M
„Ethiek is recept na de maaltijd"
jÉ$
V «8
k
S
fietdoe Gomont
brieven van lezers
kerk
wereld
KUITERT OVER DE GRENZEN IN MEDISCHE TECHNIEK
Zorg om
gezondheidszorg
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
ËeidoeCou/iont
ZATERDAG 7 OKTOBER 1989 PAGINA
door Marinus van der Berg
GEWOGEN
Als de burgerlijke gemeente
opgeeft hoeveel inwoners ze
heeft, dan wordt er gesproken
over het aantal gewogen inwo
ners. Een voor mij vreemde wij
ze van zeggen.
Of toch niet zo vreemd, want
dagelijks worden mensen ge
wogen. De een wordt te licht
bevonden en weer een ander
wordt gezien als iemand van
groot gewicht.
Er wordt heel wat afgewogen.
Ook lijden en verdriet worden
gewogen. Je weegt zelf en zegt:
die hebben het toch zwaarder
dan ik. Maar er wordt ook vóór
jou gewogen: dat is toch erger.
Dat anderen voor je wegen,
meestal om je te troosten, kan
je heel zeer doen. Er kwam een
meneer naast me zitten en hij
zei: „geestelijk gehandicapten
worden eigenlijk niet serieus
genomen. Dat heb ik deze
week ervaren. Mijn broer die
mongool was is gestorven. Hij
was het zonnetje in huis.
Zelfs mensen van wie je het
niet verwacht, geven je het ge
voel: niet zo erg. Ze geven je
het gevoel dat zo'n leven min
der is. Dat doet zeer, wilt u dat
wel geloven", zei hij en keek
me indringend aan. Ik zag het
aan zijn ogen. Er wordt gewo
gen maar wie ijkt de schaal ei
genlijk en wat is de maat? Wat
maakt het ene leven meer
waard dan het andere? Zijn
verhaal deed me nog eens
weer denken aan wat ik vanuit
mijn geloof en levensvisie belijd
als de unieke waarde van elke
mens. Of als het anders wegen
in de ogen van God. De armen,
de overbodigen, de uitgestote
nen, de naar achteren geplaat
sten zijn in Zijn ogen, de eer
stén.
Dat is toch wel een heel andere
kijk, die de wortels van de ge
bruikelijke kijkwijze raakt. De
gebruikelijke kijkwijze is een
wijze van kijken die verdeelt in
hoog en laag, boven en bene
den, hogergeplaatsten, lager-
geplaatsten, vooraanstaanden
en marginalen. Was het toeval
lig dat de meneer die mij aan
sprak zei: „Het is alsof het le
ven van mensen zoals mijn
broer niet als een menselijk le
ven maar als een dierlijk leven
wordt gezien".
Het klinkt hard, maar hij uitte
zijn gevoel, zoals het bij hem
overkwam. De mens heeft zich
zelf in de schepping wel een
erg centrale plaats gegeven en
is gaan heersen over alles wat
als minder wordt gezien: men
sen met een handicap, mensen
met minder verstand, de dieren
en de natuur. De verwoesting
van het leefmilieu laat de
schrijnende gevolgen zien van
deze wijze van kijken.
Deze wijze van kijken be
schouwt de mens onvoldoende
als een gast in de Schepping,
als een behoeder van alle le
ven, die is uitgenodigd om de
Schepping mee zo op te bou
wen dat ze een bewoonbaar
huis wordt en bewoonbaar
blijft voor planten, dieren en
mensen. Dat stelt grenzen en
dat vraagt om een eerbiedige
omgang in verwondering. Dat
betekent ook dat ieder lijden
serieus wordt genomen en niet
wordt afgewogen tegen ander
lijden. Wie lijdt, wie verdriet zelf
voelt kan dat niet verdragen.
Wie verdriet voelt, vraagt om
eerbied voor dat verdriet, zo
dat het gevoeld, doorleefd en
tot verhaal kan komen. Zoveel
mensen getroffen door verdriet
ervaren dat ze van anderen blij
moeten zijn als ze niet blij kun
nen zijn of dat ze blij moeten
zijn met dingen waarmee ze
niet blij kunnen zijn. Wie ande
ren opdringt dat hij toch blij of
dankbaar moet zijn, gaat bo
ven de ander staan en niet er
naast. Wie boven de ander
gaat staan, blijft in het schema
van hoog-laag, meer-minder.
Het verhaal van de bevrijding
betekent juist dat de verhou
ding hoog-laag onderuit wordt
gehaald. De onderdrukten krij
gen een nieuwe ruimte, met als
verleiding dat ze zelf heersers
worden. Maar onderdrukten
die worden bevrijd krijgen de
kans dat ze solidaire mensen
worden. Mensen die met elkaar
het verdriet delen kunnen el-
kaars bondgenoten worden. Ze
komen in een nieuwe verhou
ding tot elkaar.
In die nieuwe verhouding heeft
ieder zijn eigen waarde, de een
is het zonnetje in huis, de an
der degene die zaken gaande
houdt, weer een ander de stille,
maar niemand kan gemist wor
den. Het sleutelen aan de vol
maakte mens zogeheten ge
netische manipulatie Is nog
het griezeligst van alles. Dat
hieraan zoveel geld en tijd be
steed kan worden, terwijl in de
directe zorg voor zorgbehoefti
ge mensen bezuinigd wordt,
stelt ernstige vragen aan de
gehele samenleving en vereist
een zwaarwegende publieke
discussie. Maar het lijkt roepen
in de woestijn.
Protest tegen afkick-hotel voor homo's
HELLEN DOORN De interkerkelijke Pas
torale Werkgroep Homofilie Twente tekent
krachtig protest aan tegen de opening van een
christelijk georienteerd hotel in Hellendoorn
waar een therapie wordt gegeven om „scheef
groei" van homofiele mensen tegen te gaan.
De stichting „de nieuwe schepping" heeft een
21 programmapunten omvattende therapie om
homofielen „om te vormen en hen aan Satans
krachten te laten ontworstelen."
Bert Koek, remonstrants predikant in Henge
lo en lid van de Pastorale Werkgroep vindt
dat de stichting de mensen in een diepe crisis
stort door homofilie voor te stellen als een
ziekte waarvan je door veel bidden en bijbel
lezingen af kunt komen.
Het Hellendoornse centrum zegt behalve
naast vijf vaste krachten, over een reeks van
psychologen, psychiaters, theologen en artsen
te beschikken die de „opvangelingen" met
raad en daad kunnen bijstaan. Direkteur
Raph Creemers zegt zelf een verleden als ho
mofiel te hebben en verklaart dat hij nu ge
lukkig getrouwd en vader van vier kinderen
is. Homofilie is volgens hem „aangeleerd ge
drag'. Hij baseert zijn overtuging op met name
Amerikaanse lectuur van fundamentalistische
Waar verstand
beveelt, is
gehoorzaamheid niet
zwaar
AMSTERDAM In no
vember wordt hij 65 jaar
en zal hij terugtreden als
hoogleraar ethiek aan de
theologische faculteit van
de Vrije Universiteit te
Amsterdam. Maar hij is
niet van plan stil te blij
ven zitten. Dat heeft hij
de afgelopen jaren ook
niet gedaan.
Nadat hij in de jaren zeventig
forse aanvaringen met de Ge
reformeerde Kerken in Ne
derland over het Schriftgezag,
is Kuitert zich steeds meer
gaan richten op ethische
kwesties. In 1985 laaiden de
gemoederen, dit keer onder
links-progressieve christenen,
nog weer hoog op door zijn
boek „Alles is politiek, maar
politiek is niet alles". Onlangs
publiceerde prof. Kuitert een
nieuw boek „Mag alles wat
kan?", dat handelt over
ethiek en medisch handelen.
Op de vraag of alles in de ge
zondheidszorg ook mag, wat
medisch-technisch kan, geeft
Kuitert een kort maar krach
tig antwoord. Er zijn grenzen
aan de geneeskunde en die
worden bepaald door haar ob
ject: de mens.
„Geneeskunde, geplaatst in
een ethisch perspectief, is het
uitoefenen van een kunst op
basis van kennen aan men
sen, niet aan natuurweten
schappelijke objecten. Een
arts is geen ingenieur. De
laatste maakt kunststukjes of
kunstwerken: een boogbrug
of een Eiffeltoren. De kennis
van de arts breidt zich per
dag uit en de arts die zijn
kunst op basis van kennis uit
oefent is ook in staat tot
kunststukjes met zijn patiën
ten. Hij heeft een arsenaal
van onderzoeksresultaten tot
zijn beschikking en omdat het
hier onderzoek van medisch-
wetenschappelijke aard be
treft, zijn in vele gevallen de
meest geavanceerde technie
ken om het gevondene toe te
passen ingesloten".
Onrealistisch
Wordt het niet tijd dat we het
onderzoek afremmen of al
thans pas op de plaats laten
maken? Nee. Stopzetten of het
een pas op de plaats laten ma
ken van het medisch-techni-
sche onderzoek, waardoor art
sen zich vaak voor veel nieu
we ethische keuzes zien ge
plaatst, acht Kuitert een „on
realistische" keuze en een
„onpraktische" oplossing. „De
kennis moet doorgaan", stelt
Kuitert nadrukkelijk. „Dat is
niet een ongeclausuleerde uit
spraak. Ik doe er wel wat aan
af en toe. Het onderzoek móet
doorgaan, omdat ook al zou
je willen dat het stopte dat
niet kan. Dat gebeurt niet.
Wetenschappelijk onderzoek
heeft een autonomie die gro
ter is dan wij denken".
Als voorbeeld van de ethische
problemen, die medisch-tech-
nische ontwikkelingen oproe
pen, noemt Kuitert het slagen
van de longtransplantatie in
het ziekenhuis te Nieuwegein.
„Daarvan kun je zeggen dat
dat meegenomen is. Een long
wordt helemaal vernieuwd,
iemand leeft weer verder,
maar die long moet toch uit
iemand anders' lichaam weg
gehaald worden. Maar wan
neer mag ik uit een ander zijn
lichaam een long weghalen?
Dan moet die ander eerst
dood zijn. Maar die ander mag
ook niet zo dood zijn, dat die
long helemaal dood is. Dan
heb je er niks meer aan. Je
wordt door dergelijke trans
plantaties opgezadeld met een
poging om de dood zo vast te
stellen, dat dood écht dood is
en toch de organen nog bruik
baar zijn."
„In het verleden heeft dat al
enorme commoties gegeven
door bijvoorbeeld de definitie
van hersendood zo op te stel
len, dat er alsnog van organen
gebruik gemaakt kon worden
zonder dat je het criterium
van dood zijn werkelijk
schond".
„Om maar een voorbeeld te
noemen: In de medische lite
ratuur van vandaag gaan al
voldoende stemmen op die
zeggen dat als iemand niet
meer kan communiceren en
voorgoed het bewustzijn heeft
verloren, we op dat punt het
criterium moeten leggen voor
de dood. Technisch gespro
ken: als de grote hersenen
niet meer werken, maar de
hersenstam nog wel. Ik zou
daar op tegen zijn. Maar ik
gebruik het als voorbeeld om
aan te geven hoe er een gat
gevuld wordt. Iemand krijgt
een nieuwe long, maar er ont
staat ergens anders een nieuw
gat. En dat moet weer gevuld
worden. En zo blijf je aan de
gang."
„Als je nu in de krant leest
dat er met grote trots verteld
wordt dat er een longtrans
plantatie heeft plaatsgevon
den, dan lees ik dat niet met
onverdeeld genoegen. Ik gun
natuurlijk iedereen een nieu
we long. Maar welke konsek-
wenties heeft het aan de
vraagzijde van de gezond
heidszorg? Immense konsek-
wenties. De vraag naar een
nieuwe long maakt het eisen
pakket nog weer groter. De
gezondheidszorg stelt zich al
zo op'alsof ze aan alle vragen
kan voldoen. Dat wordt niet
Morgen zendt de IKON
op radio en televisie een
portret van prof. dr. H.M.
Kuitert uit. Op radio 5 in
het programma „De ande
re wereld van zondag
morgen" van 11.05 uur tot
12.00 uur. En op Neder
land 3 in „Vrijheid van
dwang" van Hans van
Gerwen van 21.00-21.58
uur.
Het boek van prof. H.M.
Kuitert „Mag alles wat
kan? Ethiek en medisch
handelen" is een uitgave
van Ten Have, Baarn.
Prijs 35,-.
alleen onbetaalbaar, het
wordt, als je niet uitkijkt, ook
onmenselijk".
„Het is de vraag naar de ver
delende gerechtigheid. Moet
je alle geldverslindende on
derzoeken zo maar doorzet
ten? Moet de «samenleving
meer geld uitgeven aan on
derzoek van het genenplaatje
van de mens, of zullen we
meer geld uitgeven aan de
zorg voor gehandicapten? Dan
ben ik ervoor, dat éérst de ge
handicapten verzorgd worden
en dat dan pas met technische
hoogstandjes wordt verder ge
gaan. Overigens moet de ge
zondheidszorg niet ten prooi
vallen van aan de illusie van
een „samenleving zonder lij
den", maar ook mensen in
staat stellen het lijden te aan
vaarden."
Een voorbeeld waarbij voor
Kuitert de grenzen ongeoor
loofd worden overschreden is
het gebruik maken van een
voortplantingstechnologie
waarin het mogelijk is na het
klieven van een bevruchte ei
cel acht identieke eicellen in
te planten in een willekeurige
baarmoeder. Mensen mag je
niet voorplanten via stekken,
zoals we dat met wilgen of ge
raniums doen. „De grensover
schrijding ligt in het beroven
van de unieke voorwaarden
voor een menselijke ontwik
keling. Met de klemtoon op
urieke. Je maakt acht iden
tieke eicellen. Nu weet ik ook
wel dat de identiteit van een
mens niet vaststaat met zijn
genetische uitmonstering,
maar die genetische uitmon
stering is een niet weg te cij
feren voorwaarde voor zijn
ontwikkeling."
„Daar komt bij dat die bero
ving geschiedt door de wil
van iemand anders. Dan krijg
je dus een onderscheid tussen
mensen wier unieke biologi
sche bestaansvoorwaarden be
rusten op een uniek toeval,
een zaadje komt bij een eicel,
en mensen wier voorwaarden
voor een menselijke ontwik
keling ontworpen en geregeld
zijn door andere mensen. Dat
dat toelaatbaar is, wil er bij
mij niet in. Dat is een vorm
van heersen van een mens
over een ander mens. Dan
gaan we over de streep."
Kuitert noemt dat niet het
eigenmachtig voor God spelen
van de mens. Een slecht soort
theologie, een makkelijk soort
theologie vindt hij die uit
drukking, die je zowel bij ui
terst rechts vindt als bij ver
achters van de godsdienst.
„Als ingrijpen in natuurlijke
constellaties betekent dat we
voor God gaan spelen, dan
doen we dat natuurlijk al eeu
wen, ook ten aanzien van de
mens. Mijn bezwaar is meer
dat we mensen iets aandoen
wat slecht is voor mensen. Ik
vind, dat je het daarop moet
houden. Als je mensen iets
slechts aandoet, speel je in de
kwade zin voor God".
Christelijke moraal
Het verwijt dat Kuitert bij het
bedrijven van ethiek ten aan
zien van de gezondheidszorg
zo weinig christendom en bij
bel er in stopt, wijst de gere
formeerde hoogleraar scherp
van de hand. „Ik begeef mij
in de beoefening van de
ethiek in de beste klassieke
traditie van de christelijke
theologie, die het fundament
van wat mag en wat niet mag
zoekt in de natuurlijke kennis
van goed en kwaad. Op een
bijzondere Openbaring beroep
ik mij niet. Dat hoeft ook niet.
De christenheid heeft geen
bijzondere morele principes
die anderen niet hebben. Ook
de christen moet het hebben
van gerechtigheid, naasten
liefde, respect voor een an
dermans persoon-zijn. Moraal
is een ervaringsgegeven, dat
elk samenleven van mensen
doortrekt, of dat nu in Neder
land of in een islamitisch land
is. Christelijke moraal is een
groepsmoraal. De groepsmo
raal van christenen die zich
christelijk gereformeerd noe
men, is een andere dan die
van katholieken die zich* die
zich progressief noemen. „Al
lebei willen ze het woord
christelijk er op na houden.
Alweer een van de redenen
waarom ik daarvan afzie.
Christelijk wordt een claim
voor je eigen groep, waardoor
je anderen uitsluit. Het wekt
een besef van: „Wij zijn heili
ger dan jullie". En bij buiten
staanders schept het een ko
lossale verwarring."
„Met dat respect voor een an
der mens is iets wonderlijks
aan de hand. Volgens Calvijn
is een dergelijk besef bij ieder
mens ingeschapen. David
Hume trof sympathiegevoe-
lens voor een ander mens em
pirisch in ieder mens aan.
Kant zei: het respect voor de
ander zit in de rede. Allemaal
verlegenheidsoplossingen, die
naar mijn overtuiging te her
leiden zijn tot het feit dat mo
rele beseffen ervaringsgege
vens zijn, waar we niet achter
terug kunnen. Maar wat mag
en wat niet mag wordt in ver
schillende samenlevingen
verschillend uitgewerkt, maar
ik geloof niet in een relativis
me van culturele standpun
ten. Nee, daar, waar een mens
geschonden wordt, door wel
ke culturele gewoonte dan
ook, moet je zeggen: ik houd
vol dat dat niet mag en daar
heb ik gelijk in. En dat moet
je ook vol houden."
Holt de ethiek niet achter de
feiten van de medisch-techni-
sche ontwikkelingen aan?
„Nee. Dat is me een te krasse
uitspraak. De ethiek kan de
feiten nog inhalen. Mijn voor
keur gaat uit naar een andere
metafoor. Ethiek is het recept
na de maaltijd. Na de maaltijd
moet er weer gegeten worden.
En dan heb je wat aan het re
cept. Dan denk je, zal ik er
weer zoveel mosterd indoen
of zal ik er deze keer toch
maar wat minder in doen?"
„Mensen, die denken dat de
ethiek vooroploopt, vergissen
zich. Ethiek moet eerst de al-»
ternatieven zien, anders slaat
ze een slag in de lucht. Eerst
zien welke kant het opgaat, of
een bepaalde norm of waarde
in het gedrang komt, en dan
zo goed mogelijk argumente
ren, dat dat niet mag en kan.
Ethiek is geen hulpverlening,
pastoraal of zielzorg. Ethiek is
helder en zakelijk argumente
ren. En dat is niet zonder
emoties en pathos. Een vriend
zei eens tegen mij: De emoties
zitten er bij jou in als bij Nes-
cio: onderkoeld. Ik denk dat
hij daar gelijk in had."
THEO KRABBE
Adviesbureau priesters
en religieuzen opgeheven
UTRECHT/MAA
STRICHT Het Cen
traal Adviesbureau voor
Priesters en Religieuzen
(CAPER), dat onder an
deren priesters, broeders
en zusters begeleidt die
problemen hebben met
de celibaatsverplichting,
wordt per 1 januari 1990
opgeheven.
Dat heeft de Konferentie Ne
derlandse Religieuzen (KNR),
waarin de organisaties van re
ligieuzen samenwerken, laten
weten. Sinds zijn oprichting
in 1967 heeft het CAPER vele
priesters en religieuzen kun
nen begeleiden. In het begin
ging het vaak om mensen die
het priesterambt wilden neer
leggen of uit hun religieuze
orde of congregatie wilden
treden. Sinds het midden van
de jaren zeventig wendden
zich vooral priesters en reli
gieuzen tot het bureau die on
danks hun problemen met bij
voorbeeld de uitoefening van
hun ambt of het verplichte
celibaat, hun levensstaat wil
den handhaven. Bisschop Gij-
sen van Roermond besloot
eind 1978 zijn subsidie aan het
CAPER in te trekken, omdat
het bureau priesters en reli
gieuzen die grote problemen
hebben met het celibaat, zou
aanbevelen hun seksualiteit te
beleven en toch niet het prie
sterambt of hun religieuze
staat op te geven.
Het aantal mensen dat zich
voor hulp tot het bureau
wendde, is sinds eind 1988
sterk afgenomen. Dat is voor
al een gevolg van het besluit
van de organisatie van vrou
welijke religieuzen (SNVR)
om de subsidie aan het CA
PER per 1 januari 1989 stop te
zetten. Hierdoor was de KNR
niet meer in staat zich te hou
den aan de afspraak met de
bisschoppen, dat de religieu
zen tweederde van de kosten
voor hun rekening nemen en
de bisschoppen eenderde.
Het bestuur spreekt van een
„noodlottige wending", te
meer daar het ervan over
tuigd is dat er nog altijd be
hoefte is aan een speciale hul
pinstantie voor priesters en
religieuzen in moeilijkheden.
Binnen de KNR wordt onder-
zopcht, op welke wijze de
hulpverlening waarin het
CAPER is gespecialiseerd,
kan worden voortgezet.
.gp i
ti
V
-its*
a.
j jjp
Goed wijnjaar
De zusters Lioba (I) en Andrea (r) van het Sint Hildegard-kloos-
ter (achtergrond) bij het Westduitse Rüdesheim, zijn met een
opgewekt gezicht begonnen aan de druivenoogst in hun wijn
gaard: het belooft een goed wijnjaar te worden.
De religieuzen maken wijn voor eigen gebruik en voor de ver
koop.
FOTO: AP
beroepingen
Nederlandse Hervormde
Kerk
Aangenomen naar Oosterhesselen B.
Prakke te Grootegast en Doezum. Aan
genomen naar Breukelen (toez.) mw.F.
Hemrica, kand. te Amsterdam; naar
Zoetermeer A. van Vuuren te Alblasser-
dam. Beroepen door de Generale Sy
node tot pred. voor buitengew. werk
zaamheden (geestelijk verzorger van de
penitentiaire inrichting te Sittard)
G.H.J. Gerelings te Heerlen (reform,
kerkgemeenschap, herv.geref.); door
de Generale Synode tot pred. voor bui
tengew. werkzaamheden (stafdocent
aan het Theologisch Seminarium te
Doorn) drs.C.H.W. Waardenburg te
Gorssel-Epse en docent aan het Theo
logisch Seminarium te Doorn.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Aardenburg, Oostburg,
Breskens en Schoondijke drs. R.j.
Blokland, kand. te Breskens, die dit
beroep heeft aangenomen.
Gereformeerde Kerken vrij
gemaakt
Beroepen te Avereest-Dedemsvaart
P.W. van de Kamp als missionair predi
kant verbonden aan de kerk van As
sen-Zuid, l.l werkzaam te Brazilië, won.
te Assen.
Christelijke Gereformeerde
Kerken Beroepen te Rotterdam-
West P. Roos te Utrecht-Noord.
BLIJKENS het 'Financieel Overzicht Zorg' (FOZ) is de re
gering er gedurende de afgelopen jaren in geslaagd redelijk
greep te krijgen op de kosten van de gezondheidssector. Nog j
niet zo lang geleden voorspelden medische rekenmeesters
een financiële catastrofe. In het jaar 2000, zo verklaarden dt a
zwartgalligsten onder hen, zullen wij de helft van ons natio-1
nale inkomen naar de dokter brengen. De vergrijzing zal in
combinatie met de spectaculaire vorderingen van de medi
sche wetenschap leiden tot een explosieve stijging van dc
kosten van de volksgezondheid.
In deze kolom hebben wij ons over die mogelijkheid meer
dere malen eveneens zorgelijk uitgelaten. Het was ook be
paald geen ongerijmde verwachting, alleen al gezien de groei
van 65 procent, die zich in de periode 1980 - 1985 binnen de
gezondheidszorg had voltrokken. De alarmbel werd echtei
niet vergeefs geluid. Met de nodige trots kon VVD-staatsse-
cretaris van volksgezondheid Dees onlangs melden, dat on
der zijn supervisie de groei in vijf jaar tijd beperkt is geble
ven tot vijftien procent. Het aandeel van de gezondheidszorg
in het Bruto Nationaal Produkt (het geheel van hetgeen
ons land is 'geproduceerd') zakt in een bevredigend tempo
tussen 1987 en heden van bijna 10 naar minder dan 9,5 pro
cent.
VANDAAR dat de staatssecretaris terugblikt in tevreden- F
heid. Dat is niet zo opmerkelijk, want tegen het einde vaal!
hun ambtsperiode blikken staatssecretarissen en minister^
vrijwel altijd terug in tevredenheid. Zelden verheft een be- U
windsman zich van het regeringspluche met de woorden:ei
„Dames en heren, ik heb er niets van terecht gebracht"
Maar Dees heeft in ieder geval een aantal cijfers bij de handsl
om zijn zelfvoldaanheid te onderbouwen.
Het is echter de vraag of de beperking in de groei van
kosten van de gezondheidszorg dank zij of ondanks de activi
teiten van de staatssecretaris tot stand is gebracht. En het ii
de vraag of het thans bereikte stadium van kostenbeheersing
een tijdelijk of een blijvend karakter heeft. Dees heeft aai
het \vitte front ontegenzeggelijk stevige veldslagen geleverd
Met ziekenhuisbesturen, verzekeraars, medisch specialisten
en apothekers. Daarbij had hij alleen de verplichte beddenre
ductie ter beschikking als wapen, waarvan de kostenbespa
rende effecten overigens eenvoudig controleerbaar zijn. Voor
het overige heeft het beleid voornamelijk bestaan uit dreigen j
met drastische maatregelen voor het geval de medische we
reld zelf niet tot inkeer zou komen.
Op papier heeft deze tactiek gewerkt. De medische specia
listen besloten onlangs tot een driejarige bevriezing van hun
gezamenlijke inkomen. Het 'vrijwillige' akkoord komt in de
plaats van een anders door de overheid opgelegde loonmaat
regel. Het akkoord heeft echter alle kenmerken van
luchtkasteel, dat bij het eerste zuchtje wind in elkaar kan
storten. Zodra de consequenties van de overeengekomen in
komstenmatiging aan de praktijk worden getoetst en de
'goudvinken' onder de specialisten daadwerkelijk een deel
van hun verdiensten moeten afschuiven naar relatief weinig I
verdienende vakbroeders, kon het akkoord wel eens aan
zienlijk minder waard blijken dan het papier waarop het is
neergeschreven. r
l
WAT voor de medische specialisten geldt, is in versterkte 1
mate van toepassing op de sector geneesmiddelen. Oud-apo- f.
theker Dees heeft zijn voormalige collega's, de farmaceuti
sche industrie en de groothandel in medicijnen herhaaldelijk
gedreigd met de invoering van spijkerharde ijkprijzen. Op
het beslissende moment nam hij echter ook in deze sec
tor genoegen met een in de farmaceutische branche ge
maakte afspraak over vrijwillige zelfbeperking, die gebukt
gaat onder de naam 'Omni Partijen Akkoord' (OPA).
OPA is weliswaar jong van jaren maar in feite al overleden 1
en begraven. Van de overeengekomen prijsbeperking is niets
terecht gekomen. De cijfers van het FOZ geven aan, dat de
kosten van het medicijngebruik nog altijd en onverminderd
een stijgende lijn vertonen. Ook in dit opzicht is het beleid
van kostenbeheersing van staatssecretaris Dees gebouwd op
drijfzand. Daar komt dan nog bij de vertraging van het plan-
Dekker. Staatssecretaris Dees, als eerstverantwoordelijke in
deze zaak binnen het kabinet, zou in de toekomst wellicht
nog verweten moeten worden, dat het volgende kabinet vrij
snel na zijn aantreden daar wellicht de rekening voor gepre
senteerd zal krijgen. Ondanks de fraai ogende FOZ-cijfers
blijft er daarom alle reden tot zorg over de toekomstige be
taalbaarheid van ons aller gezondheidszorg.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden
stukken te bekorten
„Met lege handen
De oorzaak waarom dr. Robert
Runcie, aartsbisschop van
Canterbury „met lege handen"
terugkeerde naar Engeland
van zijn bezoek aan Paul Jo
hannes Paulus II te Rome is
het feit, dat dr. Runcie nog ge
heel leeft in de oecumenische
sfeer van Vaticanum II. Daar
in worden de decentraliseren
de en democratische collegiali-
teitsgedachte, met als doelbe
wust streven te komen tot wat
vrijer van Rome staande
„plaatselijke kerken", naar vo
ren geschoven; het traditionele
Romeins centralisme onder de
eenhoofdige leiding van de
Paus als plaatsbekleder van
Christus op aarde (Matt. 16,19)
wordt daarin ten achterge
steld. Overigens, de president
van het Secretariaat voor de
eenheid der Christenen, Kar
dinaal Johannes Willebrands,
speelde bij het bezoek van dr.
Runcie aan Rome nauwelijks
een rol.
Paus Johannes Paulus II heeft
laten blijken geen symbolisch
hoofd van de Christenheid te
willen zijn, maar een met ge
zag bekleed leider. Daarmee
trapte hij op de ziel van de
Britten en van de gehele eccle
sia reformata, die in het i
den gegrondvest uitgaat van
democratisch basisdenken en
alleen de Here aanvaardt
hoofd van de kerk. Van alle
eeuwigheid heeft de Vader be-fc
sloten, dat Zijn zoon aan Zijn
Kerk een zuidelijk getinte ui
terlijke verschijningsvorm zou
geven. De zuidelijke mens j.
aanvaardt deze als vanzelf- f
sprekend; de mens van hetjn
noorden moet zich er aan on
derwerpen. Dr. Runcie kon
deze kloof niet overbruggen
De R.K. Kerk is geen demo
cratisch geordende instelling,
met door de basis gekozen lei
ders, wat het noorden juist wil.
De groep-Alfrink heeft zich
tijdens Vaticanum II verzet te
gen het gebruik van de pause
lijke titel „Pontifex Maximus";
de Paus moest naar hun oor
deel heten „Dienaar der diena
ren" (Servus Servorum). Kei
zer Gratianus (367-383) deed
(christen zijnde) afstand van
de eerst genoemde titel en
droeg deze over aan Paus Da-
masus I (366-384) in 382. In
deze naam schuilt oppergezag
over alle pontifices en bete
kent niet „de eerste onder ge
lijken" (Primus inter pares).
Dr. W.J.A. Visser,
DEN HAAG.
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen 14.00
en 15.00 uur, telefoon 071-12.22.48 en uw krant wordt nog dezelfde avond
nabezorgd.
