Wim Kok: „Regering met PvdA
maakt eerlijk delen zichtbaar"
Twijfels over kwaliteit ontwikkelingsbeleid
Tante Truus' is
niet haatdragend
tegenover Ruding
KIEZEN
OPH
Werknemers in de
bejaardentehuizen in actie
AbvaKabo
BINNENLAND
£eidóe Commit
DONDERDAG 31 AUGUSTUS
DEN HAAG Even mocht gisteren de
problematiek van de Derde-Wereldlan
den meespelen in de huidige verkie
zingscampagne. „Het Nederlands ont
wikkelingsbeleid onder een Nieuwe Re
gering" was het onderwerp van een fo
rumdiscussie tussen de vier grote partij
en, georganiseerd door het NIO, de vere
niging voor een Nieuw Internationaal
Ontwikkelingsbeleid.
Ontwikkelingssamenwerking speelt geen enke
le rol in de huidige verkiezingscampagne. Alle
partijen stemmen min of meer in met de om
vang van het budget, 1,5 procent van het netto
nationaal inkomen. En over de wijze waarop
dit geld besteed wordt, zal geen kabinetsforma
tie mislukken of een regering vallen.
Toch is de kritiek op de ontwikkelingshulp,
met name van de kant van de huidige opposi
tiepartijen PvdA, D66 en Groen Links, groot en
fundamenteel.
Vervuiling
„Nog geen tien procent van al het geld dat mo
menteel aan ontwikkelingssamenwerking
wordt besteed, komt ten goede aan de armsten
in de Derde Wereld. Om de kwaliteit van de
hulp te verbeteren zijn dan ook radicale maat
regelen nodig", zei PvdA-woordvoerster Eveli
ne Herfkens. Zij pleitte bovendien voor een
grotere invloed van het ministerie voor ont
wikkelingssamenwerking bij andere departe
menten en meer zeggenschap over het eigen
apparaat. „Minister Bukman kan nu niet eens
zijn eigen ambtenaren aanstellen".
Ook de „vervuiling" in de begroting voor ont
wikkelingssamenwerking moet volgens Her
fkens worden aangepakt. Daarmee stemden
ook CDA, D66 en Groen Links mee in. Alleen
de VVD zag niets smerigs in het betalen van
asielzoekers, milieuprojecten en het kwijtschel
den van schulden uit de pot van de demissio
naire minister Bukman.
Asielzoekers
Om de oneigenlijke posten van de begroting te
schrappen moet, volgens de drie linkse partijen,
jaarlijks zo'n 300 miljoen gulden worden uitge
trokken. Het CDA wil het wat langzamer aan
doen en houdt het voorlopig op 100 miljoen per
jaar. Volgens CDA'er Jaap de Hoop Scheffer
hoort alleen de betaling voor opvang van asiel
zoekers in Nederland niet thuis op de begro
ting. „Schuldverlichting en milieuprojecten zijn
wel degelijk vormen van ontwikkelingssamen
werking", aldus de christen-democratische Der
de-Wereldspecialist.
De oppositiepartijen willen echter dat deze pos
ten ten laste van Financiën en VROM worden
geboekt. „In feite moet op de begroting voor
ontwikkelingssamenwerking alleen geld staan
dat daadwerkeijk in de Derde Wereld terecht
komt", vatte Herfkens de opvattingen van haar
partij samen.
Ria Beckers pleitte gisteren voor een aftrekre
geling op de winstbelasting van banken die
schulden aan Derde-Wereldlanden kwijtschel
den. Volgens Tommei, en hij werd bijgevallen
door VVD, CDA en PvdA, genieten de banken
al belastingvoordelen met het aanhouden van
hun grote reserves.
TILBURG Aanvanke
lijk is Wim Kok net zo
rustig als het vredige ge
brom van de auto die hem
in het schemerduister van
Nijmegen naar Tilburg
vervoert, waar hij zijn zo
veelste verkiezingstoe
spraak zal houden.
Maar als de chauffeur het tem
po opvoert om niet te laat te
komen, legt Kok steeds meer
kracht in zijn woorden. Vooral
als het over de inkomensver
deling van volgend jaar gaat,
zoals die voortvloeit uit het
CDA/VVD-kabinet, balt de
voorman van de PvdA z'n
vuisten en 'pompt' hij eruit:
„Dat zit mij dwars, niet omdat
ik de hoger betaalden een
koopkrachtstijging misgun,
maar ik kan het niet hebben
dat tegelijkertijd 'nee' wordt
verkocht tegen de lager be
taalden en dat onvoldoende
wordt gedaan aan milieu, on
derwijs en werkgelegenheids
beleid".
Koks onvrede over het rege
ringsbeleid staat in schrille te
genstelling tot zijn tevreden
heid over zijn eerste verkie
zingscampagne. „De PvdA
staat er zonder meer goed
voor, er zit een goede lijn in.
We hebben in de eerste cam-
pagneweek zowel aan de lin
kerkant als in het midden
mensen gewonnen".
Toch moet Kok met gemengde
gevoelens gade slaan hoe Lub
bers en zijn CDA telkens de
hoogste score behalen in de
opiniepeilingen. Voor de socia
listen wordt het toch zeker de
hoogste tijd dat zij de eerste
plaats overnemen? Kok maakt
zich daar niet druk om. Hij re
kent er op dat menig kiezer
zich uiteindelijk van Lubbers
zal afkeren.
„Lubbers blijft buitengewoon
onduidelijk, zijn uitspraken
worden steeds ongeloofwaardi
ger. Hij zegt aan de ene kant
de lijn van de afgelopen jaren
te willen voortzetten, bij voor
keur met de VVD. Aan de an
dere kant neemt hij een vage
optie op de agenda van de toe
komst, waarmee hij suggereert
dat de koers van zijn eigen be
leid aan een bijstelling toe is.
Lubbers wekt verwachtingen
bij de kiezers. Hij wil de ver
zuring krachtiger te lijf gaan,
meer aan onderwijs en werk
gelegenheidsbeleid doen. Het
CDA-program biedt daar geen
ruimte voor. Lubbers reist met
een chequeboek door het land
en schrijft af en toe een onge
dekte cheque uit. Het is mijn
taak als belangrijkste tegen
strever van Lubbers hem
aan te spreken".
Maar dat 'potverteren' is nu
juist een verwijt waarmee
CDA, VVD en werkgevers de
PvdA om de oren slaan. Heb
ben die mensen dan ongelijk?
„Er is een bepaalde grammo
foonplaat die nog in vele
exemplaren in kringen van
centrum-rechts en werkgever
sorganisaties beschikbaar is en
geregeld weer op de draaitafel
wordt gelegd. Op deze plaat
staat dat de PvdA zo goed is in
potverteren en zo slecht in het
omgaan met geld. Op dit cli
chébeeld past geen ander ant
woord dan de constatering dat
ons programma een sluitende
dekking biedt voor al onze
plannen. Ik begrijp dat het
CDA er e.ven aan moet wen
nen dat het nu door ons van
potverteren wordt beschul
digd".
De PvdA kan nu wel zo veel
zelfvertrouwen uitstralen,
maar feit is dat de verkie
zingsuitslag bepalend is voor
de vorming van een coalitie.
Als CDA en VVD een meer
derheid behalen, gaan zij toch
weer gewoon met elkaar in
zee?
„Het is geen zekerheid dat er
automatisch een CDA-VVD-
kabinet komt als deze partijen
een krappe meerderheid ha
len. Het is heel wel mogelijk
dat de vorming van zo'n rege
ring voor de nodige moeilijk
heden zal zorgen. Zeker is wel
dat het CDA in de onderhan
delingen met ons een eventue
le meerderheid met de VVD
achter de hand zal houden.
Wat dat betreft is het politiek
van groot belang voor ons dat
de meerderheid van CDA en
VVD verdwijnt".
VVD-kanonnen
De VVD werpt zelfs kanonnen
als Wiegel en Vonhoff in de
strijd om maar met het CDA
een meerderheid te behalen.
„Dat komt op mij nogal panie
kerig over. Voorhoeve doet
natuurlijk alles om te redden
wat er te redden valt. Dat hij
teruggrijpt op een aantal zwa
re sprekers kan ik me goed
voorstellen. Maar het is meer
dan merkwaardig dat de VVD
zo'n schimmigheid laat be
staan rond Wiegel, die is ge
noemd als kandidaat-minister.
Ik ben in elk geval niet ze
nuwachtig geworden van het
idee dat Wiegel op het toneel
zal verschijnen Het is een il
lustratie van de verwarring
waarin het VVD-kamp ver
keert.
Heeft u zelf eigenlijk een lijst
van 'toppers' die namens de
PvdA in de regering kunnen
komen?
„Ja, ik heb een aantal namen,
alleen in tegenstelling tot
Voorhoeve heb ik die nooit
voorgelezen. Dat is misschien
het verschil tussen Voorhoeve
en mij". Lachend: „Hij denkt:
ik ga tóch in de oppositie,
maar wij gaan waarschijnlijk
in de regering en dan moet je
des te voorzichter zijn. Ik heb
een lijst die er goed uitziet".
Dus staan er zwaargewichten
op als Duisenberg, Van der
Zwan en misschien ook FNV-
voorzitter Stekelenburg?
Kok kijkt naar buiten, hij kan
een glimlach niet onderdruk
ken: „U mag wel namen vra
gen, maar ik geef nergens ant
woord op. Ik heb geen lijst met
kandidaat-bewindslieden no-
PvdA-lijsttrekker Wim Kok.
Professor Albeda heeft gezegd:
Kok zou een goede minister
van financiën zijn. Anderen
dichten u de post van sociale
zaken toe.
„Pas als de formatie ver ge
noeg is gevorderd, zal ik voor
mezelf de balans opmaken,
tenzij we als grootste partij uit
de verkiezingen komen. Dan
ben ik zonder meer beschik
baar voor het kabinet, natuur
lijk als eerste man. Mocht het
CDA onverhoopt de grootste
worden en er een CDA-PvdA-
kabinet ontstaan, dan sluit ik
deelname aan de regering niet
uit. De afweging maak ik pas
als ik alle relevante factoren
kan meew.egen. Op dit mo
ment hou ik voor mezelf de
mogelijkheid van wel of niet
deelnemen aan het kabinet
nog open".
Euthanasie-kwestie
Tot de relevante factoren be
horen afspraken over de
hoofdpunten van beleid. Wat
moet er volgens u nu precies
gebeuren in de gevoelige eu
thanasie-kwestie? Lubbers wil
het liefst dat het wetsvoorstel
van het kabinet wordt aange
nomen, dat euthanasie straf
baar stelt. Maar als dit niet
haalbaar is, wil Lubbers de ko
mende vier jaar uitgaan van
de bestaande praktijk.
Ook nu voelt Kok zich ge
noodzaakt Lubbers te kapitte
len. „Dat is geen verstandige
oplossing. Toen het kabinet
viel, was de behandeling van
het kabinetsvoorstel en het li
beralere plan van D66 net be
gonnen. Vlak na de breuk in
de coalitie kwam CDA-fractie-
leider De Vries nota bene met
het voorstel de euthanasie
kwestie alsnog te behandelen.
Uitsluitend door de blokkade
van de VVD, die het onder
werp te controversieel vond,
kon het niet doorgaan. Het zou
buitengewoon onlogisch zijn
als het CDA straks bij de for
matie een blokkade opwerpt
om te voorkomen dat het
wetsontwerp van D66 in de
Kamer wordt aanvaard".
„Ik wil dat we in de kabinets
formatie afspreken dat de
stemming over euthanasie een
vrije kwestie wordt, waarover
ieder kamerlid naar eer en ge
weten een oordeel zal geven.
De keuze van Lubbers tussen
het kabinetsvoorstel of hele
maal niks is feitelijk het op
nieuw proberen de mening
van het CDA do.or te zetten te
gen de opvatting van de meer
derheid van de Nederlandse
bevolking in. Ik heb buitenge
woon grote moeite met een on
verzettelijk en halsstarrig
standpunt van het CDA, dat
dan misbruik maakt van de
kabinetsformatie om te voor
komen dat er een wetgeving
komt die gedragen wordt door
de meerderheid van de Kamer
en de bevolking. Ik zal in elk
geval zelf voor het D66-voor-
stel stemmen. De behandeling
kan voor het nieuwe jaar zijn
afgerond. Dan moet de VVD
kleur bekennen".
Een ander heikel punt is het al
dan niet toelaten van commer
ciële tv in het Nederlandse
mediabestel. Zal de PvdA
TV10 en RTV zonder meer
toestaan?
foto: sp
„Wij zijn en blijven voorstan
der van een sterk publiek be
stel waarin de geprofileerde
omroepen een duidelijke
plaats hebben en verzekerd
zijn van continuïteit. Daar
naast is er de realiteit dat com
merciële tv in opmars is. Wij
kiezen voor een minder defen
sieve benadering dan voor
heen. Zorg dat er tijdig vol
doende 'wettelijke regels en
randvoorwaarden komen die
het naast elkaar functioneren
van de commerciële tv en de
publieke omroep in goede ba
nen leiden. Ook in financiële
zin. Commerciële omroepen
gaan gebruik maken van de
kabel en de technische infra
structuur. Dus is het niet meer
dan logisch dat zij daarvoor
een financiële bijdrage leve
ren".
„CDA en VVD moeten het
zich beide aantrekken dat zij
zo lang een chaotische onze
kerheid hebben laten voortbe
staan over het mediabeleid.
Het regeerakkoord van '86 be
vatte een formule die duidelijk
het karakter had van een wa
penstilstand. De VVD'er Her
mans is nu met een voorlopig
plan gekomen. Hij wil onder
meer de publieke omroepen
verplichten zich te beperken
tot programma's die identi
teitsgebonden zijn. Dat is voor
mij onbespreekbaar. Het is in
strijd met de grondslagen van
de omroepen, die zich tot doel
hebben gesteld een breed pro
gramma-aanbod te verzorgen".
Niks terugdraaien
Over onbespreekbaar gespro
ken: de PvdA staat alleen in
haar poging om een deel van
de operatie-Oort (bijna twee
miljard gulden) voor belasting
verlaging terug te draaien.
Speelt u CDA en VVD daar
mee niet in de kaart?
„Wij dTaaien niks terug! We
praten nu over 1990. Wij halen
niks af van de middengroepen
en de hogere inkomens, die
houden volgend jaar bij ons
koopkrachtstijging, alleen niet
zo uitbundig als in 'Oort'. We
kunnen het geld wel beter ge
bruiken. Ten eerste voor de
laagste inkomens, ten tweede
voor het milieu, onderwijs en
de gezondheids- en bejaarden
zorg. Het over de balk gooien
van een -te groot bedrag aan
belastingverlaging ten gunste
van de hoger betaalden gaat
rechtstreeks ten koste van die
beleidspunten".
Als vanzelf komt Kok weer op
zijn grootste opponent: „We
hebben nu een debat met Lub
bers over rechtvaardigheid in
de inkomensverhoudingen.
We hebben een meningsver
schil over het verleden. Vol
gens Lubbers is er na alle be
zuinigingen voor de minima
geen achterstand, ik zeg van
wel. Er dreigt nu ook een con
flict te ontstaan over 1990. Ik
kan werkelijk niet begrijpen
waarom de laagstbetaalden
volgend jaar weer pas op de
plaats moeten maken. Ik zeg
tegen de kiezer: u kunt ons in
de positie brengen tegenover
het CDA om werk te maken
van een rechtvaardige inko
mensontwikkeling. Een rege
ringsbeleid in de jaren negen
tig met de PvdA betekent dat
het eerlijk delen zichtbaar
moet worden".
Het komt dus eigenlijk neer op
de spreuk van Den Uyl uit de
jaren zeventig: spreiding van
kennis, macht en inkomen?
„Elke tijd vraagt om z'n eigen
begrippen. De jaren negentig
staan niet alleen in het teken
van rechtvaardigheid, maar
juist ook van dynamiek. Je
kunt stellen dat de leus van
Den Uyl in een nieuw jasje
wordt gestoken. Wat de sprei
ding van macht betreft, ik
vind zeker dat de medezeg
genschap in bedrijven demo
cratischer moet worden gere
geld. Kennisverbreding kan
door het onderwijs te verbete
ren. Onderwijsbeleid moet ook
gericht zijn op wetenschap en
onderzoek, zodat Nederland
zich kan meten met de besten
uit het buitenland. Het bevor
deren van de prestatiegericht
heid is helemaal niet vies. Je
moet de samenleving zo in
richten dat je prikkels en in
spiratie geeft zodat mensen
zich kunnen ontplooien".
Dat is de Wim Kok die klinkt
als politiek-filosoof. Verlangt u
niet terug naar uw jaren als
vakbon dsman
„Nee", zegt de voormalige
FNV-voorzitter, vlak voordat
hij in het donkere Tilburg uit
z'n auto stapt. „Ik heb het in
de politiek prima naar m'n zin.
Bovendien, in de vakbond zijn
de plaatsen nu allemaal bezet.
Kijk eens, opgestaan, plaats
vergaan, hè?".
ROB SEBES
SUSKE EN WISKE SAGARMATHA
ir ter is
TRHTE sloortlr 6e
KRiniERD in
KRJ6T JE non HET
heie GEHEirwnrtiiE
URRRRL TE HOfElt
hufzehhen lenltn, HUISOns hun
slethl vol met malt rial ren el
onze ronfe euonluren Alles moet
door dit tent mor de eruit re kent.
Oei is de cmfe mem er om khshe
en lembih te redden. In het
moet Stift
(c) standaard Ultqeverll/Wavery P
(Vervolg van de voorpagina)
Kok en Voorhoeve lieten
zich ook uit over een an
dere topman van het
CDA, minister Ruding
van financiën.
Gisteren ontstond verwarring,
omdat de Amsterdamse krant
Het Parool schreef dat Ruding
bereid was terug te keren op
Financiën. Dit zou in tegen
spraak zijn met eerdere bewe
ringen van Ruding.
Woordvoerders van het depar
tement ontkennen dat Ruding
wil terugkomen. Voorhoeve
zei de mogelijke rentree van
Ruding toe te juichen. Kok
was ironisch over Ruding, die
volgens Het Parool best met de
PvdA in een regering zou wil
len zitten. „Merkwaardig voor
een minister die de afgelopen
jaren niet eens met de PvdA
in een kamer wilde zitten.
Maar ik heb tante Truus ge
beld en die zei dat ik niet
haatdragend moet zijn. Hou
hem maar voor dat we alles
eerlijk moeten delen, dan
denkt hij daar nog wel over
„Graaimentaliteit"
bij topondernemers
DEN HAAG Thijs Wölt-
gens, de financieel-economisch
specialist van de PvdA, is
voorstander van een wettelijke
regeling voor de openbaarheid
van inkomens van topmana
gers. In het jongste nummer
van Elsevier zegt Wöltgens dat
de Stichting van de Arbeid
(werkgevers en werknemers)
probeert een gemeenschappe
lijk advies hierover uit te
brengen, maar pogingen daar
toe stranden al jaren.
Wöltgens wijst erop dat steeds
meer topondernemers met hun
persoonlijke (financiële) ambi
ties te koop lopen. „De poenig
heid swingt er hier en daar
uit", zeg hij. „Als we dan toch
Amerikaanse toestanden gaan
krijgen met gigantisch hoge
salarissen en uitbundige rijk
dom, laten we dan ook de
schijnheiligheid verlaten die
ten grondslag ligt aan het pu
bliceren van die inkomens".
Redactie: Rik in 't Hout
Bijdrage: Dick van
Rietschoten
DE STEM VAN DE BEKENDE NEDERLANDER
Elles Berger: PvdA natuurlijk!
Omroepster Elles Berger, die
al 28 jaar één van de ge
zichten van de VAR A-tele
visie is, hoeft niet na te den
ken voor ze zegt op welke
partij ze gaat stemmen. „De
Partij van de Arbeid natuur
lijk. Dat doe ik al sinds de
eerste keer dat ik naar de
stembus mocht".
De sympathie voor de partij
van Drees, Den Uyl en Kok,
waarvan ze ook lid is, is El
les van huis uit bijgebracht.
Ze komt uit een typisch rood
nest. „Mijn vader speelde
een niet onbelangrijke rol in
de partij. Hij was onder an
dere lid van het College van
Rijksbemiddelaars (commis
sie die een aantal jaren be
paalde met hoeveel procent
de lonen omhoog mochten).
En ik heb nu nog een nichtje
inde Tweede-Kamerfractie
van de PvdA: Ineke Haas-
Berger. Mijn moeder was al
actief in de tijd dat de SDAP
nog bestond. Vooral in ver
kiezingstijd was ze op pad,
bijvoorbeeld voor het plak
ken van affiches".
Elles Berger vindt dat we ei
genlijk in een eng land le
ven. „Het is altijd maar het
CDA dat aan de touwtjes
trekt. Dat kan toch niet ge
zond zijn". Zij hoopt vurig
dat de PvdA weer eens in de
regering komt. „Eigenlijk
zitten we al sinds '77, toen
we notabene tien zetels won
nen, in de oppositie. Dat is tf
lang". Dus is de omroepster
er wel mee akkoord dat de
partij zich nu gematigd op
stelt. Thuis praat Elles Ber
ger niet veel over politiek
Haar man, de voetbaltrainer
Barry Hughes, heeft de Brit
se nationaliteit en mag dus
op 6 september niet stem
men. Datzelfde geldt voor
haar drie kinderen. „Maar
m'n dochter heeft wel eens
met mij in een vredesde
monstratie meegelopen".
CDA-lijsttrekker Lubbers was gisteren in de KRO-studie ds
gast van discjockey Peter van Bruggen. In het programms
„Het weeshuis van de hits" dat zondag wordt uitgezonder
praat Lubbers zijn platenkeus aan elkaar. foto: anp
CPN-burgemeester stemt VCN
Het plakkaat van het Ver
bond van Communisten in
Nederland (VCN) dat de ra
men van dë woning van
Beerta's communistische
burgemeester Hanneke Ja-
gersma siert, betekent niet
dat zij de CPN vaarwel heeft
gezegd. Het VCN scheidde
zich enkele jaren geleden af
van de CPN. Op de verkie
zingslijst van het VCN staan
echter wel enkele CPN'ers
die het niet eens zijn met het
opgaan van de CPN in
Groen Links. Jagersma:„Ik
heb de keus om te stemmen
op een CPN'er op de lijst
van Groen Links of op een
CPN'er op de VCN-lijst. Op
de VCN-lijst staat een hee
goede CPN'er, namelijk Trij-
nie Ahlers. De lijst van
Groen Links bevat ook goe
de communisten. Daar stem
ik echter niet op omdat in
Groen Links veel personen
aanwezig zijn, van wie d{
denkbeelden te veel afwij
ken van die van de CPN
Bovendien zijn er volgens
mij binnen Groen Links ook
personen die er op uit zijn de
CPN te laten verdwijnen
Vandaar mijn keuze".
15 Gulden per Lubbers-bord
Wie door het land reist, zal het zijn opgevallen dat in tal van
weilanden zogeheten billboards staan, die gedurende vele
kilometers de automobilist of treinpassagier opwekken 'Ver
der met Lubbers' te gaan. Nooit komt men eens Kok tegen
of de leuze 'Tijd voor een Ander Beleid'. De reden daarvan
is dat de PvdA vrijwel geen boeren onder haar leden telt.
Die zitten allemaal bij het Christen-Democratisch Appèl en
krijgen bovendien van die partij nog eens vijftien gulden
voor elk Lubbers-bord dat zij plaatsen. Maar in tenminste
één weiland prijkt niet het groen van het CDA doch het
oranje-blauw van de VVD. Dat is in Kortgene (Zeeland), de
woonplaats van ir. David Luteijn, de voorzitter van de Eer-
ste-Kamerfractie van de VVD. Hij heeft het bord er per
soonlijk neergezet.
(ADVERTENTIE)
De lonen van de mensen die in de bejaardentehuizen werken
zijn veel te laag. De werkdruk is veel te hoog. Daardoor wordt de
kwaliteit van de zorg aangetast.
Daarom voeren de werknemers nu actie voor een betere
CAO-Bej aardentehuizen.
Zij willen:
5% voor loonsverhoging en vermindering van de werkdruk,
invoering van de functiewaardering.
Kom op 4 september naar de landelijke manifestatie in Den Haag
(Congresgebouw, 13.00 uur).
AbvaKabo steunt de werknemers in de bejaardentehuizen.
Vakbond voor werknemers
inde bejaardentehuizen
