Hoe herders met vallen en opstaan
een hele gemeenschap in stand hielden
LANGS
OMWEGEN
ALLER
LEItDS)
QeidtaQowuvnt
DE HOOGMADESE PAROCHIE VIERDE HET550-JARIG BESTAAN
Gouden trouw in Sassenheim
■INA
EIDEN OMGEVING
DINSDAG 26 SEPTEMBER 1989 PAGINA 13
nde
^Canadezen
mat
m> J Zoals zoveel Noord wijkers
saü$in de vakantieperiode had
,ar^de bejaarde man vorig jaar
zijn huis ter beschikking
win van de zon- en zee-aanbid-
SU1 dende toeristen gesteld.
Op zijn „Zimmer mit
.Frühstück"-bordje voor
9Afhet raam waren echter
geen Duitsers maar heuse
Canadezen op afgekomen.
Het in het Duits gestelde
uordje was voor deze toe
risten kennelijk geen pro-
bleem. „Twee stellen" wist
ëe"1 de Noordwijkse man zich
te herinneren en gaf de
Leidse kantonrechter
Morshuis gisterochtend
een briefje met hun huidi-
adressen.
mdat de Canadezen ook
el eens ergens anders
heen wilden dan de mooie
badplaats Noordwijk, leen-
linu jen ze de auto van de ei
genaar van het huisje.
„Dat doe ik wel vaker als
}St v men daar om vraagt", ver-
varl telde hij goedmoedig. Maar
i zij hadden de wagen er
gens foutief geparkeerd en
nu stond hij als eigenaar
van het voertuig voor het
hekje van de rechter. En
daar had de man duidelijk
moeite mee.
De officier van justitie
Van Eek geloofde het ver
haal van de aardige
Noordwijker en vroeg om
vrijspraak. Dat verbaasde
rechter Morshuis toch
'°PPlenigszins: Het staat toch
vast dat dat er een over
treding is gemaakt". Hij
hield het op schuldig,
maar zonder straf.
Parkeerregime
Een man van in de dertig
had zijn auto in augustus
1988 op de boulevard in
Noordwijk neergezet op
Jeen plek waar dat niet
mocht. De Noordwijker
heeft een horeca-bedrijf
®^en hij had de bon opgelo
pen tijdens het bevoorra-
'den van zijn zaak. „Er zijn
daar gewoon geen moge
lijkheden om te laden en
te lossen. Echt lastig is dat
niet want het duurt meest-
nadal maar tien a vijftien mi-
de 1 nuutjes. Maar als er politie
!eke2 langskomt zegt de ene
agent dat ik zoveel moge-
ENHllijk op de stoep moet gaan
ndie» staan om het autoverkeer
uisllniet te hinderen. Een an-
p°®5 dere agent vertelt weer
j u;] dat de stoep juist dient te
u. I worden vrijgehouden. En
ziekéeen derde agent deelt ge-
jw°on een bon uit", aldus
rs®jde ondernemer, die ken-
inkjnelijk niet goed meer wist
wat hij daar nu mee aan
moest.
'"ma Een agent van de derde
03 soort was de aanleiding
voor zijn reisje naar het
kantongerecht. De man
wilde nu wel eens weten
hoe het zat en verbeeldde
j'èrcjzich dat rechter Morshuis
t/m i de aangewezen persoon
zou zijn om helderheid te
verschaffen. „Andere be
drijven op de boulevard
hebben hetzelfde pro
bleem als ik", vulde hij
aan en de nijvere Noord
wijker legde een aantal fo
to's van de situatie aan
Morshuis voor.
Het antwoord op dit relaas
van officier Van Eek was
echter even kort als sim
pel. Er stond onomstotelijk
vast dat er een parkeero-
vertreding was gemaakt
en dus werd er zestig gul
den boete geëist. „U moet
vindingrijk en onderne
mend zijn bij het zoeken
naar een oplossing voor dit
probleem. Ik ben daar niet
de aangewezen persoon
voor, maar ik wil best en
kele suggesties doen", viel
Morshuis in. „U kunt bij
voorbeeld vroeger opstaan
en dan een parkeervak in
de buurt van uw zaak op
zoeken en bezetten Dat
kon volgens de man echter
niet: „Het is een horeca
zaak en die is tot diep in
de nacht open. Tel daar
het schoonmaken nog eens
bij op. Dat betekent dat ik
's ochtends echt niet te
vroeg naar de zaak kan",
pleitte hij.
Morshuis wilde, voordat
hij tot zijn uitspraak
kwam, de Noordwijker
nogmaals op het hart
drukken dat hij als rechter
niet de aangewezen per
soon is voor dit soort pro
blematiek. „Ik moet u
hiervoor doorverwijzen
naar de gemeente Noord
wijk. Gaat u toch met de
gemeente praten of er wat
aan gedaan kan worden".
Om de man niet helemaal
de indruk te geven dat hij
voor niets naar het kan
tongerecht was gekomen,
deed Morshuis een tientje
van de eis van de officier
af.
LOMAN LEEFMANS
Op mijn omwegen door
stad en land kom ik
graag mensen tegen. U
kunt mij telefonisch of
schriftelijk vertellen wie
u graag in deze rubriek
zou willen tegenkomen.
Ik ben bereikbaar via
071-122244.
laan Wilhelmus Koster uit
Roelofarendsveen de dienst
waar, en toen kwam de nieu
we pastoor Adrianus Gaffé uit
Leeuwarden naar Hoogmade.
Deze goede man werd niet
zoals veel later in het rijke
roomse vaderlandse leven ge
bruikelijk zou worden ver
welkomd door bruidjes met
toeven en guirlandes en een
aangetreden kerkbestuur. O
nee, hij kreeg meteen de am
bachtsheer van Esselijker-
woude, Th.van der Aar de
Sterke, op z'n dak. Deze
magistraat namelijk beweerde
het patronaatschap van de
roomse kerk in Hoogmade te
bezitten. Gaffé (eerder kape
laan te Oude Tonge, pastoor
te Zwaag en op Texel, waarna
hij enige tijd coadjutor (hulp
priester) in Zoeterwoude was)
fladderde slechts één jaar
door de Hoogmadese zielzorg.
Toen hij op 13 april 1780 over
leed was hij 52 jaar. Zijn lij
den en verscheiden maakte
zoveel indruk op een parochi
aan, K.van Wieringen, dat
deze met veel zorg een „Lyk-
Digt" maakte „ter eeren op 't
Godsalig afsterven van den
Zeer Eerwaarden en Hoogge
leerden Heer Adrianus Gaf
fé". En iedereen was derhalve
ontroerd en gesticht. Gaffé
had zich, in een korte spanne
tijds, waarlijk gegeven en ont
ving daarvoor postuum alle
waardering.
De ambachtsheer, evenwel,
had zijn les niet geleerd en
verzette zich weer tegen de
komst van een nieuwe pas
toor. Hij wilde geld zien, die
Van der Aar de Sterke. Toch
werd Joannes Molenaar pas
toor te Hoogmade. Intussen
hadden de Staten van Hol
land doen weten, dat het am
bachtsheren niet was geoor
loofd sommen geld te laten
betalen voor de toelating van
een pastoor. Vijf jaar later
vertrok pastoor Molenaar
naar Amsterdam waar hij na
een maand, in 1785, overleed.
De Hoogmadese kudde was
onderwijl toevertrouwd aan
de pastorale zorgen van de
Amsterdammer Joannes
Braakman, aanvankelijk en
kele jaren werkzaam in het
buitenland, daarna kapelaan
te Leidschendam. Molenaar
was pastoor te Hoogmade van
1785 tot 1801. Toen werd hij
pastoor in Assendelft, later te
Nes aan de Amstel, waar hij
in 1817 in den Heer overleed.
In de kroniek verscheen in
1801 Joannes Aloysius Ever-
hard als pastoor in Hoogmade.
Een geletterd man in de Na
poleontische tijden van kom
mer en kwel en des keizers
botte minachting voor St.Pe-
trus' Stoel. Hij studeerde in
Rome aan het Urbaans Colle
ge en onderscheidde zich daar
(aldus luidt de conclusie van
Van der Werelds naspeurin
gen) „door zijn talenten en
vroomheid". Deze voortreffe
lijkheden kwamen Hoogmade
en zijn 490 parochianen in
1807 waren het er hooguit 350
ten goede. Everhard, ech
ter, hield zich liever bezig met
zijn Amsterdamse parochie en
liet zijn kapelaan aldaar, Ti-
motheus Berntz, als pastoor
naar Hoogmade vertrekken.
Everhard overleed in 1826 en
werd in de Engelse kerk op
het Amsterdamse Begijnhof
begraven.
De Hoogmadese parochie was
gaandeweg bijna 4 eeuwen ge
vorderd en versleet de ene
herder na de andere. Nu was,
van 1808 tot 1817, Berntz
weer aan de beurt. Een trou
we pastoor ja, dat moeten we
wel zeggen. Hij kon in 1812
een pastoraat elders krijgen,
Toneel
Toneellessen voor beginners
en gevorderden worden gege
ven in De Droomfabriek aan
de Oude Singel. Beginners
spelen op dinsdagavond van
18.00 tot 20.15 uur en gevor
derden van 20.30 tot 23.00 uur.
Docente is Amanda Wolzak.
Opgave en informatie: 070-
601630.
Pleegouders
De Centrale voor Pleegzorg
Zuid-Holland begint in sa
menwerking met de Leidse
stichting voor Gezinsverple
ging een voorbereidindspro-
gramma voor pleegouders. De
centrale houdt zich al twintig
jaar bezig met voorlichting en
werving van pleegouders. Tij
dens 10 bijeenkomsten worden
aspirant pleegouders geïnfor
meerd. Voor informatie: 010-
4120150.
Cultuurgeschiedenis
De Leidse Volksuniversiteit
K&O brengt twee nieuwe cur-
sussen op het gebied van cul
tuurgeschiedenis. Namelijk
een cursus opera voor de ope
raliefhebber en een cursus
thea tergeschiedenis. Inschrij
ven kan op het bureau van
K&O aan de Oude Vest 45
van 9.00 tot 17.00 uur. Inlich
tingen: 071-141141.
Koor
Enthousiaste zangers en zan
geressen kunnen terecht in
het swingende koor van
Buurthuis Cornelis Joppensz
aan de Oppenheimstraat 6a.
Op het repertoire staat onder
andere muziek van The Beat
les, Barbara Streisand en
Sting. Het koor repeteert op
dinsdagavond van 20.00 tot
21.30 uur. Kosten voor 12
avonden: 54,-. Inlichtingen:
132462.
Fietstocht
De Activiteitencommissie Me
ren wijk houdt morgen de laat
ste fietstocht van het seizoen.
De tocht begint om 9.30 uur
bij het Dienstencentrum, Ros
molen 6 in Leiden.
Hutspot
Een instuif voor kinderen
staat morgen op het program
ma van Buurthuis Vogel
vlucht. Om alvast in 3 okto-
berstemming te komen wordt
om 14.00 uur Hutspot geser
veerd. Er kunnen veertig kin
deren aan de maaltijd deelne
men. Opgave bij het buurthuis
aan de Boshuizerlaan 5 in Lei
den.
Kindermarkt
Op het plein van de Leidse
Houtschool aan de Adriaan
Pauwstraat 1 in Leiden is
morgenmiddag een kinder
rommelmarkt. De markt
duurt van 13.30 tot 16.00 uur.
T'ai Chi
De Droomfabriek aan de
Oude Singel begint morgen
met cursussen T'ai Chi voor
gevorderden en beginners.
Met T'ai Chi wordt de oor
spronkelijke levensenergie
stroom versterkt, waardoor
zelfgenezing geactiveerd
wordt. Barbara van Rooyen is
de docente. Voor informatie
en opgave: 070-552476.
Grimeren
Buurthuis Cornelis Joppensz
geeft begint morgen met een
grimeercursus. De kosten zijn
f56,- voor acht lessen. De cur
sus wordt gegeven van 9.30 tot
11.30 uur. Kinderoppas is aan
wezig. Dezelfde dag begint
ook een cursus papiervouwen.
Die wordt gegeven van 19.00
tot 20.30 uur. De kosten bedra
gen f27,- exclusief materiaal.
Informatie en opgave voor
beide cursussne bij het buurt
huis aan de Oppenheimstraat:
071-132462.
Skateboardbaan
in Sassenheim. Bo
vendien is hij enthou
siast lid van het be
jaardenzangkoor de
Avondsterren van de
Pancratius waar ook
zijn vrouw tot voor
kort deel van uit
maakte. Het gouden
echtpaar neemt mor
genmiddag in restau
rant de Beurs in
Noordwijk van half
zes tot half zeven ge
lukwensen in ont
vangst. 's Middags om
twee uur wordt een
kerkdienst gehouden
in de Sint Pancratius
in Sassenheim waar
bij de zang verzorgd
zal worden door het
bejaardenkoor de
Avondsterren.
Met veel „pomp and cir
cumstance" is afgelopen
week in katholiek Hoog
made het feest van het
550-jarig bestaan van de
parochie van O.L.Vrouw
Geboorte gevierd. Vijfen-
eenhalve eeuw is niet zo
maar wat. Aan het slot
ervan was er tevens het
officieel uitluiden van de
regerende herder, pastoor
F.Schoonebeek. Een van
de laatste wapenfeiten
van de met emeritaat
gaande pastoor in Hoog
made was het uitbrengen
van een met houtsneden
verlucht geschriftje waar
in hij boeiend, relative
rend en met verstand van
zaken vertelde over de
omstandigheden in tijd en
godsdienstige beleving
waarin de parochie anno
1439 zich manifesteerde.
Van een zelfde historische ge
drevenheid, maar dan op een
andere toon, getuigde een ar
tikel van oud-parochiaan
Hans van der Wereld, een
half jaar geleden verschenen
in De Jacobsladder, het tijd
schrift van de Woubrugse
Hist. Vereniging Otto Corne
lis van Hemessen, waarvan
Van der Wereld nederig se
cretaris is. Aan die plaatselij
ke geschiedschrijving besteed
de ik toen aandacht in deze
rubriek. Vandaag iets over
het vervolg, wederom opgete
kend door Van der Wereld in
De Jacobsladder van septem
ber.
Inmiddels hebben we de ver
maarde, zich tegen de refor
matie afzettende, pastoor An-
thonius van der Plaat, ware
held van het schuilkerktijd
perk in deze streken, achter
de rug. Met de historisch ge
wapende Hans van der We
reld zijn we beland in het
Hoogmade van 1722, toen pas
toor Langeveld afscheid van
deze parochie nam en naar
Lemmer vertrok. Zijn opvol
ger was pastoor Gijsbertus
Franssen uit Wateringen.
Deze priester, die in oktober
1722 z'n eerste dopeling had,
was zogoed als een eendags-
vlinder in het zielzorgerlijk
veld van Hoogmade. Binnen
vier ja'ar overleed hij. Veel
langer (tot 1750) hield zijn op
volger het uit.
Theodorus Aloysius van de
Velde, geboren te Emmerich
en enige tijd werkzaam als
kapelaan in Leiden, hielp
Hoogmade aan een nieuwe,
„echte" kerk, die met toe
stemming van de Staten van
Holland in 1742 aan de Oude
Kerkweg gebouwd werd.
maar verkoos in Hoogmade te
blijven. Een moedig man, die
het hier tot 1817 volhield,
waarna hij naar Rijswijk ver
kaste en aldaar overleed. Op
volgers kwamen en gingen:
^De Mol, Schabbing en Henk
'op den Ende. De laatste
kwam in 1838 naar Hoogmade
en stond daar, volgens Van
der Wereld, tot 1847 bekend
als een ijverig priester die met
weinig tevreden was en
slechts voor zijn pastoraal
werk leefde. Hij werd pastoor
in Voorburg en overleed al
daar in 1866.
Bouwpastoor
In '47 kreeg Hoogmade voor
tien jaar Cornelis van Brussel
als pastoor. Hij was de man
die zich ten zeerste inspande
om de schuurkerk aan de
Oude Kerkweg een wat beter
aanzien te geven. Onder zijn
pastoraat werd de 20 meter
hoge toren aan de kerk ge
bouwd. De schepper daarvan
was Leidse architect Th.Mol-
kenboer, die onder meer de
oude Pancratius in de Veen,
de voormalige kerk te Oud
Ade, de huidige Ripse kerk en
de Leidse Hartebrugkerk ont
wierp.
Voorlopig (want Hans van der
Wereld gaat onverbiddelijk
verder met zijn Hoogmadese
parochiebeschrijving) stoppen
we nog een paar opvolgers
van Van Brussel in het be
stand: Terpoorten en Bernar-
dus Van Aarsen (1872), welke
laatste de twijfelachtige eer
genoot de „bouwer" te zijn
van de neogotische kerk die
in 1929 ellendigerwijze door
instorting aan haar einde zou
komen. Pastoor Van Aarsen
hoefde het échec van z'n „ka
thedraal" niet mee te maken.
Hij overleed in 1880. „Een
door zijn vriend en buurpas-
toor J.P.Görtz uit Oud Ade
gehouden lijkrede werd in
druk uitgegeven", aldus Hans
van der Wereld, die nu een
maal erg gevoelig is voor der
gelijke nalatenschappen en
inmiddels een monumentale
verzameling van necrologieën
uit het Rijnlandse heeft opge
bouwd. Hij zal daar mee door
gaan en ik kom hem, via De
Jacobsladder, ongetwijfeld
wederom tegen, als hij het zal
hebben over de Hoogmadese
parochie door de eeuwen der
eeuwen. Zo zij het. Het slotak
koord kan aan niemand an
ders dan pastoor Ferry
Schoonebeek gewijd zijn, die
een van de parels is die pron
ken en fonkelen aan de zege
kroon van een 550-jarige Hol
landse gelovige gemeenschap
in een land waar het leven
nog goed is.
SASSENHEIM
„We zijn 50 jaar
getrouwd en pre
cies even lang le
zen we de Leidse
Courant. Een dub
bel jubileum dus",
glundert de 76-ja-
rige Theo Rotte
veel, een rasechte
Sassenheimer. Zijn
vrouw Rika Rotte-
veel-Baak, afkom
stig uit Hoogmade
telt zo'n drie len
tes minder en
heeft dezelfde vi
tale uitstraling als
haar levensgezel.
Ze leerden elkaar
kennen op de 3 okto
berfeesten in Leiden,
nu 54 jaar geleden, en
gaven elkaar het .ja
woord" in de kerk
van Hoogmade en het
gemeentehuis van
Wouwbrugge. Het
jonge paar vestigde
zich vervolgens in
Sassenheim. Hoewel
iedereen z'n twijfels
had over het aangaan
van een huwelijks
verbintenis in 1939.
„Wat verdiende je
toen helemaal? Het is
ons toch gelukt met
zes kinderen de moei
lijke oorlogsjaren en
de periode van we
deropbouw door te
komen".
Theo Rotteveel die
naar zijn zeggen altijd
in de bollen zat,
werkte ook 20 jaar
voor het produkt-
schap van siergewas
sen in Den Haag. Hij
is overigens nog
steeds actief en werk
zaam als bestuurslid
van de Katholieke
Bond voor Ouderen
De parochiekerk van O.L.Vrouw Geboorte in Hoogmade, gefotografeerd in 1982.
FOTO: WIM VAN NOORT
Geen schuilkerk, weliswaar,
maar veel meer dan een (na
1847) van een toren voorziene
schuur was ze ook niet. De
Staten hielden nauwgezet toe
zicht bij de bouw, opdat de
roomsen hun boekje niet te
buiten zouden gaan. In '50
vertrok Van de Velde als pas
toor naar Sassenheim, bijge
staan door kapelaan Cornelis
Witsenburg, een echte Hoog-
madenaar die later pastoor te
Oude Tonge en Oudorp zou
worden.
In Hoogmade was Joannes
Baptista (Johannes de doper)
Lazaar de opvolger van Van
de Velde. Vader Lazaar „ik
zocht me het lazaar" was
chirurgijn en praktizeerde in
de Haarlemmerstraat in Lei
den. Moeder heette van huis-
uit, in alle eenvoud, Lotte
Maartje van Gralingen en
kwam uit Zoeterwoude. La
zaar was kapelaan in Leid
schendam en Edam. Hij be
hoorde niet tot „de jansenis
ten", zoals hij in 1730 al ver
klaard had. Pastoor Lazaar
was een gulle man. Hij betaal
de uit eigen middelen een be
drag dat nodig was om het erf
van pastorie en kerk te Zijpe
waar hij vóór zijn komst
naar Hoogmade pastoor was
te vergroten. Lazaar zorgde
voor de zielen en overleed op
21 sept.1778. Hij werd begra
ven in het priestergraf in de
gereformeerde kerk (thans de
Ned.hervormde kerk) in
Hoogmade.
Een maand of vijf nam kape-
Wethouder P. van Veen en het
PvdA-raadslid F. C. M. Weg
man (links) hebben gisteren in
het park aan de Irislaan in
Oegstgeest een skateboard-
baan aan de jeugd overgedra
gen. Deze nam er direct mas
saal bezit van en tot gister
avond laat was de jeugd druk
doende de baan te testen.
FOTO: HENK VAN DEN ENDE
