Volgend jaar topconferentie Wel leesvoer, geen resultaat Hugo jaagt half miljoen mensen op de vlucht Geregisseerde aftocht uit Cambodja Regering DDR verbiedt nieuwe oppositiegroep BUITENLAND £eid<M2 Commit VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1989 PAGINA K TELEURSTELLEND PLENUM SOVJETUNIE (Van onze correspondent) MOSKOU Een vracht leesvoer, maar geen en kele concrete oplossing. Dat is het resultaat van het speciale plenum van het Centraal Comitee (CC) van de Communis tische Partij van de Sov jetunie (CPSU) over de nationaliteitenkwestie. Misschien mocht men ook niet meer verwachten, want de situatie in de Sovjetunie is natuurlijk wel zeer com plex. Maar ook al gaat het om een land met liefst hon derddertig verschillende na tionaliteiten, het resultaat van de bijeenkomst is teleur stellend. De kameraden had den zich de acht maanden voorbereiding kunnen -be sparen. Gorbatsjov slaagde wel in twee dingen. Ten eerste ver wijderde hij een vijftal hard liners uit het Politburo, waardoor hijzelf nu nog de enige in dit hoogste macht scollege is van de partij die onder de verguisde Brezjnev erin is gekomen. Bovendien vervroegde hij de datum van het volgende partijcongres met een half jaar, zodat hij al in oktober 1990 in plaats van voorjaar 1991 nieuwe personele wijzigingen in het CC kan doordrukken. Het is echter de vraag of hij daarmee het totale conserva tieve apparaat (naar schat ting achttjen miljoen func tionarissen) de zo gewenste doodssteek kan toebrengen. Temeer daar velen van zijn tegenstanders geen lid van de partij zijn maar sleutelpo sities in 'ministeries en be drijven bekleden die zij niet op bevel van de partij, die toch al aan gezag inboet, zul len verlaten. Vijandschap Maar los hiervan: de verwij dering van grote namen uit het politburo heeft natuur lijk geen enkele praktische betekenis voor de nationali teitenkwestie waarvoor men bijeen was gekomen. Begin nen we met Nagorno Kara- bach. Arkadi Volski, hoofd van de tijdelijke centrale re- geringscomissie die sinds ja nuari namens Moskou het bestuur over de enclave voert, zei op het plenum on omwonden dat de vijand schap tussen de Azerbajdzja- nen en de Armeniërs zo groot is, dat er geen enkele mogelijkheid tot een com promis meer inzit. Volski refereerde aan een recente ontmoeting tussen de partijleiders van beide re publieken, waarbij de ge bruikelijke intentieverkla ringen werden afgeleverd. Hij wees er op dat geen en kele van de toen overeenge komen maatregelen in wer kelijkheid is uitgevoerd. Ka- rabach wordt momenteel door de Azerbajdzjanen ge heel geblokkeerd en hetzelf de dreigt te gebeuren met Armenië het vrachtver voer naar die repuliek per trein loopt door Azerbajd- zjan en wordt daar tegenge houden. Volski zei er ook niets meer aan te kunnen doen om verdere escalatie tegen te gaan. Het antwoord van Gorbats jov was dat er geen territori ale wijzigingen zullen wor den toegestaan en dat er krachtige maatregelen geno men zullen worden. Daar mee verwierp hij impliciet het Armeense voorstel om de enclave dan maar defini tief aan het centraal gezag van Moskou te gunnen. De vraag is hoe hij anders dan met massale inzet van het leger de orde kan herstellen. Die vraag is sinds dit ple num ook actueel voor de Baltische landen. De natio nale volksfronten bewezen onder meer met de menselij ke keten van Tallinn via Riga naar Vilnjoes op 23 au gustus inderdaad de massa van hun volkeren te verte genwoordigen. Van Gorbats jov kregen ze nu te horen dat er geen reden is om te twijfelen aan het feit dat de Baltische landen indertijd vrijwillig tot de USSR zijn toegetreden. Pakt Een verbazingwekkende constatering, die lijnrecht in druist tegen alle conclusies die ook door Sovjethistorici buiten het Baltikum getrok ken zijn op grond van de n eindelijk vrijgegeven gehe: me protocollen van het Mo lotov-Von Ribbentrop-pal uit 1939. Dat pakt als zoda nig veroordeelde Gorbatsjo wel. Maar toch hield hij va aan het verhaal dat de Ba ten, omdat ze tot slaaf va Duitsland gemaakt dreigde te worden, om inlijving doo Moskou zouden hebben vraagd. Wie ook maar een dag doo Tallinn, Riga of Vilnjoo loopt, weet dat de bevolkin zelf daar totaal anders ovt denkt en het rode leger a! een bezettingsmacht zie Ongetwijfeld zullen uit di landen verontwaardigde r< acties op Gorbatsjovs vet haal komen en het is zeke niet denkbeeldig, dat roep om afscheiding van USSR nu zo sterk zal woi den, dat de meer gematigd elementen in de volksfroi ten zullen worden ovei schreeuwd. Maar afschei ding, dat is ook heel duidt lijk door Gorbatsjov gezegi is uitgesloten. Dat geldt voc de republieken, maar oo voor de communistische pai tijen in die republieken. Met name de Litouwse con munisten hebben vergaand plannen om zich van Mcm kou los te maken en als zefs tandige communistische pai tij op z'n Litouws door gaan. Hun partijleider, charismatische Brazauskai heeft dat bij meerdere gele genheiden gezegd en zijn gument is duidelijk. CPSU raakt zo in diskredie dat er bij de komende regio nale verkiezingen voor ee verpletterende nederlaa van de CPSU te vrezen va naar Pools model. Beter het dus zichzelf zo snel mo gelijk van een nationaal Li touws profiel te voorzien ei zonder rekening te hoeve houden met de oekazes u Moskou, de autoriteit in ei gen land te heroveren. Niets mee te maken, oor deelde Gorbatsjov, Lenii heeft federatieve partijvor ming indertijd al verbodei en de eenheid van de CPS! zal koste wat kost gehand haafd blijven. Ook hier i het weer de vraag, wat d uiteindelijke optie nog zi kunnen zijn, anders dan he leger. Wat weer onmiddel lijk tot het international! diskrediet van de perestroj ka zou leiden. Eigen taal Over het taalprobleem zi Gorbatsjov dat het Russisc de voertaal zal blijven in d gehele unie. Wel staat hij d diverse republieken toe hu eigen taal tot officiële ta< uit te roepen. In Estland, Li touwen en Moldavië bestaa al wetten dienaangaano Ci maar het is bepaald onduide lijk wat dat nu verder bete kent. Gaan alle documentei nu voortaan in twee talen d deur uit? Is iemand die ee overheidsfunctie bekleedt bijvoorbeeld Moldavië gerechtigd om net te doen hij niets verstaat als ieman in het Russisch tegen hei begint? Kan een ministeri in Estland van een Russisch inwoner die daar wil kome werken eisen dat hij Esl leert? Kan een Russische in woner van- Litouwen va een autochtoon op straa verlangen dat hij hem in h« Russisch antwoordt? Kon om, een reeks van complies ties ligt hier op de loer e het plenum heeft hier gee duidelijkheid in gebracht. Samenvattend kan wordei gezegd, dat het plenum al lerminst in staat is gebleke de nationalistische onrust i het Sovjetrijk af te dempei Integendeel: de heethoofde in de volksfronten .is wacht aangezegd, n daarnaast is de tekst ove Baltische landen dermat provocerend geweest men kan verwachten da juist die extremistische ele menten nu nog meer gehoo zullen vinden bij de eigei bevolking. Minister van Binnenlands Zaken Bakatin stelde, in h« spoor van Gorbatsjov, hard maatregelen in het voorui! zicht tegen verdere wan ordelijkheden en de KGB chef Kroetsjkov werd in h( Politburo gehaald. Duidelij ce tekenen, dat Moskou ee: 'ijn heeft getrokken die he •liet meer overschrede wenst te zien. ALEXANDER MÜNNING HOF! Shamir: Oproep van Mubarak is grap JERUZALEM Premier Shamir van Israel heeft het vre< voorstel verworpen van de Egyptische president Hosni Mul rak, om bezet gebied te ruilen voor vrede. Shamir zei toespraak tegenover studenten dat hij Mubaraks oproep Israëlische volk, om de regering in Jeruzalem op andere geda ten te brengen over het vredesplan, als een grap beschouwt, geloof niet dat hij het serieus meende. Hij maakte maar grapje", aldus Shamir. „Er is niemand in de Arabische wer die ons vrede wil geven". Medewerkers van Shamir zeiden i de Egyptische president moet ophouden om te proberen Isf over te halen om besprekingen te gaan met de Palestijnse vrijdingsorganisatie (PLO). Negentien scholieren dood bij busongeluk ALTON De Amerikaanse staat Texas rouwt om negentien scholieren, die gis teren om het leven zijn gekomen bij een ongeluk met een bus die hen naar school bracht. De bus werd van achte ren aangereden door een vrachtwagen, raakte in een naast de weg gelegen grindput en verdween vrijwel geheel onder water. De om het leven gekomen kinderen waren tussen de twaalf en achttien jaar oud; 65 anderen raakten gewond. Voorbijgangers schoten te hulp en doken in het water om de door de schok verdwaasde scholieren uit hun benarde positie te halen. Later werd het reddingswerk overgenomen door de po litie en kikvorsmannea van de brand- Kuwayters onthoofd in Saudiarabie RIYADH In Saudiarabie zijn giste ren zestien Kuwayters onthoofd we gens het plegen van twee bomaansla gen tijdens de islamitische bedevaart in Mekka dit jaar. Vier andere ver dachten, ook Kuwayters, werden ver oordeeld tot gevangenisstraffen van vijftien en twintig jaar en zweepsla gen, in aantal variërend van duizend tot vijftienhonderd. Negen verdachten werden vrijgesproken. Bij de bomaan slagen werd een Pakistaanse bede vaartganger gedood en raakten zes tien mensen gewond. Volgens de Sau- dische televisie zouden de Kuwayters door Iran zijn aangezet tot het plegen van de aanslagen. Pravda biedt excuses aan MOSKOU De communistische par tijkrant Pravda heeft excuses aange boden voor een artikel waarin het ra dicale Sovjet-parlementslid Boris Jelt- sin ervan werd beschuldigd zich tij dens zijn recente bezoek aan de VS te hebben overgegeven aan overmatig drankgebruik en koopwoede. De par tijkrant had het artikel maandag klakkeloos overgenomen uit de Itali aanse krant La Repubblica. De Prav da schreef gisteren dat zij haar corres pondent in Washington opdracht had gegeven de Italiaanse journalist op te sporen die het bewuste stuk had ge schreven. Bij navraag bleek deze zich te hebben gebaseerd op de Washing ton Post van 13 september, op verha len uit de tweede hand en op roddels. Transport Westerlingen zou den wellicht met de wenkbrauwen fronsen, wanneer kerkbeelden hier op deze wijze zou den worden ver voerd. In India, met zijn overvloed aan Hindu-goden, is dat veel minder ene probleem. Deze mannen zijn met een beeltenis van een van hun goden op weg naar een religieus festival. foto: ap MINISTERS ZETTEN VAART ACHTER VERDERE ONTSPANNING: OAS praat over moorden Suriname WASHINGTON De commissie voor de men senrechten van de Orga nisatie van Amerikaanse Staten komt dinsdag in Washington bijeen om een klacht te behandelen te gen Suriname. De klacht is ingediend door de nabe staanden van de massa moord bij Pokigron. Daar werden 31 december 1987 zes mensen door soldaten van het leger vermoord. Suri name is door de commissie op nieuw uitgenodigd, maar of het zal verschijnen is niet dui delijk. Zij heeft tot dusver elke verantwoordelijkheid van de hand gewezen met als argu ment, dat de feiten niet te ach terhalen zijn en dat het inci dent plaatsvond in een oor logssituatie. Ooggetuigen hebben echter uitgebreid hun verhaal ver teld: Op 31 december 1987 mis handelde en martelde een een heid van het leger van Surina me twintig bosnegers in de omgeving van Pokigron. Ze ven van hen werden meege voerd, naar later bleek om vermoord te worden. Een van de zeven zag kans te ontsnap pen. Hij raakte zwaar gewond, maar wist voor hij overleed het verhaal te vertellen. De regering van Suriname stelde een summier onderzoek in, maar kwam snel tot de conclusie dat de feiten niet te achterhalen waren. De com missie heeft Suriname uitge nodigd te verschijnen om de zaak in der minne te schikken. Dat is een procedure waarbij het betrokken land de feiten erkent, de schuldigen straft en zich bereid verklaard schade vergoeding te betalen. (Vervolg van de voorpagina) WASHINGTON De gouverneur van South Ca rolina had gisteren de noodtoestand afgekondigd en de hulp van de Natio nale Garde ingeroepen om duizenden bewoners van eilanden en kustge bieden- te evacueren. In Georgia werden dezelfde maatregelen getroffen en werd bijna een half mil joen mensen uit de kust streek geëvacueerd. „We maken hier veel stormen piee. Ik maak me er niet echt druk over, want ik heb er te veel meegemaakt", zei Nancy Treadaway, terwijl zij haar boeltje pakte om Charleston te verlaten. Robin Belville, die de ramen van haar pompsta tion in Wrightsville Beach in North Carolina afplakte, zei dat de inwoners van de kust plaats zenuwachtig waren. „Diana, in 1984, viel wel mee", zei ze. „Deze wordt waar schijnlijk groter. Toch blijft het opwindend, als je tenmin ste veilig bent". Functionarissen in Charleston hielden rekening met over stromingen. Zij wezen erop dat de combinatie van hoogwater en volle maan zonder storm al dikwijls tot overstromingen leidt. Burgemeester Joseph Ri ley van Charleston zei te vre zen dat Hugo voor zijn stad de grootste ramp kon worden sinds een tornado in 1938 32 doden en honderden gewon den maakte. Hij waarschuwde dat „niemand het gevaar van deze orkaan moet onderschat ten". Mariniers De 47 Nederlandse mariniers die na het uitbreken van, de orkaan Hugo bijstand hebben verleend op het eiland Sint Maarten zijn gisteren terugge keerd naar Curacao. De mari niers zijn sinds zaterdag op Sint Maarten actief geweest. Deze week zijn ook nog twin tig mariniers naar Sint Eusta- tius en Saba vertrokken om daar hulp te verlenen. Het dodental van de krachtige wervelstorm Vera die de oost kust van China heeft getroffen is inmiddels gestegen tot 162, terwijl nog 354 mensen wor den vermist. Er is bijna 800 miljoen gulden materiële scha de aangericht. De tyfoon zette 347.000 hectare landbouw grond onder water en vernie tigde 16.000 hectare gewas. De uitlopers van de orkaan Iris hebben in Mexico de dood van acht mensen veroorzaakt. Aan de westkust, de oostkust en in het noorden van het land leidde de zondvloedigach- tige regenval tot grote over stromingen. Door de drie da gen aanhoudende regenbuien raakten in de staat Veracruz 21.000 mensen dakloos. Ver schillende dorpen werden door het noodweer van de bui tenwereld afgesloten. Er zijn daar inmiddels ook epide mieën uitgebroken. Met tranen in de ogen neemt deze Cambodjaanse militair (rechts) afscheid van zijn Vietnamese coHega. foto: af PHNOM PENH Viet nam heeft een begin ge maakt met de terugtrek king van zijn laatste troe pen uit Cambodja. Duizen den soldaten vertrokken gisteren uit de noordelijke stad Siem Reap en andere verzamelpunten in het oosten van het land. Met het weggaan van de troe pen komt een einde aan de tien jaar durende militaire be moeienis met Cambodja. Viet nam viel het land in 1979 bin nen om een einde te maken aan het schrikbewind van de Rode Khmer, dat aan ruim een miljoen mensen het leven heeft gekost. Het vertrek van de eerste een heden was een nauwkeurig geregisseerde vertoning. Langs de weg uit Siem Reap stonden honderden burgers die de sol daten uitwuifden met vlagge tjes en bloemen. Een plaatselij ke band speelde rock-and-roll- nummers terwijl de eenheden op honderden ouderwetse Sov jettrucks en een paar pantser wagens voorbijreden. Volgens Vietnamese functio narissen zullen de laatste mili tairen volgens het schema dinsdag uit Cambodja weg gaan, waarna het leger van de communistische regering van premier Hun Sen het alleen tegen het verzet zal moeten opnemen. Naast de vreugde over het vertrek van de Vietnamezen is de bevolking tegelijkertijd ook bevreesd dat het leger het op eigen kracht niet zal bolwer ken tegen de gevreesde Rode Khmers, de sterkste vah de drie verzetsgroepen die vanuit het grensgebied met Thailand tegen de regering in Phnom Penh strijden. Premier Hun Sen zei gisteren te verwachten dat Thailand „concrete" stap pen zal nemen om ervoor te zorgen dat de Rode Khmer geen wapenhulp meer krijgt uit het buitenland. De Rode Khmer wordt gesteund door China. Volgens Hun Sen zou ook de Thaise regering niet graag zien dat de Rode Khmers weer aan de macht komen. DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB het geheim van de bosplaat (Van onze correspondent Jo Wijnen) WASHINGTON Het is de Verenigde Staten en de leiding van de Sovjetunie er kennelijk veel aan ge legen vaart te houden in het proces van wederzijd se ontspanning. Na een eerste gesprek van presi dent Bush met Sovjet-mi nister van buitenlandse zaken Eduard Sjevardnad- ze bleek gisteren dat bei de partijen het eens zijn geworden over een top ontmoeting tussen hun presidenten. „Daar bestaat geen tijfel over", aldus Sjevardnadze. Een da tum is overigens nog niet afge sproken Waarnemers houden het op midden volgend jaar. Wellicht dat later vandaag na dere bijzonderheden hierover bekend worden gemaakt, tij dens het overleg van Sjevard nadze met zijn Amerikaanse ambtgenoot Baker in de staat Wyoming. De Russische minis ter zei wel, dat zo'n top „zeer voorzichtig en goed moet wor den voorbereid". In het gesprek met Bush had Sjevardnadze overigens zijn ontevredenheid geuit over de trage gang van zaken bij de onderhandelingen over de vermindering van de strategi sche kernwapens (Start) in Genève. „Maar van beide kan ten zijn zeer interessante sug gesties gedaan. Dat betekent dat kritiek wel eens helpt", al dus Sjevardnadze. De Amerikanen van hun kant hebben een belangrijke toezeg ging gedaan aan de Sovjetunie. De reisbeperkingen die sinds de Koude Oorlog in Amerika gelden voor diplomaten, han delsvertegenwoordigers en journalisten worden opgehe ven. President Bush hoopt dat de Sovjetunie tot een soortge lijke maatregel besluit. Het initiatief heeft de naam 'Open Landen' meegekregen en ap pelleert duidelijk aan het glas- nost-beleid van Gorbatsjov. Minister Sjevardnadze heeft van zijn kant nog niet nader onthulde voorstellen uit Mos kou meegenomen om vaart te zetten achter de inkrimping van de wederzijdse kernwape narsenalen. Naar Sjevardnad ze's zeggen heeft hij een „grote brief" bij zich van Sovjet-lei- der Gorbatsjov. Over de in houd daarvan wilde hij echter nog niets kwijt. Maar hij voor- Baker en Sjevardnadze zullen verder een akkoord onderte kenen dat regelmatige bezoe ken mogelijk maakt tussen de Yupik en Inupiat eskimo's in Alaska en Siberië, die elkaar niet meer hebben kunnen ont moeten sinds het Kremlin in 1948 het verkeer over de Be- ringzee verbood. Het zal er tijdens de ontmoe ting van de beide ministers Baker en Sjevardnadze overi gens niet alleen ernstig aan toe gaan. De gesprekken worden gevoerd op een ranch in de ruige pracht van de bergen in Wyoming. Het idee voor de ontvangst in 'Jackson Hole' in het nationale park Grand Te- ton komt van Baker, een en thousiast visser en jager. Sje vardnadze stamt uit een berg achtig deel van de Sovjetunie, Georgië. Zaterdagavond is er een barbecue, zondagochtend wordt op forel gevist in de Snake River. Een van de „hoofdproblemen" voor de Amerikaanse gasthe ren van Sjevardnadze was gis teren overigens de schedel- maat van de Sovjetminister, om hem voor de barbecue avond western-style van zater dag in de „cowboystaat Wyo ming" evenals Baker een zil vergrijze Stetson-cowboyhoed te kunnen aanmeten. van het starre Oostduitse staatsbestel. Zij zijn afkomstig uit de wereld van de kerk, kunstenaars en studenten en willen hervormingen en een betere vorm van socialisme, maar geen kapitalisme. Vol gens de regering „druisen de doelstellingen en interessen van de voorgestelde organisa tie" echter in tegen de grond wet van de DDR. QN477 Voorzichtig peutert Willy wat kalk weg tussen de ste nen; er ontstaat een kleine spleet, waardoor ze in de aangren zende kamer kijken. „Kom 's kijken, Marga", fluistert ze, „daar zitten twee mannen binnen. En ze praten over Amerika." Ja, hun stemmen zijn duidelijk te verstaan. Blijkbaar is die lange man, die met zijn benen op tafel ligt, pas terug uit Amerika. Hij zit ten minste danig te snoeven over zijn avonturen in de Nieuwe We reld. En hij heeft een kaart meegenomen, die de ander nauwkeu rig bestudeert. „Dus", zegt hij, met zijn vinger een plek op de kaart aanwijzend, „hier moeten onze V2-raketten neerkomen?" „Jawel", antwoordt de lange, „dat is de bedoeling." En hij schenkt zich nog een gJas in. Op dat ogenblik gaat de deur open en de kleine, dikke man, die Willy en Marga al eerder hebben gezi.en, komt binnen. „Kom mee, jongens", zegt hij, „een belang rijke opdracht van het hoofdkwartier!" De mannen staan op en de lange verbergt de kaart in een gat in de muur. Colombiaanse minister weg BOGOTA De Colombiaanse minister van justitie, Monica de Greiff, die meermalen met de dood is bedreigd, heeft ontslag ge nomen. De 32-jarige De Greiff heeft een aanbod aangenomen om ambassadeur in Portugal te worden. Tijdens een bezoek dat zij vorige maand aan de VS bracht gingen al geruchten dat De Greiff ontslag had genomen en met haar gezin bescherming in de VS had gevraagd. OOST-BERLIJN De Oost duitse regering heeft een nieuw opgerichte hervor mingsbeweging, 'Neues Fo rum', illegaal verklaard. De organisatoren zijn beschuldigd van „tegen de staat" gerichte opvattingen en pogingen het publiek te misleiden omtrent haar ware bedoelingen. 'Neues Forum' werd twee weken ge leden opgericht door dertig voorstanders van hervorming spelde dat de voorstellen de meeste hinderpalen uit de weg zouden ruimen die voortgang in het overleg en een wapen- akkoord in de weg staan. Vol gens de minister moet niet worden stilgestaan bij bereikte resultaten, maar moet er hard worden doorgewerkt aan de verdere uitbouw van de ver beterde relatie tussen de twee grootmachten. De voorstellen hebben ver moedelijk betrekking op de kernwapens voor de lange af stand. De onderhandelingen over een verdrag om deze wa pens met dertig tot vijftig pro cent in aantal te verminderen verkeren in een impasse. Bush, Sjevardnadze en Baker (vlnr) na hun voorspoedige gesprek op het Witte Huis. foto: ap

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 6