Construed vistisch
eerbetoon aan Den Haag
Metro als uitgangspunt voor kijkje in stad
CeidóaQowuvnt
EXPOSITIES BIJ SYTSEMA GALLERY EN ARTI ET INDUSTRIAE
Labyrinth: muzikale explosie van kracht
KUNST
WOENSDAG 4 OKTOBER 1989 PAGINA 17
Eerste uitzending Yeronique
trekt gemiddeld 440.000 kijkers
AMSTERDAM De eerste uitzending van het com
merciële tv-station Veronique, heeft maandag in ons
land gemiddeld 440.000 kijkers getrokken. Het markt
aandeel van Veronique bedroeg toen ongeveer 13 pro
cent. Dat betekent dat gemiddeld één op de acht Ne
derlanders van zes jaar en ouder het nieuwe net heeft
bekeken.
Het meest bekeken programma was „Gaan met die ba
naan", dat 610.000 kijkers trok. Dit blijkt uit de eerste
resultaten van het Continu Kijk Onderzoek dat door
het onderzoeksbureau Intomart is verricht. Het onder
zoek wordt uitgevoerd in opdracht van NOS en STER.
Uit de eerste cijfers concludeert het onderzoeksbureau
„met enige voorzichtigheid" dat de zender Nederland 2
zijn marktaandeel lijkt te handhaven.
Nederland 1 en Nederland 3 hebben in vergelijking
met vorige week maandag hun marktaandeel zien slin-
Europese toernee
van Stevie Nicks
DEN HAAG Stevie
Nicks, de lead-zangeres
van Fleetwood Mac onder
neemt in november haar
eerste Europese tournee.
Met haar Amerikaanse
band geeft zij een eenma
lig concert in het Rotter
damse sportpaleis Ahoy',
dat zal plaatsvinden op
dinsdag 21 november. De
special guest is deze keer
behoorlijk 'special': Ri
chard Marx and His Band,
hoog in de Nederlandse
hitlijsten zowel met single
als lp. Voorverkoop voor
dit optreden begint zater
dag 7 oktober.
Culturele karavaan „Cry of Asia" trekt door Nederland
'Cry of Asia', naar Korzo Theater en Konink
lijke Schouwburg. foto: pr
DEN HAAG Een culturele karavaan
met zestien prominente kunstenaars uit
Azië en de omgeving van de Stille Oceaan
brengt het spektakel „Cry of Asia" naar
Nederland. Van 15 oktober tot en met 2
november doet de karavaan een aantal
steden in ons land aan, 26 t/m 28 oktober
het Korzo Theater en 2 november de Ko
ninklijke Schouwburg in Den Haag.
Door middel van toneel, poppenspel, dans,
muziek en zang kan Nederland kennis
maken met recente ontwikkelingen in de
hedendaagse Aziatische kunst. Deelne
mers aan de karavaan komen onder meer
uit Japan, Indonesië, Thailand, Vietnam,
India, Australië en Zuidkorea.
De moderne kunst uit Azië is, in tegen
stelling tot de traditionele Oosterse kunst,
nog niet erg bekend in West-Europa. „Cry
of Asia" wil met haar voorstellingen ook
de aandacht vestigen op de huidige sociale
problematiek in Azië. Een poppenvoor-
stelling over kinderen in Aziatische slop
penwijken en een satirische monoloog
over een Japanse macho in de rosse buurt
van Tokio zijn voorbeelden van de uiteen
lopende optredens.
Het festival trekt in vier maanden door
een aantal Westeuropese landen. De pre
mière vond plaats in het Franse Avignon.
De groep is ook al in Groot-Brittannië ge
weest en zal nog een bezoek brengen aan
Oostenrijk en de Bondsrepubliek Duits
land.
Op vijftien oktober is de première in de
stadsschouwburg van Amsterdam. De ar
tiesten zullen gezamenlijk, binnen één
voorstelling, ieder in hun eigen taal de
traditionele legendes, moderne theater
technieken en huidige problematiek van
hun land met elkaar verbinden.
Ook zullen er meer dan dertig optredens
in kleine theaters van alle zes te bezoeken
steden gegeven worden. Naast theater
voorstellingen worden ook exposities,
workshops en forumdiscussies gehouden.
Er worden bijvoorbeeld workshops voor
Tamils, verpleegkundigen in'de drugs
hulpverlening, migranten en studenten
van de kunstacademie georganiseerd.
Conlon na
Mahler nu
ook Bruckner
Rotterdams Philharmonisch Orkest
onder leiding van James Conlon in
werken van Beethoven en Bruckner.
Solist de pianist Stephen Hough.
Herhalingen vanavond en morgen
avond. De Doelen, Rotterdam.
James Conlon heeft zich in
zijn Rotterdamse periode ont
wikkeld tot Mahler-dirigent.
Op dikwijls magistrale wijze
heeft hij de verklanking van
de symfonieën tot stand ge
bracht. Bruckner is een geheel
ander verhaal en het was dan
ook zeker verrassend dat hij
gisteravond Bruckners zeven
de symfonie uitvoerde. Con-
lons opvolger Jeffrey Tate
heeft het Rotterdamse publiek
veel Bruckner toegezegd en
om die belofte in daden om te
zetten brengt hij in mei vol
gend jaar met het Rotterdams
Philharmonisch Orkest als op
maat de achtste symfonie. Op
het moment dat Conlon be
sloot de zevende symfonie op
de lessenaars te zetten had de
orkestleiding nog geen contact
gehad met Tate, dus de muzi
kale daad van Conlon zich na
Mahler ook op Bruckner te
werpen moet op toeval berus
ten. Bruckners zevende is
vooral bekend en geliefd ge
worden vanwege het Adagio,
in feite treurmuziek, gecompo
neerd na het overlijden van
Richard Wagner. Dit Adagio
vormde ook in de visie van
Conlon het zwaartepunt, een
visie die niet 'tot op de bodem'
ging, de dramatiek werd niet
extra aangezet en ook de ge-
voelsuitbarstingen in de overi
ge delen hield Conlon binnen
de perken. Jammer dat het sa
mengaan tussen Conlon en het
Rotterdams Philharmonisch
nog te weinig tijd biedt om
Bruckner verder uit te diepen.
Solist op dit concert was de
Engelse pianist Stephen
Hough die het Derde Piano
concert van Van Beethoven
voor zijn rekening mocht ne
men. Hough is een musicus die
veel in zijn mars heeft, maar
de ritmische vrijheden die hij
meent zich te kunnen permite-
ren werken storend. Boven
dien bezat deze vertolking
geen greintje gratie, geen mo
ment van muzikale speelsheid.
Op enkele passages na maakte
de weergave een onverbidde
lijke indruk en opmerkelijk
genoeg paste Conlon zich
daarbij aan.
ADRIAAN HAGER
Sytsema Gallery, Aert van der Goes-
straal 15, Den Haag. Nigel Kent
(schilderijen). Geopend van dinsdag
tot en met vrijdag van 10.00 uur tot
18.00 uur. Zaterdag en zondag van
13.00 uur tot 17.00 uur. Tot en met
12 oktober.
Arti et industrial, Noordeinde 79,
Den Haag. Werk van leden: Henny
van Diest, Hannie de Jong, Tenkh en
Kitty Veelenturf. Geopend van dins
dag tot en met zaterdag van 11 uur
tot 17 uur. Zondag van 13.00 uur tot
17.00 uur. Tot en met 12 oktober.
DEN HAAG Bijna tien jaar
was de kunstenaar Nigel Kent
(54) van het toneel verdwenen.
Omstreeks 1979 nam hij voor
het laatst deel aan een exposi
tie, daarna trad de stilte in.
Naar eigen zeggen ging hij
zich aan studie wijden. Nu is
hij terug met een solo-exposi
tie bij Sytsema Gallery.
Zo'n lange afwezigheid zou
kunnen duiden op onzeker
heid en het zoeken naar nieu
we vormen en ideeën. Toch is
dat niet het geval: het jongste
werk is geen experiment of
een aarzelend begin van een
nieuwe ontwikkeling. Nee,
hier is een schilder aan het
werk die precies weet wat hij
wil en zijn concept met grote
gedrevenheid ten uitvoer
brengt.
Nigel Kent is van origine Au
straliër, opgeleid aan het Syd
ney Art College. Sinds 1960
woont hij in Europa, eerst in
Londen, later in Amsterdam.
Zijn constructivistisch werk
trok eind jaren zestig in Enge
land de aandacht, wat leidde
tot exposities bij onder andere
Nigel Kent voor zijn constructivistische werk, dat nog tot en met
Gallery.
de fameuze Hamilton Galle
ries.
Voor de beeldtaal die Nigel
Kent gebruikt wordt wel de
term 'hard edge painting' ge
bruikt. Hij schildert monoch
rome kleurvlakken die haar
scherp, langs een rechte lijn,
op elkaar stuiten. In niets is
het persoonlijk handschrift
van de schilder te bespeuren:
de verf is op een volkomen
egale manier op het doek ge
bracht (onder hard-edge schil
ders is de verfspuit populair).
Het verrassende van Nigel
Kent is dat hij, in tegenstelling
tot veel collega's, zijn inspira
tiebronnen prijsgeeft. De ab
stracte doeken hebben een re
latie met de tastbare wereld.
Drie recente werken zijn opge
dragen aan de stad Den Haag.
Op het grootste werk, getiteld
The City-The Extended, heeft
Kent talloze driehoeken van
diverse afmetingen geschil
derd en ook velden in de vorm
van een trapezium. Hij ge
bruikt drie monochrome kleu
ren: geel en groen (zeer Haags)
en blauw (de zee?); de onder
grond is wit. De kleurvelden
zijn volgens een ingewikkeld
geometrisch schema over het
doek verdeeld. Naar het hart
van het schilderij worden de
vlakken kleiner en staan ze
dichter opeen. Met de nodige
fantasie valt hierin een geab
straheerde stadsplattegrond te
ontdekken. De tweedimensio
nale stad: gebouwen geredu
ceerd tot een plat vlak.
Op een tweede wat kleiner
doek heeft Kent opnieuw een
wirwar van velden geplaatst
die de suggestie wekken over
elkaar heen te vallen, de ach
tergrond is nu zwart. Dit is de
stad bij nacht. Er straalt een
enorme dynamiek en bewe
ging uit, vooral ook omdat er
zoveel verticale en diagonale
lijnen over het doek lopen. De
horizontale lijnen die rust zou
den kunnen brengen, zijn
minder talrijk.
Bij de eerste aanblik maakt
het werk van Nigel Kent een
chaotische indruk: talloze vel
den van diverse afmetingen in
felle kleuren en een overdaad
aan kruisingen van diagonale
en verticale lijnen. Het frap
pante is dat in die chaos al snel
een zekere ritmiek en een ba
sispatroon te ontdekken valt.
Het is een chaos met structuur,
zoals die ook in de natuur door
wetenschappers wordt ont
dekt. Zo beschouwd heeft Ni-
gel Kent de stad raak gety
peerd: beweging, dynamiek en
verandering, maar wel vol
gens zekere regels: de tram
kiest altijd dezelfde route.
Piet Mondriaan abstraheerde
eveneens de moderne metro
pool in zijn Broadway Boogie-
Woogie. In vergelijking met de
City-reeks van Nigel Kent is
de opbouw van Mondriaans
werk veel harmonieuzer en
helderder; de dynamiek zit ge
vangen in de horizontale en
verticale banen.
De andere aartsvader van het
constructivisme, Malevich, is
zeer nadrukkelijk aanwezig op
de expositie van Nigel Kent.
Het zo befaamde 'zwarte vier
kant' keert op vier schilderijen
terug, maar dan wel een be
werkt of misschien zelfs ver
minkt zwart vierkant. Nigel
Kent plaatst het achter een
hekwerk van rode balken of
snijdt er rechthoekige repen
uit. Ook na het zwarte vier
kant is er nog constructivisme
mogelijk, zo lijkt Kent te wil
len zeggen. Hoewel hij eerbied
voor deze ikoon van het mo
dernisme heeft, laat hij zich er
niet het zwijgen door opleg
gen.
Sytsema Gallery heeft met Ni-
gel Kent een zeer consciën
tieus schilder in huis gehaald.
Hij heeft zich een heldere taak
gesteld en weet die op over
rompelende wijze tot uitdruk
king te brengen. Mooi of lelijk
zijn hier niet de criteria; het is
de consequente stellingname
die bewondering afdwingt.
„Boom van een vent" van Tenkh, te zien in Arti et Industriae.
foto: pr
van vogels: met enkele dikke
lijnen zet ze die beesten trefze
ker neer. Soms wekt de teke
ning associaties op met sierlij
ke oosterse kalligrafie. Bij Arti
et Industriae hangen nu ook
enkele tekeningen van bomen
en dansers. Ze zet tegenwoor
dig stappen buiten de vogel
wereld. Het beeld blijft echter
even kwetsbaar en gracieus.
Kitty Veelenturf exposeert te
keningen en objecten die uit
dezelfde inspiratie geboren
moeten zijn. Er staat een aan
tal fragiele machines die stil
werden gezet op een moment
dat ze druk bezig waren met
hun werk: de Zandtekenaar,
de Krasser en de Poetser. Het
zijn uiterst kleine objecten die
met één keer blazen al omver
zullen liggen. Het aardige is
dat hun tegenvoeters in de
echte wereld altijd robuust en
zwaar zijn. De overige beelden
van Kitty Veelenturf hebben
een marmeren of stenen voet
waaruit enkele dunnen sprie
ten van fiber omhoog steken.
Beeldjes met een aardse sokkel
en een uiterst lichte opbouw
Op de steen ligt soms een dun
laagje zand. Telkens treffen
zwaar en licht elkaar in dit
werk.
HANS OERLEMANS
Hannie de Jong
Bij Arti et Industriae expose
ren momenteel vijf leden van
de kunstenaarsvereniging.
Henny van Diest maakt kleur
rijke en vrolijke schilderijen
die doen denken aan kinderte
keningen. De humoristische fi
guren hebben vaak een aan
doenlijke en wat bizarre ana
tomie. Er spreekt warmte en
emotionaliteit uit dit werk.
De doeken van de Haagse
kunstenaar Tenkh zijn uiter
mate hard. Hij schetst een we
reld waar bio-technologie en
genetische manipulatie de
schepping door de war hebben
gegooid. Een hond baart een
baby, de romp van een mens
draagt een ezelskop en bij een
ander beklagenswaardig per
sonage hebben hoofd en ar
men plaatsgemaakt voor
boomstronkjes. Dit werk laat
niets te raden over: de bood
schap dringt zich ongeneerd
aan de toeschouwer op. Daarin
schuilt dan ook meteen de
zwakte: het is alles te eendui
dig en te voorspelbaar.
Het werk van de Rotterdamse
kunstenares Hannie de Jong
ademt een totaal andere sfeer;
haar grote liefde zijn vogels.
De afgelopen jaren heeft ze
talloze tekeningen gemaakt
Tentoonstelling over architect Jan Wils
DEN HAAG Het woning
bouwcomplex Papaverhof in
de Haagse bloemenbuurt, dat
tussen 1919 en 1922 naar een
ontwerp Yan de architect Jan
Wils werd gebouwd en toen
tot over de grenzen de aan
dacht trok, is compleet geres
taureerd. Ter gelegenheid
daarvan organiseert de Haagse
Kunstkring in het eigen ge
bouw aan de Denneweg een
expositie onder de titel „De
stijl van Jan Wils".
Buitenlandse architectuur-tijd
schriften erkenden de in 1972
overleden Wils destijds als één
van de toonaangevende Euro
pese architecten. Hij was lid
van de befaamde Stijl-bewe
ging en behoorde dus tot de
toenmalige avant-garde van de
architectuur. Hij had ook grote
invloed op „De Nieuwe Haag
se School", een architectuur
stroming in het vooroorlogse
Den Haag. Zijn inbreng is tot
op heden te herkennen in de
Haagse uitbreidingswijken uit
de jaren twintig en dertig, te
weten het Benoordenhout, het
Bezuidenhout, Marlot, Kijk
duin, de Vogelwijk, de Bloe
menbuurt, de Vruchtenbuurt,
Waldeck en Groenendaal.
Op de tentoonstelling zijn
vooral ontwerptekeningen van
Wils te zien. Behalve het ont
werp voor de Papaverhof zijn
er tekeningen te zien van on
der meer diverse flat- en kan
toorgebouwen in Den Haag,
het dansinstituut aan de Laan
van Meerdervoort, en het
City-theater. Sommige van de
volgens de samenstellers schit
terende ontwerpen zijn nooit
eerder geëxposeerd. Verder
zijn er een dia-presentatie over
De Nieuwe Haagse School,
maquettes en historische foto's.
De Haagse Kunstkring organi
seerde de tentoonstelling met
het Haagse Bureau Monumen
tenzorg. De tentoonstelling
duurt van 14 oktober tot en
met 2 november.
Labyrinth, met v.l.n.r. Jasper van 't Hof, Julia Loko en Cesar Zuiderwijk. foto: kees tabak
Circustheater, Den Haag: Labyrinth
met Rotterdams Philharmonisch Or
kest. Op 11 oktober (20.15 uur).
DEN HAAG In het Scheve-
ningse Circustheater treedt 11
oktober op de groep Laby
rinth. Het ensemble, in 1985
opgericht, had tijdens het eer
ste concert met het Rotter
dams Philharmonisch Orkest
meteen zo veel succes, dat de
uitvoering enkele malen op te
levisie werd uitgezonden. De
jaren daarna groeide Laby
rinth uit tot een hechte band,
onder leiding van Cesar Zui
derwijk. Deze laatste, in hech
te samenwerking met toetse
nist Jasper van 't Hof, die sa
men hun muzikale ei in dit
project gemakkelijk kwijt kon
den: „Bij de Golden Earring
speelde ik heel strak, terwijl
Jasper in zijn jazz veel meer
ruimte heeft. Bij Labyrinth is
het precies omgekeerd." Laby
rinth is een krachtexplosie
van topmusici die allen op het
eigen instrument kunnen uit
blinken. Deze musici zijn Ce-
sar Zuiderwijk slagwerk, Jas
per van 't Hof toetsen, Julia
Loko zang, Nuppy Noya per
cussie, Eef Albers gitaar, Nico
las Fiszman bas en Bob Malach
saxofoon.
Big City Metro. Documentaire-serie.
Veronica-televisie. Nederland 2 om
18.15 uur. Zaterdag.
HILVERSUM Wie een stad
wil leren kennen, moet een ri
tje maken met de metro. Die
sfeer ademt de twaalfdelige se
rie „Big City Metro". Het is
een onderhoudende reeks die
de kijker een blik biedt in an
dere culturen en hun gewoon
ten en hem tevens een beetje
het gevoel geeft passagier te
zijn. „Big City Metro", inmid
dels wereldwijd verkocht, is
een eerste co-produktie tussen
Veronica, die de reeks als eer
ste op het scherm brengt, het
NOB en het Japanse NHK,
een samenwerking die het ko
mend jaar verder zal worden
uitgebouwd.
De Amerikaanse producer Su
san Francis, tegenwoordig
woonachtig in Londen, is ver
antwoordelijk voor de serie.
Ze reisde een jaar lang de we
reld rond om met verschillen
de cameraploegen de beelden
te schieten. „Werken met de
Japanse ploeg was het moei
lijkst. Op het laatst hadden we
een hele serie gebaren ontwik
keld om de communicatie wat
sneller te laten verlopen, dan
via de tolk. Tenslotte laten
treinen en gebeurtenissen niet
op zich wachten".
Eigen verhaal
Bang dat ze in herhalingen
zou vallen, is Susan geen mo
ment geweest. „Elke stad heeft
zijn eigen verhaal, zijn eigen
uitstraling. Zo heeft Seoul de
meest comfortabele, Tokio de
meest complexe en Madrid de
meest romantische onder
grondse. Ik kwam er al snel
achter dat een kijkje nemen in
de metro een interessante ma
nier was om de stad erboven
te leren kennen. Vaak is de
ondergrondse de peiler van
een stad, laten de metro-sta
tions zien wat zich boven hun
hoofd afspeelt".
Susan Francis had keuze ge
noeg toen de serie begin vorig
jaar in zijn voorbereidende
fase was. Er zijn in totaal 56
steden met een metro, al zijn
ze niet allemaal even interes
sant. „Ik kreeg het idee voor
deze reeks toen ik in Parijs
aan het werk was. Wat mij op
viel, was het verschil tussen
Londen en Parijs, maar ook
dat ze veel gemeen hadden. Ik
heb uiteindelijk gekozen voor
vier metro's in het Verre Oos
ten, vier in de Verenigde Sta
ten en vier in Europa, hoewel
dat laatste niet helemaal waar
is omdat ik een Europese on
dergrondse heb ingeruild voor
die van Calcutta. Waarom?
Vanwege het interessante ver
haal. Het is de metro waar ik
het meest van hou. De stad is
er ook zó trots op. En het ver
schil tussen het leven boven
en onder de grond is enorm.
Zo wordt de hitte, beneden ge
compenseerd met een goed
werkende airconditioning'
Tweede reeks
„Het liefst deed ik gelijk een
tweede reeks want ik sta te
poppelen om bijvoorbeeld ook
Moskou en Parijs in beeld te
brengen. Het wil echter niet
zeggen dat het filmen altijd
een fluitje van een cent was.
Behalve dat het stereo-geluid
mij de nodige kopzorgen heeft
gegeven, was niet elke stad
even overtuigd van mijn goede
bedoelingen of het nut van
zo'n reeks. Zo was het filmen
in India heel moeilijk omdat
we geen toestemming kregen.
Ik heb vijf dagen moeten pra
ten voordat het mocht. Berlijn
was ook niet gemakkelijk. Dat
had vooral met het verschil
tussen het oostelijk en weste
lijk deel van de stad te maken.
Maar soms werden we terug
gevraagd en in de uitzending
van Beijing zit een interview
met Li Shusien, de weduwe
van de laatste keizer. Het was
haar eerste televisie-interview.
In Beijing was overigens van
een schrille tegenstelling spra
ke. Zo beleeft en voorkomend
als de Chinezen boven de
grond zijn, zo onbeschoft zijn
ze in de metro. De manier
waarop zij zich al duwend en
met de ellebogen werkend
toegang verschaffen tot de
treinen, ben ik nergens anders
tegengekomen".
„Big City Metro" toont niet al
leen rijdende treinen. Susan
neemt de kijker ook mee naar
boven. Deze beelden worden
afgewisseld met interviews,
die toelichtend dan wel amu
sant zijn. Soms is het materiaal
dat boven en onder de grond
werd geschoten gelijk ver
deeld, soms ligt die verhou
ding behoorlijk scheef, zoals in
de uitzending over China. Su
san. „Uitgangspunt was een
goede serie. Bij de aflevering
over New York bijvoorbeeld
bleek het leven onder de
grond een interessant verhaal
op te leveren, er ook van uit
gaande dat het leven boven de
grond genoeg bekend is. In
Beijing bijvoorbeeld lag dat
net andersom".
Voor Susan Francis blijft het
ondergrondse
van Londen
was de eerste
in de wereld.
Nadat hij
grondig was
verwaarloosd,
wordt nu hard
gewerkt aan de
modernisering
ervan.
foto: pr
niet bij deze serie alleen. Tij
dens de opnamen had ze een
fotograaf bij zich die zulke
schitterende platen schoot dat
er binnenkort een fotobook
verschijnt en ook de muziek,
die Rolf Kent speciaal voor de
reeks componeerde, noemt Su
san zo interessant dat ze mo
menteel op zoek is naar een
platenmaatschappij. De produ-
cente is inmiddels zo verkik
kerd geraakt op ondergrondse
treinen dat ze tegenwoordig bii
een bezoek aan een metro-stad
eerst even onder de grond
duikt voor een ritje. Susan: „Ik
vind het zo gezellig beneden".
Haar huis in Londen hangt in
middels vol met metro-posters
en een eerste optie op een
kunstwerk van een Canadese
kunstenaar, die gespecialiseerd
is in het schilderen van metro-
taferelen, is inmiddels een feit.
„Die liefde voor treinen ver
lies ik nooit meer".
HANS PIËT