Tokyo oefent voor
de volgende ramp
Israëliërs voelen zich
niet meer thuis in Taba
Onzekere toekomst
voor economisch
wonder van China
BUITENLAND
QeidóaQowiant
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1989 PAGINA 9
A
IJ
1.1/
it'i
t
iu
k
k
h
k
:n
U
ih
CO
t-\ i,r,
k
X
r
iïjj
t *Ji
(X K*
■\i
'U
l,
4'
/r
-ttc
r.-;
i
I'
k
•6
n 14
A
i:
~C
t
U,
ü'i
b
tx
A
IJ
h
r
k
b'ó
t
-t-
ir
n
•j)
-v
-k
JU r:
-J)
i l
'C
-
Vit.
J'L
Via folders worden de inwoners van Tokyo erop attent gemaakt
wat ze moeten doen in het geval een nieuwe aardbeving de stad
zal treffen.
(Van onze speciale
correspondent
Marylou den Outer)
TOKYO Wat te doen
wanneer de langverwach
te zware aardbeving de
miljoenenstad Tokyo en
omgeving treft? In Japan
staat deze vraag elk jaar
begin september centraal.
Op 1 september 1923 werd dit
gebied getroffen door een
aardbeving die zo'n 100.000
mensenlevens eiste. Om te
voorkomen dat een dergelijke
ramp zich herhaalt is 1 sep
tember uitgeroepen tot „Dag
voor de bestrijding van ram
pen". Dat betekent voor de
twaalf miljoen inwoners van
Tokyo dat in verschillende
districten van de stad groot
scheepse en tot in de puntjes
voorbereide oefeningen wor
den gehouden.
In het Minato-district, dat
170.000 inwoners telt onder
wie 17.000 buitenlanders, had
den zich al vroeg in de ochc
tend deelnemers gemeld bij
het centraal gelegen honkbal-
veld dat als oefenterrein dient.
Het was vrijdag en dat ver
klaarde waarom hoofdzakelijk
gepensioneerden en huisvrou
wen waren gekomen. Getooid
met witte helmen sloten zij
zich op deze snikhete ochtend
gedisciplineerd aan bij de lei
der van hun groep, die bij deze
oefeningen altijd een vaandel
meedraagt met daarop de
naam van de wijk in het dis
trict waar zij wonen. Voor de
buitenlanders was voor En
gelssprekende begeleiding ge-
De eerste oefening had het ka
rakter van een demonstratie
van een stewardess in een net
opgestegen vliegtuig. Men liet
zien wat thuis te doen in een
geval van een aardbeving. De
aanwezigen werd achtereen
volgens gevraagd een brand
blusser te richten op een ka
chel waarop kartonnen „vlam
men" waren aangebracht,
stekkers uit de aanwezige
stopcontacten te trekken en
een tas in te pakken met het
meest noodzakelijke zoals
voedsel, een zaklantaarn en
wat kleding. Daarna moest de
deur worden geopend en zo
luid mogelijk „fire" („vuur")
of liever nog in het Japans:
„Jishinda" worden geroe
pen.
Een dame van het organise
rend comité registreerde ach
ter de deur het volume van
het geroep op een decibelme
ter. Een man uit Madagascar
werd vriendelijk verzocht het
nog eens te proberen; zijn
stemvolume bereikte het ver
eiste aantal decibellen niet.
Tijdens de volgende oefening
mochten de deelnemers probe
ren een echt open vuur(tje) te
blussen om vertrouwd te ra
ken met het bekende rode
handblusapparaat. Daarna
moest de telefoon worden ge
pakt, en ja, wat is eigenlijk het
nummer van de brandweer in
Tokyo?
Middaguur
Uit de folders, die aan het ein
de van elke oefening worden
verstrekt, wordt duidelijk dat
brand het grootste gevaar is
waarvoor tijdens en na een
grote aardbeving moet worden
gevreesd. De „Grote Kanto-
aardbeving" van 1923 had
plaats precies rond het mid
daguur, het tijdstip waarop in
alle huishoudens werd ge
kookt. De meeste huizen in die
tijd waren van hout en vatten
vlam door omvallende kook-
toestellen. Tegenwoordig zijn
de meeste huizen van steen en
bovendien zijn alle flatgebou
wen zo ontworpen, dat ze een
aardbeving als die in 1923 (met
een kracht van 7,9 op de
schaal van Richter) kunnen
weerstaan, aldus een van de
folders.
Het centrum van Tokyo na de
grote aardbevingsramp van 1
september 1923, waarbij
100.000 mensen werden ge
dood en alleen een paar uit
beton opgetrokken gebouwen
overeind bleven. foto: ap
Volgens een berekening van
de Japanse seismoloog Ishibas-
hi komt in het gebied Odawa-
ra (ten zuiden van Tokyo) on
geveer elke zeventig jaar een
aardbeving voor met een
kracht van rond 7 op de schaal
van Richter. Daaronder was
die van 1923. Ishibashi voor
spelt dat de eerstvolgende gro
te beving omstreeks 1998 zal
zijn. Zijn theorie van regelma
tig terugkerende aardbevingen
in dit gebied is echter omstre
den en werd de afgelopen da
gen druk besproken in de Ja
panse kranten.
Onherstelbaar
Tegelijk met een regeringsrap
port, dat voorspelt dat de ko
mende grote beving nog meer
doden zal kosten dan die in
1923, verscheen onlangs een
rapport van de in Nagoya ge-
- vestigde Tokai-bank, die on
derzoek heeft verricht naar de
economische gevolgen van een
dergelijke aardbeving. Deze
zal een schokkend effect heb
ben op de wereldeconomie, zo
voorspelt de bank. Kort sa
mengevat komt het erop neer
dat Japan zijn kapitaalexport
naar het buitenland moet sta
ken, omdat alle reserves nodig
zijn voor de wederopbouw van
Tokyo en omgeving.
De bank voorspelt dat 800.000
gebouwen onherstelbaar zul
len worden beschadigd door
de beving zelf en nog eens 2,5
miljoen door de branden die
zullen uitbreken. Kosten voor
de wederopbouw: 645 miljard
Amerikaanse dollars. De ge
volgen voor de wereldecono
mie zullen groot zijn, waar
schuwt de bank. De rente in
de VS zal sterk stijgen door
het wegvallen van de Japanse
kapitaalexport. De zogeheten
schuldenlanden zullen hiervan
vooral de dupe worden.
Japan zelf, aldus nog steeds de
bank, zal daarentegen een gro
te wederopbouw-„boom" bele
ven. Na de eerste schok te
hebben opgevangen, zal het
Bruto Nationaal Produkt al
snel met tien procent groeien.
De Tokai-bank verwacht bo
vendien dat het huidige (zoals
bekend grote) overschot op de
betalingsbalans ruim voldoen
de zal blijken om de Japanse
importen op het vereiste peil
te houden.
Onder tafel
Optimisme bij de banken,
maar of dat gedeeld wordt
door de aanwezigen op de
Rampenbestrijdingsdag in het
Minato-district? Die waren in
middels toegekomen aan de
derde oefening van die och
tend: het zoeken van de uit
gang in een met zware nevel
gevulde tent. Wonend in To
kyo weten ze dat ze met het
idee van „de grote aardbe
ving" moeten leven. Kleinere
bevingen zijn ze in elk geval
gewend: zo'n drie keer per
maand worden bevingen of op
zijn minst trillingen gevoeld.
Ze weten ook, zoals op deze
eerste september, dat Vadertje
Staat over hen waakt. Van
kindsbeen af zijn de wetens
waardigheden over aardbevin
gen er bij hen ingehamerd:
open vuur direct uitmaken,
dekking zoeken onder de tafel,
niet in paniek raken, het bad
laten vollopen, zodat er een
voorraad drinkwater ontstaat,
niet bij vrijstaande muren
gaan staan en zo verder.
Ze kennen ook de rode vier
kanten brandblusapparaten op
straat (2.600 stuks in Minato),
weten dat er destilleerappara-
ten aanwezig zijn waarmee het
water in zwembaden drink
baar kan worden gemaakt, dat
er in Minato M plaatsen zijn
waar negentig soorten nood-
goederen permanent zijn opge
slagen en dat winkeliers en
restauranthouders zich bereid
hebben verklaard om in geval
van nood rijst, brandstof en
maaltijden beschikbaar te stel
len. Daarnaast kunnen de in
woners „aardbevingservaring"
opdoen op twee plaatsen in de
stad waar aardbevingen wor
den gesimuleerd.
Hoe de mensen, de „aardbe-
vingszekere" huizen en gebou
wen, de autoriteiten en de Ja
panse economie zullen reage
ren als het menens wordt, zal
de praktijk moeten uitwijzen.
Japan lijkt in elk geval klaar
voor „de grote aardbeving".
TABA Taba, een rotsachtig
stukje woestijn van twee vier
kante kilometer aan de Rode
Zee, is de enige plaats in het
Midden-Oosten waar de nieu
we Hebreeuwse versie van de
„Penthouse" open en bloot
wordt verkocht. Waar het
winkelmeisje, dat bijna net zo
schaars is gekleed als de foto
modellen in het blad, niet
blikt of bloost als ze het Arabi
sche geld aanneemt, het tijd
schrift oprolt en er een elas
tiekje om doet.
Het is ook de enige plaats in
de wijde omgeving waar Egyp-
tenaren en Israëliërs naast el
kaar werken en vakantie vie
ren. Op 15 maart van dit jaar
werd de Egyptische vlag weer
gehesen in het gebied dat in
1967 door Israel werd geanne
xeerd.
Taba dankt de Egyptische soe
vereiniteit ten dele aan een
kaart die in 1906 werd opgete
kend door Groot-Brittannië en
Turkije, de twee machten die
toen het Midden-Oosten be
heersten. In de vier maanden
dat Egypte het gebied weer
onder zijn hoede heeft, werden
veel van de verwachtingen dat
Taba het glansrijke „testgebied
voor vrede" zou zijn, teleurge
steld.
Er heerst nu nog steeds een
betrekkelijk vreedzame sfeer
in Taba. De Egyptische en Is
raëlische toeristen gaan vrij en
ongedwongen met elkaar om.
Dat neemt niet weg dat er toch
spanningen zijn.
In het door een economische
crisis geplaagde Egypte werd
de overdracht triomfantelijk
gevierd en afgekondigd als
een nationale feestdag. In
Taba werd de overdracht ech
ter begroet met brandende au
tobanden, aangestoken door
het ontevreden Israëlische ho
telpersoneel (als een soort imi-
'tatie van de Palestijnse intifa
da) om te protesteren tegen de
lage afvloeiingspremie voor
degenen die waren ontslagen.
Egypte bleef evenwel hard
nekkig vasthouden aan de be
palingen van z'n joint-venture
en maakte bekend dat op tien
procent na, alle driehonderd
Israëliërs die bij het Avia So-
nesta Hotel van Taba werken
binnen zes maanden vervan
gen zouden worden door
Egyptenaren. Er werd zelfs
geen garantie gegeven dat de
resterende, voor buitenlanders
gereserveerde banen opgevuld
zouden worden door Israëliërs.
Verboden
Vanaf het strand van Taba
zijn de kustlijnen van Jorda
nië, Saudiarabië en Israel
zichtbaar. De kuststrook ligt
op slechts vijf minuten afstand
van het Israëlische vakantie
oord Eilat, met z'n drukbe
zochte vliegveld. Taba wordt
van Cairo gescheiden door een
autorit van vijf uur door de
onherbergzame Sinai woestijn.
Het zal nog zeker een jaar du
ren eer de enige andere lan-
dingsstrook, El Naqab, be
schikbaar zal zijn voor de bur
gerluchtvaart. Dat betekent
dat de hotels in Taba afhanke
lijk blijven van Israel.
Veel joden waren echter niet
al te gelukkig met de verande
ringen in hun vakantieplaats.
Zo werden de Hebreeuwse op
schriften in de hotels verwij
derd, het Avia Sonesta Hotel
heet nu gewoon Sonesta Hotel
(Avia genoemd ter nagedach
tenis aan de vermoorde vrouw
van de Israëlische eigenaar) en
de Israëlische disconto bank is
overgenomen door de Banque
Misr.
Het meest storende vonden ze
nog wel dat het topless zonnen
op het strand van het hotel
plotseling verboden was. Al
hoewel de meeste buitenlan
ders Taba eerder zien als een
Israëlische enclave dan beho
rend bij de Arabische natie,
was de lol er voor de Israëliërs
af. Pas sinds kort is er weer
een lichte toename van joodse
toeristen in Taba, die voorna
melijk te danken is aan de
kortingen tot vijftig procent op
de prijzen van hotelkamers.
Charme
„Er is wel degelijk verschil in
mentaliteit en dat leidt toch
wel tot wrijvingen", vindt Eli
Levy, een 24-jarige Israëlische
hotel-receptionist, die samen
met vele andere landgenoten
binnenkort ontslagen wordt.
„Het is vooral duidelijk te
merken aan de manier waarop
de Arabieren zich tegenover
onze vrouwen gedragen. Dat
gestaar, daar worden we dood
ziek van. En als er al Egypti
sche vrouwen komen, dan
gaan ze vaak gehuld in die be
lachelijke sluiers. En wat be
treft het Egyptische personeel
hier: ze zijn zo vreselijk traag.
Wij zijn toch wat meer op het
Westen gericht, zij zijn echte
oosterlingen".
Even later, als het gezang van
de muezzin vanaf een naburi
ge moskee zich vermengt met
de ingeblikte discodreunen in
het Sonesta, zegt één van de
weinige westerse gasten in het
hotel, een Amerikaanse olie
handelaar, hoe spijtig het is
dat de twee nationaliteiten
niet tot een vruchtbare samen
werking kunnen komen. „Als
je de voortvarendheid van de
Israëliërs kunt combineren
met de charme van de Arabie
ren, heb je een fantastisch ho
tel. Maar helaas loopt het bij
hen altijd uit op gekibbel".
CHRISTOPHER WALKER
(c) The Times, Londen
SHEN-CHEN In Shen-
chen is alles geprijsd in
Hong Kong dollars en de
klok geeft „Hong Kong tijd"
aan. De lonen zijn hoog;
overal en in alle straten
hangen reclameborden en
Franse parfum mag zich
hier in een razende popula
riteit verheugen. Het is de
meest welvarende plaats in
China.
De inwoners van Shen-
chen, een kleine enclave die
grenst aan Hong Kong, drij
ven openlijk de spot met de
manier waarop de Chinese
regering ontkent dat ze in
juni een bloedbad heeft aan
gericht op het plein van de
Hemelse Vrede. Ze hebben
het echter te druk met geld
verdienen en genieten te
veel van al het goede des le
vens om voor een democra
tie te vechten.
Secretaresses geuren naar
„Poison" van Dior, trippelen
sexy rond op hoge hakken
en maken zich op volgens de
nieuwste make-uplijn. Ze
werken bij buitenlandse
handelsorganisaties in to
renhoge flatgebouwen of in
sjieke regeringskantoren en
zijn er trots op dat hun
vriendjes en verloofdes za
kenlieden zijn uit Hong
Kong - dat slechts ander
halve kilometer verderop
ligt, aan de andere kant van
de houten brug.
Het goede leven in deze on
afhankelijke, experimentele
bufferzone loopt nu echter
gevaar. Ruim tien jaar gele
den was Shen-chen nog een
slaperig grensplaatsje. Zhao
Ziyang, de voormalige par
tijleider, zag er mogelijkhe
den in en ontwikkelde de
plaats tot een soort kloon
van Hong Kong. Maar
Shen-chen is nu verdacht,
evenals Zhao en alles wat
met hem te maken heeft. De
plaats, met z'n discotheken
en vrijpostige levenstijl a la
Hong Kong, symboliseert
het „bourgeois liberalisme"
waar het hele land nu juist
tegen dient te vechten onder
het wraakzuchtige nieuwe
leiderschap in China.
Doortastend
Shen-chen was de eerste en
meest doortastende van een
hele reeks experimentele zo
nes die Zhao langs de kust
creëerde. De bedoeling was
dat de vrijhandel, de afwe
zigheid van belastingdruk
en de goedkope arbeid bui
tenlandse bedrijven en hun
valuta zouden aantrekken.
Als de kustgebieden een
maal welvarend waren, zou
het geld en de know-how
vanzelf wel naar de arme
binnenlanden doorsijpelen,
was de gedachte.
In de praktijk bleken de
kuststreken echter niet be
reid hun nieuwverworven
rijkdom af te staan. Plaatse
lijke functionarissen werden
corrupt; de miserabele pro
vincies in het binnenland
werden jaloers. Doordat de
prijzen waren vrijgegeven
nam de inflatie een hoge
vlucht. Kortom, het was een
nachtmerrie voor Zhao.
Het probleem is nu dat als
de regering de kustplaatsen
weer allerlei verordeningen
oplegt, de economie probeert
te re-centraliseren en de
strijd aanbindt met de
„geestvervuilende" buiten
landse invloeden, de inmid
dels daar gevestigde buiten
landse ondernemingen hun
vertrouwen in het land zul
len verliezen. Gevolg is dat
de economische problemen
in het land gigantisch zullen
toenemen.
Volgens een vorige maand
verschenen CIA-rapport zijn
veel zakenlieden uit Hong
Kong bezig hun kostbare
projecten in China van de
hand te doen en zich uit
Hong Kong terug te trekken
voordat het onder Chinese
heerschappij komt in 1997.
In het rapport wordt voor
speld dat de buitenlandse in
vesteringen, waarvan aan
vankelijk werd verwacht
dat ze dit jaar de acht mil
jard dollar zouden over
schrijden, in de loop van dit
jaar zelfs beneden het ni
veau van vorig jaar, vijf mil
jard dollar, zullen bijven.
Verder wordt nog een aan
zienlijk begrotingstekort
verwacht, namelijk tien mil
jard dollar.
Wanhoop nabij
Ambtenaren op het ministe
rie van financiën zijn de
wanhoop nabij als ze probe
ren te bedenken hoe ze de
internationale schulden
moeten afbetalen, waarvan
de eerste aflossing volgend
jaar opgeëist zal worden. Na
de wrede onderdrukking
van de demonstratie op het
Plein van de Hemelse Vrede
hebben de Wereldbank en
andere kredietinstellingen
zich niet langer bereid ver
klaard China te helpen.
Shen-chen begint de nade
rende kilte al te voelen. De
manager van een handels
onderneming vertelt dat zijn
zaken al met twintig procent
zijn gedaald. De schade zal
ook niet beperkt blijven tot
de nabije toekomst, zo me
nen zakenlieden in Hong
Kong. Buitenlandse bedrij
ven beperken hun betrek
kingen in China en gaan
geen nieuwe handelsove
reenkomsten meer aan.
Het toerisme, een belangrij
ke drijfveer van de Chinese
economie, lijdt ook ernstig
onder de huidige ontwikke
lingen. Eén van de meest
schilderachtige plekjes in
China, Guilin, dat zo'n 650
kilometer landinwaarts van
Shen-chen ligt, mocht zich
vorig jaar nog verheugen in
gemiddeld achtduizend toe
risten per dag. Nu wordt het
een drukke dag genoemd als
er veertien bezoekers zijn
geweest. Bij het zien van die
ene toerist stromen direct
tientallen wanhopige souve
nir-verkopers toe.
De bedrijfsleider van het
onlangs geopende Holiday
Inn hotel in Guilin zit mis
troostig in de verlaten lobby.
„Dit jaar valt er niet veel
meer te verwachten. Vol
gend jaar voorjaar gaan we
er weer tegenaan", zegt hij
met een over-optimistische
klank in zijn stem.
Niet toegeven
Daarentegen is het ook voor
te stellen dat de mannen die
het in Peking voor het zeg
gen hebben, de huidige eco
nomische - of politieke -
ontwikkelingen in China
niet kunnen tegenhouden
met hun ideologische intimi
daties. Shen-chen en de an
dere kustgebieden zouden
niet moeten toegeven aan de
pogingen van de regering
om hen de keel dicht te
knijpen,
Shen-chen is namelijk de
verzinnebeelding van een
nieuwe, meer vrijgevochten
denkrichting in China. Tot
ver in het binnenland in het
onontwikkelde Sichuan,
waar Deng Xiaoping van
daan komt, weigeren de
mensen de officiële beleids
lijn te bestuderen, waartoe
ze eigenlijk verplicht zijn. In
tegenstelling tot Shen-chen,
waar de vrijgevochtenheid
zich uit in aandacht voor
geld en zichzelf, braken er
in Chengdu, de hoofdstad
van Sichuan, rellen uit in
juni van dit jaar. Aanleiding
was de ontvredenheid over
de armoede in de provincie.
Vergeleken met de exclusie
ve koffieshops in Shen-chen
is het café „Kat" in Cheng
du een sober hol. Maar de
jongeren die daar komen,
vragen naar het laatste
nieuws over Wuer Kaixi, de
gevluchte studentenleider
en willen tenminste weten
wat er écht is gebeurd op
het Plein van de Hemelse
Vrede.
LOUISE BRANSON
(c) The Times, Londen
Ook aan het strand blijven de Egyptische vrouwen in sluiers gehuld.
foto: ap
Een rivier vormt hier de natuurlijke grens tussen de Volksrepu
bliek China en Hong Kong. foto: upi
