„Majesteit, alstublieft"
over schijnen werkelijkheid
Lezen om te overleven LITERAIR ANALFABETISME
bioscopen
Voor een uitgebreid*
agenda, ook voor de ko
mende dagen, raadplegi
men „UIT", de gratis we
kelijkse bijlage van deze
krant.
De film week loopt in het
vervolg van vrijdag t/m
donderdag.
ALPHEN AAN DEN RIJN EU
ROCINEMA I (Van Boetzelaer-
straat 6. tel. 01720-20800): Let
hal weapon II (16); 18.45. 21.30
za. zo. wo. ook 13.45. zo. ook,
16.15. EUROCINEMA II: Roa<
House (16); 18.30, 21.15. za. zo ers
wo. ook 13.45. zo. ook 16.15 n g,
EUROCINEMA III: Wilde har-f11
ten (al); 18.45, 21.15. zo. ookjeerb
16.15. Platvoet en zijn vriendje«j>lPpL
(al); za. zo. wo. 14.00. EURO?
CINEMA IV: Licence to kill (al);
20.30. za. zo. wo. ook 13.30. zo
ook 16.30.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg
19. tel. 071-121239): Road Hou-
se (al); 19.00, 21.15. za. zo. woiru<
ook 14.30. LIDO en STUDI0er
(Steenstraat 39, tel. 124130)
Lethal weapon II (16); Lock upr
(12); 14.30, 19.00, 21.15. Bea-1"
ches (al); 18.45, 21.15. vr. ma C
di. do. 14.30. Licence to kill (al) o
14.15, 18.45, 21.15. K-9 (al). e
19.00, 21.15. vr. ma. di. do.
14.30. Taran en de toverketel11
(al); za. zo. wo. 14.30. Platvoetvenr
en z'n vriendjes (al);
14.45. «TRIANON (Breestraat 3Üi
tel. 123875): Bear (al);
wo. 14.30. Unbearable lightness
o» being (al); 20.00
(Haarlemmerstraat 52, tel. 071-
125414): Hot lips (16); 14.30, n
19.00, 21.15.
WASSENAAR ASTRA tel.
01751-13269):Death bang (12);
vr. t/m zo. 20.00. Rainman (al);
ma. t/m wo. 20.00.
KINDERVOORSTELLINGEN
Who framed Roger Rabbit;
zo. wo. 14.00
DEN HAAGASTA: 1 (Spui 27, tel.
463500): Lock-up (12); 14.00,
18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00,
18.45, 21.30. ASTA 2 Road-
house (16); 14.00, 18.45, 21.30.
zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30.
ASTA 3 Licence to kill (al);
14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15,
16 00, 18.45, 21.30. BABYLON
1 (naast Den Haag Centraal tel.
471656): The adventures of Ba
ron Munchausen (al); 14.00,
19.15, 21.45. za. zo 14.00,11 r,
16.45, 19.15, 21.45. BABYLON!
2: Jacknife (16); 14.00, 19.00,R I
21.30. za. zo. 14.00, 16.30, beb;
19.00, 21.30. BABYLON 3: Be- nra(
aches (al); 19.00, 21.30. vr. ma,
di. ook 14.00 CINEAC 1 (Bui, .ce,
tenhof 20, tel. 630637): Lethai ''J*,
weapon 2 (16); 14.00, 18.45,niet
21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45,
21.30. CINEAC 2: K9 (al);,_
14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30. CINEAC
3: The naked gun (al); 18.45,
21.30. ma. di. do. ook 14.00.
METROPOLE 1 (Carnegielaan,
tel. 456756): Dead calm (12);
14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30. METRO-
POLE 2: Rain man (al); 14.00,
18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00,
18.45, 21.30. METROPOLE 3:
Licence to kill (al); 14.00, 18.45,
21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45,
21.30. METROPOLE 4: Dan
gerous liaisons (al); 18.45,
21.30. vr. ma. di. ook 14.00.
METROPOLE 5: Wilde harten
(al); 18.45, 21.30. ma. di. do. ook
14.00. ODEON 1 (Herengracht
13. tel. 462400): Lethal weapon
2 (16); 13.45, 19.00, 21.45.
13.30, 16.00, 19.00, 21.45.
ODEON 2: Three fugitives (al);
13.45, 18.45, 21.30. zo. 13.30,
16.00, 18.45, 21.30. ODEON 3:
Dirty rotten scoundrels (al);
13.45, 18.45, 21.30. zo. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30. ODEON 4:
De stam van de holebeer (al);
13.45, 18.45, 21.30. zo. 13.30,
16.00, 18.45, 21.30. STUDIO 1
(Kettingstraat 12b, tel. 656402):
Do the right thing (16); 19.15,
21.45. zo. wo. ook 14.00. STU
DIO 2: Scandal (16); 19.00,
21.30. STUDIO 3: A fish called
Wanda (al); 19.00, 21.15.
HAAGS FILMHUIS: Zaal 1:
King of the children; 19.30,
21.45. za. alleen 19.30. zö. ook
14 00, 16.15. Zaal 2: El Verano
de la senora forbes; 19.30. zo.
ook 14.00. Slaves of New York;
21.45. zo. ook 16.15. Zaal 3:
19.30, 21.45. za. zo. ook 14.00,
16.15. La chambre verte; vr.
L'Enfant sauvage; za. Les deux
Anglaises; zo. Une belle fille
comme moi; ma. L'Argent de
poche; dl. L'Homme qui aimait
les femmes; wo. La nuit Ameri-
caine; do.
NACHTVOORSTELLINGEN
CINEAC 1: Two moon junc
tion (16); za. 00.15. CINEAC 2:
Lethal weapon 2 (16); za. 00.15.
CINEAC 3: K9 (16); za. 00.15.
KINDERVOORSTELLINGEN
BABYLON: Platvoet en zijn
vriendjes; za. zo. 14.00, 16.40.
wo. 14.00. CINEAC: Taran en
de toverketel; wo. 14.00. ME
TROPOLE: Platvoet en zijn
vriendjes; za. wo 14.00. zo.
13.15, 16.00. STUDIO: Pippi
Langkous; zo. wo 14.30. Sjakie
e/d chocoladefabriek, zo. wo.
14.30.
,Je
Nieuw park bij
industrieterrein
in Nieuwkoop
NIEUWKOOP Er komt een
nieuw recreatieparkje bij hel
industrieterrein achter de lan-
dijsbaan in Nieuwkoop. De
raadcommissie openbare wer
ken stemde gisteren in met hel
voorstel daar geld voor uit te
trekken.
Om het parkje te bereiken
komt er een brug vanuit de
Marijkelaan. Vanuit de bebou
wing gaat het parkje over in
een soort weide-gebied, daar
tussen komt een speelterrein
en een hondenrooster, het eer
ste in Nieuwkoop.
KUNST EeidoeSouoont VRIJDAG 8 SEPTEMBER 1989 PAGINJfc^
Oscar Carré Trofee
voor olifantentrainer
AMSTERDAM De Oscar Carré Trofee,
de enige onderscheiding in de internatio
nale circuswereld, is voor dit jaar toege
kend aan de olifantentrainer Banda Vida-
ne uit Ceylon. Hij werkt bij het Duitse cir
cus Krone, dat een tournee door ons land
maakt en nu in Emmen staat. De onder
scheiding wordt op 8 okober uitgereikt in
Burgers Dierenpark in Arnhem waar de
Club van Circusvrienden dan haar 40-ja-
rig bestaan viert. Met de trofee wordt
jaarlijks iemand onderscheiden die bijzon
der bijdraagt aan de circuskunst als cul
tuuruiting. De prijs is Vidane toegekend
voor de manier waarop hij in zijn werk
aangeeft dat alleen liefde voor en kennis
van het dier de basis vormen voor een
verantwoorde dressuur.
Jack Spijkerman
stelt tournee uit
LEIDEN De première van
het theaterprogramma „Er
staat een gek om de hoek" van
Jack Spijkerman met cabaret
Dubbel en Dwars is wegens
ziekte van Spijkerman uitge
steld. De tot 1 januari geplande
50 voorstellingen in dertig
plaatsen gaan niet door. Ze
worden verschoven naar na
jaar 1990. Spijkerman heeft
last van een hardnekkig virus
en heeft een rib gebroken. Hij
zal deze maand ook niet de
Vara-radioprogramma's „De
steen en been show" en „Spij
kers met koppen" presenteren.
Schilderijen
gestolen uit
Zweeds museum
STOCKHOLM Uit het Millesgarden
museum in de Zweedse hoofdstad Stock
holm zijn gisteren zes schilderijen gesto
len met een geschatte gezamenlijke
waarde van zo'n een miljoen gulden. De
diefstal is waarschijnlijk goed voorbe
reid. De dieven namen slechts de meest
waardevolle schilderijen mee.
Volgens de conservator zijn dat een
landschap van de Franse impressionist
Camille Pissaro en een Corsicaans stads
gezicht van diens land- en tijdgenoot
Maurice Utrillo. Daarnaast zijn doeken
weggehaald van de 18e eeuwse Italiaan
se schilders Zuccarelli, Canaletto en Ca-
naletto de jongere en van de 19e eeuwse
Duitser Gurlitt.
ABSURDE KUNST VAN
DADA-VROUWEN
DEN HAAG Absurdistisch en non-confor
mistisch. Dat zijn de kenmerken van kunstwer
ken van de DADA beweging. De Dadaïsten
shockeerden in de jaren '20 het publiek in Eu
ropa en Amerika met kunstwerken als een ge
signeerd urinoir en een met bont bekleed kof
fiekopje. Werken van vrouwelijke DADA-aan-
hangers zijn vanaf 2 oktober te zien in de Ko
ninklijke Academie van Beeldende Kunsten in
Den Haag. De Stichting Amazone die de ten
toonstelling organiseert, vindt dat het tijd is dat
de 'Dadaïstes' eens wat meer aandacht krijgen.
De organisatie probeert een beeld te schetsen
van de wisselwerking tussen DADA-mannen
en -vrouwen. Er zal werk te zien zijn van on
der andere Hannah Hoch, Gabriele Buffet, Sop
hie Tauber-Arp en Adya van Rees-Dutilh. De
expositie is gratis toegankelijk en loopt tot 12
oktober.
Aids-benefietconcert
in Concertgebouw
AMSTERDAM Het David Jones Opera Ensemble New
York geeft op 5 november in de Kleine Zaal van het Con
certgebouw in Amsterdam een eenmalig Aids-benefiet
concert. De opbrengst komt ten goede aan de Schorer
stichting, een landelijk bureau in de hoofdstad dat zich
onder meer bezighoudt met hulpverlening aan aids-pa-
tiënten. Het ensemble van professionele zangers en zan
geressen is in 1988 opgericht met de bedoeling Aids-bene-
fietconcerten te geven in de Verenigde Staten. De op
brengsten komen ten goede aan de organisatie Gay Men's
Health Crises. Na het optreden in Amsterdam gaat het
ensemble op toernee door de Bondsrepubliek. Op het pro
gramma staan werken van onder meer Verdi, Wagner,
Mozart, Bizet en Bernstein. Het vorige benefietconcert in
Amsterdam had vorig jaar november plaats in de Grote
Zaal van het Concertgebouw. De opbrengst bedroeg toen
25.000 gulden.
GOUDA De actrice is
de kluts kwijt. Repeteren
wil ze niet meer, ze is ten
slotte de koningin van
Zweden. Trots en hoog
hartig loopt ze over het
toneel, haar regisseur tot
wanhoop drijvend. Als
dan nóg een koningin -
Beatrix zelf- ten tonele
verschijnt is het raadsel
compleet. In de nieuwe
kindervoorstelling „Ma
jesteit, alstublieft" van
theatergroep Peter Pan
wordt een loopje genomen
met de schijn die op het
toneel wordt gecreëerd.
Het heeft allemaal te maken
met wat echt is en wat ge
speeld. Als acteurs dat onder
scheid niet meer kunnen ma
ken kunnen er vreemde din
gen gebeuren. Volgens Maar
ten Verhoef, de 32-jarige regis
seur van „Majesteit, alstu
blieft", maakt dit gegeven de
voorstelling bij uitstek ge
schikt voor kinderen. „Kinde
ren creëren vaak een schijn
wereld die voor hen werke
lijkheid wordt. Ze zetten een
tentje neer op een weiland en
vervolgens wordt dat de prai
rie Met schmink en een ver
entooi voelen ze zich écht indi
aan. Op dat moment is dat
voor hen de werkelijkheid.
Maar dan gaat het regenen. De
regen is echt. De schmink
loopt door en de veren zakken
in. Dan raken ze in verwar
ring: het ene kind zal doorspe
len, voor een ander zal de ma
gie verbroken zijn".
„Majesteit, alstublieft" is er
vooral op gericht kinderen te
laten zien hoe het toneel
werkt. „Ik had het idee kinde
ren een kijkje in de keuken
van het toneel te laten nemen.
Met dat idee zijn we naar to
neelschrijver Ton Vorsten-
bosch gegaan die vervolgens
een toneelstuk rond dat idee
heeft bedacht. Ik zie „Majes
teit, alstublieft" dan ook als
een lokatieprojekt. Zoiets als
wanneer je Hamlet in het Mui-
oerslot zou spelen. Je kunt de
lokatie gebruiken, uitbuiten".
Maarten Verhoef is geen onbe
kende in de Haagse theaters.
Eerder was hij de tweede re
gisseur van „Faust" van to
neelgroep de Appel. Voor Pe
ter Pan Produkties regisseerde
hij vorig jaar „Het verhaal van
Karelkees". Nu brengt hij
weer een kindervoorstelling,
dit keer in de grote zaal van
de Koninklijke Schouwburg.
Uitdaging
Vindt hij het leuk om een to
neelstuk voor kinderen te re
gisseren? „Af en toe is hei
leuk, maar ik zou het niet uit
sluitend willen doen. Ik vind
het vooral een uitdaging om
dat je, als je voor kinderen
werkt, jezelf niet kan uitleven
in diepgaande dialogen. Je
moet alles visueel maken. Er
moet gedurende de voorstel
ling veel gebeuren en veel te
zien zijn, anders raak je de
aandacht van je publiek
kwijt".
Er is zeker veel te zien op hel
toneel. En zelfs daarbuiten,
want de gemoederen op het to
neel lopen zo hoog op dat de
acteurs elkaar door de zaal
heen achtervolgen. Een schit
terend in beeld gebrachte rit
met een Rolls-Royce door het
bos naar Amersfoort zorgt
voor hetzelfde gevoel dat je
krijgt als je naar een oude Hol-
lywood-film kijkt. Dit alles te
gen de achtergrond van een
prachtig uitgevoerd decor.
Verhoef: „Ik wilde de tover
doos, die het toneel toch is, aan
de kinderen uitleggen. Ze
kunnen zien hoe de effecten
werken, hoe de schijnwereld
wordt opgebouwd. Ze zien de
dingen die daarvoor zorgen: de
lampen, de decorstukken en
requisieten. Ook zien ze de
personen die daarvoor zorgen:
de actrice, de regisseur en de
inspiciënt. Het oorspronkelijke
idee was zelfs om de kinderen
er nog meer mee te betrekken
en ze óp het toneel naar het
stuk te laten kijken. Dat moes
ten we laten vallen omdat het
voor teveel technische proble
men zorgde".
Magie
Is Verhoef nu niet bang dat
zijn stuk een beetje van de ma
gie van het toneel weg zal ne
men? „Nee, want het publiek
weet allang dat het bij een to
neelstuk eigenlijk voor de gek
wordt gehouden. Het is toch
vreemd dat mensen anderhalf
uur in een donkere zaal gaan
zitten waar ze gedurende die
tijd niks mogen zeggen. Ku
chen mag eigenlijk niet en ro
ken is helemaal uit den boze.
En al die tijd zijn er mensen
op het toneel aan het woord.
Maar de mensen vinden het
fijn om zich bij die schijnwe
reld neer te leggen, of dat nu
het Theater van de Lach is of
Hamlet".
Volgens Verhoef is het extra
moeilijk om een stuk voor kin
deren te brengen. „Kinderen
vormen een moeilijk publiek.
Ze zijn genadeloos in hun re
acties. Als je hun aandacht
verliest gaan ze praten. Daar
entegen is het leuk dat kinde
ren heel primair reageren. Ze
kunnen schateren van de lach
en gillen als ze schrikken.
Maar ik neem mijn publiek se
rieus. Ik ga geen dingen doen
die speciaal voor kinderen
leuk zijn, ik maak het niet
kinderachtig".
„Het leuke van het stuk blijft
toch dat de toeschouwer niet
weet wat nu schijn is en wat
werkelijkheid. Ik hoop zelfs
dat het publiek de zaal verlaat
met nog steeds de vraag in het
hoofd: wat was nu echt en wat
niet? Als het meezit leggen de
kinderen die dit stuk zien de
link naar hun eigen belevings
wereld. Zodat ze dus anders
tegen theater aan gaan kijken
en, als het even kan, meer
naar het theater gaan".
„Majesteit, alstublieft" is te
zien in de Koninklijke Schou-
wurg op 10, 13 en 16 septem
ber (première) om 15.00 u.
Daarna trekt de voorstelling
het land in.
Josephine van der Meer als de koningin. In de loge de wanhopige regisseur Willem Sotthewes en
de sullige inspiciënt Joep van Egmond.
FOTO: PAN SOK
TILBURG „Het verbaast
mij enorm dat mensen zich
wel zorgen maken over het
verdwijnen van allerlei dier
soorten in Afrika, maar niet
over de teloorgang van het
leesbeest en de boekenwurm
bij ons". Zei Jaap Goedege-
buure. „Het analfabetisme is
zo goed als teruggedrongen, er
is met andere woorden sprake
van rijkdom, en daarom is het
des te erger dat zo weinigen er
deel aan hebben". Zei Peter
Berger „Ik voel me niet thuis
in dat kamp van kommer en
kwel. Is het nu echt 2o tra
gisch dat de groep literatuur
liefhebbers wat kleiner wordt?
Welnee". Zei Wim Knuist.
Gisteren in Tilburg. Tijdens
een discussie over lees-luiheid.
De discussie 'over het lezen
van literaire boeken in relatie
tot het gebruik van andere
media' werd gehouden voor de
eerstejaars-studenten aan de
letterenfaculteit van de Ka
tholieke Universiteit Brabant
(KUB). Hun aanwezigheid
herinnerde Jaap Goedege-
buure, hoogleraar aan de
KUB, onmiddellijk aan de re
den waarom hij onlangs een
pamflet publiceerde onder de
titel 'Te lui om te lezen?' „Ik
schreef dat boekje uit verbij
stering over het vreselijke ge-
kréUn van mijn studenten, die
wel letteren gingen studeren
maar ernstig opzagen tegen
het lezen van al die dikke boe
ken. Ik was daardoor geschokt
en dat werd nog versterkt toen
ik het rapport 'Van woord
naar beeld?' las van het Soci
aal en Cultureel Planbureau,
waaruit bleek dat het lezen
over de hele linie afnam. Ik
vroeg me af: Is dat eigenlijk
erg? Kunnen we ons niet beter
neerleggen bij de loop der din
gen? Het antwoord was nee.
Omdat het een aantasting be
tekent van het gevoel voor
continuïteit en het historisch
besef. Want televisie mag dan
af en toe informatief zijn, voor
99 procent betreft dat de actu
aliteit, het heden. Maar dat
staat niet op zichzelf. De ge
schiedenis bepaalt mede het
heden. En het zijn geschréven
bronnen die ons toegang ver
schaffen tot de geschiedenis".
Goedegebuure illustreerde dal
aan de hand van de roman 'De
Aanslag' van Harry Mulisch
waarin de vredesdemonstratie
Pieckmuseum blaast expositie
van ex-KGB'er Pieck af
HATTEM Het Anton
Pieckmuseum in Hattem heeft
plotseling de lustrumexpositie
afgeblazen, die deze maand in
gericht zou worden met wer
ken van Henri Pieck, de twee
lingbroer van schilder-teke
naar Anton. Officieel heet het
dat het expositiezoldertje te
klein is om het omvangrijke
oeuvre te bergen. Maar bij de
beslissing heeft ook het boek
„De GPOe aan de Overtoom"
van Igor Cornelissen een rol
gespeeld. Het boek verschijnt
op 15 september en openbaart
het politieke verleden van
Henri Pieck. Cornelissen toont
aan dat Henri in de jaren der
tig een spion was voor de Rus
sische GPOe, de voorloper van
de KGB. Volgens bestuurslid
J. Weggemans van stichting
Het Anton Pieck Museum gaat
het om „een uitermate onge
lukkige samenloop van om
standigheden". Bij het bestuur,
beaamt hij, bestaat enige angst
dat de doelgroep van het mu
seum Henri's verleden niet zo
zal begrijpen. „Wij zijn er in
ieder geval niet zo gelukkig
mee zegt Weggemans. Anton
en Henri leefden in twee ver
schillende werelden. Maar
mensen die niet voldoende
tërzake kundig zijn, zouden uit
deze expositie misschien de
verkeerde conclusies kunnen
trekken".
Ironisch genoeg was hst boek
juist de aanleiding om aan een
expositie over Henri te den
ken. Het bestuur nam aan dat
het over de kunstenaar Pieck
zou gaan. Voorzitter Vogele-
sang: „We wisten van dat ver
leden niets af. Van Anton,
waarmee ik goed bevriend
was, heb ik er ook nooit wat
over gehoord. In het museum
willen we met dat verleden
van Henri geen verband leg
gen". Ook ruimteproblemen
spelen volgens hem een rol
Als volgend jaar een
vleugel is aangebouwd en de
storm rond Henri enigszins ge
luwd is, gaat de expositie als
nog door. Vogelesang: „Voor
ons zal dat verleden geen aan
leiding zijn om de hele exposi
tie maar te vergeten. Het is
ook alweer vijftig jaar geleden.
Veel kunstenaars wordt de rol
van zulke zaken na zoveel ja
ren minder aangerekend. Bo
vendien was Henri Pieck zeer
begaafd. Zijn werk is écht de
moeite waard'.
Eric Pieck uit Kampen, mede
bestuurslid en een kleinzoon
van Anton Pieck, kenschetst
het werk van Henri Pieck als
„erg interessant. Voor mij
heeft hij zeker zoveel talent
als Anton. Hij was alleen veel
minder bekend, ook al heeft
hij toch altijd van zijn kunst
geleefd.
Ziekendag
Nationale Ziekendag wordt
zondag in ziekenhuis Sint
Antoniushove in Leidschen-
dam gevierd met een feeste
lijke lunch voor de patiënten
die bovendien twee boeken
krijgen. Eerst bij het ontbijt
het boekje met inlichtingen
over wat de Nationale Zie
kendag betekent en later het
boek „Vreugde en Leed Ge
deeld" van rector W.J. Kutt-
schrütter over de geschiede
nis van het ziekenhuis.
Zanderij
De Stichting Duinbehoud
houdt maandagavond in Tri-
podia aanhet Hoornesplein
in Katwijk een bijeenkomst
over het gebied Zanderij
Wssterbaan. Duinbehoud
presenteert dan haar visie
op de inrichting van dit ge
bied. De gemeente Katwijk
wil er woningen bouwen. In
het plan van Duinbehoud is
naast woningbouw plaats in
geruimd voor natuurontwik
keling. educatie en recreatie.
De bijeenkomst begint om
half acht.
Persoonsgevens
geautomatiseerd
LEIDEN Burgemeester
C. Goekoop neemt op vrij
dag 22 september een
nieuw, geautomatiseerd sy
steem voor bevolkingsregi
stratie in gebruik. Deze ge
meentelijke basisadmini
stratie persoonsgegevens
(GBA) is noodzakelijk ge
worden omdat de per
soonskaarten worden ver
vangen door persoonslij
sten. De ingebruikname zal
plaatshebben in de hal van
de directie burgerzaken in
het Leidse stadhuis.
Panden Steenstraat
op monumentenlijst
LEIDEN Het voormalige
Boerhaave Laboratorium aan
de Steenstraat la en de ke
gelbaan van Sociëteit Amici-
tia aan de Steenstraat 2
moeten worden geplaatst op
de gemeentelijke monumen
tenlijst. De monumentencom
missie Leiden heeft gister
avond besloten een dergelijk
advies over te brengen aan
de Leidse gemeenteraad. Dat
is vanochtend meegedeeld
door een woordvoerder van
de gemeentelijke afdeling
monumentenzorg.
van 1980 geplaatst wordt in
het „historische perspektief'
van de Tweede Wereldoorlog
en de jaren daarna. Dat dat
boek een bestseller was, kon
Goedegebuure maar gedeelte
lijk troosten. „Ik put er wel
enige hoop uit, want er wordt
dus wel gelezen. Maar tegelij
kertijd moet je constateren dat
er een overmatige belangstel
ling bestaat voor bestsellers,
waardoor het overige aanbod
wordt weggedrukt".
Verdriet
„Goedebuure heeft gelijk", zei
Peter Berger, hoofd van de af
deling letteren van het minis
terie van WVC, „maar hij
heeft een te klein gelijk". En
hij deed er nog een schepje bo
venop. Lezen bepaalt je be-
wust-zijn, meldde hij, en tele
visie ook. Maar niet op dezelf
de manier. „Lezen bepaalt je
bij het leven. Het verschaft
niet alleen plezier, het doet
ook verdriet, en dat hoort er
ook bij. Maar televisie bepaalt
je alleen bij het nu. En als je in
het nu leeft, leef je niet intens.
Elk moment vervalt met het
volgende. Televisie verschaft
een on-tragisch, een louter
vrolijk bewust-zijn. Terwijl het
leven ook te maken heeft met
ellende. Als je dat niet wilt
zien, sta je onthand als het je
treft".
Dat was de toon die Wim
Knuist, onderzoeker bij het
Sociaal en Cultureel Planbu
reau en opsteller van het rap
port 'Van woord naar beeld?',
wilde horen. Tegen dat cul
tuurpessimisme, zoals hij het
noemde, wilde hij zich gaarne
afzetten. Want ach, was het nu
wel terecht om zo te schelden
op de televisie? „Omdat we de
gretigheid wantrouwden
waarmee de televisie altijd in
de beklaagdenbank werd gezet
als het ging om de afname van
het lezen, hebben we een on
derzoek naar het verband tus
sen die twee gedaan. En daar
uit bleek dat er nog heel wat
andere factoren een rol spelen.
Zoals de toename van de
sportbeoefening, die is ook ten
koste gegaan van het lezen. En
het feit dat mannen en vrou
wen, ook vanwege de emanci
patie, het drukker hebben ge
kregen. Uiteindelijk bleek dat
de televisie maar voor een
heel klein deel verantwoorde
lijk was".
„Kijk, dat zijn leuke trucs van
Knuist", legde Berger het pu
bliek uit. „Hij voert meer ver
dachten aan, alsof daarmee het
probleem van tafel is. Maar
het gaat er helemaal niet om
of de televisie wel of niet
schuldig is, het gaat erom of er
wel of niet sprake is van cul
turele vervlakking. De ver
dwijning van de lees- en
spreekcultuur, daar gaat het
om. Het erge is dat wel het
aantal mensen dat kan lezen is
toegenomen, maar dat zij niet
deelhebben aan de cultuur.
Zijn de mensen door onze wel
vaart vervreemd van ons wel
zijn? Is het onderwijs teveel
gericht op het verwerven van
het materiële? Is dat duld
baar?"
Genade
„Toen de bioscoop kwam, ging
daar het grote publiek naar
toe, laten we zeggen: de een
voudige mensen", memoreerde
Knuist. „Naar het toneel ging
alleen nog een elite. De gezel
schappen hoefden niet meer te
vechten om de gunst van de
massa en dat schiep een gun
stig artistiek klimaat voor spe
cialisten en fijnproevers. Is het
nu echt zo tragisch als iets der
gelijks ook met de literatuur
gebeurd?"
Jazeker, beweerde Berger en
hij betrad daartoe het terrein
der „aannames". „Er komen
vanuit onze samenleving,
waarin bijvoorbeeld de ouder
dom en de dood weggedrukt
worden, signalen dat het onzè
cultuur ontbreekt aan bezin
ning. Men zoekt het in de ver
strooiing, die weghoudt van de
wezenlijke zaken. Ik ben niet
gelovig, maaf ik geloof wel dat
de literatuur evenals de religie
een kwestie is van genade en
dat het, evenals religie, een
middel is tot zelf-verwezenlij
king. Omdat er in aan de orde
komt de vraag naar het zijn,
naar het waarom van de din
gen. En het stellen van die
vraag is noodzakelijk om te
komen tot ons doel als mens.
Omdat die vragen niet meer
gesteld worden, beschouw ik
de huidige samenleving als in
fantiel".
Het kostte de voorzitter daar
op de grootste moeite geen
'amen' te zeggen.
STEVO AKKERMAN
Muziek in Hofvijver
Onder grote belangstelling zijn gisteravond op het speciaal voor
de European Festivities in de Haagse Hofvijver gebouwde podi
um de eerste concerten gegeven. Componist Jan Boerman
bracht er twee keer zijn indrukwekkende klank- en lichtspel, en
de groep Labyrinth speelde een compositie van Jasper van 't
Hoff en Cesar Zuiderwijk. Vanavond staan er opnieuw enkele
concerten op het programma, onder meer van het Residentie Or
kest (19.30 en 20.30 uur), en opnieuw Jan Boerman (23.00 uur).
Behalve mooie muziek leveren de optredens in de Hofvijver ook
sfeervolle foto's op, zoals deze foto van Peter van Muiken be
wijst.
FOTO: PETER VAN MULKEN
