Lekker eten en zonnen in
Hongaars vluchtelingenkamp
Benazir Bhutto
betaalt prijs
politieke winst
Kunasjiri: Moskou's mistige poort naar de Stille Oceaan
Bekerhouder Bax
in volgende ronde
J. de Vroomen onderscheiden
^BUITENLAND
CcidócSoivtant
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1989 PAGINA 9
De Pakistaanse premier Benazir Bhutto. foto: anp
ISLAMABAD De Pa
kistaanse premier Bena
zir Bhutto zegt het
zwaard te hebben opge
nomen om het land te
verlossen van drugspro
blemen, etnisch geweld
en haatdragende poli
tiek. Maar negen maan
den nadat zij, na de dood
van generaal Zia ul-Haq
bij een mysterieus vlieg
tuigongeluk, geeft zij toe
misschien te idealistisch
te zijn.
Bhutto en haar links-ge-
orienteerde Pakistaanse
Volkspartij (PPP) regeren
over een onrustig land van
107 miljoen mensen, die
gebukt gaan onder armoe
de, etnische onrust, analfa
betisme en een burgeroor
log in het naburige Afgha
nistan. Voorts is er een
groeiende drugsprobleem.
Bhutto's medewerkers zeg
gen dat zij met de dood be
dreigd is nadat de regering
onlangs de heroïnehandel
en de machtige drugsba
ronnen de oorlog heeft
verklaard.
„We hebben nog maar de
top van de ijsberg geraakt.
We zitten nu alleen achter
de grote jongens aan, maar
het probleem is veel groter.
Het heeft zich als een kan
kergezwel over het hele
land verspreid", aldus
Bhutto. Westerse landen
schatten dat circa tachtig
procent van de heroïne die
in de Verenigde Staten en
Europa terechtkomt uit
Pakistan afkomstig is.
Vluchtelingen
Een ander onderdeel van
de erfenis van Zia ul-Haq
is de steun van Pakistan
aan het Aghaanse verzet,
dat een guerrillastrijd
voert om de regering in
Kabul te verdrijven. Meer
dan drie miljoen Afghaan
se vluchtelingen leven in
kampen langs de Paki
staanse westgrens.
„Pakistan kan zich niet
veroorloven de vluchtelin
gen te houden, maar zullen
de vluchtelingen teruggaan
zonder politieke stabiliteit?
Tot dusver hebben we
geen enkele boodschap of
aanpak gezien waardoor de
onafhankelijkheid van Af
ghanistan of de terugkeer
van de Afghaanse vluchte
lingen zou kunnen worden
bewerkstelligd. Dat blijft
ons doel", zo sprak Benazir
Bhutto onlangs.
De ernstigste bedreiging
voor Bhutto's regering is
naar eigen zeggen de etni
sche onrust. Honderden
Pakistanen zijn sinds 1986
gedood en duizenden ge
wond in gevechten in de
zuidelijke provincie Sindh
tussen militante separatis
ten, moslim-immigranten
uit India en binnenlandse
migranten uit armere pro
vincies.
„In de tijd van generaal
Zia zijn de etnische groe
pen erg sterk geworden",
zegt Bhutto. „Ze zetten ge
wapende kampen op en ze
trainden hun mensen, dus
er is een situatie ontstaan
die lijkt op een kleine
guerrillaoorlog." Bhutto
beweert dat haar rechtse
politieke oppositie, de uit
negen partijen bestaande
Islamitische Democratische
Alliantie (IDA), de hand
heeft gehad' in de chaoti
sche toestand in Sindh.
Inflatie
De IDA is slechts een facet
van een oppositie die be
staat uit conservatieven,
Zia-aanhangers en islamiti
sche fundamentalisten die
zich verzetten tegen de re
gering door een vrouw.
Zia en veel van zijn topge-
neraals kwamen om bij een
vliegtuigongeluk in augus
tus 1988, waardoor de weg
werd vrijgemaakt voor de
eerste vrije verkiezingen in
Pakistan sinds meer dan
tien jaar. Die verkiezingen,
in november vorig jaar,
bracht Bhutto aan de
macht. Haar PPP heeft een
meerderheid in het natio
nale parlement, maar
slechts in één van de vier
provinciale parlementen.
Bhutto ziet geen directe be
dreiging voor de democra
tie in Pakistan, maar zegt
dat recht en orde niet kun
nen overleven zonder eco-*
nomische ontwikkeling in
een land waar het gemid
delde jaarloon onder de 900
gulden ligt. Er zou vooruit
gang zijn geboekt in de
economie. Regeringsecono
men beweren dat de infla
tie gedurende de laatste
twaalf maanden is afgeno
men van dertien naar acht
procent en Bhutto heeft de
overheidsuitgaven met
veertien procent verlaagd.
„We zijn bereid op korte
termijn de politieke prijs te
betalen voor de politieke
winst op lange termijn".
ZANKA De tweedui
zend Oostduitse vluchte
lingen die in het kamp
van het Rode Kruis in
Zanka langs de kust van
het Balaton-meer terecht
zijn gekomen, mogen zich
zelf gelukkig prijzen. Uit
de andere kampen in de
buurt van Budapest - af
gelopen donderdag werd
vlak bij Csilleberc een
derde kamp geopend -
klinken alleen maar nega
tieve geluiden: over over
bevolking, voedselschaar
ste en sanitaire proble
men. In Zanka wanen de
vluchtelingen zich bijna in
een luxe vakantieoord.
Velen van hen hebben
nooit zo'n weelde gekend.
„Het eten is hier voortreffe
lijk. Het wordt bereid door
koks van de militaire poli
tie", glundert een lange blon
de apotheker uit Leipzig.
„We worden helemaal vrij
gelaten en kunnen precies
doen waar we zin in hebben.
We kunnen komen en gaan
wanneer we willen, we kun
nen zonnebaden op het
strand, tennissen of zwem
men. Alles".
Net als veel van zijn mede
kampbewoners bereikte deze
man twee weken geleden
Hongarije, na een lange om
weg via Tsjechoslowakije.
Zolang het nog kon, wilde hij
de gelegenheid om Oost-Eu
ropa te verlaten niet voorbij
laten gaan.
De voorzieningen in het
kamp van Zanka zijn inder
daad uitstekend. Dat is ook
niet zo verwonderlijk, want
het complex doet normaal
gesproken dienst als vakan
tiekamp voor de bevoorrech
te kinderen van hooggeplaat
ste partijfunctionarissen.
Met sappig gras begroeide
speelweiden, faciliteiten om
te vissen en te zeilen, een
eindeloos uitzicht over de
uitgestrekte, romantische
Hongaarse vlaktes: op de
hele wereld is er waarschijn
lijk geen mooier vluchtelin
genkamp te vinden. De ver
blijven zijn ruim opgezet, fris
en pas nog van een nieuw
verfje voorzien. De Oostduit
sers zitten met niet meer dan
zes personen op een kamer.
Het gemiddelde is echter
vier. De badkamers zijn van
alle gemakken voorzien en
alle kranen en afvoeren wer
ken zonder problemen.
Sjieke hotels
Volgens een Oostduitse
vluchteling is er maar weinig
verschil tussen Zanka en de
even verderop gelegen sjieke
hotels van Balaton Füred,
het bekende kuuroord, waar
het parkeerterrein vol staat
met de Mercedessen en
BMW's van de welgestelde
Westduitse toeristen.
De secretaris-generaal van
het Hongaarse Rode Kruis
die toezicht houdt op het
kamp, dr. Arpad Alföldy,
stelt met nauwelijks verho
len trots dat deze faciliteiten
de organisatie van Hongarije
tot eer strekken en een bij
drage leveren aan diens
nieuwe politieke rol als brug
tussen Oost- en West-Europa.
Op de vraag - die niet ieder
een durft te stellen, maar
wel de gemoederen hier be
zig houdt - wanneer de
vluchtelingen een bestaan
kunnen gaan opbouwen in
Oostenrijk, wil Alföldy ech
ter geen direct antwoord ge
ven. „Daar is nog geen be
sluit over genomen. Mis
schien moeten er nog meer
kampen komen". Een func
tionaris van het ministerie
van binnenlandse zaken in
Budapest zegt daarentegen te
„vermoeden" dat het eerder
„dagen dan weken" zal du
ren eer de vluchtelingen
Hongarije verlaten.
Wie je er ook over aan
spreekt, iedereen doet weer
een andere voorspelling over
het tijdstip dat de ruim vijf
duizend Oostduitse burgers
de grens naar Oostenrijk en
vervolgens West-Duitsland
zullen passeren.
Niettegenstaande de berich
ten over onderlinge spannin
gen en een groeiend wan
trouwen onder de vluchte
lingen. omdat er mogelijk in
cognito Oostduitse politiea
genten (de gehate Stasi)
rondlopen, gedragen de be
woners van Zanka zich
„voorbeeldig".
„Ze staan allemaal op dezelf
de tijd op. Ze gaan tegelijk
zwemmen en na de lunch
gaan ze vier uurljes zonnen.
Je kunt de klok er op gelijk
zetten", merkt een Rode-
Kruismedewerker op.
In de kampen nabij Budapest
zouden Oostduitse diploma
ten pogingen doen de vluch
telingen over te halen weer
terug te keren. In Zanka
worden dergelijke geruchten
direct afgedaan met: „Van
ons mogen ze komen en te
gen ons aan praten wat ze
willen. Het is nu toch te
laat".
Aanvankelijk was gepland
dat de vluchtelingen afgelo
pen woensdag zouden wor
den overgebracht naar Oos
tenrijk, maar dit werd op het
laatste moment afgelast. Di
plomaten in Budapest zouden
daar wel graag opheldering
Over wiHen. Het is niet uitge
sloten dat Oost-Berlijn en
Moskou daar iets mee te ma
ken hebben, want het gevolg
was dat „de Hongaren plotse
ling het angstzweet uitbrak",
aldus een westerse welinge
lichte bron.
Gezien de onverzettelijkheid
en het complete onvermogen
van Oost-Berlijn om tot een
liberalisering te komen,
wordt het de regering in Bu
dapest echter langzamerhand
duidelijk dat hoe langer ze
wacht hoe moeilijker de situ
atie zal worden.
Het probleem is een manier
te vinden om te voorkomen
dat er door de huidige exo
dus geen nieuwe toevloed
van vluchtelingen teweeg
wordt gebracht. Maar tegelij
kertijd is de Hongaarse rege
ring erop gebrand het Wes
ten te tonen dat ze er huma
nitaire principes op nahoudt.
En dat ze er niet voor terug
schrikt zich tegen haar bond
genoten af te zetten als die
deze principes schenden.
RICHARD BASSETT
(c) The Times, Londen
Op de hele wereld is er waarschijnlijk geen mooier vluchtelingenkamp te vinden dan in het Hongaarse Zanka langs de kust van het Balaton-meer.
KUNASJIRI Op Ku
nasjiri wemelt het ber-
kenbos van de radaran
tennes. De landingsbaan,
gemaakt van stalen platen
in camouflage-kleuren,
herinnert aan het militai
re belang van het eiland,
de zuidelijkste uitloper
van de Koerilen-archipel.
Voor het eerst bezocht een
groep Westerse journalis
ten deze meest oostelijke
buitenpost van de Sovjetu
nie, slechts dertig kilome
ter buiten de kust van het
Japanse eiland Hokkaido.
Kunasjiri is dit jaar voor het
eerst toegankelijk voor buiten
landers. Tot groot ongenoegen
van Japan, dat de Sovjetsoeve-
reiniteit over het eiland be
twist. „Dat zij mensen op het
eiland toelaten en het presen
teren als Sovjetgrondgebied, is
voor ons een klap in het ge
zicht", aldus een woordvoer
der van het Japanse ministerie
van buitenlandse zaken.
Japan beweert dat de Sovjetu
nie de eilanden Kunasjiri, Shi-
kotan, Habomai en Etorofu in
de laatste dagen van de oorlog
wederrechtelijk bezette en eist
teruggave van zijn „Noordelij
ke Gebieden". Vanwege dit
conflict hebben Moskou en To
kio formeel nog geen vredes
verdrag gesloten om de Twee
de Wereldoorlog te beëindi
gen.
De eilanden maken nu deel uit
van het Sovjetdefensiesysteem
aan de Stille Oceaan. Hun geo
grafische positie maakt het de
Sovjetunie mogelijk de straat
van La Pérouse te beheersen,
de belangrijkste toegang van
de Sovjetvloot tot de marine-
basis van Vladivostok aan de
Japanse Zee.
Vegetatie
Gepantserde wagens bewaken
de weg naar Joezno-Koerilsk,
waar de meeste van de 7.200
inwoners van Kunasjiri wo
nen. „We hebben een klein
garnizoen", geeft gouverneur
Jevgeni Soldajenko toe. De
economische situatie op het
eiland is niet veel beter dan el
ders in het land. „Er is niets te
krijgen in de winkels, het gaat
slechter dan voor de perestroj
ka", klaagt Joeri Grigorov,
een inwoner van Joezno-Sa-
chalinsk.
Zeep, scheermesjes, tandpasta
zelfs vis is schaars in de
winkels, terwijl de wateren
rond het eiland bijzonder vis
rijk zijn. Het Volksfront van
Sachalin vermoedt dat conser
vatieven in Moskou voorraden
achterhouden om zo de pere
strojka te saboteren.
De autoriteiten putten hoop uit
het ontwikkelingsplan van
tien jaar, waar Moskou on
langs mee akkoord ging. Be
halve in de visserij ziet gou
verneur Soldajenka veel per
spectieven in de ontwikkeling
van het toerisme. De berg
Tsjatsja, een actieve vulkaan,
zou een goede trekpleister zijn,
en anders wel de heetwater-
bronnen of de weelderige ve
getatie.
Vooralsnog heeft Joezno-Ku-
rilsk toeristen weinig te bie
den, behalve veel mist en de
regen die de ongeplaveide
straten in een modderpoel ver
andert. Het enige hotel is een
aftands houten gebouw, zon
der stromend water, 's Nachts
moeten de gasten binnenblij
ven vanwege de beren.
Veel vertier is er doorgaans
ook niet te beleven. Maar deze
week wordt de openbare poe-
zenveiling in de schaduw ge
steld door de ceremonie, waar
voor de Westerse journalisten
naar het eiland zijn overgevol-
gen: de herdenking van de
„bevrijding" van het eiland op
3 september 1945.
Onderscheidingen
Onder de stromende regen
heeft de menigte zich verza
meld bij het monument ter ere
van de Sovjetsoldaat. Enkele
honderden inwoners luisteren
naar de redevoeringen van ve
teranen, de borst volbehangen
met onderscheidingen. Een
militaire kapel sluit de cere
monie af met het volkslied
Tijdens de herdenking wordt
met geen woord gerept over
het verdrag van Sjimoda van
1855, waarin de tsaar de Ja
panse soevereiniteit over Ku
nasjiri en Etorofu erkende.
Wel werd afgelopen juni de
250ste verjaardag gevierd van
de ontdekking van Kunasjiri
door een officier van de tsaar,
kapitein Spanberg.
„Wij zijn al aan onze vierde
generatie op deze eilanden",
aldus de voorzitter van de
plaatselijke historische vereni
ging, Fedor Pyzjanov. Van de
7.300 Japanners die tot 1945 op
Kunasjiri leefden is geen spoor
meer te bekennen, slechts hun
begraafplaatsen hebben zij
achtergelaten. Een regeling
met Japan kan dan ook alleen
plaatsvinden met instemming
van de plaatselijke bevolking,
meent Pyzjanov. „De bevol
king van deze eilanden wil bij
de Sovjetunie blijven. Onder
Japanse sovereiniteit zouden
wij niet kunnen leven."
BREDA Bekerhouder Bax is het nieuwe bekertoernooi goed
van start gegaan. In Breda had de formatie van Jan Schoen wei
nig moeite (7-3) om zich tegen zaalvoetbalvereniging Looman te
plaatsen voor de volgende ronde. Hennie Koet, Hans van Leeu
wen (2x) en Martin Bax gaven de Voorhouters voor rust al een
riante uitgangspositie. Door deze 4-0 voorsprong kregen met
name Stan Uljee en Rick van Dijk, twee nieuwe spelers, veel
speeltijd. Maar ook omdat Faber net terug is van een liesblessure
en Schoen voorlopig geen beroep kan doen op Huug Aandewiel.
„Huug heeft te kennen gegeven voorlopig nog niet in de zaal te
willen spelen, omdat het met zijn knie nog steeds niet lekker
zit". Schoen is daarom op zoek naar een vervanger. Erg gemist
werd Aandewiel ook na rust niet, al kreeg Looman meer grip op
de wedstrijd. Mario Faber. wederom Hennie Koet en Rick van
Dijk bepaalden uiteindelijk de eindstand op 7-3.
LISSE De Lissenaar J.
de Vroomen is gisteren
benoemd tot Ridder in de
Orde van Oranje-Nassau.
Hij kreeg deze koninklij
ke onderscheiding in ver
band met zijn 40-jarig ju
bileum als mede-directeur
van het bloembollen- en
exportbedrijf Jac. Th. de
Vroomen.
De Lissenaar, die tussen 1982
en 1985 ook nog bestuurslid
was van de Bond van Bloem
bollenhandelaren in Hille-
gom waar hij de belangen
behartigde van de Neder
landse exporteurs op Ameri
ka en Canada, was verder op
het maatschappelijke vlak
erg actief. Zo bekleedde hij
tussen 1964 en 1968 de func
tie van vice-voorzitter van
de atletiekvereniging De
Spartaan in Lisse. Hij was
ook secretaris en mede-op
richter van de Stichting Stal
en Weide en commissielid
van de ponyclub De Poele-
way. Voorts organiseerde hij
in de jaren zeventig samen
met zijn broer het paardrij
den voor gehandicapten in
manege Puntenburg. In de
vijftiger jaren was hij mede
oprichter van het eerste pri-
vé-tennisbanencomplex en
daarnaast zette hij zich 38
jaar in als begeleider van de
Nederlandse schaatsploegen.
Diverse coryfeeën uit de
schaatswereld waren giste
ren dan ook in het gemeen
tehuis van Lisse aanwezig
toen burgemeester Van der
Kroft de onderscheiding bij
J. de Vroomen op de borst
speldde. Onder hen Henk
Gemser, Eppie Bleeker, Ma
rieke Stam, Ria Visser, Ab
Krook en Egbert van 't
Oever.
Schaatscory-
feeëri slaan de
handen op el
kaar nadat bur
gemeester Van
der Kroft bij J.
de Vroomen
(tweede van
rechts) de ko
ninklijke onder
scheiding heeft
opgespeld.
foto: henk
van den ende
