1
II
mal
Ie
Kijkcijfers
zijn geen
criterium
voorAstrid
Joosten
Racistische partij zet Noorwegen op zijn kop
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1989 PAGINA 27
Zelfs over de interviews die Astrid
Joosten geeft, wordt strijd geleverd.
Nadat ze in het julinummer van het
blote-damesblad Penthouse aan het
woord was, bleek het een dag later
verschijnende Story hele passages
opgenomen te hebben. Wel met
bronvermelding, maar de vraag blijft
hoe dat zo razendsnel geregeld kon
worden. Penthouse wenste deze week
in een kort geding opheldering. De
31-jarige TROS-coryfee volgt de
gebeurtenissen wel, maar wordt deze
dagen veel meer in beslag genomen
door de voorbereidingen op een
nieuwe serie 'Jongbloed en Joosten'.
Het programma davert, prettige
traditie voor de makers, na elke
uitzending onmiddellijk de
kijkcijfers-Top Tien in. Gisteravond
waren ze er weer. Joosten maakte in
haar agenda, ondanks de drukke
voorbereiding, nog enige tijd vrij voor
een spraakwaterval over de
bovengenoemde 'affaire', haar
programma's, zichzelf en TV 10.
HILVERSUM - Welke opmerke
lijke en onopgemerkte zaken kun
nen nog aan de Penthouse/Story
kwestie worden toegevoegd? Astrid
Joosten: „Het is in principe een
auteursrechtelijk steekspel. Nie
mand begreep hoe het kon. Story
kwam met het verhaal dat er waar
schijnlijk een Penthouse was gejat
uit het distributiecentrum, maar
dat bleek niet te kloppen. Ze heb
ben het artikel dus eerder gekregen.
De journalist, Gideon van Aartsen,
of iemand anders moet het dus
hebben doorgespeeld. Als Van
Aartsen het gedaan heeft, doe ik
nooit meer iets met hem. Het zou
ook schandalig zijn. Vantevoren is
ondertekend dat het verhaal alleen
voor Penthouse gebruikt 2ou wor
den".
Opmerkelijk detail: Astrid Joosten praat
uit principe niet met bladen als Story en
Privé. De uitspraak is volgende week
donderdag. Astrids dagen worden mo
menteel overigens niet in beslag geno
men door het kort geding. In het Am
sterdamse World Trade Center legt ze de
laatste hand aan een nieuwe serie afleve
ringen 'Jongbloed en Joosten'. Succes
verzekerd, zo lijkt het. „Daar staan we
eigenlijk van te kijken. We hebben het
programma zelf bedacht, zoeken zelf de
onderwerpen uit en voeren zelf de eind
redactie. Maar waarom het zo aan
slaat?".
De formule speelt volgens haar een be
langrijke rol. „Het is niet echt een talk
show, want er zitten ook reportages in.
Maar het programma is ook geen actua
liteitenrubriek. Je zou het een magazine
talkshow kunnen noemen. De toon van
het programma, met een bepaalde vlot
heid en wel eens wat gewaagde dingetjes,
trekt een jong publiek aan. Daar is de
TROS blij mee".
Live
Een nadere verklaring voor de klinkende
resultaten. „De kijker lust je of lust je
niet. De een vindt je leuk, de ander
vindt je een bal. Daar is bijna niets aart
te veranderen. Jaap Jongbloed en ik val
len goed. Daarnaast slaat de duo-presen
tatie aan".
Ook het live-uitzenden is volgens Joos
ten van belang bij de uiteindelijke be
oordeling. „Je weet gewoon dat er nooit
iets over gedaan kan worden. Daardoor
gaat er net iets meer adrenaline door je
bloed stromen. Dat komt de presentatie
ten goede".
De mix van lichte (media, film, muziek)
en zwaardere onderwerpen levert de kij
ker vaak het idee op dat het programma
veel korter is dan de dertig minuten die
ervoor staan. Joosten: „Dat klopt. Toch
duurt ons hoofdgesprek minimaal een
minuüt of tien, een gewone lengte, net
als bij Sonja of Ivo Niehe. We beginnen
altijd met iets leuks, een binnenkomer.
Daarna volgt het buitenland-onderwerp,
meestal een tv-item. Een studiogast licht
het getoonde toe. Dat duurt al met al
zo'n zeven minuten. Niet zo kort dus.
Dan komt de eigen reportage, vervol
gens het talkshow-gedeelte, een gek
reclamespotje en de agenda".
„Die agenda is tamelijk beroemd gewor
den. Eerst dachten we, wie komt er nu
voor zo'n kort onderdeeltje. Dat is nu
helemaal geen probleem meer. Het is
een idee van reclamemensen. We raad
plegen wel vaker deskundigen die in de
tv-wereld niet bekend zijn. Ze komen
met dingen waar je zelf niet zo snel aan
denkt". Het programma heeft overigens
vijf minuten extra zendtijd toebedeeld
gekregen.
Herkenbaar
De afsluiter is: „En vrijdag zijn wij er
weer". Daar is eveneens over nagedacht.
Joosten: „Sonja had: „En morgen ge
zond weer op". Het is herkenbaar. Als
Jaap op straat loopt roepen de mensen
vaak: „Hè Jongbloed, waar is Joosten?"
en omgekeerd. „En vrijdag zijn wij er
weer" hoor je ook om de haverklap".
Het programma loopt nu anderhalf jaar,
dwars door de televisieseizoenen heen.
Vorig jaar zomer werd gewoon doorge
werkt. Voor de nieuwe serie voert het
duo om beurten de eindredactie. Jong
bloed moet immers aan de slag als
Astrid Joosten heeft nog steeds de behoefte te bewijzen dat ze geen eendagsvlieg is.
nieuwspresentator bij TV 10. De over
eenkomst tussen de TROS en de com
merciële zender staat zo'n combinatie
toe. Joosten: 'Van den Ende heeft ons al
lebei uitgenodigd. Na een aantal ge
sprekken zei Jaap ja en ik nee. Zo'n
nieuwsprogramma was mijn ambitie
niet, maar het kan best zijn dat ik vol
gend jaar ook iets bij TV 10 ga doen".
„Van den Ende benaderde trouwens, tij
dens de run op goede mensen bij de be
staande omroepen, ook vier leden van
onze redactie. Alle vier zeiden ze nee te
gen die toch beter betalende commercië
le omroep. Dat vind ik echt fantastisch.
Het tekent de sfeer: keihard werken, on
gezouten kritiek op elkaar als er iets fout
gaat, maar een prima basis".
T riviant
Astrid Joosten zal het nieuwe tv-seizoen
niet alleen te zien zijn in het naar haar
en Jongbloed genoemde programma.
Ook 'Triviant' wordt geprolongeerd.
'Dat koester ik heel erg. Ik was zeer ver
baasd toen de TROS met het idee aan
kwam zetten omdat ik altijd heb geroe
pen dat ik nooit een spelletjesshow wilde
doen. Dit programma heeft echter een
serieus niveau. Je kunt geen auto win
nen terwijl een presentator het antwoord
op een vraag alvast voorzegt".
„Aan Triviant gaat veel research en ar
chiefwerk vooraf. Er zijn mensen die we
ken naar oud beeldmateriaal speuren. En
alleen die speeltafel kost al een vermo
gen. Het is een programma dat in de
loop der jaren niet goedkoper wordt.
Daarom ben ik blij dat de TROS me dit
seizoen weer zes afleveringen laat ma
ken".
De goed bekeken tv-programma's geven
Joosten niet het gevoel aan de top van
haar mogelijkheden te zitten. „Ik ben
nog lang niet klaar. Kijkcijfers zijn niet
mijn criterium. Mijn eigen kwaliteits
standaard is dat wel. Ben ik geloofwaar
dig in wat ik doe? Stel ik vragen waar ik
me absoluut voor zou moeten schamen?
Kan ik dit of dat al? Heb ik daarvoor
voldoende zelfvertrouwen? Er blijven al
tijd stapjes over die ik nog moet maken
op mijn persoonlijke ladder".
Zoals? „Bij Jongbloed en Joosten heb ik
nog steeds de behoefte te bewijzen dat
we geen eendagsvlieg zijn. Bijschaven,
bijsturen, als het wat minder gaat ingrij
pen. Als je daartoe in staat bent, geeft
dat kwaliteit aan".
Een tweede stap. „Ik heb ook nog nooit
een echt soloprogramma gedaan. Een
talkshow helemaal in je eentje dragen.
De mensen vragen het geregeld: wanneer
ga je nu solo? Maar sommigen nemen
die stap veel te vroeg. Daar wil ik voor
waken".
JOOP OFFRINGA
OSLO - In Nederland is nogal wat
opwinding ontstaan over de terug
keer van de Centrum Democraten
in het parlement. De ene zetel die
deze partij behaalde valt echter vol
ledig in het niet bij wat er in Noor
wegen staat te gebeuren. De Noren
gaan maandag naar de stembus.
Eén winnaar staat nu al vast als we
de opiniepeilingen mogen geloven.
Uit alle enquêtes die tot nu toe zijn
gehouden kan worden geconclu
deerd dat de Vooruitgangspartij
van de rechts-extremistische Carl
Hagen voor de grootste politieke
opschudding gaat zorgen sinds
1945.
Als de kiezers hun uitlatingen in de en
quêtes gestand doen, komt Hagens par
tij, die nu twee zetels in de 'Storting' be
kleedt, met dertig vertegenwoordigers in
het 165 zetels tellende Noorse parle
ment. De Vooruitgangspartij zou door
dit resultaat ineens de derde partij wor
den in Noorwegen, na de Arbeiderspartij
van premier Gro Brundtland en de Con
servatieve Partij van Jan Syse.
Veel van die verwachte reuzensprong
dankt de Vooruitgangspartij aan haar
leider. De zeer mediagenieke Hagen be
diende zich tijdens de campagne, maar
ook daarvoor, van een betrekkelijk een
voudig recept met een kennelijk onweer
staanbare aantrekkingskracht op het
volk. Namens zijn partij presenteerde hij
zich als de vertegenwoordiger van de
„kleine luyden" die volledig vergeten
zijn door de gevestigde socialistische en
conservatieve partijbonzen in hun ivo
ren torens in Oslo.
De leidraad van Hagen en zijn volgelin
gen is het tweelettergrepige woordje te
gen. Zij zijn tegen meer asielzoekers in
het land, tegen belastingen, tegen bu
reaucratie en tegen de welzijnsstaat.
„Wij willen de verzorgingsstaat afschaf
fen, met de nadruk op staat", zei de 45-
jarige politicus onlangs.
„We hebben nooit welzijn gekend in
Noorwegen. Het land is wel een verzor
gingsstaat, maar niet voor degenen vdie
hem nodig hebben. Wat wij willen is
meer welzijn voor degenen die gezond
zijn en werken in plaats van voor de lui
aards en onverantwoordelijken die zo
goed worden verzorgd door de socialisti
sche bureaucraten".
Debat
Sinds de Vooruitgangspartij in de jaren
zeventig werd opgericht, hebben de ove
rige partijen in Noorwegen zich duide
lijk van haar gedistantieerd. Maar nu
deze partij mogelijk twintig procent van
de stemmen zal krijgen, is daarin zicht
baar verandering gekomen. Mevrouw
Brundtland en de kleurloze Syse zijn
zelfs bereid gevonden voor de televisie
met Hagen in debat te gaan. En hoewel
de Conservatieven, die tot 1986 regeer
den, herhaaldelijk verklaarden niet met
de Vooruitgangspartij in zee te zullen
gaan, wordt zelfs dat niet meer voor on
mogelijk gehouden.
Politieke waarnemers menen dat de
Conservatieven niet om de Vooruit
gangspartij heen kunnen als zij hun stre
ven willen waarmaken pfemier Brundt
land van de regeringstroon te stoten. Ha
gen zelf is er in elk geval vast van over
tuigd dat voor hem een rol is weggelegd
in formatiepogingen voor een centrum
rechtse regering.
Bij de parlementsverkiezingen in 1985
eindigde de partij van Hagen nog op een
bescheiden 3,7 procent. Maar de ge
meenteraadsverkiezingen twee jaar later
zorgden al voor een kleine aardverschui
ving. De Vooruitgangspartij eindigde
toen op 12 procént.
Natuurlijk is niet iedere Noor blij met
Hagen. Zo haalde hij zich kortgeleden
nog de woede van velen op de hals door
te stellen dat alleenstaande moeders met
kinderen van verschillende mannen niet
langer economische bijstand mogen ont
vangen van de staat. Deze vrouwen mo
gen niet worden beloond voor hun „fri-
Mevrouw Gro Brundtland, premier van Noorwegen, heeft weinig reden tot lachen. Veel Noren
zullen maandag stemmen op haar racistische tegenstrever Hagen. En de Arbeiderspartij van
Brundtland zal waarschijnlijk het slechtste resultaat halen sinds de jaren dertig. FOTO: AP
vole en onverantwoordelijke levenswij
ze", aldus de politicus.
Maar bij grote groepen is hij wel popu
lair en volgens politieke waarnemers
heeft hij dat vooral te danken aan een
reeks onaangename maatregelen die de
minderheidsregering van premier
Brundtland de afgelopen kabinetsperio
de heeft genomen om de Noorse econo
mie weer op te vijzelen. Maatregelen
overigens, die succes hebben gehad.
Want ondanks een forse daling van de
olie-inkomsten slaagde de sociaal-demo
cratische regering erin zowel de inflatie
als de chronisch te hoge rente omlaag te
brengen. Het gelukte het kabinet verder
zelfs zonder de inkomsten uit de Noord-
zeeolie het tekort op de handelsbalans
om te zetten in een exportoverschot.
Maar deze positieve punten verbleken
bij de stijging van het werkloosheidscij
fer dat in dezelfde periode voor het eerst
sinds decennia weer de vier procent be
reikte. Volgens de opiniepeilingen gaat
de Arbeiderspartij dan ook haar slechtste
verkiezingsresultaat tegemoet sinds de
jaren dertig.
Racisme
Verder speelt Carl Hagen in op de toene
mende vreemdelingenhaat in Noorwe
gen en hij wakkert dat racisme nog eens
aan. Hagen laat niet af het te benadruk
ken: Noorwegen kan het zich niet ver
oorloven vluchtelingen op te vangen nu
het nationale inkomen uit Noordzeeolie
drastisch omlaag is gegaan.
Het aantal vluchtelingen dat in Noorwe
gen politiek asiel zoekt is in twee jaar
vertienvoudigd. In 1987 kwam een
recordaantal van 8600 vluchtelingen
naar Noorwegen. Die toename heeft ge
leid tot ernstig racistisch geweld. De af
gelopen maanden zijn er bomaanslagen
geweest op verschillende opvangcentra
en huizen van immigranten. Ook werd
erop geschoten. In juli werden twee Pa
kistaanse immigranten doodgestoken.
De argumenten die worden opgevoerd
tegen het toelaten van vluchtelingen
klinken bekend: ze zetten het systeem
van sociale zekerheid onder druk, hou
den banen bezet, zorgen voor een stij
ging van de criminaliteit en het drugsge
bruik, hebben abnormaal grote gezinnen
en ze „pikken de Noorse vrouwen in".
De samenstelling van de bevolking van
Noorwegen is door de geïsoleerde ligging
van het land tamelijk homogeen. Meer
dan 90 procent van de 4,2 miljoen inwo
ners is aangesloten bij de Lutherse kerk.
Dne procent van de bevolking wordt ge
vormd door buitenlanders, en van hen
komt 65 procent uit een van de Scandi
navische landen of een ander westers
land. Toch hebben sommige wijken
meer buitenlandse dan Noorse inwoners
en dat is voor het eerst in de geschiede
nis.
Een van de steden waar het rassenpro
bleem zichtbaar is geworden is de zuide
lijke kustplaats Arendal, waar tweehon
derd buitenlanders wonen, op een bevol
king van twaalfduizend. Het percentage
werklozen in Arendal ligt boven het lan
delijk gemiddelde van vijf procent en
dat maakt dat het rassenprobleem er
meer speelt dan elders.
Volgens de door de Verenigde Naties
opgestelde normen moet Noorwegen
jaarlijks duizend vluchtelingen opne
men. De meeste politieke partijen gaan
met dat aantal akkoord, sommige vin
den dat er meer vluchtelingen moeten
worden toegelaten.
Arne Myrdal, verdacht van het plegen
van een bomaanslag op een vluchtelin-
gencentrum en lid van de Volksbewe
ging Tegen Immigratie, verspreidt pam
fletten waarin iedereen die vluchtelingen
helpt „een verrader" wordt genoemd.
„We willen ze niet. Dit is ons land", zei
hij in een interview. „Ik vertel jongeren
altijd dat ze hun banen, land en vrou
wen moeten verdedigen.
Walid Al-Kubaisi, een 31-jarige Iraanse
vluchteling die in Arendal woont, zei:
„Als we werken, zeggen ze dat we hun
banen inpikken en als we niet werken
zeggen ze dat we misbruik maken van
de uitkeringen. Wat willen ze eigenlijk
dat we doen?".
£eidóc<3ou4a/nt
