RUTGER HAUER
neemt zichzelf voor het eerst serieus
finale
AMSTERDAM - Rutger Hauer,
Nederlands bekendste en (hier al
thans) minst geïnterviewde film
ster. In Nederland is hij zelden. In
terviews met hem komen meestal
uit verre oorden waar hij z'n films
maakt. Of van de festivals waar ze
vertoond worden. Op doorreis van
uit Duitsland doet hij ons land
aan. En wil - met het oog op zijn
in oktober in ons land verschijnen
de nieuwste film 'Blind Fury' -
wel even met de Nederlandse pers
in de slag.
Dat Nederlandse acteurs het 'maken' in
het buitenland is geen nieuwtje meer.
Na Rutgers Amerikaanse 'coup' volgden
onder anderen Jeroen Krabbé, Renée
Soutëndijk, Monique van de Ven en De-
rek de Lint zijn spoor". Maar Hauers car
rière blijft een unicum. In betrekkelijk
korte tijd speelde hij rollen van kaliber.
Iets wat zelfs van huis uit Engels spre
kende buitenlanders in Hollywood hem
niet nadoen. Bovendien heeft Hauer iets
spraakmakends. Buitenlandse intervie
wers raken steeds weer onder de indruk
van de acteur die ooit als de Nederland
se Paul Newman begon. „Briljante
hoofdrolspeler", schrijft het Franse blad
Première over zijn rol in Olmi's 'Legen
de van de heilige drinker' (nog steeds
niet voor Nederland aangekocht), en de
dienstdoende journaliste zwijmelt bij
Hauers „bijna transparante" ogen. De
Britse interviewer van het blad Arena
begint zijn verhaal met dezelfde „laser-
blauw ogen". De Australische regisseur
van 'Blind Fury' (eveneens maker van
het nu in Nederland draaiende 'Dead
Calm') vertelt: „We waren met Kerst
aan het draaien en Rutger komt op de
set met een prachtig, peperduur jasje.
Gekocht op Hollywoods sjieke Melrose
Avenue. Fantastisch, roep ik. Zoiets wil
ik ook kopen. Pas maar aan, zegt Rut
ger, dan weet je meteen of 't je staat. Ik
pas 't aan. Perfect. Hou maar, zegt Rut
ger, Merry Christmas to you".
De beroemde Australische regisseur
George Miller, maker van de 'Mad
Max'-fïlms en 'The witches of Eastwick'
krijgt een grote grijns op z'n gezicht als
we 't over Hauer hebben: „Ongelooflijke
vent. Ik was indertijd heel wat kilo's
zwaarder dan nu, maar Rutger tilde me
op bij onze eerste ontmoeting en schud
de me door elkaar. Dat had nog nooit ie
mand gedaan. Niet om indruk te maken.
Volkomen spcjptaan".
Dierentuin
Die tekst van Miller is de binnenkomer
in het gesprek met Hauer in het Amster
damse Amstel hotel. Ik ontmoette hem
voor het eerst op de Toneelschool waar
ik zelf als ex-leerling rondhing en waar
hij enkele maanden later weggestuurd
zou worden (om een half jaar later terug
te komen en de school toch af te ma
ken). Opvallende jongen die nergens bij
leek te horen. „Een wilde hond", herin
nert hij zichzelf uit die tijd. Zijn ouders
(beide inmiddels overleden) gaven to
neelles. Arend Hauer aan de Toneel
school. Teunke Hauer gaf les aan de
Academie in Utrecht en cursussen voor
de NATU, de overkoepelende organisa
tie van het amateur-toneel. „Ja, ik heb
Miller opgetild", lacht Rutger zachtjes.
Hij wil niet gefotografeerd worden. Hij
draagt een baard - die hem goed staat -
voor de rol van Vincent van Gogh die
hij misschien gaat spelen. „Zoiets doe je
natuurlijk niet dagelijks met iemand die
je niet kent, maar die ontmoeting was zó
aardig. Dat was in de tijd dat ik probeer
de de hoofdrol te krijgen in 'Witches of
Eastwick'. Je komt dan zo'n enorm stu
diogebouw in Burbank, Californië bin
nen. Zo'n glazen paleis, net een dieren
tuin, maar dan akelig. Op de achtste ver
dieping staat een man geleund, die ik
niet ken. We begroeten elkaar. Zo van:
hoe gaat 't er mee. Wat doe jij? Ik doe
dat. En ik vertel hem dat ik George Mil
ler zoek. Of hij weet waar die is. 'Die is
hier. Dat ben ik', antwoordt hij. Dus ik
pak 'm enthousiast beet en til 'm de
kan ik 'm niet kwalijk nemen. Maar ik
denk dat ik 't ook heel aardig had kun
nen doen".
Zwaardvechter
In 'Blind Fury' speelt Hauer een Ameri
kaan (dat is al heel wat, want de meeste
Nederlandse acteurs in Amerika blijven
een carrière lang nazi's of duistere Oost
europeanen) die in Vietnam blind is ge
worden, daar door aardige Vietnamezen
een zwaardvechtersvariëteit van de
'martial arts' krijgt onderwezen en terug
thuis een wraakoefening begint tegen
gangsters die zijn ex-Vietnam-buddy in
hun macht hebben. Hauer als hulpeloos
lijkende blinde zwerver langs de wegen
van Amerika, die zijn zwaard uit zijn
wandelstok vandaan laat flitsen en oos
terse klappen uitdeelt. Een kruising tus
sen een actiefilm en een strip. Moeilijke
rol. Hauer: „Dat is een van de redenen
waarom ik 'm gedaan heb. Ik vond dit
wel avontuurlijk. Een anti-held en een
held in hetzelfde vel. Met die glimlach
erbij. Dat was nieuw voor me". Hauer
lijkt steeds te kiezen voor een extra
moeilijkheidsgraad in de rollen die hij
speelt. „Ik gnjp scripts aan waarvan ik
denk dat ik er iets mee kan doen. Iets
dat tot op zekere hoogte nooit eerder
vertoond is. Zo baken ik m'n terrein af.
Daardoor heb ik globaal, op de interna
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1989 PAGINA 29
Rutger Hauer in zijn nieuwe rol als blinde zwaardvechter. Hij overweegt in Nederland een Europees filmcentrum op te zetten in samenwerking met Robert Redjord. FOTO: PR
tionale markt, voor mezelf een positie
gecreëerd waar me erg veel ruimte gege
ven wordt. Ze vragen me voor de meest
uiteenlopende rollen. Het enige dat ik
moet doen, is oppassen dat ik de góeie
dingen doe".
Peckinpah
Dat klinkt makkelijker dan het is. Een
film maken is en blijft een gok. Een paar
honderd man beginnen met eenzelfde
idee, maar als de film gemonteerd is,
kunnen ze best teleurgesteld ontdekken
dat ze een heel andere film gemaakt heb
ben. Een keus voor een rol in Holly
wood lijkt elke keer weer een carrière-
keus. Hauer beaamt dat: „In het begin is
't makkelijk. Je hebt de keus tussen een
rolletje spelen of niets doen. Die keus
ligt voor de hand. Dan duurt het vrij
lang en je krijgt een andere keus: die tus
sen een rol en een andere. De een wat
groter, niet zo goed, de andere kleiner,
maar je kunt er misschien wat van ma
ken. Als rol is 't allemaal nog niet zo bij
zonder. Dan krijg je een heel góeie rol.
Dan wordt 't spannend. Dan ga je ande
re dingen overwegen. Dat had ik met
Sam Peckinpah, 'The Ostermann Week
end'. Een bijzondere regisseur, die zijn
sporen meer dan verdiend had. Iemand
van wie ik als jong 'vakling' iets kon le
ren. Ook al was Peckinpah doodziek en
aan het sterven, ik koos voor hém. Dan
kom je als acteur in een gebied dat zeer
leuk is: Je krijgt twee aanbiedingen.
Twee goeie rollen, twee goeie regisseurs.
Je kunt 't een doen, maar 't andere net
zo goed. Ik heb een paar van die mo
menten in m'n carrière gehad, waarbij ik
't echt moeilijk vond te beslissen. Me
liet leiden door de verkeerde motieven.
Waardoor je als acteur even in de ver
keerde hoek komt te zitten. Achteraf
denk je dan: ik had 't kunnen weten. Ik
moet in het vervolg beter reageren, beter
naar mezelf luisteren. Dat is een kwestie
van zelfvertrouwen".
Contra stallone
„Het was met mij in Amerika meteen de
eerste keer raak. Ik kon kiezen uit twee
rollen. In 'Nighthawks' en 'The Sphinx'.
In 'The Sphinx' zou ik een Fransman
zijn, een 'lover' en de film zou een wat
ouderwetse produktie van een grote
filmstudio worden. 'Nighthawks' was
Sylvester Stallone. Ik koos meteen voor
Stallone. Mijn agent zei: „Wat ben je
toch raar. Die andere rol betaalt drie
keer zoveel en je zit bij een belangrijke
studio. Dat moet je doen". Ik zei 'nee'
en kreeg erg mooie reacties op die rol.
De pers schreef: „Die gekke Hollander
speelt Stallone weg". Hadden ze nog niet
meegemaakt. De film zelf was moeilijk
genoeg. M'n eerste, ik wist nog niet hoe
't allemaal ging in Amerika. Bovendien
werd de regisseur na tien dagen ontsla
gen en ik moest opeens allerlei dingen
met Stallone bepraten. Ik dacht met hem
als collega te maken te hebben en opeens
blijkt hij m'n regisseur die alles naar z'n
eigen hand wil zetten. Ik voelde me be
donderd. Bovendien waren in die tijd
mijn moeder en een goede vriend gestor
ven. Dus ik heb een tijdje in een krom
kielzog gevaren. Toen kwam 'Blade
Runner'. Een dijk van een film. Prima
tijd gehad met regisseur Ridley Scott,
met wie je kon bepraten wat je in die rol
wilde stoppen. Ik speelde een 'replicant',
een computerversie van een mens. Ik
kon er allerlei tegenstrijdigheden in
kwijt. Gevoel voor schoonheid, de gees
tesgesteldheid van een vieijarig kind. 't
Ging perfect. De film kwam uit en kreeg
een gemêleerde pers. Vrij negatief zelfs.
De mensen vonden de film te 'dark'.
Geestig, nu worden er stapels van die
'donkere' films gemaakt".
Improviseren
Toen kwam 'Ladyhawke'. Juist in de
slotscène van die film, leek 't of tegen
speelster Michelle Pfeiffer niet helemaal
raad wist met de emoties die Hauer toen
op haar afvuurde. Hauer: „Ik vond dal
verhaal van 'Ladyhawke' leuk. Twee ge
liefden die eeuwig gesepareerd zijn.
Maar als ze dan aan het slot eindelijk sa
menkomen, kun je niet volstaan met in
je handen te klappen van vreugde en
haar optillen. Ik heb tegen regisseur Ri
chard Donner gezegd: Dick, laat mij nou
wat tegen haar aanzwammen. Net zoals
mensen die van elkaar vervreemd zijn,
maar toch van elkaar houden. Die een
stortvloed van woorden nodig hebben.
Hij begreep niet zo erg waar ik 't over
had. Ik heb 't gedaan terwijl 't voor mij
ook iets nieuws was, improviseren. Daar
had ik de training niet voor. Ik heb een
gedegen Europese opleiding, waar de
woorden altijd voor ie geschreven staan.
Toen ik met de pers moest praten vooir
'Ladyhawke' ben ik die film in Los An
geles nog eens gaan bekijken. Toen bleek
dat ze hem in een volkomen andere
'schnitt' in de bioscoop gebracht hadden.
Matthew Broderick, een leuk acteur die
het in die film overigens erg goed doet,
was veel centraler komen te staan dan
die geliefden. Ik keek naar het affiche en
zag dat mijn kop er niet op stond. Net
zomin als bij 'Blade Runner'. Dat klopt
niet, dacht ik. Ik had 't gevoel dat ik
daar recht op had. Het jaar daarna had
ik geen werk. Dat bevreemdde me. Ik
ben naar de oorzaak gaan zoeken en heb
een andere agent genomen. Eindelijk de
juiste. Met hem is m'n carrière eigenlijk
pas begonnen. Ik heb een nieuwe advo
caat gezocht en 't bleek bovendien dat ik
van begin af aan de verkeerde persagent
had".
Echtheid
„Het zijn dingen die je
vindt, maar ze zijn ontzettend belang
rijk. Het zijn toch onderdelen van jouw
gezicht als acteur. Een goede agent denkt
met je mee. Ik heb ook m'n belastingza
ken toen pas goed geregeld. Ik heb zeven
jaar in Nederland gewoond. Dat weet
niemand, omdat iedereen door de Tele
graaf dacht dat ik 't land uit was. Maar
ik heb zeven jaar in het buitenland ge
werkt en hier m'n belasting betaald.
Hartstikke leuk, die keus om Nederlan
der te blijven, maar 't brengt conflicten
met zich mee. Je moet naar Londen ver
huizen, zeiden ze. Neem daar alleen in
naam een flat. Of ga naar Monaco. Ik
had daar geen zin in. Wat moet ik in
Monaco tussen al die mensen die geen
belasting willen betalen? Ongezond.
Voor mij tenminste. Zulke keuzes spelen
allemaal een rol. Ik kreeg in Amerika 't
verwijt dat ik moest ophouden met al
tijd 'the bad guy' te spelen. Al had ik dat
niet gedaan, je weet toch niet hoe je met
zoiets om moet gaan. Je zit als acteur
een beetje tussen het vel van het pro-
dukt en het produkt zelf. De anderen in
terpreteren wie je bent. Je wordt voor
elk karretje gespannen. Je voelt dat het
niet in orde is, maar je weet niet hoe je
't moet hanteren. Met de pers praten
moest ik léren. Ik wil geen programma
uit m'n hoofd leren. Zodat je later terug
leest dat je in het ene interview precies
hetzelfde hebt gezegd als in het andere.
Dat heeft met m'n echtheid te maken. Ik
ben een eerlijk iemand die heel zuiver
voelt. En als ik ga meespelen met al die
ingestudeerde grappen, verlies ik m'n
identiteit. Veel geld uitgeven aan dingen
die totaal waanzin zijn, zou me ook m'n
identiteit kosten. Dat speelt allemaal
mee in het standhouden als acteur in
Hollywood. Ik heb een film gedraaid,
waarvan ik pas later uitvond dat er voor
een deel Zuidafrikaans geld in zat. Ik
schaamde me dood. Nu wordt eerst voor
me uitgevogeld hoe de financiering" van
een film in elkaar zit".
Bad guys
„Ik moest dus een poosje geen 'bad
guys' spelen. Maar ziedaar, de praktijk.
Ik krijg een rol in 'The Hitcher' aange
boden. Ik lees het script en het pakte me
meteen. Een debutant als regisseur plüs
de rol van 'bad guy'. Ik heb 't tóch ge
daan. En ik ben er ontzettend blij mee.
want 't is een van m'n beste 'performan
ces' geworden. Wat is er tegen op goed
werk, 'good' of 'bad guy'? Niemand zegt
toch tegen Jack Nicholson: waarom
speel jij altijd slechterikken? Dat wordt
door de tijd achterhaald. Je moet leren
naar jezelf te luisteren. Je eigen instinc
ten te vertrouwen. Moeilijk hoor, in
Amerika. Kijk maar wat er met de mees
te Europeanen gebeurt. Heel begrijpelijk
dat ze in de war raken in dat land waar
alles mogelijk is. Maar er is maar één
mogelijkheid van jou. En die moet je
volgen. In het begin heb ik ook een beet
je De Filmster willen spelen. Beetje ei
genwijs, arrogant. 'The Reluctant Star'.
De ster met tegenzin. Maar op een gege
ven ogenblik moet je inzien dat 't een
houding is. Dat je daar niet mee kunt le
ven. Met 'The Hitcher' is er veel voor
mij veranderd. Ik ben bewust anders
gaan werken. Heb me niet zo aanmati
gend opgesteld. Amerikanen kunnen dat
heel goed: zich volkomen openstellen
voor wat naar hen toe komt. Ik geloof
dat ik me daarvóór als acteur nooit se
rieus heb genomen. Toen ik m'n carrière
in Amerika begon, had ik niet het gevoel
dat ik er zou blijven. Ik dacht steeds: dat
gaat toch niet door". Het klinkt merk
waardig voor een man die juist om die
inzet geroemd wordt. „Moeilijk uit te
leggen", zegt hij. „Je hebt een talent, een
soort beest. Of je dat nu in de doofpot
probeert te drukken of niet, dat komt
toch steeds als een soort grote hond naar
buiten. Het cerebrale is maar een klein
onderdeel van wat je doet. Dat beest is
er altijd geweest. Op een gegeven mo
ment leer je dat te herkennen, te waarde
ren. Leer je dat je die hond niet in de
weg moet zitten, omdat je dan jezelf in
de wielen rijdt. Het is te merken aan
mijn houding tegen de pers. Waarom
zou je je onmogelijk gedragen? Doe je
dat niet, dan komt er veel meer energie
vrij. Noem het maar volwassen wor
den".
Sundance
Rutger Hauer heeft iets unieks bedacht
om die nieuwe houding vast te leggen.
Sinds zijn werk aan 'The Hitcher' huurt
hij een cameraman in die hij alles wat
hij doet op video laat vastleggen. Hauer:
„Een soort video-biografie moet het
worden. Ik heb nu 2300 uur film. Die
camera draait overal mee. De montage
zal een ramp worden. Maar 't is nog
nooit gedaan. Er komt een punt in m'n
leven dat ik dat portret van mezelf
maak. Niet a la Hollywood, maar écht.
Een inzicht in de keuken van m'n werk.
Zodat je kunt begrijpen wat een acteur
aan 't doen is, hoe de magie van het ac
teren werkt. Er zijn weinig acteurs die
kunnen zeggen: wacht, ik zal 't je laten
zien. Ik héb straks die film. Al is 't qua
geld natuurlijk een flop. Je stopt er elke
keer 20.000 dollar in, die er nooit uit
komt". Wie weet kan die film ooit dis
cussiestof opleveren voor een ander, gi
gantisch, project waarmee Rutger Hauer
speelt. Hauer: „Ik ben bij Robert Red-
ford geweest. Op z'n Sundance Institute.
Ik heb hem op de man af gevraagd wat
hij ervan zou denken als ik zou proberen
in Europa net zo'n instituut op te zetten.
Of ik dan op zijn medewerking zou kun
nen rekenen. Hij zei volmondig ja".
Redfords Sundance Institute is een
uniek leerproject voor acteurs, filmers
en scenarioschrijvers, door Redford op
gezet op zijn eigen land in de staat Utah.
Geen school in de beperkte zin, maar
een serie ontmoetingen, lezingen, cursus
sen en demonstraties. Waarbij gearri
veerde acteurs, filmers en schrijvers dc
confrontatie met jongere collega's aan
gaan, waarbij moeilijke projecten uitge
probeerd, uitgetest en verbeterd worden.
Redfords eigen 'Milagro Beanfield War'
ontstond in Sundance. Hauer: ..Er zijn
een hoop collega's op de wereld die het
zelfde zouden willen. En als straks de
grenzen van Europa opengaan, hoop ik
zo'n centrum op poten te zetten. Red-
ford heeft toegezegd te helpen met de
structuur, de vormgeving aan de ideolo
gie erachter. En dat instituut moet in
Nederland komen. Ik beschouw 't als
mijn huiswerk voor de komende drie
jaar".
Ik moet me wel sterk vergissen wanneer
Hauer er zijn geliefde (ex-woonplaats)
Friesland niet als basis voor in het hoofd
heeft.
BERT JANSMA
CcidócGoimwit
