Runcie keert
met lege handen
uit Rome terug
OoXdóQ-Qounont
kerk
wereld
Bijbel huis aan huis in Drachten
Gereformeerden
hebben „begrip*"
voor kerkasiel
Ontmoetingsdag voor
katholieke jongeren
Gereformeerden blijven bang voor
polarisatie over oorlog en vrede
-
Gedrang in Duitsland J
brieuen
uan
lezers
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
Saidó&Qowimd
DINSDAG 3 OKTOBER 1989 PAGINA 1
I. A. Diepenhorst bezorgd over optreden katholieken in CIO
LUNTEREN Prof. dr. I.A.
Diepenhorst, voorzitter van
het Gereformeerd deputaat-
schap voor de correspondentie
met de Hoge Overheid, is be
zorgd over de houding van de
Rooms-Katholieke Kerk in
het CIO. In dit Interkerkelijk
contact in overheidszaken
werken vijftien kerken en de
drie joodse kerkgenootschap
pen samen. De bisschoppen
probéren zoveel mogelijk al
leen te doen wat de samen
hang binnen het CIO be
dreigt.
,,Ik kan niet zeggen dat ik op
gewekt raak over de toe
komst", aldus Diepenhorst
maandag op de synode. Hij re
kent voor de komende jaren
op een „ietwat straffer optre
den" van de RK Kerk.
Tegen de zin van de andere
kerkgenootschappen heeft de
RK Kerk de verlenging van
mr. F. van Spaendonck, de
vroegere juridische medewer
ker van de RK Kerkprovin
cie, als secretaris van het CIO
verijdeld. Ook een volgens de
deputaten „genereus aanbod"
van de Loef-stichting, waarin
Van Spaendonck na zijn ver
trek bij de RK Kerk zijn acti
viteiten heeft ondergebracht,
bracht de bisschoppen niet Op
andere gedachten.
In plaats van Van Spaen
donck is nu dr. mr. S.C. den
Dekker-van Bijsterveld tot se
cretaris benoemd. Zij promo
veerde dit jaar aan de Katho
lieke Universiteit Brabant op
een proefschrift over de ver
houding tussen kerk en staat.
Persoonlijkheden, niet
principes brengen een
tijdperk in beweging
Oscar Wilde
LONDEN - De anglicaan
se aartsbisschop dr. Ro
bert Runcie is gisteren
praktisch met lege han
den teruggekeerd uit
Rome. Hij had daar vier
dagen lang met de paus
gepraat over verdere toe
nadering tussen Rooms-
katholieken en Anglica-
Paus Johannes Paulus II en
aartsbisschop Runcie zijn het
wel met elkaar eens, dat de
kloof tussen beide kerken, die
al 450 jaar oud is, nodig moet
worden overbrugd. De geza
menlijke getalsterkte van de
Rooms-katholieken en Angli
canen bedraagt nagenoeg een
miljard zielen, wat neerkomt
op een vijfde van de wereld
bevolking. Eenmaking dringt
zich op. maar de paus heeft
kennelijk nog geen zin om
geestelijk leider te worden
van alle christenen, inclusief
de leden van het Engelse
kerkgenootschap.
Afgelopen weekeind had dr.
Runcie het in dit verband
over een 'universeel primaat
schap'. Maar de paus ging niet
in op deze suggestie. In het
slotcommuniqué dat maan
dagmiddag na een overleg in
Rome openbaar werd ge
maakt, stond alleen te lezen
dat ze samen zouden blijven
streven naar nieuwe eenheid,
hoe zwaar ook de struikel
blokken die eenmaking in de
weg staan, ook. mogen wezen.
Een van de belangrijkste mo
derne hinderpalen is de wij
ding van vrouwen tot priester
in sommige Anglicaanse pro
vincies.
Paus Johannes Paulus keurt
dit soort progressiviteit ten
stelligste af. De aartsbisschop
wist van tevoren dat de kwes
tie van vrouwelijke priesters
een hindernis zou zijn, die hij
tijdens zijn Romeinse gesprek
met de paus wellicht niet zou
kunnen nemen. Dat was trou
wens de reden waarom Run
cie op de laatste anglicaanse
Synode maar met nauwelijks
verholen tegenzin zijn goed
keuring hechtte aan het voor
nemen om vrouwelijke wij
dingen mogelijk te maken
Anglicaanse fundamentalisten
zijn blij dat het overleg tussen
de paus en hun aartsbisschop
zo is afgelopen. Zij beschouw
den Runcie's idee om van de
paus de primaat van alle
christenen te maken, ronduit
als verwerpelijk. Volgens
sommigen hield het zelfs ge
vaar in voor de positie van
koningin Elizabeth II als
hoofd van de kerk van Enge
land en verdedigster van het
anglicaanse geloof. Andere
anglicanen, die integendeel
een complete terugkeer naar
de oude stal wensen, betreu
ren het feit dat Runcie's reis
naar Rome zo weinig heeft
opgebracht.
Thatcher
Aartsbisschop Runcie zal het
nu zeker niet makkelijk heb
ben om het imago van crypto-
papist dat hij in Rome heeft
opgedaan, in Engeland weer
kwijt te raken. De anglicaanse
aartsbisschop is naar Londen
teruggekeerd temidden van
een vinnige controverse over
het interview, dat hij dezer
dagen had toegestaan aan The
Director, het maandblad van
de Britse werkgeversorganisa
tie. Dr. Runcie noemde daarin
het beleid van de conservatie
ve regering Thatcher 'sterk
farizeïsch getint'.
Aartsbisschop Robert Runcie en paus Johannes Paulus II ondertekenden gisteren in het Vaticaan
een gezamenlijke verklaring.
Premier Thatchers trouwste
adjudanten hebben hem dit
bijzonder kwalijk genomen.
Maar aartsbisschop Runcie,
die gisteren 68 werd, liet het
de laatste tijd al vaak merken
dat hij de politieke opvattin
gen van de Britse bewinds
vrouwe niet helemaal deelt,
ook al was het Thatcher, die
tien jaar geleden zijn naam
voordroeg aan koningin Eli
zabeth, waarna de vorstin
hem prompt tot aartsbisschop
van Canterbury benoemde.
Met een verwijzing naar Je
zus' kritiek op de Farizeeën
noemt Runcie de zelfingeno
men en hooghartige houding
van velen een' groot gevaar
voor de samenleving. „Suc
cesvolle mensen zijn altijd ge
neigd hun succes te beschou
wen als een soort zegen of be
loning. Dat kan leiden tot on
ware en onbarmhartige oor
delen over de mislukten, de
werklozen, de armen en de
mensen zonder opleiding".
De aartsbisschop zegt in The
Director dat de spanningen
tussen kerk en staat minder
groot zijn dan de pers doet
vermoeden. De Financial Ti
mes schreef meteen daarop
dat Runcie met zijn opmer
king het risico loopt een „poli
tieke crisis" te veroorzaken.
Tot dusver hadden progressie
ve bisschoppen zoals David
Jenkins van Durham het be
leid van Thatcher hard aan
gevallen. Nu wordt de rege
ring zwaar bekritiseerd door
het hoofd van dé Anglicaanse
Kerk zelf, die in het verleden
slechts op indirecte wijze kri
tiek op Thatchers beleid uit
oefende. Zo nam hij tijdens de
Falklandsoorlog in een preek
afstand van de nationalisti
sche gevoelens die door de
oorlog tegen de Argentijnen
werden opgewekt. Verder
heeft de Anglicaanse Kerk in
het rapport 'Geloven in de
binnenstad' in 1986 op de ge
volgen van Thatchers sociaal-
economisch beleid gewezen.
Gisteravond zijn de eerste vrijwilligers al op pad gegaan, met als eerste adres dat van burgemeester mr. ing. P. Van der Zaag (links op
de foto, rechts van hem initiatiefneemster mevrouw Carla Tom).
FOTO: PERS UNIE
DRACHTEN - Deze
maand bellen vrijwilli
gers uit negen verschil
lende kerken aan bij alle
16.000 adressen die
Drachten telt. Ze willen
namelijk aan ieder
Drachtster huisgezin een
gemakkelijk leesbaar
Nieuw Testament aanbie
den. „Gratis voor niets en
zonder enige verplich
ting". De Evangelische
Boekwinkel, die 15 jaar
bestaat deelt het „ca
deautje" uit.
De bijbel-uitdeelactie op deze
schaal is uniek in Nederland
en dat is iets wat initiatief-
neemrster Carla Tom nooit
kunnen bevroeden. „Ik snap
eerlijk gezegd niet waarom
anderen er niet eerder aan
gedacht hebben".
De Evangelische Boekwinkel
in Drachten is op papier van
de pinkstergemeente Phila
delphia. Maar in de praktijk
wil het bedrijf interkerkelijk
zijn. Dat moet ook blijken uit
het feit dat negen kerken in
Drachten (financieel) mee
werken aan de actie. Promi
nente afwezige is de Rooms-
Katholieke Kerk. Carla Tom:
„De pastoor zei tegen me dat
de mensen in zijn kerk toch
eigenlijk niet gewend zijn de
bijbel zelf te lezen. Dat is
meer iets voor de pastoor
zelf".
Ook de vrijgemaakt Gerefor
meerde Kerk ontbreekt, om
dat die moeite heeft met het
interkerkelijke karakter van
de actie. De Christelijke Gere
formeerde Kerk kwam .van
een eerder genomen beslis
sing terug en verleent nu wel
medewerking. „Er bestond
eerst bezwaar tegen het uitde
len van alleen nieuwe testa
menten. Maar omdat het weg
geven van een complete bijbel
erg duur zou worden en ze de
actie toch een erg goed idee
vinden, hebben ze zich toch
aangesloten".
In overleg met de predikan
ten is besloten „Hef Levende
Woord" uit te gaan delen. De
organisatie vond de Staten
vertaling en de Nieuwe Ver
taling „te moeilijk". In de
„strijd" tussen de Groot
Nieuwsbijbel van het Neder
lands Bijbelgenootschap en
Het Levende Woord van uit
geverij Gideon gaf de voor
keur van de predikanten de
doorslag. Het Levende Woord
is een gemakkelijk te lezen
Nieuw Testament, zeer ge
schikt voor mensen die nog
nooit met een kerk of met de
bijbel zijn geconfronteerd,
zegt Carla Tom.
STEVEN EMMENS
LUNTEREN De gere
formeerde synode heeft
er begrip vbor dat som
mige kerken mmom der
gerechtigheids wil" soms
aan uitgeprocedeerde
vluchtelingen asiel verle-
Dat bleek maandag bij de be
spreking van het rapport van
de deputaten (deskundigen)
voor de contacten met de
overheid. Zo nodig moeten
deputaten bij de overheid be
middelen in kerkasiel-situa-
Sommige synodeleden hadden
ernstige kritiek op de manier
waarop de deputaten het ker
kasiel hadden behandeld.
Volgens de deputaten moeten
de kerken zich wel het lot
van vluchtelingen aanrekken
maar niet de rechtsgang ver
storen. of, als daar een be
hoorlijk einde aan is geko
men, deze alsnog te verlen
gen. De deputaten wezen
daarom het kerkelijk asiel
recht af.
Ds. J.C. Fockens uit het Frie
se Burgum, in wiens kerk
asielzoekers zich schuil hou
den, vroeg zich af of de over
heid zich aan haar eigen re
gels houdt. Nederland laat
slechts een gering aantal
asielzoekers toe. Fockens he
kelde de hardheid waarmee
uitgeprocedeerde asielzoekers,
zoals Syrisch-Orthodoxe
christenen, het land worden
uitgezet.
Moderamenlid ds. A. Borman
weersprak de beschuldiging
van het deputaatschap dat de
kerken die asiel verlenen, de
rechtsgang belemmeren. Zij
laten direct de overheid we
ten dat een uitgeprocedeerde
vluchteling in de kerk tijde
lijk onderdak is verleend. Bo
vendien heeft het kerkasiel
soms zijn nut bewezen. Bij ge
bleken fouten in de rechts
gang leidde kerkasiel ertoe
dat de vluchteling alsnog in
ons land kon blijven.
De voorzitter van het depu
taatschap, oud-minister prof.
dr. I.A. Diepenhorst zei dat
kerken niet geschikt zijn om
langer dan een paar weken
aan asielzoekers onderdak te
bieden. Hij sprak van de
noodzaak van barmhartig
heid, maar de kerk moet wel
weten waarvoor ze zich in
spant, vond hij. Soms kan ze
een bepaalde zaak beter aan
een andere instantie overla-
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Epe C.J.G. Keijzer te
Haarlem-Schoten; te Pijnacker
M.J.G. Smith te Alblasserdam. Be
dankt voor Goedereede (toez.) C.
van Duijn te Hei- en Boeicop.
Gereformeerde Kerken
Benoemd tot geestelijk verzorger
van verpleeghuis De Weerde te Eind
hoven (part-time) mw.drs. G.F.
Struys te Nuenen (part-time), die
deze benoeming heeft aangenomen
en tevens in Nuenen predikant blijft.
Beroepen te Noordbergum i.c.m.
Eestrum drs. J.H.W. Kijzer. kand. te
Noordbergum. die dit beroep heeft
aangenomen; te Utrecht-West (her-
v geref.) drs.J.W.Th. Muntendam te
Putten, die dit beroep heeft aange-
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
Beroepen te IJmuiden K. de Vries te
IJsselmuiden-Grafhorst.
Op zaterdag 21 oktober orga
niseert de Stichting Werk
groep Katholieke Jongeren de
twaalfde ontmoetingsdag voor
katholieke jongeren van 16
tot 25 jaar. De bijeenkomst
vindt plaats in de Veemarkt
hallen, Sartreweg 1 - 3 te
Utrecht van 11.00 tot 16.30.
Het is de bedoeling dat de jon
geren zich zullen verzamelen
op het Jaarbeursplein in
Utrecht waar kardinaal Simo-
nis hen zal toespreken. Ver
volgens gaan de deelnemers
te voet naar de Veemarkthal-
Het thema van de dag is: Op
zoek naar het licht. Pater Phil
Bosmans uit België zal een
toespraak houden en er is een
optreden van de Amerikaanse
zangeres Mireille Hamm. Ook
zal het startschot gegeven
worden voor de Nationale
Promotie Campagne.
Meer informatie over deze
dag, folders en opgave bij
Werkgroep katholieke Jonge
ren, postbus 106, 1610 AC Bo-
venlarspel. Tel. 033-551050.
LUNTEREN De angst
voor opschudding in de
kerken lijkt de gerefor
meerde synode meer te
beheersen dan de zaken
van oorlog en vrede, zo
verzuchtte de Amster
damse predikant A.C.
Grandia twee jaar gele
den op de gereformeerde
synode. Maandag had hij
zijn woorden kunnen
De synode besprak eerst in
werkgroepen en vervolgens
plenair een bezinningsnota
van de deputaten (deskundi
gen) voor vragen van oorlog
en vrede. De angst voor een
herhaling van de gebeurtenis
sen na de kruisrakettenuit-
spraak van 1984, die een
storm van verontwaardigde
reacties opriep, bestaat nog
steeds, zo werd duidelijk.
De deputaten wendden zich
tot de synode, omdat op dit
moment in veel plaatselijke
kerken geen discussie over
oorlog en vrede meer plaats
heeft. Als mogelijke reden
noemden zij naast de angst
voor polarisatie, dat andere
samenlevingsvraagstukken
zoveel aandacht opeisen, dat
de bewapening voorlopig in
de ijskast is terechtgekomen.
Ook de verbetering in de be
trekkingen tussen Oost en
West zou een reden voor het
gebrek aan belangstelling
kunnen zijn.
Bij de bespreking van de be
zinningsnota in commissies
bleek, dat velen het vermin
deren van de polarisatie als
heilzaam hebben ervaren,
omdat er meer ruimte is ge
komen voor uitwisseling van
meningen.
Terwijl de Westduitse ambassades in Praag en Warschau
inmiddels al weer volstromen met duizenden Oostduitsers j:
die naar de Bondsrepubliek willen, kan de Westduitse minis-
ter van buitenlandse zaken, Genscher, in elk geval terugzien e
op een uitstekend weekeinde. Hij zag zijn diplomatieke in->l
spanningen beloond met de zoals inmiddels blijkt voorlo-
pige oplossing van de ambassade-crisis in Praag en War-E
schau. Duizenden Oostduitsers die hun toevlucht hadden ge- J'
zocht in en romdom de Westduitse vertegenwoordigingen,
mochten het afgelopen weekeinde na weken van ontberin-1
gen de trein naar het beloofde land pakken. Een emotioneel
moment voor Genscher, die zelf bijna veertig jaar geleden de
DDR de rug toekeerde. De kiezers in Nordrhein-Westfalen
honoreerden Genschers optreden met een klinkend succes
van zijn liberale FDP bij de gemeenteraadsverkiezingen.
TlJDENS diezelfde verkiezingen wisten ook de extreem
rechtse Republikaner van Franz Schönhuber forse winst te
boeken. Die winst heeft voor een deel te maken met de 'vrij
heidstrein' uit de DDR. Veel Westduitsers slaan de aankomst
van hun talrijke Oostduitse broeders en zusters met gemeng
de gevoelens gade. Enerzijds heerst er tevredenheid omda
de BRD, en alles waarvoor zij staat, zo aantoonbaar zegevier
over het boeren- en arbeidersparadijs aan gene zijde van d<
Muur. Maar anderzijds moeten al die grensgangers straks ba
nen en huizen hebben. En zelfs het Westduitse Wirtschaft
wunder is niet van elastiek.
Werkgevers staan in de rij om de DDR-burgers in t<
lijven bij hun bedrijven; in en buiten de Bondsrepubliek ove
rigens. Zelfs tot in ons land, want vandaag zijn de eerste'-
twee Oostduitse bouwvakkers bij een Haags bedrijf aan de'i
slag gegaan. De DDR-propaganda doet haar best om de l
vluchtelingen te bestempelen als werkschuwe lanterfanters, 3
die men in het Oostblok liever kwijt is dan rijk. De waarheid 1
is dat de nieuwe aanwas van Duits-Duitse landverhuizers"
overwegend bestaat uit goed geschoolde, jonge arbeidskrach- j
ten, gewend en bereid om hard te werken. In de eerste eufo- j
rie willen zij dat ongetwijfeld ver onder de marktprijs doen. i
In die zin worden ze door delen van de Westduitse bevol-
king als een regelrechte bedreiging ervaren. De Republika-
ner vormen het macabere politieke antwoord. Zij willen 'Le-
bensraum' verschaffen aan de oorspronkelijke Westduitse
bevolking. Zo niet ten koste van de Oostduitse 'Volksgenos-
sen', dan toch door de uitbanning van alles wat Turks, Joe-f
goslavisch en anderszins niet-Duits is in de Bondsrepubliek. 11
Het is inderdaad een vraag hoe de economie van de BRD
de toestroom zal verwerken van de naar schatting in totaal
honderdduizend Oostduitsers, die alleen al dit jaar de sprong
naar de vrijheid hebben gewaagd en nog zullen wagen. Nieu
we groepen reislustigen blijven zich immers verdringen voor'
de hekken van de Westduitse vertegenwoordigingen in Oost-
Europa. Indien de immigratie uit de DDR doorgaat wordt op
termijn in economisch en sociaal opzicht te veel ge
vergd van de spankracht van de Westduitse samenleving.
Ernstige problemen, inclusief rechts-radicale uitwassen, kun
nen dan niet uitblijven.
NlET voor niets sprak Hans-Dietrich Genscher in het uur
van zijn grootste persoonlijke triofnf meteen de nodige waar
schuwende woorden. Hij weet dat het zo niet kan doorgaan.
Niet eens' zozeer vanwege dreigende sociale en economische
problemen in West-Duitsland, maar vooral vanwege de re
percussies die de massale exodus voor en in Oost-Duitsland
zelf kan hebben. Voorts ook nog vanwege de beginnende on
gerustheid die elders in de wereld ontstaat bij het gadeslaan
van al die taferelen van Duitse hereniging en verbroedering
op al die Duitse perrons.
GENSCHER wordt dan ook niet moe te verklaren, dat de
BRD zijn Ostpolitik te allen tijde onderdeel zal laten zijp van
een „Europese oplossing". Zoals hij tevens bij elke gelegen
heid benadrukt dat de sleutel voor de oplossing van het
vluchtelingenprobleem in Oost-Berlijh ligt. Ware woorden,
maar voorshands helaas aan dovemansoren gesproken. De
regering van de DDR weet tot dusver niets anders te verzin
nen dan het opvoeren van de repressie. Het harde optreden
tegen een bescheiden politieke hervormingsbeweging als
Neues Forum getuigt daarvan. Als Oost-Berlijn echter niet
snel en rigoureus de bakens verzet, kon de vrijheidstrein wel
eens op dramatische wijze uit de rails lopen. Ten oosten of
ten westen van de Muur.
De C van CDA
Het CDA is de matigende par
tij tussen de excessen van
links en rechts. Waren VVD,
D66 en PvdA samengegaan,
wellicht was het land onre
geerbaar geweest. Maar de C
van CDA is veel meer. Zij be
tekent: christelijk. Dat houdt
in dat zij het immateriële be
langrijk vindt. Want hoe lan
ger hoe meer wordt cynisch
met het leven omgegaan: nu
met het ongeborene, straks
met het zieke en het ouder
wordende. Ook slaat hoe lan
ger hoe meer het egoïsme toe
als de mensen door de indivi
dualisering hard en concure-
rend tegenover elkaar komen
te staan. Want alleen met
loonsverhoging komt men er
niet als de inflatie deze weer
inhaalt; noch met twee zend
gemachtigden, gevoegd bij de
zeven die er al zijn. Anders
ligt het met de onderlinge ver
draagzaamheid, die begint in
het stabiele gezin, dat het le
ven in ere houdt en elkaar het
licht in de ogen gunt, omdat
God bestaat. Daarom mag het
CDA zijn christelijk centrale
grondbeginselen niet prijsge
ven.
H. Rutges,
DEN HAAG.
Casema misleidend
De advertentie van de Casema
over „uitbreiding" van het te
levisieprogrammapakket is
misleidend. Duitsland 3, een
serieuze zender, vervalt im
mers en slechts een popzender
komt ervoor in de plaats.
Sinds Romeinse tijden is er
niets veranderd. De massa wil
brood en spelen.
Hans M. Cramer,
DEN HAAG.
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
Gekozen burgemeester
In het Nederlands staatsrecht
is vanaf 1814 tot op heden de
bestuursmacht gelijkelijk tus
sen vorst en volk verdeeld. Op
landelijk, provinciaal en ge
meentelijk niveau benoemt de
vorst en kiest het volk overhe
den. In opwaartse volgorde
kiest het volk gemeenteraden,
Provinciale Staten en Tweede
Kamer en in afdalende bewe
ging benoemt de vorst de mi
nister-president, de commissa
ris van de koningin en de bur
gemeester. Beide bestuurs
machten ontmoeten elkaar en
werken samen in de minister
raad, de Gedeputeerde Staten
en het college van burgemees
ter en wethouders.
Dit bestuurssysteem heeft al
toos goed voldaan en mag niet
aan de vernielzucht van de
'democratisering' worden op
geofferd. Anti-monarchalen,
politiek-linksstaanden en
rechts-progressieven huldigen
dikwijls de gedachte van het
'uit de tijd zijn' van het benoe
men van ambtsdragers.. Zo
vindt drs. B.M.J. Hennekam
(CDA-kamerfractie) „een ge
kozen burgemeester nog het
meest aan het democratisch
model" beantwoorden. Ik be
twijfel ten sterkste of CDA-
fractievoorzitter dr. B. de
Vries dit standpunt deelt.
Dr. W.J.A. Visser,
DEN HAAG.
