69,50.
Campagne in het teken van 'vuile geintjes'
Yrouwenpartij
dreigt (opnieuw)
te mislukken
Politiek
Partij
Parlement
Lezen
tservice
DAGTOCHT BEZOEK AAN ECHTE STEENKOLENMIJN "LE TRIMBLEl"
VIA
- BINNENLAND £eidae<8oivuwit zaterdag 2 september isss pagina 5
Unieke attractie in Europa.
Vertrek: zaterdag 16 september
Bezoek de ondergrondse galerijen en bo
vengrondse installaties van een ECHTE
steenkolenmijn. Leer alles over het leven
van de "KOOLPUTTERS", hun verdriet
en werkomstandigheden.
Gelegen te Blegny, op 15 km. van Luik
ligt het toeristische complex "Trimbleu".
U zult gestoken in een mijnwerkers-over
all helm en geleid door oude mijnwer
kers de bovengrondse installaties (techn.
uitrusting, reddingzaal, douches, lampen
kamer) bezoeken. Ook net als hen zult u
met de liftkooi afdalen tot in de onder
grondse galerijen, waar u de mijngangen,
de grondgalerijen, de pijler en de steen
koolader ontdekt. Tevens krijgt u een dia
presentatie aangeboden.
Vóór dit bezoek heeft u nog een lunchstop
in MAASTRICHT. Deze gezellige stad
biedt u veel leuke terrasjes en winkeltjes.
Op de terugreis kunt u genieten van een
welverzorgd diner.
Inclusief al x koffie met gebak «entree
steenkolenmijn «diner
Surinamer
stapt uit
partijbestuur
PvdA
DEN HAAG PvdA-partij-
bestuurder Owen Venloo heeft
met onmiddellijke ingang het
lidmaatschap van zijn partij
opgezegd. Als belangrijkste
motief noemt de uit Suriname
afkomstige Venloo „dat mij op
belangrijke momenten is ge
bleken dat de nodige onder
steuning vanuit de partijtop
uitblijft, zoals recentelijk bij
mijn kandidatuur voor de
Tweede Kamer". Volgens
Venloo houdt het gebrek aan
steun direct verband met zijn
kritische opstelling van des
tijds ten aanzien van de voor
malige Suriname-woordvoer-
der van de PvdA, Knol. „Het
is voor mij wel duidelijk dat
mijn overigens terechte kri
tiek op de lijn-Knol mij ernstig
wordt aangerekend. De feite
lijke ontwikkelingen in Suri
name hebben mij tot nu toe in
het gelijk gesteld".
DEN HAAG Sinds jaar
en dag zendt de VPRO-ra-
dio aan het eind van de
vrijdagmiddag het fraaie
programma 'Welingelich
te Kringen' uit. Een panel
met onder anderen Joop
van Tijn, Henk Hofland
en Piet Grijs onderwerpt
mensen die in het nieuws
zijn of die opzienbarende
zaken kunnen toelichten,
aan een kruisverhoor. Vo
rige - week wilden de on
dervragers weten of er
nog 'dirty tricks' te ver
wachten waren, die de tot
dan toe nogal slome ver
kiezingscampagne wat
zouden kunnen verleven
digen.
Nou nee, luidde het antwoord
van de 'Kringen', die op dat
moment bestonden uit twee
politiek redacteuren, één van
Vrij Nederland en één van
NRC/Handelsblad. Als zelfs
een zaak als die rond Hollan-
dia Kloos en Kuwayt zonder
gevolgen blijft voor premier
Lubbers, wat moet men dan in
's hemelsnaam nog bedenken
om een concurrent onderuit te
halen?! De 'Kringen' waren
die dag wat minder welinge
licht, want op datzelfde mo
ment hield de VARA-tv zich
volop bezig met de voorberei
ding van een vernuftig 'vuil
geintje'.
Deze omroep liet het bureau
Inter/View van Maurice de
Hond uitzoeken wat er zou ge
beuren als Hans Wiegel in
plaats van Joris Voorhoeve
lijsttrekker van de VVD zou
zijn. Welnu, de uitkomst van
dat onderzoek dreunt nog
steeds na. Het zou een verschil
uitmaken, in positieve zin dan,
van tien zetels voor de libera
len! Wiegel was zelf in Achter
het Nieuws om commentaar te
geven. Als vanouds recht in de
camera kijkend toonde de
Friese commissaris zich blij,
heel blij met zijn nog ontstel
lend grote populariteit. En hij
was de VARA erg, erg dank
baar dat hij langs deze weg zo
veel kiezers kon opwekken
toch vooral zijn VVD niet in
de steek te laten.
Een lange en gratis reclame
spot voor de VVD dus. Was de
VARA gek geworden om de
'erfvijand' zo terwille te zijn?
Geenszins, zo bleek even later,
toen Maurice de Hond kwam
toelichten waar al die extra ze
tels voor de VVD vandaan
kwamen. Vooral van het
CDA, zo bleek, dat daardoor
zijn positie van grootste partij
zou moeten afstaan aan de
PvdA. Een stem op Hans Wie
gel betekent dus in feite een
stem op Wim Kok. Als het
VAR A-geintje werkt komt de
PvdA-leider misschien toch
nog in het Catshuis!
Uitvinder
Maar eigenlijk was de VARA
niet eens de uitvinder van de
truc. Die zetelt namelijk niet
in Hilversum maar aan het
Binnenhof. We hebben het
over Joris Voorhoeve, de wer
kelijke lijsttrekker van de
VVD. Schier wanhopig door
het vooruitzicht van een ver
pletterende nederlaag besloot
Voorhoeve tot een noodgreep.
In een interview met onze
krant suggereerde hij dat Wie
gel zou worden voorgedragen
als minister en vice-premier,
indien de VVD weer in de re
LEIDEN Hoe heet de
^lijsttrekker van de Vrou-
wenpartij?... De meeste
kiezers zullen op deze
li vraag geen antwoord kun-
nen geven. Na een storm
achtig begin is de partij
alweer snel in de verge
telheid geraakt. De partij
werd op 8 maart van dit
^jaar, de Internationale
Vrouwendag, voor het
/Jj eerst aan de pers gepre
senteerd. Een telefonische
enquête die kort daarop
werd gehouden wees uit
dat de partij 17 kamerze
tels zou kunnen halen.
Niet lang daarna viel dat
aantal naar één zetel te
rug. En nu, vlak voor de
verkiezingen, hoort nie
mand meer iets van deze
dames. Opnieuw
Vrouwenpartij die
doemd lijkt te mislukken.
De Leidse politicologe Moni
que Leijenaar, die zich al jaren
Jbezighoudt met 'vrouw-zijn en
lp. politiek', verwacht niet dat de
^huidige Vrouwenpartij een ka
merzetel zal weten te bemach
tigen. „Het zou me verbazen.
Als ze een zetel halen dan
komt dat doordat een aantal
vrouwen het nu echt zat is dat
hun sekse in de politiek on
dervertegenwoordigd blijft.
Vrouwen, en wellicht ook
mannen, die een dergelijke
proteststem uitbrengen doen
L^dat waarschijnlijkniet zozeer
Be^voor het programma, maar
omdat er nu eindelijk écht
f-> eens meer vrouwen in de Ka-
-S mer moeten komen. Maar ik
^3 betwijfel of dat op dit moment
erg speelt. Meer dan één zetel
halen ze in elk geval niet".
er vel eens een vrouwen
partij geweest die een zetel in
toi de Tweede Kamer heeft be-
SpJaald?
„Nee, in Nederland niet. Sinds
de invoering van het passief
vrouwenkiesrecht in 1917 is
ongeveer tien keer een vrou
wenpartij opgericht. Geen van
die partijen is er ooit in ge
slaagd een vrouw naar de
Tweede kamer af te vaardi
gen. In IJsland is dat wel ge
lukt. De vrouwenpartij Kven-
nalistinn haalde daar in 1983
drie zetels in het nationale
parlement. Vier jaar later wist
zij haar zetelaantal zelfs te
verdubbelen. Een jaar later
wees een opiniepeiling uit dat
ze 29 procent van de stemmen
zou kunnen halen en daarmee
de grootste IJslandse partij zou
kunnen worden".
Aandacht
Hoe komt het dat het in IJs
land wel is gelukt en in Ne
derland niet?
„Hier is het ook wel gelukt, al
leen niet op landelijk niveau.
In IJsland was er sprake van
een schrijnende onderverte
genwoordiging van vrouwen.
Voordat de IJslandse vrou
wenpartij in het parlement
kwam, was maar vijf procent
van de parlementariërs vrouw.
De onwil van de gevestigde
politieke partijen om vrouwen
kandidaat te stellen was daar
zo duidelijk dat succes niet
langer kon uitblijven. Hier is
dat niet zo. Hoewel het per
centage vrouwen in de Kamer
in Nederland ook niet echt
hoog is, ruim twintig procent,
wordt de noodzaak om een
vrouw in de Kamer te krijgen
minder gevoeld. De grote par
tijen hebben al een aantal ja
ren hun best gedaan. Ook be
steden ze biina allemaal in hun
programma s aandacht aan
emancipatie van vrouwen".
„Twee keer wisten vrouwen-
partijen in Nederland een paar
gemeenteraadszetels te vero
veren. Beide keren in Lim
burg. De Katholieke Vrou-
wenlijst in Venlo behaalde in
1958 vier van de 31 raadsze-
tels. Meer recent haalde het
Vrouwenappèl bij de raadsver
kiezingen in Landgraaf tien
procent van de stemmen, goed
voor drie zetels".
„Met die mensen hebben we
gepraat. In die gesprekken
bleek al' snel waardoor het
lukte om zo veel zetels in één
keer te halen. Opnieuw de on
tevredenheid over de onder
vertegenwoordiging van vrou
wen. In Venlo werd de raad
met twee zetels van 29 naar 31
uitgebreid. De plaatselijke
vrouwenorganisaties zagen
hun kans schoon en vroegen
de bestaande partijen om voor
deze zetels vrouwen kandidaat
te stellen. Op die manier zou
niemand zijn zetel aan een
vrouw hoeven afstaan, wat na
tuurlijk altijd een probleem is.
Maar nee. de bestaande katho
lieke partijen wilden daar
niets van weten. Toen zeiden
die vrouwenorganisaties: 'Oké.
dan doen we het zelf'. En niet
zonder succes: in 1958 vier ze
tels, in 1962 drie. Daarna is de
vrouwenlijst opgegaan in de
KVP"
„Landgraaf heeft ongeveer de
zelfde geschiedenis. De vrouw
die daar het Vrouwenappèl
heeft opgericht, had zich al
eens kandidaat gesteld voor
het CDA, maar werd toen op
een onverkiesbare plaats gezet.
Er waren nooit vrouwen ge
weest in die raad en dat is toen
een reden geweest waarop
vrouwelijke kiezers te mobili
seren waren. Of er ook man
nen op gestemd hebben valt
niet na te gaan".
Buiten spel
Hoe kan de huidige Vrou wen
partij ervoor zorgen toch aan
de bak te komen in het parle
ment?
„Als je als Vrouwenpartij wilt
meedoen aan de landelijke
verkiezingen is de enige moge
lijkheid je profileren op die
ondervertegenwoordiging.
Daarnaast moet je natuurlijk
ook een goed programma heb
ben, waarin duidelijke keuzes
worden gemaakt. Je moet een
linkse partij zijn, of een femi
nistische, hoe je het noemen
wilt, of een andersoortige par
tij. Je kan niet zeggen 'wij zijn
niet links, wij zijn niet rechts'.
Dat is een fout die al eerder
gemaakt is. De Nederlandse
politiek draait voor een heel
groot deel rond het sociaal-
economische beleid. De Vrou
wenpartij spreekt zich daar
over niet duidelijk uit en zet
zich daardoor bij voorbaat bui
ten spel".
over zijn eventuele terugkeer
dat niet de 'mannetjes', maar
het beleid ertoe doen. Hoewel
deze uitspraak nog tamelijk
voorzichtig was geformuleerd,
was het vermakelijk te zien
hoe wit Kok om de neus werd.
Ruding heeft inmiddels duide
lijk laten blijken er niet over
te denken terug te keren. „Ik
heb geen zin een Luns te wor
den", zo liet hij weten.
De PvdA-lijsttrekker probeer
de zich eruit te redden met
een grapje. Hij zei haastig 'tan
te Truus te hebben gebeld om
te vragen wat hij moest doen.
Die had hem verzekerd dat
het Ruding geen ernst kon
zijn. De man wil immers nog
niet in één kamer met een so
cialist worden aangetroffen,
laat staan in één kabinet! Ook
bij het CDA denkt men dat
Ruding zijn eigen vuile geintje
heeft willen uithalen. Mis
schien heeft de minister die
suggestie alleen maar gewekt
om de PvdA te treiteren, op
perde een verraste fractielei
der Bert de Vries. Wie zei er
ook weer dat de politiek altijd
zo saai is?
RIK IN T HOUT
de Vrouwenpartij aanvoert
kan zelfs niet worden gege
ven, omdat de partij geen éch
te lijsttrekker heeft. De lijst is
min of meer willekeurig sa
mengesteld, de nummer één is
niet belangrijker dan de num
mer twee. Nel Roggeband-
Baaij is degene die toevallig
bovenaan de lijst staat".
Zitten er ook nog positieve
kanten aan de oprichting van
de Vrouwenpartij?
„Jazeker, een goed ding van
de Vrouwenpartij is, dat is ook
gebleken op lokaal niveau, dat
het een uitwerking heeft naar
de andere partijen. Een directe
relatie is niet aan te tonen,
maar in Landgraaf heeft de
PvdA ook gauw een vrouw
verkiesbaar gesteld toen het
Vrouwenappèl daar bewees
zetels te kunnen halen. In
Venlo gebeurde hetzelfde. De
Duitse Grünen vormen daar
van eveneens een goed voor
beeld. De Grünen zijn welis
waar geen vrouwenpartij, het
is wel een partij die de evenre
dige vertegenwoordiging van
vrouwen zeer serieus neemt
en om de andere plaats een
vrouw zette. In Hamburg wer
den zelfs de eerste tien plaat
sen op de lijst door vrouwen
bezet. De reactie van de SPD
daarop was dat er een quotum
van veertig procent vrouwen
werd ingesteld. Door de aan
wezigheid van een vrouwen
partij in de politiek krijgen an
dere partijen toch een angst
dat die vrouwelijke kiezer ver-
Dubbel lidmaatschap
Hoewel het idee van een vrou
wenpartij bij de kiezers niet
aanslaat is er elke keer weer
een groep vrouwen die het
probeert. Is dat falende pa
troon te doorbreken?
„Ik heb wel eens gepleit voor
een dubbel lidmaatschap. Mis
schien hebben ze dat ook wel,
maar dan hadden ze daar
meer bekendheid aan moeten
geven. Heel veel vrouwen die
politiek al onder dak zijn,
maar die het idee toch sympa
thiek vinden zouden het lid
maatschap van de Vrouwen
partij erbij kunnen nemen.
Vrouwen die al actief zijn bin
nen een politieke partij zullen
niet zo maar overstappen om
zich in een ongewis avontuur
te storten".
„Een andere manier om het
falen van specifieke vrouwen-
politiek te doorbreken is het
oprichten van andere politieke
vrouwenorganisaties die zich
de belangenbehartiging van
vrouwen ten doel stellen. Als
er een echte vrouwenlobby
zou zijn, zoals bijvoorbeeld de
National Organisation for Wo
men in Amerika, dan zou het
niet nodig zijn om steeds te
proberen een vrouwenpartij
op te richten".
ELSBETH KEGGE
SUSKE EN WISKE SAGARMATHA
gering zou komen.
Een formidabele 'dirty trick'
aan het adres van de kiezers.
Want Wiegel wist van niets.
Sterker nog: hij voelde er bit
ter weinig voor zijn rustige en
comfortabele bestaan in de
malse weiden van Friesland te
verruilen voor het slopende en
zoveel slechter betaalde be
staan in de moreel moerassige
dreven van politiek Den Haag.
Hij heeft de Friezen beloofd
tenminste tien jaar te blijven
en hij is vast yan plan die be
lofte na te komen. Voor een
goed begrip: de opper-ijsmees-
ter zetelt sinds 1982 in Leeu
warden en heeft dus naar ei
gen mening nog zo'n jaar of
drie te gaan.
Voor Joris Voorhoeve een
kanjer van een zeperd, is men
geneigd te concluderen. Maar
dat is wat voorbarig, want
hoewel Wiegel des duivels was
over het geintje van Voorhoe
ve, wilde hij zijn partij daar
niet de dupe van laten wor
den. Hij zette de deur naar
Den Haag daarom toch maar
op een heel klein kiertje.
Mocht er straks „onverhoopt"
een formateur langs de heren-
boerderij in Giekerk komen,
dan is Wiegel bereid alles nog
eens op een rijtje zetten.
Het gevolg van deze uitspraak
is dat er nog steeds gespecu
leerd wordt over een terug
keer van Wiegel in 's Lands
Vergaderzaal. Wie weet ko
men daardoor nog flink wat
rechtse mensen terug op hun
besluit de VVD de rug toe te
keren en deze keer maar op
Lubbers te stemmen. Wiegel
hoopt zelf dat zijn bijdrage aan
de campagne - hij houdt
maandagavond nog een grote
redevoering - de VVD een ze
tel of vijf oplevert.
Ook PvdA en D66 kunnen wat
stemmen verliezen aan de li
beralen, want Wiegel is ook bij
delen van deze partijen popu
lair. Vooral D66-leider Hans
van Mierlo ziet dat met lede
ogen aan. Hij noemde het een
zwaktebod van de VVD dat zij
het 'oude kanon' Wiegel in
stelling had gebracht. De Frie
se commissaris maakte daarte
gen bezwaar. Wie is er eigen
lijk een oud kanon? De 48-jari-
ge Wiegel of de 58-jarige Van
Mierlo?
Aanval op Lubbers
Aan de andere kant van het
politieke spectrum werd ook
een 'dirty trick' uitgehaald.
Wim Kok is er plotseling mee
gestopt zijn linkse zusje Ria
Beckers af te katten. Het zit
hem dwars dat Groen Links
de regeerbeluste PvdA keer op
keer ervan beschuldigt zoete
broodjes te bakken met het
CDA. Daarom opende Kok
frontaal de aanval op premier
Lubbers.
Op een spreekbeurt in Leeu
warden beschuldigde Kok de
CDA-voorman ervan alleen
een 'premier van de rijken' te
zijn. Hij meende deze beschul
diging te kunnen staven met
de uitspraak van de minister
president in een dagblad-inter
view dat de minima onder zijn
bewind niet echt een achter
stand in inkomen hebben op
gelopen. Nee, de kabinetten-
Lubbers hebben alleen maar
gecorrigeerd wat er onder het
kabinet-Den Uyl scheef was
gegroeid.
Die uitspraak was Kok door
„merg en been" gegaan. Hier
was kennelijk een premier aan
het woord die vanuit zijn „ivo
ren Torentje" elk zicht op de
werkelijkheid had verloren.
Kok raadde Lubbers aan eens
een kijkje te nemen in de ge
zinnen van werklozen, ar
beidsongeschikten, bijstand
moeders en bejaarden die al
leen van hun aow moeten
rondkomen.
Waarom was dit nu een vuil
geintje? Omdat de aanval van
Kok in wezen niet op Lubbers
gericht is maar op Groen
Links. Bovendien is Kok net
zomin als Lubbers van plan de
achterstand van de mensen
met een minimuminkomen ge
heel weg te werken. Dat kan
slechts voor een deel, vindt de
PvdA, want het gat echt dich
ten zou financieel onverant
woord zijn. Men herinnere
zich dat de PvdA-voorman
Groen Links, dat de minima
er vijftien procent bij wil ge
ven, heeft beschuldigd van het
bouwen van luchtkastelen. En
die hebben erg hoge onder
houdskosten, voegde Kok er in
een debat met Ria Beckers
fijntjes aan toe.
Tante Truus
Maar soms is er ook in de poli
tiek nog gerechtigheid. CDA-
minister Onno Ruding is ken
nelijk dermate onder de in
druk van deze opstelling van
Kok dat hij in vage bewoor
dingen de indruk wekte onder
voorwaarden bereid te zijn is
in een kabinet met de PvdA te
gaan zitten. In een interview
met de Volkskrant zei Ruding
Monique Leijenaar
„Dat is ook een reden waarom
het op lokaal niveau en in IJs
land wel gelukt is. In de ge
meentepolitiek is de tegenstel
ling links-rechts veel minder
belangrijk. De nadruk ligt
daar veel meer op lokale is
sues, zoals bijvoorbeeld het
wel of niet afsluiten van een
winkelstraat voor het verkeer.
In IJsland speelt de links-
rechts-verhouding ook een
veel minder belangrijker rol
dan in ons land, omdat het
door zijn geografische ligging
een zeer geïsoleerde positie in
neemt. De nadruk ligt veel
meer op lokale onderwerpen.
Daar komt nog bij dat IJsland
ook geen religieuze scheidslij
nen kent".
„Een heel ander punt dat nu
bij deze Vrouwenpartij een rol
speelt is de kabinetscrisis. Ze
hebben echt pech dat die er
tussen kwam. De bedoeling
was de vrouwenlijst pas in
1990 aan de kiezer voor te leg
gen. Door de val van het kabi
net hebben ze erg weinig tijd
gehad om zich goed voor te be
reiden. Maar ja, dat is voor
elke nieuwe partij moeilijk. Ze
hebben zich gewoon niet goed
genoeg aan de kiezers gepre
senteerd en onvoldoende dui
delijk weten te maken wat het
'vrouw-zijn' politiek betekent.
Hoe vertaal je dat bijvoorbeeld
naar een standpunt over inko
mensnivellering, over het op
lossen van de werkloosheid,
over kerncentrales, euthansie,
etc. Dat zijn toch de items die
momenteel belangrijk zijn in
FOTO: WIM VAN NOORT
de verkiezingen. Het is mij
niet duidelijk geworden wat
de Vrouwenpartij daarvan
vindt, ook niet uit het pro
gramma".
„Ook de onbekendheid van de
lijsttrekker speelt een rol.
Voor elke kleine nieuwe partij
is het moeilijk voet aan de
grond te krijgen, maar je moet
in elk geval zorgen voor een
lijsttrekker die heel bekend is
of die zich goed kan profile
ren. Dat is in dit geval niet zo.
Het antwoord op de vraag wie
«g^SIJTHOFF PERS
