cm
Kijk verder dan je
neus lang is
„Toen werd die rups
een vlinder, maar..."
MET DE
Kinderboekenmarkt en
schrijverswerkplaats
BEKROOND
GOUDEN
GRIFFEL
Prachtig prentenboek
over de Molukken
Het vlot: meer over schrijver Wim Hofman
KINDER
BOEKENWEEK
4 t/m 14
OKTOBER
1989
BOEKEN £eidóc@ouoa/nt woensdag 4 oktober i989 pagina 11
DEN HAAG „Ik schrijf
vanuit beelden en naar
mate ik ouder word, ne
men die beelden toe, na
tuurlijk". Dat is het start
punt voor de 48-jarige
Wim Hofman, die voor
zijn jeugdboek 'Het vlot',
met eigen illustraties, de
Gouden Griffel heeft ge
kregen. Het vlot zou (op
nieuw) over de schrijver
zelf gaan en gedeeltelijk is
dat zo. „Die watersnood
ramp heb ik meegemaakt,
ik ben opgesloten ge
weest, vreselijk, allemaal
meegemaakt; veel is auto
biografisch".
Dat geldt ook voor ander werk
van Hofman, zoals voor Wim
en Het tweede Boek van Wim.
Maar op het eerste gezicht niet
voor ander werk, dat vanuit
een geheel andere gezichts
hoek lijkt te zijn geschreven:
Koning Wikkepokluk dè
Merkwaardige zoekt een rijk,
of Wel Wel, de zeer grote to
venaar. Wim Hofman zelf is
het er niet mee eens.
„Het is allemaal eigenlijk het
zelfde, maar sommige dingen
groeien vanzelf. Neem bijvoor
beeld het geval toen ik in
Afrika was en daar een ge
dichtenbundel las. Ik zat on
der een boom te lezen, toen
een grote groene rups op dat
boek viel; een rups van zeker
vier centimeter. Ik schrok me
rot en klapte van schrik het
boek dicht. Thuis, een jaar la
ter, deed ik dat boek weer
eens open en was die rups een
vlinder geworden. Ik bedoel,
op de linker bladzijde had zich
een groene vlek gevormd en
rechts ook en samen...."
Hond
Zo gaat dat. Of de dag waarop
Wim Hofman zag hoe iemand
een stok in zee gooide waar
een hond achteraan zwom. De
schrijver Hofman maakt daar
van: een man gooit een stok in
zee, een hond gaat daar ach
teraan en al spartelend ver
dwijnt de hond met stok ach
ter de horizon, gevolgd door
tientallen andere honden die
allemaal verdwijnen. En zo
kwam het strand weer leeg...
Het zijn lees-boeken, maar ook
voorleesboeken. Hofman: „Dat
vind ik belangrijk, voorlezen.
Dat wordt wel eens vergeten.
Niet alleen voor de kinderen,
die daardoor zelf gaan lezen,
als ze zich te groot voelen om
te worden voorgelezen. Maar
ook voor mezelf. Als je een
voorleesboek schrijft, werk je
anders, je ademt anders, je
houdt rekening met klanken,
regels wit en alineatekens. Je
verdeelt het verhaal beter. En
dan merk je, dat als een ver
haal zich goed laat voorlezen,
het ook zo goed is geschreven,
dat het zich ook gemakkelijker
gewoon laat lezen; het kan een
controle zijn op je werk".
Raad
Dat Hofman, ondanks alle
grappen, serieus met zijn werk
bezig is, wordt niet altijd be
grepen. Hij is zeventien, acht
tien jaar verbonden aan het
secretariaat van de Stichting
Zeeuwse Culturele Raad, de
laatste jaren drie dagen per
week. „Maar dat werk zou ik
niet willen missen. Als je al
leen maar schrijft, raak je
gauw vervreemd van de wer
kelijkheid en dat zou ik niet
willen. Ook zou ik maatschap
pelijk te veel stappen terug
moeten doen, als ik alleen van
dat geschrijf afhankelijk zou
zijn; het zou een te grote druk
zijn, die lastig voor me is. Bo
vendien houdt het werk bij de
Raad me goed op de hoogte,
zou ik anders niet weten dat
Brinkman vindt, dat er een
jeugdtijdschrift zou moeten
zijn, zoals blijkt uit de letteren-
nota over leesbevordering".
Maar voor velen is het schrij
ven van kinderboeken nog
steeds geen echt werk. Hof
man: „Het staat ook haaks op
onze jachtige maatschappij;
wat dient dat nou, kunst. Kom
je daar nou mee vooruit?"
Wim Hofman wel. Hij schrijft
sinds hij op het seminarie zat
en behoefte had aan een eigen
wereldje. „Maar toen vergat
ik, dat er ëen publiek was,,
voor wie je schrijft. Wel ben ik
blijven schrijven, ik schrijf
nog steeds, ik schrijf altijd en
ik heb weer wat onderhanden.
Het laatst is verschenen 'Grote
Pien en Kleine Pien', dat een
pluim heeft gekregen van een
aantal samenwerkende instan
ties. „Ach, ze geven zoveel
pluimen; dit was geloof ik de
zestigste. Of het inhoudt, dat
ik straks wéér een griffel of
penseel krijg weet ik niet; ik
houd er ook geen rekening
mee, al is de oplage van een
bekroond boek wel vier keer
Aanmoediging
En Hofman heeft er al een
aardig aantal. „De eerste als
aanmoediging voor Wikke
pokluk, in negentienvierenze
ventig, of vijfenzeventig. Mis
schien in negentienzevenenze
ventig. Volgens mij zijn het to
taal drie griffels en twee Gou
den Penselen. Ja, ik weet het
nu zeker: een Zilveren Griffel
voor Wim, een voor Aap en
Beer en een voor Zip. Maar
die voor Aap en Beer had ik
eigenlijk niet verdiend, dat
ging zo gemakkelijk. Het gaat
over het alfabet en toen ik bij
de N kwam, stond dat voor
Niks. En hoefde ik ook niks te
tekenen... Nee, die griffel heb
ik écht niet verdiend". Aldus
Wim Hofman, die ook weet
hoe ontspannend het is om
achter de piano te zitten. „En
ik schilder ook. Ja, lekker,
daar werk ik geen jaar aan.
Zelfs geen twee avonden. Een
uur! En dan is het af. Zonder
gelazer met uitgevers of een
deadline. En helemaal zonder
commentaar. Dat is misschien
het mooiste".
FRITS BROMBERG
DEN HAAG Voor de der
tiende keer organiseert de
Stichting Literaire Activitei
ten BZZTÓH ,de kinderboe
kenmarkt in de hal van het
Station Centraal, waar onge
veer veertig uitgevers hun
werk tonen en waar evenzo
veel schrijvers hun werk sig
neren en verkopen. Onder wie
Paul Biegel, schrijver van het
eerste gratis kinderboeken
weekgeschenk en vele andere
bekenden.
In een van de zalen boven het
stationscomplex is er weer een
chrijverswerkplaats onder lei
ding van Fagja Szmulewicz,
waar kinderen van 8 tot 12
jaar, ongeveer, een boek
schrijven en illustreren of er
een gedicht maken op het the
ma van de kinderboekenweek:
'Kijk verder dan je neus lang
is'. Over uitvinden en ontdek
ken.
Er zijn filmvoorstellingen en
er is een mogelijkheid om on
der leiding trekpoppen te ma
ken. Zaterdag komt een koor
van 15 kinderen zingen en
treedt de groep 'Gebakken eie
ren' op live akkoestische mu
ziek en levensgrote poppen.
Zondag treedt de Suzuki-klas
van de Stedelijke Muziek
school op en is de clownsgroep
Zapzarapp twee keer te zien.
In het Letterkundig Museum,
pal achter het station, is een
tentoonstelling te zien over
Sinterklaas in de Nederlandse
letterkunde en wordt de te
kenfilm getoond Heksen Sab
bath, een hommage aan Louis
Couperus.
Ook dit jaar wordt
in de hal van het
Station Centraal
met veertig
auteurs en
evenveel
uitgevers een
gezellige drukte
verwacht.
Een bijzonder fraai, leuk en
ook nog leerzaam prentenboek
is „Ena en de vissen" van de
hand van Ada Lilipaly. Het
boek, dat er werkelijk prachtig
uitziet, gaat over Ena en haar
broertje Daantje, die op de Mo
lukken wonen. Ze gaan samen
vissen voor het avondeten,
maar raken de vangst al snel
weer kwijt. Ena wordt op
nieuw uit vissen gestuurd en
komt op wonderlijke wijze met
veel meer terug dan zij had
durven hopen.
Het verhaal bevat echte Mo
lukse woorden, die al snel dui
delijk worden. De tekeningen
en de uitvoerige uitleg bij
de platen achterin geven
een prachtig beeld van het al
ledaagse leven op de Moluk
ken..
Ada Lilipaly is werkzaam op
het terrein van natuur- en in
tercultureel onderwijs en werd
tijdens een verblijf op de Mo
lukken geïnspireerd tit het
schrijven en tekenen van dit
boek, dat overigens ook heel
goed in het onderwijs kan
worden gebruikt.
Ada Lilipaly: Ena en de vis
sen. Uitg. De Fontein; prijs:
ƒ19.75.
LEO HENNY
DE WERKELIJKHEID VAN WIM HOFMAN
DEN HAAG Vandaag
is de kinderboekenweek
begonnen. En dus staan
kinderboeken extra in de
belangstelling. De etala
ges van de boekwinkels
liggen vol met de mooiste
lees- en prentenboeken.
In de bibliotheken wor
den allerlei leuke dingen
gedaan. En op de meeste
scholen zijn de kinderen
ook nog eens extra bezig
met boeken. Elk jaar is er
een thema. Dat van dit
jaar is: Kijk verder dan je
neus lang is. Over uitvin
dingen en ontdekkingen.
Ook door boeken te lezen
en te bekijken, kun je ver
der kijken dan je neus
lang is. Je kunt door te le
zen, meer over jezelf ont
dekken. En over hoe de
mensen in andere delen
van de wereld leven. Hoe
dingen, die je iedere dag
om je heen ziet, eigenlijk
kunnen gebeuren.
Griffels en Penselen
Elk jaar weer worden boeken
bekroond met Griffels en Pen
selen. Gouden en Zilveren.
Griffels zijn voor schrijvers,
Penselen voor tekenaars.
Goud kan alleen gewonnen
worden door een Nederlander.
Zilver ook door buitenlanders.
Dit jaar is de Gouden Griffel
voor Wim Hofman. Hij krijgt
de Griffel voor het boek Het
vlot. De Gouden Penseel is
voor Alfons van Heusden. Hij
maakte de tekeningen in het
boek 'Dat rijmt'. De schrijver
van hetzelfde boek, Ivo de
Wijs, krijgt daarvoor de Zil
veren Griffel. Andere Zil
veren Griffels zijn voor An
thony Browne, voor zijn boek
Gorilla. John Burmingham
krijgt er een voor het boek De
jongen die altijd te laat kwam.
En Margriet Heymans voor
Lieveling Boterbloem. Zil
veren Penselen zijn er voor
Joep Bertrams, voor zijn boek
Johan Edelgans. En voor Ro
berto Innocenti, voor de teke
ningen in De avonturen van
Pinokkio.
Prijzen
De Zilveren Griffels en Pense
len zijn voor boeken voor kin
deren tot een jaar of negen.
Voor de groteren krijgt Tor
Seidler een Zilveren Griffel
voor Het ratteplan. Imme Dros
krijgt er een voor het boek De
reizen van de slimme man. En
Ted van Lieshout krijgt er een
voor een dichtbundeltje: Och,
ik ellboog me er wel doorheen.
Dan zijn er ook nog Griffels
voor informatieve boeken.
Twee stuks. Eentje voor Midas
Dekkers voor het boek Eten is
weten. En eentje voor Joke
van Leeuwen voor: We zijn al
lang begonnen maar nu begint
het echt.
Het is natuurlijk altijd moeilijk
om de allerbeste schrijver of
tekenaar uit te zoeken. Er zijn
vaak meer boeken, die een
prijs verdienen. De schrijvers
en illustratoren, die net niet
gewonnen hebben, krijgen een
Vlag en Wimpel. Matilda van
Roald Dahl bijvoorbeeld. En
De jaguar met tekeningen van
Anna Hoglund. Bolletje van
Gerard Brands, ook goed voor
een Vlag en Wimpel. En Het
boek van de grote katten van
Markus Kappeler. Er zijn er
nog veel meer. Ga zelf maar
eens kijken in de boekwinkel
of de bieb.
Kinderjury
De Griffels en Penselen wor
den uitgereikt door volwassen
mensen. Zij hebben die boeken
uitgezocht, omdat ze het goede
boeken vinden. Omdat ze die
boeken apart of origineel vin
den. Of gewoon erg mooi.
Soms vinden kinderen andere
boeken het mooist. Daarom is
er sinds een paar jaar een
Stichting Nederlandse Kinder-
DEN HAAG Wim Hof
man heeft de Gouden
Griffel gekregen voor Het
vlot. Het boek gaat over
Wim zelf. Tenminste, daar
lijkt het veel op. Het zal
ook wel zo zijn. Hij vertelt
erin, wat hij meemaakte
in de jaren vlak na de
oorlog. Hij woonde toen in
Vlissingen. Dat klopt,
want Wim Hofman is in
Vlissingen geboren (in
1941) en opgegroeid.
Het boek begint met een foto
van een stad, die voor een
groot deel in puin ligt. Het
verhaal begint dan ook zo: Het
zag er niet best uit. Alles had
den ze ondersteboven gegooid
en tot zover je kijken kon, lag
de stad in puin. Toch zegt de
moeder van Wim vaak tegen
hem, dat hij maar buiten moet
gaan spelen. Dan doet hij zijn
jas aan. Die knoopt hij tot bo
ven aan dicht en doet de cein
tuur er strak omheen. Want de
voering is van bloemetjesstof.
Die heeft zijn moeder zelf ge
maakt van een jurk. Wim
schaamt zich ervoor.
Leider
Bovendien is er een grote jon
gen, Luitwieler. Die loopt al
tijd andere jongens te pesten.
Iedereen moet doen wat Luit
wieler wil. Wim probeert
steeds Luit te ontlopen. Maar
op een dag krijgt hij hem toch
te pakken. Hij neemt Wim
mee naar een verlaten huis.
En hij laat hem alleen achter
in een kelder, die hij eerst af
sluit met een balk. Later komt
hij terug. Als hij merkt, dat
Wim toch niet zo ontzettend
bang is, kan hij hem wel ge
bruiken.
Luitwieler maakt van Wim en
nog vier andere kinderen een
soort bende. Een verzetsgroep
noemt hij hen. Luit is een
soort sergeant. De jongens en
meisjes moeten marsen lopen.
Ze moeten op een teken door
de modder kruipen. En ze
moeten kinderen van de
Christelijke school bespione
ren. Ook gevaarlijke dingen
moeten ze doen. Een jongetje,
dat eerst meedeed in de bende,
maar dat niet meer mag van
thuis, moet ontvoerd worden.
Gelukkig is de hele familie
niet thuis, als ze er binnen
dringen. Het is een mooi boek
voor kinderen uit groep 7 of 8.
Voor veel van jullie is het
waarschijnlijk fijner, als je me
neer of juf eruit wil voorlezen.
Dan wordt het extra span
nend. Want soms is het mis
schien wat moeilijk te snap
pen, als je het voor jezelf leest.
Toneel
Een heel grappig boekje is: We
zijn allang begonnen, maar nu
begint het echt. Het gaat over
hoe een toneelvoorstelling
wordt opgevoerd. Echt vanaf
het begin. Het meisje Pieke
heeft een idee. Het dwarrelt in
haar hoofd, maar'ze kan nog
niet uitleggen, wat ze nu ei
genlijk bedoelt. Ze kan er nog
geen woorden voor vinden.
Dan komt ze drie mensen te
gen, die op straat kunstjes
doen. Ze vertelt hen in het
kort wat ze zou willen. De drie
spelen het. Het gaat goed. Nu
moeten ze iemand hebben, die
de dingen uitzoekt, die ge
bruikt moeten worden bij het
toneel. De drie spelers hebben
geen tijd, want die moeten
spelen. Pieke zelf heeft er ook
geen tijd voor. Ze gaat naar de
rommelmarkt en vindt er een
dingenzoeker. Hij vindt het
leuk om dingen voor Pieke bij
elkaar te vinden. Daarna vin
den ze iemand, die een decor
kan maken. Nog weer later
hebben ze iemand nodig, die
kleren kan maken om in op te
treden. Zo komen er steeds
meer mensen bij het toneelge
zelschap. Tenslotte zijn er veel
mensen mee bezig. En de eer
ste voorstelling kan worden
gegeven.
Theater
Het boek is geschreven door
Joke van Leeuwen. Zij kon
dat ook heel goed, want ze
heeft zelf veel toneel gespeeld.
Later is ze gaan schrijven en
tekenen. Ze heeft daarmee al
heel wat prijzen gekregen. Je
kent misschien wel het boek
Deesje. En het verhaal van
Bobbel die in een bakfiets
woonde en rijk wilde worden.
Het verhaal over het toneel
heeft ze geschreven, omdat
een toneelgroep in Vlaanderen
(dat ligt in België) haar dat ge
vraagd heeft. Die toneelgroep
had een geldprijs gekregen. En
ze vonden het leuk, om daar
van een kinderboek te laten
schrijven. Joke van Leeuwen
heeft het niet alleen geschre
ven, ze heeft er ook bij gete
kend. Achterin het boek staat
een soort woordenboekje met
allemaal woorden die met het
toneel te maken hebben. Dat is
niet alleen om van te leren,
het is ook heel grappig.
'De jongen die altijd te laat
kwam' van John Burmingham
is een boek met een Zilveren
Griffel voor de jongere kinde
ren. Het gaat over Bastiaan.
Elke ochtend gaat hij op weg
naar school om wijzer te wor
den. Maar elke ochtend ge
beurt er iets, waardoor hij te
laat op school komt. De ene
keer steekt plotseling een kro
kodil zijn kop uit de sloot. Die
ptakt de tas van Bastiaan. Bas
tiaan kan de tas alleen terug
krijgen, door zijn handschoen
naar de krokodil te gooien. Hij
komt te laat. De meester ge
looft zijn verhaal niet. Basti
aan moet honderd strafregels
schrijven. De andere keer
springt er plotseling een leeuw
op Bastiaan af. Die bijt een
stuk uit zijn broek. Ook nu
krijgt Bastiaan straf. Nog meer
dan eerst. Want ook nu gelooft
de meester hem niet. Zo gaat
het maar door. Op een dag
gaat Bastiaan rechtstreeks
naar school. En wat ziet hij
daar? De meester, die een pak
slaag krijgt van een gorilla.
Gelooft de meester Bastiaans
verhalen nu? De Griffel is
voor jongere kinderen, maar'
ook groteren vinden het vast
een mooi prentenboek.
Wim Hofman: Het vlot.
Prijs: ƒ22,50, uitg. Van Hol-
kema en Warendorf. Joke
van Leeuwen: We zijn al
lang begonnen, maar nu be
gint het echt. Prijs: ƒ10,-,
uitg. Querido. John Bur
mingham: De jongen die al
tijd te laat kwam. Prijs:
ƒ19,90, uitg. Van Holkema
en Warendorf.
Hol eens
een boek uit
DEN HAAG „Wie zou
geen uitvinder willen zijn?
Nieuwe dingen bedenken
waar iedereen verbaasd
van opkijkt?". Zo begint
Wim Biesheuvel namens
het Steunpunt Vrijwilli
gers zijn oproep aan kin
dergroepen van 6 tot 12
jaar in het Haagse jeugd
werk, die voor een prijs
vraag in aanmerking wil
len komen en een tentoon
stelling die de hele stad
door reist. Kinderen mo
gen, ter gelegenheid van
de Kinderboekenweek,
boeken uithollen en op
héél eigen wijze vullen.
Gelijktijdig weet Wim ook
wel, dat het resultaat van
zijn oproep mijlen verder
kan gaan dan verbazing
en om al te frisse ideeën
bij voorbaat wat in te
dammen, is morgenavond
aan de Mauritskade 57 om
half acht een bijeekomst
van groepsbegeleiders, die
suggesties meekrijgen hoe
die boeken op prettige wij
ze kunnen worden gevuld.
Om te beginnen, legt Wim
uit, is het niet raadzaam
om hiervoor al te kostbare
werken te gebruiken:
neem liever een oud, voor
al zeer oud telefoonboek,
met zo'n hard kaft, dat
holt heel prettig uit en je
houdt een soort doos over,
waarmee veel valt te doen.
Voor het overige laat hij
de vulling over aan de
fantasie van de jeugdige
uithollers. Met deze sug
gesties: „Want als je het
oude boek openslaat dat er
eerst heel gewoon uitziet,
zie je heel merkwaardige
dingen gebeuren. Wat
dacht je van een licht
show? Een eng beest of
een knikkerdoolhof?"
Tot zover de ideeën van
Wim. Maar kinderen die
op mooie gedachten ko
men, kunnen elk boek
pakken dat voor uitholling
in aanmerking komt en
dat weer vullen met wat
dan ook, als het maar een
verrassing wordt. Het
Steunpunt vrijwilligers
verwacht tot 31 oktober de
resultaten; 24 november
komt daar een prijsvraag
van en vervolgens wordt
een tentoonstelling samen
gesteld van werkstukken
die een aantal weken de
buurthuizen en wijk- en
dienstencentra in Den
Haag afreist. Ook in een
aantal bibliotheken kan de
tentoonstelling worden be
wonderd; in de Openbare
Bibliotheek aan de Bilder-
dijkstraat echter niet.
Want daar stonden ze een
beetje huiverig tegenover
het plan: boeken uithollen
en prettig vullen.... Ja j'a,
maar niet onze boeken,
dacht deze bibliotheek.
jury. Dit jaar hebben meer dan
12.000 kinderen meegedaan in
die kinderjury. Het allermooi
ste boek dat kinderen van 6
tot 9 jaar hebben gekozen is:
Een bos vol spoken, van Thea
Beekman. De lezers van 10 tot
13 en die van 13 tot 17 hebben
Matilda gekozen, van Roald
Dahl. Als je wilt, kun je zelf
dit komende jaar ook meedoen
in de Kinderjury. Vraag er op
school maar eens naar. Daar
weten ze er vast alles van. En
anders ga je even naar de bieb.
Geschenk
In de boekenweek voor grote
mensen krijgt iedereen die
dan een boek koopt, er een
gratis boekje bij. Dat boekje is
speciaal voor die boekenweek
geschreven door een bekend
schrijver. In de Kinderboe
kenweek waren er ook altijd
extra boekjes. Eentje voor
kleintjes en een voor de grote
ren. Die boekjes waren niet
gratis. Ze kostten niet veel als
je ze tijdens de Kinderboeken-
week kocht, maar een echt ge
schenk was het niet. Daar is
nu verandering in gekomen.
Als je nu in de Kinderboeken
week voor minstens 19,50
aan kinderboeken koopt, krijg
je een boekje, dat speciaal
hiervoor geschreven is door
Paul Biegel. Het heet Het
Eiland Daarginds. Het is een
heel spannend, avontuurlijk
boekje. Voor de kleintjes is er
een boekje, gemaakt door In-
grid en Dieter Schubert. Het is
een mooi, grappig klein pren
tenboekje. Niet gratis, maar tij
dens de Kinderboekenweek
kost het 3,95.
Wim Hofman: wéér een griffel.
