Zeventig procent
plaatselijke kerken
neemt deel aan
conciliair proces
Verbreek zwijgen
over klooster
RK Kerk doet
definitief niet
mee aan SILA
ficidóc QowuvnG
l
&üdóv Goumiit
Mary Hunt: armoede grootste oorzaak van aids
kerk
en
wereld
brieven
lezers
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
DONDERDAG 14 SEPTEMBER 1989 PAG1NJ jjjq
BUENOS AIRES Aids is meer een kwestie van armoede
dan van seksueel gedrag, aldus de feministische theologe Mary
Hunt uit de Verenigde Staten. De meeste aids-slachtoffers in
Amerika zijn zwarte of Hispanic-vrouwen van wie de man is
weggelopen en die in de bitterste armoede leven.
Hunt sprak in Buenos Aires op een conferentie over vrouwen
en armoede. Bedoeling van deze bijeenkomst in het kader van
de oecumenische vrouwendecade is de situatie van vrouwen in
de economische crisis in Argentinië te analyseren en tevens
een theologisch en ethisch antwoord vanuit feministisch per
spectief te formuleren. Hunt, die in Argentinië heeft gedo
ceerd, behoort tot de feministische beweging 'WATER' (Wo
men's Alliance for Theology, Ethics and Ritual', het verbond
van vrouwen voor theologie, ethiek en liturgie), gevestigd in
de Amerikaanse hoofdstad Washington.
In Latijns-Amerika hebben gevangenen en de jongens en meis
jes die op straat leven, de meeste kans aids te krijgen. „Als deze
mensen besmet raken, worden ze weggestopt in een isoleercel
of in een slecht uitgerust ziekenhuis van de overheid. Voor de
samenleving betekent hun leven niets. Zij krijgen maar weinig
medische verzorging zodat ze zo snel mogelijk zullen sterven."
Argentinië telt ruim 400 aids-patiënten die in ziekenhuizen
hun einde afwachten. De kerken zijn inmiddels met een voor
lichtingsprogramma begonnen. Verder werken er vrijwilligers
in de. Ook in Argentinië behoren de meeste aids-patiënten tot
de armen en kanslozen.
Als het een goede zaak
betreft noemt men het
volharding, gaat het
over een slechte, kop
pigheid.
Laurence Sterne
Overleg over
Europese
kerkendag
DRIEBERGEN Vertegen
woordigers van kerkendagbe-
wegingen uit dertien Europe
se landen zijn aanstaande za
terdag in Utrecht aanwezig bij
de eerste Nederlandse oecu
menische kerkendag. Aan
sluitend zullen zij maandag in
het centrum Kerk en Wereld
te Driebergen met Nederland
se kerkelijke leiders bekijken
hoe een vervolg kan worden
gegeven aan de assemblee van
de Europese kerken in Basel
in mei van dit jaar, waar
evenals de manifestatie in
Utrecht de bevordering van
de waarden van het conciliair
proces centraal staat. Aan de
orde zal komen of er binnen
kort ook een Europese ker
kendag kan plaats hebben.
Onder de noemer Europa, ons
gemeenschappelijk huis, wil
len de vertegenwoordigers
van de kerkendagbewegingen
met vertegenwoordigers uit
de politiek en de Nederlandse
kerken bespreken hoe in Eu
ropees verband uiting het
conciliair proces verder kan
worden uitgebouwd. Europa
is groter dan de EG en meer
dan een gemeenschappelujke
markt, zo wordt opgemerkt.
De vertegenwoordigers van
de kerkendagbewegingen
spreken met een panel waar
aan deelnemen de Westduitse
ambassadeur Von der Ga-
blentz, mevrouw Ien van den
Heuvel, voorzitter van het
IKV en drs. Arie Osstlander,
tot voor kort directeur van
het wetenschappelijk instituut
van het CDA en momenteel
lid van het Europese parle-
NIJMEGEN Ruim ze
ventig procent van de pa
rochies en gemeenten in
Nederland heeft tot nu
toe met eigen activiteiten
deelgenomen aan het
conciliair proces voor ge
rechtigheid, vrede en be
houd van de schepping.
Dit blijkt uit een onder
zoek dat is uitgevoerd
door de Katholieke Uni
versiteit Nijmegen.
Drs. H. Bos en drs. B. Schen-
nink concluderen uit hun on
derzoek dat het kerkelijke be
zinningsproces een succes is,
maar wijzen erop dat dit suc
ces in de toekomst zonder ex
tra inzet van de kerken niet
verzekerd is. Zeker als het
gaat om de bezinning op het
thema behoud- van de schep
ping (milieu), kan de kerkelij
ke aandacht gemakkelijk ver
slappen.
Bijna tien procent van de ge
meenten en parochies heeft
om principiële redenen niet
meegedaan aan het proces, of
heeft uit angst voor verdeeld
heid binnen de eigen gemeen
schap van deelname afgezien.
Dergelijke redenen werden
relatief vaak aangevoerd door
hervormde gemeenten. De
deelname aan het conciliair
proces is met 81 procent in de
Gereformeerde Kerken in
Nederland het hoogst.
In de meeste parochies en ge
meenten is deelname van in
cidentele aard geweest, zo
blijkt uit het onderzoek. Veel
al is tijdens liturgievieringen
of spreekbeurten aandacht
besteed aan de thema's van
het conciliair proces. Een op
de drie deelnemende kerken
heeft een werkwijze ontwik
keld die ook voor de toekomst
bezinning op de thema's ver
zekert.
De organisatie van de activi
teiten is in de meeste paro
chies en gemeenten (54 pro
cent) een interkerkelijke aan
gelegenheid. Een op de drie
kerken vindt dat het conci
liair proces de oecumenische
samenwerking heeft ver
sterkt, aldus de onderzoekers.
Zij hebben ruim 4500 gemeen
ten en parochies een vragen
formulier gestuurd en kregen
er 1460 ingevuld terug. Daar
naast is een representatieve
steekproef gehouden onder
258 gemeenten en parochies.
Hoewel 72 procent van de
kerken heeft deelgenomen,
heeft slechts zestien procent
van alle kerken een geloofs
brief opgesteld. Voegt men
daar de kerken bij die initia
tieven hebben genomen om
contacten aan te gaan met lo
kale kerken in Oost-Europa
of de Derde Wereld, dan
blijkt een op de drie deelne
mende kerken een patroon
van activiteiten ontwikkeld te
hebben waarmee ze zich in de
toekomst min of meer vast
leggen voor verdergaande
participatie.
De resultaten van het Nij
meegse onderzoek zullen za
terdag worden gepresenteerd
tijdens de eerste oecumeni
sche Kerkendag, het Neder
landse hoogtepunt van het
conciliair proces.
Indiase nonnen
bidden dagelijks
voor moeder
Teresa in het
klooster dat door
haar in Calcutta
werd gesticht. De
toestand van
moeder Teresa is
stationair nadat
zij vorige week
met ernstige
hartproblemen in
een ziekenhuis in
Calcutta werd
opgenomen.
Mr. F. H. van
UTRECHT De Rooms-
Katholieke Kerk zal niet
langer deelnemen aan de
werkzaamheden van de
Stichting Interkerkelijke
Ledenadministratie
(SILA). De bisschoppen
verschillen van inzicht
met deze stichting over
de besteding van de 15,5
miljoen gulden die de
overheid beschikbaar
stelde voor de opbouw
van een zelfstandige ker
kelijke ledenadministra
tie.
Bij het officiële begin van de
SILA, verleden week maan
dag, bleek al dat de RK Kerk
ernstig overwoog niet mee te
doen aan de zogenoemde op
bouwfase, waarin nog een
maal met de gegevens van de
burgerlijke overheid een le
denbestand kan worden opge
bouwd. Eerder besloten de
bisschoppen aan de definitie
ve fase niet deel te nemen.
De aanleiding voor het jong
ste besluit van de bisschoppen
ligt in een financieel geschil
over een project dat de ker
ken in de voorbereidingsfase
hebben moeten uitvoeren.
SILA is bereid de RK Kerk
hiervoor slechts 150.000 gul
den terug te betalen, terwijl
de bisschoppen het hele be
drag van 500.000 op tafel wil
len zien.
De bisschoppen vragen zich
bovendien af of de kosten van
het project in de toekomst wel
beheersbaar zijn en of het po
litiek haalbaar is. Tevens wil
len zij niet graag afhankelijk
worden van een stichting
waarin de RK kerk slechts
een van de deelnemende ker
ken is. Tenslotte heeft de RK
Kerk een eigen systeem van
adresmutaties ontworpen
(door middel van de verhuis
kaart van de PTT).
De SILA zal nu de adres-mu
taties bijhouden voor zeven
kerkgenootschappen, die ge
zamenlijk 5 miljoen leden
hebben. Dat is nodig omdat
binnenkort de aantekening
kerkelijke gezindte uit de be
volkingsregisters geschrapt
wordt. In veel gemeenten
wordt overigens de aanteke
ning kerkelijke gezindte al
niet meer bijgehouden in af
wachting van de invoering
van het nieuwe systeem.
Daarom achten de bisschop
pen de gegevens die nu verza
meld worden van minder
waarde.
Weigering
De SILA betreurt het besluit
van de rooms-katholieke bis
schoppen ten zeerste. In een
verklaring schrijft de stich
ting dat de RK Kerk heeft ge
weigerd in te gaan op een be
middelingsvoorstel om het fi
nanciële geschil uit de wereld
te helpen.
De zeven andere kerkgenoot
schappen zetten hun samen
werking in de stichting on
verkort voort, aldus SILA-di-
recteur mr. F.H.M. van
Spaendónck. Vooralsnog
werkt het vertrek van de RK
Kerk zelfs in hun voordeel,
want de kosten van het opzet
ten van het administratief
centrum in Delft zullen nu
naar schatting twee miljoen
gulden minder bedragen.
Van Spaendónck geeft toe dat
het politieke draagvlak van
SILA „er niet steviger op is
geworden". Maar de jonge
stichting troost zich met de
opmerking van staatssecreta
ris De Graaff-Nauta bij de
start van SILA, dat „de over
heid -royaal steun geeft aan
het interkerkelijk initiatief".
De SILA-directeur wijst erop
dat de betrokkenheid van de
overige kerken nu zeer nood
zakelijk. is geworden.
De deelname van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland
is echter ook nog niet defini
tief. De synode besloot in
maart 1987 mee te doen met
de opbouwfase, zolang de kos
ten het bedrag van de over
heidssubsidie niet te boven
gaan. Over deelname aan de
permanente fase van SILA
moet nog een besluit vallen.
De positieve respons tijdens
de SILA-voorlichtingsavon-
den in de Gereformeerde
Kerken stemt Van Spaen
dónck hoopvol.
KATHOLIEKE RAAD ISRAEL TOT KERKLEIDING:
DEN HAAG De Ka
tholieke Raad voor Israël,
het officiële adviesorgaan
van de Nederlandse bis
schoppen, vindt dat het
Vaticaan het stilzwijgen
over het Karmelietessen
klooster moet verbreken.
„Door het stilzwijgen van
het Vaticaan kan de ka
tholieke geloofsgemeen
schap als geheel de joden
niet langer recht in de
ogen kijken." Ook voor
rooms-katholieken is een
eens gegeven woord hei
lig, aldus de KRI. Daar
om moet de belofte van
de commissie van vier
kardinalen om het kloos
ter te verplaatsen, zo snel
mogelijk worden nageko-
De raad vindt het optreden
van de demonstrerende Ame
rikaanse joden geen excuus
om uitstel van de verplaatsing
te rechtvaardigen. De kwestie
mag verder, aldus de raad,
niet als een binnenlandse aan
gelegenheid van Polen of van
één bisschop worden be
schouwd. Auschwitz gaat de
hele wereld aan, net name
katholieken en joden.
Ook het Europees Joods Con
gres heeft inmiddels op haar
vergadering in Londen de on
middellijke verplaatsing ge
last van het klooster.
De Poolse kardinaal Glemp
heeft gisteren voor een gezel
schap van theologen herhaald
dat de Rooms-Katholieke
Kerk zich niet aan de af
spraak over de verplaatsing
van het klooster bij het con
centratiekamp in Auschwitz
hoeft te houden. De overeen
komst tussen vier RK kardi
nalen en vertegenwoordigers
van de joodse gemeenschap is
„onrechtvaardig" omdat de
verplichtingen onmogelijk te
realiseren zijn. Overigens wil
de Glemp niet spreken van
„verhuizing" van de Karme
lietessen. Zij hebben ook haar
rechten, aldus de kardinaal,
daarom moeten we spreken
van „verdrijving". De RK
Kerk kan de nonnen niet ver
drijven omdat ze dan de
waardigheid van deze vrou
wen zou schenden.
Glemp verdedigde zich ook
tegen „het misverstand bij jo
den" als zou hij antisemitische
taal hebben gebezigd. „On
danks de druk is er geen anti
semitisme in Polen," zo be
toogde Glemp tijdens een toe
spraak voor Poolse theologen
in Lublin.
Enkele weken geleden sprak
Glemp tijdens een preek in
het Mariabedevaartsoord
Czestochowa over de „macht
van de joden over de media"
en stelde hij de joden indirect
zelf verantwoordelijk voor
het antisemitisme. „Als er
geen anti-Poolse gevoelens
zouden zijn, dan is er ook
geen antisemitisme," aldus
Glemp. „De nonnen werden
niet vermoord omdat de aan
vallers tegëngehouden kon
den worden," zo zei Glemp
over de zeven demonstranten
onder aanvoering van rabbijn
Avraham Weiss uit New
York.
Christusbeeld op Domplein
Beeld- en steenhouwer J.A. Tolboom slaat houten delen tus
sen de stukken van het Christusbeeld dat gisteren op het
Utrechtse Domplein werd geplaatst. Het tachtig jaar oude
beeld, afkomstig van de basiliek van Oudenbosch, maakt deel
uit van de tentoonstelling Beeldhouwers van de Dom, een ex
positie van het werk van zeven beeldhouwers over de restau
ratie van de Domkerk. foto: anp
Beroep op Raisa
Gorbatsjov
AMSTERDAM De over
koepelende contactgroep van
joodse vrouwen in Nederland
heeft per telegram een drin
gend beroep op Raisa Gor
batsjov gedaan zich om huma
nitaire redenen in te spannen
voor de emigratie van de 77-
jarige Irina Voronkevitsj te
Moskou. Omdat ze op de
hoogte zou zijn van „staatsge
heimen", heeft Voronkevitsj,
oud-hoogleraar plantkunde,
geen toestemming gekregen
met haar kinderen naar Israël
te emigreren. Haar schoon
dochter Ina, haar zoon Igor
Oespenski en haar meerderja
rige kleinzoon Slava mogen
na tien jaar wachten het land
verlaten. Ina is voorzitter van
'Jewar', de organisatie van
echtgenotes van 'refuseniks'
(joden aan wie herhaaldelijk
een uitreisvisum is gewei
gerd). Slava's vrouw en baby
wonen reeds in Jeruzalem.
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Strijen J. van Doorn te
Oud-Beijerland; te Uitgeest-Akers
loot mw.E. Hagen, kandidaat te Lei-
Aangenomen naar Rijk-Rijsenhout J.
Ariessen, kand. te Utrecht, die be
dankte voor Borssele en Driewegen,
voor Odoorn-Valthermond (deelgem-
Bethel) (herv.geref.'
-«
be
Akkoord met specialisten b c
A neer
dc
NAUWELIJKS opgemerkt door de grote aandacht die
nasleep van de verkiezingen opeist, is het kabinet akkoi ^en
gegaan met het geplande inkomensbeleid voor de medist
specialisten. Onder leiding van oud-minister Van Aarden )acr
hadden verzekeraars, ziekenhuizen en specialisten de pl« r(j
nen opgesteld die een eind moeten maken aan jarenlang
harrewar over de wens van het kabinet dat ook de special
ten bijdragen aan verlaging van de kosten van de gezoi gaai
heidszorg.
De plannen moeten nog nader worden uitgewerkt en 1
definitieve oordeel van het kabinet, in wellicht een nieu
politieke constellatie, komt dan ook pas tegen het eind v Ij
het jaar. Maar voorlopig ziet het kabinet af van een verdi
verlaging van de vergoeding voor de praktijkkosten, even
van verlaging van de specialisteninkomens. De tot nu toe 1
reikte verlagingen zijn slechts een schijntje van de vermi I
deringen die minister De Koning (sociale zaken) had vo\&A
ieofi
WAAR tot nu toe niets van terecht is gekomen is het zoj
naamde degressieve tarief: boven een vastgesteld aantal n ,rm(
dische verrichtingen zou het tarief per handeling word ieun
verlaagd. Juist deze maatregel zou aanzienlijke besparing .ovi
op de medische kosten hebben kunnen betekenen. „Aa
vaardbaar" noemt staatssecretaris Dees (volksgezondhei
deze concessie, die in feite betekent dat het kabinet een i
derlaag moet slikken.
OoK wil het kabinet meer duidelijkheid over de bepali ^ar
in het akkoord dat ziekenfondsen en particuliere verzet
hun tarieven op elkaar gaan afstemmen. Het zou
houden dat de financiële gevolgen voor het kabinet wein
aantrekkelijk zijn.
Toch moeten ook de specialisten akkoord gaan met ejpor
stevige aderlating. De kosten van specialistische hulp word(aêe-
de komende drie jaar volgens het akkoord van Van Aarde 1
ne bevroren met ingebouwde sancties en de duurs
specialisten moeten flink inleveren ten bate van hun goeip,
kopere collega's. Een abonnementensysteem moet voork ler\
men dat meer verrichtingen ook vanzelf tot meer inkomstiken
leiden. De Landelijke Specialisten Vereniging moet het
koord nog bekrachtigen ziekenhuizen en verzekeraa
hebben het al gedaan maar onnodig te zeggen dat in
kring ook het een en ander moet worden weggeslikt.
ft l
T
Het akkoord mag een succes heten voor Van Aardenn
Het is wellicht het best bereikbare resultaat al bevredigt h
niet echt, omdat nauwelijks duidelijk is hoeveel van de b
doelde bezuinigingen ook werkelijk geëffectueerd worde
Voor de gewone patiënt is het resultaat evenmin goed zich
baar. Het specialistengeeltje is nog niet van de baan en ovi
de afschaffing van de medicijnknaak is nog niet gerept. J
pijn bij de patiënt is dus niet weggenomen.
Nu en dan regen
DE BILT (KNMI) Nadat in
de komende nacht een zwakke
rug van hogeluchtdruk voorbij
is getrokken met nog enkele
opklaringen en minimumtem
peraturen van ongeveer 13
graden, wordt het weer mor
gen gekenmerkt door veel be
wolking, waaruit af en toe re
gen valt. Deze bewolking en
regen hangt samen met de res
tanten van de orkaan Gabriel-
le. Deze restanten worden
morgenmiddag bij Schotland
verwacht en trekken dan ver
der naar de Noorse kust.
De middagtemperatuur wordt
ongeveer 19 graden. De wind
is zuidwestelijk, in de nacht
nog zwak tot matig, rond
kracht 3, hij neemt in de loop
van de dag toe tot vrij krach
tig, 5, aan de kust tot krachtig
of hard, 6 a 7. Later op de dag
kan hij nog wat verder toene-
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, medegedeeld door
het KNMI, geldig tot en met morgen:
Noorwegen: veel bewolking en van
tijd tot tijd regen Middagtempera
tuur rond 14 graden.
Zwedentoenemende bewolking ge
volgd door perioden met regen. Mid
dagtemperatuur van 11 graden in het
noorden tot 17 a 18 graden in het
midden en zuiden.
Denemarken: veel bewolking en en
kele buien, mogelijk onweer. Morgen
af en toe zon en een enkele bui. Mid
dagtemperatuur rond 18 graden.
Schotland en Ierland: toenemende
bewolking gevolgd door perioden
met regen. Middagtemperatuur van
15 graden in noord-Schotland tot 18
graden elders.
Engeland: in midden en noord-Enge-
land overwegend veel bewolking en
nu en dan regen. In zuid-Engeland
nu en dan zon en enkele buien Mid
dagtemperatuur van 17 graden langs
de Schotse grens tot 21 graden plaat
selijk in het zuiden.
België en Luxemburg: af en toe zon
maar ook nog enkele buien. Middag
temperatuur ongeveer 20 graden.
West-Duitsland: nog veel bewolking
en enkele buien. Daarna zonnige pe
rioden en droog. Middagtemperatuur
rond 20 graden.
Frankrijk: in noord-Frankrijk half
tot zwaar bewolkt en nu en dat wat
regen. In het midden en zuiden zon
nige perioden en droog. Middagtem
peratuur van 19 graden langs de Ka-
naalkust tot 24 graden in midden-
Frankrijk en 27 in het zuiden.
Spanje en Portugal: overwegend zon
nig en droog weer In noord-Spanje
van tijd tot tijd wolkenvelden. Mid
dagtemperatuur van 22 graden in
noord-Portugal en Spanje tot 30 gra
den elders.
Zwitserland en Oostenrijk: af en toe
zon en mogelijk een verspreide bui
Middagtemperatuur ongeveer 22 gra-
Italië: zonnige perioden en nog een
enkele regen- of onweersbui. Mid
dagtemperatuur van 25 graden in het
noorden tot 28 in het midden en zui-
Griekenland: perioden met
gen kans op een regen- of
bui Middagtemperatuur ongeveer
WEERRAPPORT
Max Min RagM
regenbul 18 13
JJate
Palm Beach
Paramaribo
Sao Paolo
Singapore
Tl
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
Auschwitz
De berichtgeving over Ausch
witz bevat een tegenstelling.
Meestal is er sprake van een
klooster óp het kampterrein
en soms wordt gesteld dat het
néést het kamp staat. Uit eigen
waarneming, eind 1987, alsme
de uit informatie van gidsen,
weet ik zeker dat het gebouw
(indertijd de opslagplaats voor
het Zyklon-B-gas, nu klooster)
niet in het kamp zelf staat,
maar ernaast.
J. Remmerswaal,
DEN HAAG.
