Theologische vorming is een apart stukje kerkewerk "N CetdócSomotit OJEC: Nu geen morele oordelen kerken over Israel kerk wereld „Nieuwe kerkendag misschien nodig als een impuls" Bisschop Ernst pleit voor verplaatsen van klooster brieuen lezers GEESTELIJK LEYEN/OPINIE DINSDAG 19 SEPTEMBER 1989 PAGIN MIJDRECHT „Een chris tenheid die nog steeds de slag schaduw van het zegevieren de kruis over Auschwitz laat vallen, is niet bevoegd om morele oordelen te vellen over Israel". Nederland (OJEC) in een brief aan de Raad van Ker ken. Een delegatie van de Raad keerde dezer dagen te rug uit Israel met de bood schap „diep geschokt" te zijn door het optreden van Israël in de bezette gebieden. „Temidden van alles wat er aan onrecht geschiedt in het Midden-Oosten, is Israel uit sluitend het doelwit van de kritiek van de Raad van Ker ken", schrijft het OJEC-be stuur, dat deze kritiek „eenzij dig" noemt. Het OJEC mist in de verklaring van de delega tie „het geweld aan Pale stijnse zijde dat hand over hand toeneemt". Het OJEC heeft de Raad van Kerken begin dit jaar al ge waarschuwd voor zijn „selec tieve belangstelling" voor Is rael. Als het officiële rapport van de delegatie klaar is, wil het bestuur een gesprek met de Raad van Kerken. Wat uw vijand beslist niet moet weten, moet u uw vriend niet vertellen Arabische zegswijze DEN HAAG Een tweede landelijke ker kendag kan een kader bieden om de aandacht van de parochies en ge meenten die minder in tensief aan het conciliar proces hebben deelgeno men, vast te houden. Maar er zou ook kunnen worden gedacht aan re gionale kerkendagen of zoiets als de vredesweek. Zo reageert drs. H. Bos van het Studiecentrum voor Vre desvraagstukken van de Ka tholieke Universiteit te Nij megen op de vraag, of hij voorstander is van een nieu we landelijke kerkendag. Vorige week publiceerde het studiecentrum een onderzoek van Bos en drs. B. Schennink naar de participatie van de lo kale kerken in het conciliair proces voor gerechtigheid, vrede en behoud van de schepping. Daaruit bleek dat ruim zeventig procent van de parochies en gemeenten met eigen activiteiten aan het pro ces heeft deelgenomen, maar dat deze aandacht, vooral als het om de bezinning op het milieu gaat, gemakkelijk kan verslappen. Sommigen hebben daarom ge pleit voor een tweede kerken dag. De voorzitter van de Raad van Kerken, prof.dr. D.C. Mulder, toonde zich za terdag huiverig. Hij wees erop dat de menskracht van de raad gering is voor een regel matig terugkerende massa-bij eenkomst. Voor de organisatie van de eerste kerkendag was een beroep gedaan op de vre desbeweging Pax Christi, dat bureausecretaris J. Gruiters welwillend afstond om de kerkendag te coördineren. Gruiters deelt de huiver van Mulder. Hij kan zich inden ken dat velen van de kerken dag een traditie willen ma ken, maar wijst ook op de or ganisatorische consequenties. Homopastores zijn blij met brief van bisschoppen DEN HAAG Het werkverband van katho lieke homo-pastores is blij met een antwoord-brief van de Nederlandse bis schoppen. „Uit de brief blijkt dat de ho mofiele gelovigen de bis schoppen ter harte gaat; er is een gesprek mogelijk", aldus Theo Koster van het werk verband. De bisschoppen reageren op een brief die het werkver band op 2 mei van dit jaar jaar schreef. In hun antwoord zeggen de bisschoppen dat de homofiele gelovigen behoren tot het volk van God en dat er gesprekken mogelijk zijn. Tevens schrijven de bisschop pen dat de homopastores hun inziens ten onrechte sexuali- teit losmaken van het ver band van het doorgeven van leven en van het huwelijk. Vanuit hun verantwoordelijk heid wijzen de bisschoppen zo'n standpunt af. Ook zetten ze vraagtekens bij de uitleg die homopastores geven aan bepaalde bijbelgedeelten. „We zijn blij met de brief, om dat er respect uit spreekt. Er blijkt ruimte voor gesprek te zijn", aldus Theo Koster, die pleit voor een open gesprek in de geloofsgemeenschap over geloof en sexualiteit. Geloven moet je leren. Kennis van theologie en kerkgeschiedenis kan veel oude beelden afbre ken, maar ook nieuwe mogelijkheden scheppen. Aldus de ervaring van tien jaar (protestants) lan delijk werk ten aanzien van theologische cursus sen voor leken. Met 25 cursussen in het hele land, bijna 2000 cursisten en 250 docenten lijkt deze vorm van volwassencatechese nog steeds in opmars. Drs C.H. van Rhijn uit Hoog Soeren, betrokken bij het landelijk werk op dit terrein, ziet nog steeds nieuwe mogelijkheden in regionale samenwerking, het inbedden in het normale kerkewerk en de inzet van oud-cursisten. Het landelijk jubileum spe ciaal bedoeld voor cursisten en oud-cursisten wordt ge vierd op 28 oktober in Drie bergen. Het programma ver meldt naast een liturgische viering presentaties en caba ret door (oud)deelnemers aan de diverse cursussen. Als sprekers zijn gevraagd prof. G.D.J. Dingemans, die zich afvraagt wat er met de theo logie gebeurt als gemeentele den zich er mee gaan bezig houden en prof. drs K.A. Schippers, die de misschien nog wel belangrijker vraag stelt: „Wat gebeurt er in dat geval dan met de kerk?". In de middaguren laten de or ganisatoren zien, hoever er bij deze cursussen over de gren zen gekeken wordt door me vrouw dr L.G. Huis in 't Veld en mevrouw drs S. Hoolwerff uit te nodigen een inleiding te houden over de Grieks en Russisch Orthodoxe theologie. Kader Hoe breed het programma is dat de cursisten gedurende drie jaar wordt aangeboden blijkt ook uit het programma van de cursussen, die begin september weer vrijwel over al volledig voltekend van start gaan. Na de kennisma kingsbijeenkomst wordt de studenten, onder wie in het algemeen veel vrouwen zijn, een programma voorgezet van vakken als kerkgeschiedenis, wereldgodsdiensten, dogma tiek, ethiek, rabbijnse, femi nistische en niet-westerse the ologie, liturgiek, diakonaat, pastoraat en gemeente-op bouw. De afgestudeerde cur sisten vinden niet altijd een plaats binnen hun eigen ge meente. Van Rhijn betreurt dat, en zegt juist aan dat aspect de komende jaren meer aandacht te willen geven. Gebleken is dat de cursisten een bredere kijk krijgen op kerk en ge loof, die niet altijd past bin nen een theologisch en orga-« nisatorisch soms wat vastge roeste gemeente. Vernieuwin gen van binnen uit zijn altijd moeilijk. Toch is kadervor ming als kerkelijk vrijwilliger één van de doelstellingen van de cursus. In het kringwerk, als medewerker aan cateche- seprojekten, bezoekwerk, godsdienstonderwijs en de re dactie van een kerkblad, kan de opgedane kennis worden doorgegeven. Predikanten moeten noodge dwongen veel werk aan vrij willigers overlaten, de cursus sen haken in op deze trend door theologisch bewuste ge meenteleden af te leveren. Voorbeelden zijn er te over. Cursisten stelden, in het ka der van een praktijkprojekt, een model op van bezinning in een gemeente over de vraag of kinderen aan het avondmaal zouden moeten gaan. Anderen hielden een inleiding voor een bijbelkring over Job, organiseerden een bezinningsavond voor diake nen over diakonie en bij standsvrouwen, belegden een gespreksavond over de zen- dings- en evangelisatietaak van de gemeente, werkten mee aan geloofsbegeleiding van verstandelijk gehandicap ten of een catecheseprojekt. Nieuwlichterij Ds. Van Rhijn ziet het als zijn taak om te zorgen, dat de cur sisten hun plaats binnen de eigen kerk (weer) vinden. „In veel gemeenten wbrdt dit werk als nieuwlichterij ge zien", zegt hij, „terwijl wij lie ver spreken van een messi- aanse beweging. We moeten zien bruggen te slaan. Pluri formiteit is een noodzaak ge worden, wat dat betreft heb ben wij de wind mee. De ont wikkeling van de theologie moet onder kritiek gesteld worden, dat is de laatste kans voor het geloof. Klakkeloos aannemen wat er gezegd wordt past niet meer in deze tijd waarin mensen zelf wil len nadenken". Dat op deze wijze i FOTO: PERS UNIE gelijkheden ontstaan, waar aan mensen moeten wennen geeft Van Rhijn toe. „Maar waarom zou je nieuwe vor men als bibliodrama en dans niet geleidelijk kunnen invoe ren", zo vraagt hij zich af. Het is gebleken, dat geloofsgevoe- lens versterkt worden door kennis. Kennis kan men opdoen door alleen te luisteren, maar mis schien nog meer door onder linge discussie. Er wordt bin nen de cursussen dan ook veel tijd besteed aan uitwisse ling van gedachten met de do cent en als cursisten onder- ling. Elke gelovige meent, dat zijn boodschap uniek is, aldus ds. van Rhijn, ieder voelt zich een persoonlijk door God ge grepen mens. Daarover kun je met elkaar praten, zonder el kaar te verketteren. Theolo gie kan niet worden opgelegd, maar geldt voor iedereen in alle tijden en moet worden bekeken in de context van de gelovige. „Pas op die manier kan ieder de bijbel leren ver staan voor zijn of haar eigen situatie. Dat betekent, dat God en bijbel te kennen zijn, niet alleen door vakbekwame theologen, maar ook door ie der, die door de theologie in beweging is gezet. Men spreekt dan van contexuele theologie. Ook de bijbel moet contextueel gelezen worden, zo heeft de reformatie het be doeld. Bij de instelling van het ambt van ouderlingen is immers bewust gekozen voor leken, in tegenstelling tot de gewijde priesters in de RK kerk. Veel mensen willen zelf intellektueel bezig zijn, gelo ven niet alleen met het ge voel, maar qok mét inzicht en verstand". Die mogelijkheid bieden de cursussen theologische vor ming gemeenteleden. Lange jaren kwam er een einde aan het leren wanneer de catechi satie was doorlopen. Je werd geacht het dan te weten* „Maar op bijbel en theologie raak je nooit uitgekeken", meent van Rhijn. De theologie is minder ab stract geworden, zo meent hij, want het hart van de cursus is: wat doet dit alles, deze op leiding van leken, met de kerk. verandert die of laat die de bewust geworden leden vallen? Erkent een predikant, een kerkeraad, dat er meer mogelijkheden zijn of wijst men elke vernieuwing af? Een feit is, dat een aantal cur sisten uit de groepering van de randkerkelijken komt, maar juist dit zou een nieuwe impuls voor de kerk kunnen zijn. Op die kant wil men dan ook bij de jubileumviering de nadruk leggen. JANTINE J. DE BOER BREDA De Karmelie tessen in het klooster van Auschwitz zouden moeten vertrekken. Dat vindt bisschop Ernst van Breda. Hij schrijft over de kwes tie in het blad van Pax Christi. „Het is duidelijk dat de katholieke kerk verplicht is de aangegane overeenkomst over ver plaatsing moet nako men", aldus de bisschop. In het artikel schrijft de bis schop dat Auschwitz het sym bool is van de uitroeiing van het Joodse volk, de Shoah. „Zonder het lijden van ande ren tekort te doen, zal het herdenken van Auschwitz op de eerste plaats gericht blij ven op de aanslag op het Joodse volk. Zij werden ge dood omdat zij joden zijn". „Auschzwitz roept het beeld op van de misdaad en het fa len van de mens. Niemand kan zeggen: ik heb er niets mee te maken. Velen voelen schuld. Het is terecht dat een mens zich afvraagt: wat was er in mijn leven, in het volk waartoe ik behoor, in de kerk waarvan ik deel uitmaakt, dat in de richting ging van wat er in Auschwitz is gebeurd". „De Karmelietessen leven in een traditie waarin de gelovi ge ontlediging zoekt van alles wat de liefde in de weg staat. Van de zusters wordt veel ge vraagd, wanneer zij hun klooster moeten verlaten. Wat van haar gevraagd wordt is echter niet vreemd aan haar roeping. En gezien wat er ge beurd is, kan men zeggen: „Auschwitz wordt meer her dacht door ontlediging dan door aanwezigheid", aldus mgr. Ernst. Steeds meer rooms-katholieke bisschoppen spreken zich uit voor verplaatsing. Zo ook De Italiaanse kardinaal Carlo Maria Martini, voorzitter van de raad van Europese bis schoppenconferenties. „Men moet de gevoelens van joden respecteren", zo zei de aarts bisschop van Milaan op een congres in Madrid „en zich aan de afspraken houden". Dat laatste vindt ook de Ame rikaanse kardinaal John O'Connor. „Het is geen gevecht tussen joden en ka tholieken", zei O'Connor zon dag in een televisieprogram ma, en hij voegde daar aan toe „de afspraak is niet nage komen, zo simpel is het". De kardinaal zei dat hij nog moest nadenken over het plan van Nobelprijs-winnaar Eli Wiesel. Volgens dat plan moeten O'Connor en de aarts bisschop van Parijs Lustiger de paus vragen om in te grij pen. Wiesel, die ook in het televi sieprogramma verscheen, ver klaarde dat joden de kwestie niet kunnen „winnen". Als het klooster blijft bestaan, „hebben wij verloren". Maar als het klooster weg moet ver liezen de joden ook, want dan zullen de mensen zeggen „die arme nonnen, uit hun kloos ter gezet door de joden", zei Wiesel. Bisschop Ernst FOTO: DIJKSTRA Brieven graag kort en duideli|k geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Verlanglijstje Nederland heeft een verlang lijstje. Het aanpakken van de uitstoot van gassen, de lozin gen in de rivieren, het tegen gaan van het broeikaseffect en het schoonmaken van de bo dem; alleen de vervulling van die laatste wens gaat jaarlijks al vijf miljard kosten wil het goed worden. Maar als wel vaartsmensen willen wij nog meer: meer werk, koppeling van lonen en uitkeringen, vij- fendertigurige werkweek, ge lijke betaling met de beter ge- salarieerden, om maar iets te noemen, k raison van een slor dige extra belastingheffing van circa tien miljard. Ook het immateriële vlak stelt zijn ei sen: extra tv-zender, meer ge weld- en seksfilms, meer poli tie, euthanasie, meer gevange nissen, meer subsidies, accom modaties tot samenwonen, enz. Zou het niet aan te bevelen zijn 's zondags weer naar de kerk te gaan om te leren te vreden te zijn met wat we hebben, niet alles tegelijk te willen en te schrappen wat niet door de beugel kan? K.J. de Vries, LEIDEN. Muziehmachine Vorig jaar had het kabel-tv- bestuur besloten dat de Am sterdamse Concertzender, wel ke al 6 jaar een voortrekkers rol vervult vanwege zijn ver nieuwende muziekaanbod, ook in de regio Leiden ruwweg tussen Voorschoten en Hille- gom op de kabel zou wor den doorgegeven. Welke mu ziek wordt uitgezonden is in alle radiogidsen te lezen. Nu is onlangs een nieuwe klassieke muziekzender aan het kabel net in de regio Leiden toege voegd op 107,5 MHz. Het is ze ker niet de Concertzender; het blijkt om 'Radio 10 Klassiek' te gaan. Navraag was nodig om dat niets wordt meegedeeld: noch door het bestuur van de mast die de taak heeft de abonnees te attenderen op deze toevoeging, noch door het station zelf. Het station be schikt namelijk niet over een presentator om muziekstuk ken aan te kondigen. Men werkt op de volgende manier: eens per week wordt een* 150- tal cd's afgeleverd in Brussel bij het opstraalstation voor de satelliet. Een cd-wisselaar zorgt er voor dat in een gepro grammeerde volgorde het ge hele weekrepertoire automa tisch wordt afgespeeld. Ik vind Radio 10 zó geen radiozender ten dienste van de luisteraar, maar een muziekmachine die zijn arbeid ononderbroken verricht. Voor het. publiceren van een programmaoverzicht wordt de moeite niet genomen en er is geen gelegenheid tot het uitzenden van live-concer ten, hoewel het station aan vankelijk met de naam 'Con cert Radio' in de publiciteit is gekomen! Een plan tot samen werking tussen Radio 10 Klas siek en de Amsterdamse Con certzender is nooit verwezen lijkt. De Concertzender is ech ter in de regio Leiden wel de gelijk te ontvangen op 106,1 MHz, zoals radioluisteraars met een eigen antenne zelf kunnen constateren. Wellicht kan het bestuur van de kabel alsnog uitvoering geven aan de afspraak van een jaar gele den om de Concertzender in de mast te Oestgeest te ont vangen en zo aan de ruim 100.000 abonnees in onze regio aan te bieden. Paul Klein, LEIDEN. Onderscheiding (2) Het zou natuurlijk reuze knus zijn geweest indien Nederland, als enige land ter wereld, kans had gezien zonder grootwin kelbedrijven door het leven te gaan en alle kleine midden standers in bedrijf te houden. Uit de praktijk blijkt dat dit nu eenmaal niet kon en dus hebben we nu grootwinkelbe drijven, die soms zelfs tot in ternationals zijn uitgegroeid. In dat licht mogen we blij zijn dat Albert Heijn een door en door Nederlands bedrijf is, dat zich ook uitgebreid op ons land heeft georiënteerd. Dat is de verdienste van de familie Heijn, waarbij een vertegen woordiger van de tweede ge neratie, Albert, een belangrij ke rol heeft gespeeld bij de verdere uitbouw. Terecht is hij daarvoor gehuldigd en onder scheiden bij zijn afscheid. Ove rigens: de groei en uitbouw van het bedrijf heeft natuur lijk heel wat Nederlanders aan een baan geholpen. J.P. Prins, LEIDEN. ELKE DONDERDAG DE BIJLAGE BIJ UW KRANT MET INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK THEATER, RECREATIE, EXPOSITIES EN EEN COMPLETE AGENDA Het gemak van drie petten dt De Amerikaanse automobielmagnaat Henry Ford I he ooit gezegd dat hij zijn model 'T' in elke gewenste kleur leveren, zolang het maar zwart was. De gedachte aan di !teli uitspraak dringt zich op bij het lezen van Miljoenennota jt Rijksbegroting. Deze stukken zijn doortrokken van de no< zaak het 'herstelbeleid' van de afgelopen zeven jaar voort 6e'c zetten. Desgevraagd verklaarde premier Ruud Lubbers sv" terochtend, in zijn toelichting op de Troonrede, dat hij strekking van genoemde documenten volledig ondersehn jQ (ui' MAAR hoe zit dat dan? Dezelfde premier is momenteel to ^'e aan het onderhandelen met PvdA en D66 over een niei regeerakkoord? Nee, dat is een misvatting. Het is in fori teur Lubbers die onderhandelt. Het was de demissiona 1 premier die gisterochtend een toelichting gaf op de Troon de, namens de officieel nog altijd bestaande coalitie van Cl en VVD. Zou er onder 'de mensen in het land', zoals VV coryfee Wiegel placht te zeggen, nog iemand zijn die dit k volgen? LUBBERS zélf zegt geen moeite te hebben met het op- afzetten van zijn verschillende 'petten'. Na zijn benoemi tot informateur had hij kunnen aftreden als minister-pn dent, legde hij uit. Maar aangezien het kabinet daar niet had aangedrongen, had hij dat maar niet gedaan. Dat echter meer over de houding van de VVD-ministers over de intenties van de minister-president. Kennelijk de liberalen zo belust op het openhouden van het minusct kansje op een nieuw centrum-rechts kabinet dat zij ni durven doen wat Lubbers of het CDA zou kunnen mishaj Dat bleek vorige week pok al in de Tweede Kamer, toei VVD haar stem gaf aan een kandidaatvoorzitter (de CD. Deetman), van wie iedereen weet dat de liberalen hem bepaald een warm hart toedragen. Maar wat is nu de houding van CDA-leider Lubbers genover Miljoenennota en Rijksbegroting? Alsof hij v< voelde dat die vraag alom gesteld zou worden, gaf Lubl gistermiddag een tweede persconferentie. Met de inforn teurspet op wilde hij wel iets zeggen over het soort beleid N er naar zijn mening de komende vier jaar gevoerd moet w< t den. Dat beleid moet geschraagd worden door een financii r „solide" fundament. Het tekort van de overheid moet 01 laag, de collectieve-lastendruk mag niet stijgen en er die een strikte begrotingsdiscipline te komen. Anders gezegd: nieuwe beleid zal op hoofdlijnen vrijwel identiek moeten aan het oude beleid. Er is alleen ruimte voor andere acce ter ten. Die zijn op zich trouwens belangrijk genoeg; men den jar( aan het herstel van de koppeling tussen lonen en sociale lA keringen. Lubbers wii het liefst morgen al antwoord hebben vJ CDA, PvdA en D66 op zijn voorstellen. Hij vindt het nam lijk niet wenselijk dat tal van verantwoordelijke politici lang twee petten dragen". Hij meent dat dit tevens geldt va de leden van de oppositie, „die zich nu inleven in regering verantwoordelijkheid". der PVDA-VOORMAN Wim Kok staat dus voor een voldongeLj feit. Zijn partij mag meeregeren, als zij bereid is aan de eise1 van Lubbers te voldoen. Hetzelfde geldt in nog sterkere taö voor D66-aanvoerder Van Mierlo. De Democraten moete hun euthanasiewetsvoorstel terugnemen èn zij moeten de s cialisten-bereid vinden een ministerszetel af te staan. LUBBERS spreekt zich uit voor een zetelverdeling van '7 |j 1'. Hij ziet geen reden waarom het CDA, dat door de kiezf, werd 'beloond' met opnieuw 54 afgevaardigden in de Twee kee Kamer, minder zetels in het kabinet zou hebben dan Pv< ger en D66 tezamen. Integendeel, de christen-democraten willeian( als het er echt op aankomt, de meerderheid hebben in hjPl kabinet. Bij '7-6-1' is dat het geval, doordat bij het staken v egt de stemmen de houding van de minister-president de doonee slag geeft. Of D66 nu op het principe van 'één minister is geen i ter' blijft staan of niet, maakt voor Lubbers niet veel uit. Ei jr d zetelverdeling van '7-7-0' is voor hem evengoed aanvaar >r h baar. De informateur heeft elke kleur kabinet in de aan bi ding, zolang het maar groen is, CD A-groen wel te verstaa*?3' Opnieuw nazomerweer DE BILT (KNMI) Koele oceaanlucht stroomde vandaag ons 'land binnen. Op veel plaatsen bleven de temperatu ren op deze Prinsjesdag zo'n achttal graden lager dan giste ren. Inmiddels nadert in snel tempo vanuit het zuidwesten een nieuw hogedrukgebied. Dit beweegt zich vanuit de Golf van Biscaje via noord- Frankrijk naar Duitsland. Ge lijktijdig trekt een zeer diepe oceaandepressie vanuit het zuidwesten via het zeegebied tussen Schotland en IJsland naar de noordwest punt van noord-Noorwegen. Enorme massa's zeer zachte oceaan- lucht worden tussen de beide systemen via de Britse Eilande noordoostwaarts gestuwd. Door deze ontwikkelingen staan ons opnieuw enkele mooie en warme nazomerda gen te wachten. Na een tame lijk koude en rustige nacht met enkele mistbanken wordt het morgen vrij zonnig met maxima van een graad of 21. De met de oceaandepressie sa menhangende bewolking komt niet verder dan tot ons Wad dengebied. Donderdag wordt het weer nog fraaier, bij een naar zuidoost draaiende wind stroomt dan nog warmere lucht binnen. Bij volop zonne schijn kan de temperatuur dan tot tegen de 25 graden oplo pen. Weersvooruitzichten voor diverse Europese landen, medegedeeld door het KNMI, geldig tot en met morgen: Noorwegen en Zweden: in het wes ten en zuidwesten van Noorwegen evenals in het noorden van Scandi navië wisselvallig weer met van tijd tot tijd regen bij middagtemperaturen van 12 tot 15 graden. In zuidoost- Noorwegen, beoosten de Noorse ber gen en zuid-Zweden, soms perioden met zon maar ook bewolking en een enkele biji. In de middag temperatu ren tussen 16 en 21 graden Schotland, Ierland en Engeland: zuidoost-Engeland vrij warm i flinke zonnige perioden en weinif geen regen, elders veel bewolkin) vooral in noordwest-Ierland Schotland perioden met regen motregen. Middagtemperatuur 15 graden in het noordwesten tol graden in zuidoost-Engeland. Morf in het zuidoosten wan «R WEERRAPPORT Barcelona Budapest regenbul 32 25

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2