kwam uiteindelijk niet van de grond. Harry de Winter eist nu op z'n minst een vergoeding van de aanloopkosten van het drie-en- eèn-half miljoen gulden kostende project, maar wil uitein delijk dat het oorspronkelijke contract wordt nagekomen. Na het conflict met ID-TV is Veronique „De Ontbijtshow" zelf gaan maken met dezelfde mensen als die voor ID-TV zouden gaan werken. Volgens Harry de Winter gaat het proces ook niet over de inhoud van het programma, maar over het contract en de daar uit voortvloeiende verplich tingen. Veronique heeft meer kijkers dan Nederland 3 HILVERSUM De commerciële satellietzen der Veronique heeft in de eerste week van zijn bestaan meer kijkers getrokken dan Neder land 3, zo blijkt uit de kijkcijfers. Nederland 1, 2 en 3 zagen vorige week hun marktaandeel dalen van tachtig naar zeventig procent. De gemiddelde kijkdichtheid naar Veronique ligt rond de 2,6 procent (343.000 kijkers) van het totale publiek. Dat is vier procent van iedereen die Veronique kan ontvangen. Van de mensen die 's avonds hun toestel afstemmen op Vero nique is de leeftijdsgroep tussen de 20 en 35 jaar het sterkst vertegenwoordigd. Ouderen boven de vijftig jaar blijken veel minder geïn teresseerd in Veronique. Normaal is hun aan deel veertig procent. Bij de satelliet is nog geen vijfde deel ouder dan vijftig. DEN HAAG Theater De Appel komt dit na jaar met twee premières. De eerste voorstellin gen van 'Antonius en Cleopatra' van William Shakespeare beginnen op vrijdag 20 en zaterdag, 21 oktober in het Appeltheater in Den Haag. De premières van 'Plaats van Bestemming' van Thomas Bernhard zijn het weekend daarvoor op 13 en 14 oktober in de Appelstudio. Eric Schnei der zal als Antonius het podium betreden en Geert de Jong speelt Cleopatra. De regie is in handen van Erik Vos. In „Plaats van Bestem ming" laat regisseur Mark Timmer het verhaal zien van mensen die „proberen het onvermijd bare te vermijden en niet weg te zinken in een zaamheid". JONGE EUROPESE JAZZ ZOEKT ZELFRESPECT" Optreden McCartney in Ahoy' verplaatst IEN MAAG Enkele eken terug valt een wat inkerig gestelde uitnodi- ng door een aantal aagse brievenbussen, oor de Delta Jazz Con- frten op 12, 13, 14 okto- er. De tekst heeft de orm van een dialoogje: Weer een jazzfestival er- Ij?". „Nee". „Weer Ame- Ikaanse stersolisten met immelende Nederlandse kmesecties?". „Zeker iet". „Dan zal het wel lts heel erg modieus en tibegrijpelijks zijn?" Dok niet". Voor een posi- jever antwoord op de fadseltjes rond Delta Jazz ingeklopt bij Wouter urkenburg, hoofd afde- hg jazz van het Konink- jk Conservatorium aan- eklopt. „D'r komt bij ons pen Amerikaan in" be- int die quasi-streng. Eu- ppa is ook hier het tref- joord. Fouter Turkenburg, woord- fierder voor Delta Jazz, [aakt er meteen een kantte- tning bij. „We zijn niet anti- merikaans of zo. Delta Jazz a-Amerikaans. Gericht op nieuwe Europese jazz". Die euwe Europese jazz kwam te iinig aan bod, er moest een indeling komen, naar het ee van de mensen van Delta zz. Er was af en toe een inci- nteel concert, geen continuï- it, zeker niet in Den Haag. irwijl er een jazz in Europa n het ontstaan is, gespeeld ior jonge muzikanten van in twintig, die èn niveau heeft i wel degelijk gemeenschap- ilijke kenmerken, irkenburg c.s. spraken hun ee door om tot een jaarlijks ncert-treffen te komen (het oord festival wil Delta Jazz !t liefst vermijden) met colle- 's in Parijs en Barcelona, egen van hen een aantal na- |en en wensen, beluisterden Andy Sheppard en zijn sextet zijl Concerten op 12 oktober in het groepen en brengen het resul taat op 12 oktober in de mu ziekzaal van het Koninklijk Conservatorium en op 13 en 14 oktober in Het Paard aan de Prinsegracht. Het moet een jaarlijks gebeuren worden, waar jonge jazzmuzikanten uit steeds meer Europese landen aan bod komen. Uit Duitsland bijvoorbeeld, maar net zo goed uit Oost-Europa. Verhouding „Volgens een ongeschreven wet vinden om de tien jaar vernieuwingen plaats in de jazz" stelt Delta Jazz. „In de jaren tachtig keek iedereen te rug. Zelfs de meest vrije im provisator maar ook de straks- n in het kader van de Delta Jazz Koninklijk Conservatorium. FOTO: PR te fusionspeler had iets met de traditie". Hoe ziet de New Jazz die straks op de twee Haagse po dia te zien is er uit? Turken- burg: „Er is een generatie ge komen van zeer goed opgelei de jazzmuzikanten. Ze hebben allemaal al een aantal platen gemaakt. Ze hebben overal en nergens gespeeld met de grote Amerikanen. Ze kennen de traditie, hebben er allemaal een iets andere verhouding mee, maar zijn op zoek naar een eigen sfeer, zelfrespect". Acht van die groepen zijn eind deze week present in Den Haag. Om te beginnen het Andy Sheppard Sextet: net een tweede plaat gemaakt, met jazz die los is gekomen van Coltrane, waarin pop, rock en bop een plaats hebben, een „must" volgens de Britse pers en daar al als „New Jazz" geë tiketteerd. „Veel interessanter nog dan Courtney Pine die een beetje door de publiciteit is groot gemaakt" aldus Turken- burg. Franse fusion Typisch voor de nieuwe Euro pese jazz is het terugvinden van de wortels in de eigen cul tuur. Het hoorbaar mnaken van wat er in die Europese cultuur anno nü aanwezig is. Elke muzikant kent inmiddels de befaamde solo's van grote Amerikaanse solisten als Charlie Parker of John Col trane, het leek er een tijdlang zelfs op dat de conservatoria alleen maar hooggetalenteerde „klonen" gingen opleveren. Het moment is gekomen dat de eigenheid van de Europese jazz benadrukt moet worden. De Franse groep „Sixun" doet dat (Paard, 14 oktober). Nog nooit in Nederland geweest. Een fusiongroep, waarin de culturele smeltkroes die Parijs heet, herkenbaar wordt. „Klassiek hoor je erin, en fol klore" zegt Turkenburg. „Geen echte volksmuziek, maar de sfeer, de klankkleur ervan. De helft van de groep is uit Afrika afkomstig". De Ze Eduardo Unit (Paard, 13 okto ber) komt uit Spanje. „Daar is cultureel zeer veel aan de hand op het ogenblik" zegt Turkenburg. Jose Eduardo werd in Portugal geboren, ves tigde zich midden zeventiger jaren in Barcelona, waar hij de Talier de Musics, een jazz- school oprichtte. Hij speelt met twee slagwerkers. „Jazz waar in je die typische arabesken, het ornamentale van de Spaanse cultuur terugvindt' al dus Turkenburg. Nederland Uit Nederland is er het Ben van den Dungen/Jarmo Hoog- endijk Quintet (Paard, 13 ok tober). Een Quintet dat dit jaar een Europese doorbraak mee maakt, nadat ze Nederland al gek hadden gekregen voor hun perfecte instrumentale be heersing en hun enorme „dri ve". Turkenbiirg wist ze met medewerking van het Institut Neerlandais irt Parijs te pre senteren. Ook daar niets dan lof. Uit Engeland waar volop leven in de New Jazz zit ver der het Jason Rebello Trio (Paard 14 oktober). Rebello is nog geen twintig. Het blad „Wire" wijdde laatst een 'co verstory' aan hem. Uit Fin land komt het Jukka Perko Kwartet. Saxofonist Jukka Perko heeft al eens in Neder land gespeeld: Als altist in de Dizzy Gillespie band, op het North Sea Jazz Festival van een aantal jaren geleden. Zijn groep staat het dichtst bij de jazztraditie. Hij speelt (alt- en sopraansax) vooral eigen com posities. Als speciale „eigen" produktie brengt Delta Jazz niet minder dan vijf jonge trombonisten bijeen (zeiets hoor je normaal gesproken nauwelijks, sax en trompet FOTO: PR winnen het meestal in popula riteit), onder wie de Nederlan der Bert Boeren voor een Del ta Jazz Trombone Summit (Paard, 14 oktober). Delta Jazz wil beslist geen eenmalig gebeuren zijn. Het wil zich ook niet vastleggen de formule waarmee dit jaar gestart wordt. Turkenburg: „In de toekomst zal een zaal als Korzo ook deel moeten gaan uitmaken van zo'n serie concerten". Bovendien moet Delta Jazz een Europese uit straling krijgen. Als katalysa tor gaan werken voor het ont staan van meerdere van zulke podia in Europa voor de jonge, eigen jazz. Een eigen „circuit". De Amerikanen blijven toch wel komen, een North Sea Jazz is niet meer weg te den ken uit Den Haag (Turken- burg zit trouwens in de advies raad van Paul Acket), het wordt tijd voor Europa. Acket heeft Turkenburg al gebeld om hem alle succes van de we reld te wensen. BERT JANSMA Hall /lick bekend als fotomodel en als vriendin van Stoneszan- Jagger, maakt aan de hand van Batman zelf haar en- i in Tuschinski. Hall speelt ook een klein rolletje in de film. FOTO: ANP AMSTERDAM „Wil de heer Rob de Nijs zijn auto even opzij zetten. De Bat mobiel kan er niet door". Presentator Jeroen van Inkel, die gisteravond in het Amsterdamse Tu schinski Theater vooraf gaand aan de première een verzameling bekende Nederlanders nog even het belang mocht bijbren gen van de film „Bat man", kreeg de boodschap uitgereikt door Batman zelf. De vleesgeworden stripheld kwam daartoe aan een katrol vanuit de nok van het theater naar beneden glijden, een aar dige opwarmer voor het spektakel dat de film zelf even later zou brengen. Nederland,, of misschien beter gezegd Amsterdam, ging giste ren Hollywood even achterna. Voor de ingang van Tuschins ki stonden lange rijen mensen, die zich in het licht van de schijnwerpers en onder het oog van tv-camera's even éch te sterren mochten wanen. Mensen als Joop van den Ende, Karin Bloemen, Paul de Leeuw en Patty Brard, die van hun entree in het theater een show op zichzelf maakten door poserend voor society-fotogra- fen en gewone toeschouwers te doen alsof dit de avond van hun leven was. Hetgeen de toch al tamelijk laat geplande première nog eens een half uur later deed beginnen. Eenmaal binnen werden ze opgewacht door een geheel nieuw fenomeen in de historie van de stripheld: Bat-vrou wen. Jonge dames die echter één essentieel onderdeel mis ten van hun voorbeeld: de vleermuiskap. Ze deelden Bat man-speldjes uit en een spe ciaal Batman-exemplaar van het filmblad Skoop. In het theater zelf moest het publiek nog lang wachten voordat de film inderdaad be gon te draaien. Jeroen van In kel, radio- en tv-presentator, was speciaal ingehuurd om nog even in te gaan op de his torie van de menselijke vleer muis. Regelmatig onderbroken door geschreeuw van mensen die vonden dat de film nou maar moest beginnen, maakte Van Inkel er vooral een woor denspelletje van, over het Bat- bed en het Bat-batje (het tafel- tennisbatje van Batman). Maar zelfs Van Inkel („Ik word hiervoor betaald, dus ga ik nog even door) moest uiteindelijk het veld ruimen voor de onge kende krachten van de ge- vleermuisde mensenredder. Waarna het feest echt kon be ginnen, met een film die tij dens deze première werd be geleid door muziek op orkaan- kracht, en een sterrenparty waar tout-Amsterdam aanwe zig was. ïemière door de Nederlandse Ope- van „Ariane et Barbe-BIeue" van ■ul Dukas onder leiding van Henry •wis. Herhaling in Den Haag op 4 Nederlandse Operastich- g heeft een moedige daad teld door de uitvoering van weinig bekende opera „Ari- et Barbe-BIeue" van Paul ukas. Dat de première gister- ond in Amsterdam na een at aarzelende aanloop toch succes werd is in belang- e mate te danken aan de teer- en zangprestaties van prima donna Kathryn Har- es die met de rol van Ariane haar debuut maakte. On- ks een lichte keelaandoe- mg gaf zij met haar kruidige mezzo deze rol zoveel diep gang dat het wankele verhaal toch geloofwaardig werd. Het libretto van Maeterlinck geeft aan het Blauwbaardver- haal een geheel andere strek king dan in de veel bekendere opera „Blauwbaards burcht" van Bartok. Blauwbaard zingt hooguit drie minuten en blijft verder grotendeels buiten beeld. Alles draait om Ariane, zijn zèsde bruid, die tesamen met haar voedster de vijf op gesloten voorgaande bruiden wil bevrijden. Dukas had met deze enige opera die hij vol tooide vanaf de première in 1907 veel succes en werd door componisten als Debussy, Schönberg, Berg en Webern openlijk geprezen. In Neder land werd het werk in 1935 voor het eerst uitgevoerd. Daarna verdween het van het toneel om in 1986 in Duitsland zijn rentree te maken. De rijk geïnstrumenteerde muziek toont veel verwant schap met „Pelleas et Melisan- de" van Debussy terwijl ook Wagner soms even om de hoek kijkt. Vanaf de pakken de inzet voor koor en orkest blijft de toonzetting groten deels gelijk. De zeven vrou wen zingen geen aria's, maar vervlechten hun lange recita tieven met de rijk gekleurde orkeststroom, zonder dat er sprake is van belangrijke dy namische contrasten of tempo wisselingen. Pas in de derde akte, als Blauwbaard door het boze landvolk wordt aangevallen en de vrouwen moeten beslis sen om hem aan zijn lot over te laten en Ariane te volgen, wordt de toonzetting feller. Uiteindelijk blijken de vijf vrouwen zich toch niet van Blauwbaard los te kunnen ma ken, vandaar de ondertitel „De mislukte bevrijding". Verhaal en muziek zijn sterk symbolisch geladen. Dirigent Henry Lewis, regisseur Philip pe Sireuil en decorontwerpster Xenia Hausner waren zich daar duidelijk van bewust. De exacte orkestleiding en vooral de uitgekiende klankbalans vormden, ondanks kleine on effenheden bij het koper, de sterke basis van het geheel. De tweede peiler vormde de ze ven uitstekend op elkaar afge stemde vrouwenstemmen en. het goed zingende koor De decors in de drie aktes waren kunstwerken op zichzelf en drukten als zodanig een heel eigen aesthetisch stempel op het geheel. Daarbinnen was het èen en al beweging, misschien soms wel wat al te veel. Dat en de wei nig heldere dictie van de Aria ne waren twee minpuntjes in een opera die sterk afwijkt van het bekende genre, maar waar men zich gaandeweg, of men het nu wel of niet met de strekking eens is, aan over geeft door de artistiek en mu zikaal geslaagde uitvoering. ERIK BESIER ROTTERDAM Het concert dat Paul McCartney op vrijdag 9 november zou geven in Ahoy' Rotterdam is verplaatst naar 11 november. Volgens concert-organisator Mojo is het voor McCartney onmogelijk om drie show achter elkaar te brengen, wil de kwaliteit er niet onder leiden. McCartney staat vier dagen in Ahoy, op 7, 8, 10 en 11 november. De kaarten die voor 9 nove.ber zijn verkocht zijn nu geldig op 11 november. Mary Dresselhuys en Ton Lensink (foto) keren, na vorig seizoen al geschitterd te hebben in „Een Gelukkige Hand", samen terug op het toneel in „Cocktailuur", (n deze komedie, die op 16, 17 en 18 oktober wordt gespeeld in de Koninklijke Schouwburg, draait het om de zoon in een burgerlijke Amerikaanse familie, die tijdens het borreluur meedeelt een roman over de familie geschreven te hebben. Naast Dresselhuys en Lensink wordt verder aan „Cocktailuur" meegedaan door Ramses Shaffy en Marlous Fluitsma. FOTO: PAN SOK

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 11