„We moeten kloof tussen natuur en cultuur dichten' ScidócCotncuit kerk wereld beroepingen Bisschoppen scherpen eisen voor benoemingen aan weer brieven van lezers GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CeidócSouoant DINSDAG 29 AUGUSTUS 1989 PAGINA Kerken stellen gezamenlijk bedrijfspastor aan DEN HELDER De kerken in Den Helder hebben gezamen lijk een bedrijfspastor aangesteld bij de Rijkswerf Het is de ge reformeerde theoloog Gerben Kozijn (30). Zij vinden dat er ge noeg werk is voor deze geestelijke omdat de werknemers met afslanking van het bedrijf en een grote reorganisatie te maken hebben. De Rijkswerf is sinds twee jaar verwikkeld in een ingrijpend afslankinsproees. Begin 1990 moet het aantal werk nemers zijn teruggebracht van 1800 naar bijna 1300. Dat bete kent een „onzeker bestaan" voor velen, aldus H. Abbenes, voorzitter van de ondernemingsraad. De raad en de directie re ageerden direct positief op het initiatief van de kerken. Een bedrijfspastor is bij rijksbedrijven. in tegenstelling tot andere grote bedrijven, een nieuw fenomeen. Hervormde theoloog Gerssen overleden UTRECHT De Hervormde theoloog dr. S. Gerssen blijkt af gelopen weekeinde op 66-jarige leeftijd te Utrecht te zijn over leden Hij was van 1965 tot 1982 secretaris van de Hervormde Raad voor de verhouding van Kerk en Israël. Vervolgens was hij tot zijn emeritaat in 1986 rector van het seminarium van de Nederlandse Hervormde Kerk te Doorn. Samuel Gerssen, die van 1951 tot 1965 predikant in Wouterswoude, Huizen en Utrecht was, promoveerde in 1978 aan de Rijksuniversiteit Utrecht op een proefschrift getiteld .Modern Zionisme en christelijke theologie'. Bij zijn afscheid werd hem de bundel 'Grensverkeer tussen Kerk en Israël' aangeboden. Hij was ja renlang eindredacteur van 'Ter Herkenning', tijdschrift voor christenen en joden, en redacteur van 'Woord en Dienst'. Wie niet weet dat zijn bed hard is, Deens spreekwoord Bisschop Bomers. FOTO: anp Bisschop Bomers spreekt met rabbijnen HAARLEM In zijn bis schopshuis in Haarlem heeft mgr. Bomers gisteravond een gesprek gevoerd met twee Amsterdamse orthodoxe rab bijnen. Aanleiding voor het gesprek waren uitlatingen van mgr. Bomers in het Nieuw Israëlitische Weekblad over jodenzending en het klooster in Auschwitz, waar van de rabbijnen „met ont steltenis" kennis hadden ge nomen. De bisschop had daar op het initiatief genomen om de zaak verder uit te praten. Terwijl bisschop Bomers heel blij over het gesprek met de rabbijnen Van de Kamp en Vorst was („waardoor we el kaar voortaan beter ver staan"), toonden zijn gesprekspartners zich bedui dend voorzichtiger. „Op heel essentiële punten zijn er nog duidelijk fundamentele me ningsverschillen," aldus de (orthodoxe) rabbijn L.B. van de Kamp uit Amsterdam. Mgr. Bomers had in het NIW onder meer gezegd dat het voor het joodse volk „een ze gen" zal zijn als het Jezus als de Christus erkent. Verder vroeg hij begrip voor de op rechte bedoelingen van de Karmelietessen in het omstre den klooster in Auschwitz. In het „eerlijke en openhartige" gesprek, maandagavond in het bisschopshuis te Haarlem, zei Bomers dat getuigenis ten opzichte van de joden altijd binnen de context van de vrij heid van godsdienst moet ge schieden. „Het mag nooit op leggen worden." Rabbijn Van de Kamp blijft van mening dat de Kerk het recht heeft verloren zich met het evangelie tot de joden te wenden. „Daarvan heeft het jodendom alleen maar heel wrange vruchten geplukt." Wel had Van de Kamp de in- •druk dat mgr. Bomers wat voorzichtiger is geworden. De bisschop van Haarlem onder schreef tijdens het gesprek de opvatting van kardinaal Wil- lebrands dat ten opzichte van de joden er wel sprake van di aloog maar niet van zending kan zijn. De bisschop heeft nogmaals verklaard dat het zijn per soonlijke voorkeur is dat het klooster wordt verplaatst. Een beslissing daarover ligt bij de plaatselijke bisschop (kardi naal Macharski). Gezien de structuur van de RK Kerk heeft elke bisschop in zijn ei gen bisdom in praktische za ken een grote mate van auto nomie. „Met deze Kerk kun je geen zaken doen. De autoriteit van Bomers reikt niet verder dan het Spaarne en die van de paus kennelijk niet verder dan de Tiber." aldus rabbijn Van de Kamp. „Voor het klooster moeten we 'dus bij Macharski zijn, die zegt ver plaatsing wel te willen maar niet met de gevoelens van de Poolse gemeenschap te kun nen omgaan." De rabbijn voegde eraan toe weinig gefoof te hechten aan beweringen als zou de huidige paus. voorganger van Ma charski als aartsbisschop van Krakow, geen enkele invloed op de verplaatsing van het klooster kunnen uitoefenen. „Zou er één rooms-katholiek in Polen zijn die een dringend verzoek van de paus naast zich neer zou leggen?" Het klooster wordt volgens Van de Kamp een testcase voor het Vaticaan. „Wat is de dialoog met het joodse volk deze paus waard? Is hij bereid omwille van het klooster deze dialoog te laten verzanden?" OJEC Het Overlegorgaan van Joden en Christenen in Nederland (OJEC) vindt dat de Poolse regering zo snel mogelijk op dracht moet geven het om streden klooster in Auschwitz te verplaatsen. Drie bestuurs leden hebben dit gisteren aan de Poolse ambassadeur Gwi- azda in Nederland laten we ten. Het blad Gazeta van Solidari teit heeft met „pijn en ge kwetstheid" kennis genomen van de uitlatingen van kardi naal Glemp die in het week einde een felle uitval had ge daan naar de joodse demon stranten in Auschwitz. NIEUW BOEK VAN HALKES LEVERT FUNDAMENTELE CULTUURKRITIEK NIJMEGEN „De machtsongelijkheid tus sen mannen en vrouwen kan alleen worden omge zet in een rechtvaardig gedeelde macht als we de kloof tussen natuur en cultuur dichten en als mannen zich niet langer superieur als cultuurdra gers zien en vrouwen niet meer als passieve en te beheersen natuur ver beelden." Dat concludeert Catharina J.M. Halkes (69), emeritus hoogleraar in de feministische theologie aan de Katholieke Universiteit Nijmegen, in haar nieuwste boek „En alles zal worden herschapen", dat deze week is verschenen. Het is haar bijdrage aan de bezinning op de drie thema's van het conciliaire proces. Al pratend over haar nieuwe boek, kijkt Tine Halkes wat peinzend voor zich uit. „Met mijn boek heb ik een stap verder willen gaan", zegt ze. „Een stap verder dan het vra gen van aandacht voor details of voor vrouwenzaken, om daar binnen het conciliar pro ces ook nog eens op te letten. Het is een kwestie die alle mensen raakt. Achter die drie thema's van het conciliair proces zit nog een veel inge wikkelder probleem. Het ont breken van gerechtigheid, van vrede, van respect en eerbied voor de natuur wordt minstens ook veroorzaakt door een rampzalige eenzij digheid van onze mannelijke cultuur." En meteen brengt ze de kern van de zaak naar voren. „Onze mannelijke cultuur is gericht op het veroveren, be heersen, ingrijpen, qq het be zitten van de natuur. In onze westerse samenleving zijn cultuur en natuur uiteenge- groeid. Onder natuur versta ik het voorgegevene, datgene wat voor handen is. Onder cultuur de wijze waarop men sen met het voorgegevene omgaan, daaraan vormgeven en daarin ingrijpen. Cultuur en natuur zijn tegenover el kaar komen te staan. Met fa tale consequenties voor vrou wen. Vrouwen worden afge beeld als te beheersen natuur. De wetenschap en de tech niek buiten de natuur uit, kenmerken zich door een ver- overings- en jagers-mentali teit. Onze opvatting van de beschaving en van de natuur is eenzijdig mannelijk. Alles wat voor handen is, het cycli sche, de natuur, Moeder Aar de, is minder in aanzien, moet overwonnen en veroverd worden. Het probleem van de mileuvervuiling worden we nooit de baas, als we die een zijdige mannelijke cultuurop vatting niet doorbreken. Ik pleit dan ook voor een her waardering waarin de kloof wordt gedicht tussen cultuur en natuur. We zullen de na tuur, het voorgegevene, de materie, het lichamelijke, Catharina Halkes. moeten benaderen vanuit res pect, eerbied en invoeling." Uiteengroeien In haar boek laat de feminis tisch theologe aan de hand van opvattingen van verschil lende filosofen en weten schappers uit de Westeurope- se geschiedenis zien, hoe met dit uiteengroeien van cultuur en natuur in de periode tus sen de vijftiende en zeven tiende eeuw, ook vrouwen en mannen scherper dan voor dien hun plaats kregen toege wezen. Het terrein van de na tuur werd eenzijdig aan vrou wen toebedeeld, dat van de cultuur eenzijdig aan mannen. Ook de methode van weten schap en techniek veranderde in de tijd, waarin West-Euro pa hele continenten aan zich onderwierp. Halkes noemt het een „schokkende ontdekking" in allerlei anthropologische en cultuurfilosofische studies te hebben moeten lezen dat „na tuurlijke processen zoals het baren van kinderen en de zorg voor nieuw leven door vrouwen niet als een culture le daad, als het maken van geschiedenis, gezien wordt, maar juist het doden van le ven, en het voeren van oorlog Tine Halkes: „Het voortbren gen van nieuw leven is ver der niet zo belangrijk. Het is niet opvallend, het zal nooit nieuws zijn. Onthutsend vond ik ook dat je bij de grondleg gers van de technische weten schap uit die tijd ze letterlijk in hun beschrijving van de methode om de natuur te on derzoeken hoort spreken alsof ze een vrouwenlichaam aan zich onderwerpen. Dat is heel sterk bij de Engelsman Fran cis Bacon, een van de grond leggers van de exacte weten schap. Zowel de ambivalentie van zijn tijd ten aanzien van vrouwen als de inquisitie van heksen, hij leefde van 1561 tot 1621, dringen door in zijn beeldende beschrijving van de natuur: de aarde, tot dan toe een voedende moeder en een schoot van leven, wordt tot een bron gemaakt van gehei men die aan haar onttrokken moeten worden ten bate van FOTO: JAN BÖKKERINK het algemeen menselijk wel zijn en van de economische vooruitgang. Dieptepsycholo- gisch heerst er in onze hele Westeuropese cultuur een verdrongen angst voor de vrouwelijke seksualiteit, die fascinerend is, maar ook be dreigend en beangstigend en daarom getemd moet worden. Onze cultuur is een gewelds- cultuur geworden. Het uit zich oprallerlei terreinen: oor logsgeweld, massaal fysiek ge weld, geweld in de sportwe reld, seksueel geweld, weten schappelijk geweld, econo misch geweld, verbaal weid." Schepping Ook het christendom met een bepaalde interpretatie van het scheppingsverhaal heeft bijge dragen tot die eenzijdige man nelijke cultuuropvatting, ge richt op het beheersen en het manipuleren van de natuur. De woorden in Genesis 1, 26- 28 („God sprak tot hen: wees vruchtbaar en wordt talrijk; bevolk de aarde en onder werp haar; heers over de vis sen van de zee, over de vogels van de lucht, en over al het gedierte dat over de grond kruipt.") hebben daaraan voedsel gegeven. Tine Halkes: „We zullen tot een vollediger scheppingstheologie moeten komen. En laten we nu eens ophouden met die reformato rische huiver, die door de zondeval in de natuur niets goeds ziet en de mens als tot het kwade geneigd be schouwt. In de bijbel is er niet alleen sprake van een redden de God, maar ook van een ze genende en een rustende God. De mens krijgt de opdracht als beelddrager van God zijn creativiteit, verantwoordelijk heid en zorgvuldigheid te ge bruiken om de schepping tot ontwikkeling te brengen en te respecteren. Pas op de sab bath komt de schepping tot haar voltooiing. We zijn ver geten dat God op de zevende dag rust van het werk van zijn handen en er tevreden over is. Zelf ben ik ook zo'n werkbeest, maar die rust vind ik toch belangrijk. Die rust, waarin je geniet, terugkijkt op wat je hebt gedaan, met el kaar tijd en aandacht hebt om die vreselijke voorthollende werkprocessen te onderbre ken. Het gaat ook om een atti tudeverandering." Lubbers „Premier Lubbers heeft het in deze verkiezingscampagne over het opstellen van een agenda van de toekomst", merkt ze al filosoferend op. „Wat ik tegen hem zou zeg gen als ik hem dezer dagen zou spreken? Dat op die agen da de noodzaak van respect voor de hele schepping komt te staan. De schepping die vraagt om op haar eigen waarde en zorgvuldig tege moet getreden te worden. De grote bedreiging in de politiek is het niet bespreekbaar zijn van veel zaken vanwege de haalbaarheid, vanwege de af spraken die er in wereldver- band gemaakt zijn of vanwe ge afspraken met economi sche instituties. Maar daarbin nen blijft een kleine ruimte over. Ik zou willen dat politici met elkaar de moed, wil en durf zouden hebben om eens even een moment boven de gevestigde orde uit te stijgen en de fundamentele verdeling van macht, bezit en datgene, wat de kwaliteit van ons be staan uitmaakt, zo opnieuw te arrangeren, dat geen enkele klasse, sexe of ras bij voorbaat gemarginaliseerd wordt of er van uitgesloten wordt. Dat heb ik ook in mijn boek pro beren te doen: onze cultuur onderbreken met een kriti sche fundamentele vraagstel ling." THEO KRABBE Catharina J.M. Halkes. En alles zal worden herscha pen. Gedachten over de heelwording van de schep ping in het spanningsveld tussen natuur en cultuur. Uitgeverij Ten Have, Baarn. Prijs 27,50 Geloofsverdieping - Een groep van charismatische christenen geeft vanaf 26 september in Delft een cur sus geloofsverdieping. Bid dend bijbellezen is daarin het centrale thema. De cur sus beslaat zeven avonden en wordt gehouden in de school Jheronimusdael aan de Juniusstraat in Delft en richt zich in principe tot alle christenen. De inleidingen zullen meestal gehouden worden door predikanten en pastores. Voor nadere in lichtingen J. Bentvelsen, tel. 015 - 121063. Nederlands Hervormde Kerk Beroepen te Nieuw Weerdinge (toez.) mw.M.A. de Jager. kand. te Harden- berg. Christelijke Gereformeerde Kerken Bedankt voor Naarden W. van Sorge te Rijnsburg. Baptisten Gemeenten Bedankt voor Veendam A. de Vries te Emmen. UTRECHT De goed keuring van de bisschop pen is voorwaarde om een priester, diaken of pastoraal werker in een instelling voor gezond heidszorg of bejaarden zorg een rk geestelijk verzorger te kunnen noe men. Dit schrijven de bisschoppen aan de besturen van de alge mene en psychiatrische zie kenhuizen, verpleeghuizen, bejaardenhuizen en instellin gen voor zwakzinnigenzorg in hun bisdom. Herhaaldelijk worden geeste lijke verzorgers voor rooms- katholieke patiënten aange steld zonder overjeg met de plaatselijke bisschqp of zonder diens pastorale opdracht. De bisschoppen „ongewenste ontwikkeling" omdat zij verantwoordelijk zijn voor de pastorale zorg voor de RK gelovigen in hun bisdommen, „maar ook gezien de noodzaak tot legitimatie van de geestelijke verzorgers ten overstaan van de rooms- katholieken van de betrokken instellingen". De bisschoppen gaan ervan uit dat de rooms- katholieke instellingen „het belang van een duidelijke identiteitsbinding onderken nen". De bisschoppen stellen een raamprocedure voor de aan stelling van een geestelijke verzorger voor. Daarbij wordt uitdrukkelijk uitgegaan van de eigen verantwoordelijk heid van de besturen van de instellingen. Bij een vacature moet er in overleg met de bis schoppen een benoemingspro cedure plaats vinden of mopt de bisschop zelf een priester, diaken of pastoraal werker aanstellen. (Bisschop Gijsen van Roermond spreekt in zijn brief alleen over priesters.) De uiteindelijke aanstelling kan volgens de bisschoppen pas plaats vinden als de be treffende persoon van de bis schop een pastorale opdracht heeft gekregen. Een religieus kan alleen worden benoemd als zijn of haar overste ermee instemt. In juni hebben de bisschoppen in nadere richtlijnen de taken van (niet gewijde) pas torale werkers en werksters duidelijk onderscheiden van die van (gewijde) priesters en diakens. Tijdens zijn bezoek aan ons land in 1985 heeft paus Johannes Paulus II de pastorale werk(st)ers gewaar schuwd zich geen „taken aan te matigen die eigen zijn aan de priester of de diaken". Conferenties van Credogroep DEN HAAG De Cre dogroep Den Haag en omstreken houdt elke eerste dinsdag van de maand om 20.30 weer een conferentie met daaraan voorafgaand eucharistie viering in de kapel van Huize Mater Ecclesiae aan de Eisenhowerlaan 120 Den Haag. Dinsdag 5 september spreekt pastoor drs. A. Vreeburg over de toekomst van de Kerk in Europa, pastoor drs. J.W. Bergen op 3 oktober over de plaats van Maria in Gods grote daden, en op dinsdag 7 november pastoor P.J.N.M. Riep over de H. Willibrordus. Inlichtingen bij de Credogroep, Da Costa- plein 41, 2271 XR Voorburg. Tel. 86.41.04. Vertrouwensartsen slaan alarr Vertrouwensartsen kunnen het werk niet m»j aan. Het aantal meldingen van kindermishandeling is i sterk toegenomen dat veel klachten niet meer in behand ling genomen kunnen worden. Een zaak die nog schrijnel der wordt doordat verzoeken om hulp aan de regering laatste jaren onbeantwoord zijn gebleven. Het aantal meldingen is de afgelopen vier jaar bijna vi dubbeld. Maar de hulp die geboden kon worden is vrij' niet uitgebreid. Terwijl vooral het aantal meldingen van sueel misbruik explosief steeg tot bijna een dgrde van all meldingen van kindermishandeling, bleef de personeel, sterkte op de bureaus van vertrouwensartsen vrijwel gelij -'*■ Pas gisteren, nadat de vertrouwensartsen de publiciteit hat den gezocht, kwam het ministerie van WVC met de gevraai de extra subsidie, kennelijk uit angst voor een publieke re. Op een begin dit jaar verricht onafhankelijk onderzoek - bt -O* taald onder meer met geld uit de verkoop van kinderzegels dat de volstrekt onvoldoende personeelsbezetting bevestigd )1 had het ministerie niet gereageerd. Een staaltje van ergerliei ke traagheid. 'co X1ET geld is niet bestemd voor het oplossen van een luxt at 1 probleem waarmee de samenleving goede sier kan makei^ r Het gaat om een probleem waarmee we dagelijks «in hi nieuws worden geconfronteerd: ouders en andere volwassi er^ nen die kinderen mishandelen, misbruiken of verwaarlozei n Jaarlijks stijgt het aantal meldingen met een kwart en bij ebb vertrouwensartsen bestaat het sterke vermoeden dat niet a nde leen de meldingen maar ook het aantal daadwerkelijke gi vallen toeneemt. Het is van groot belang dat vertrouwensartsen snel kur^n nen reageren op meldingen van kindermishandeling. Niet leen willen degenen die een klacht indienen dat daar aai dacht aan wordt besteed, het gaat vooral om kinderen di vaak in een noodsituatie verkeren. Het voorbeeld van de a die niet reageerde toen werd verteld dat een kind drijfnat huilend op straat liep, spreekt boekdelen. Korte tijd later wj het kind door haar ouders verdronken. VERTROUWENSARTSEN hebben een bijzondere rol in hulpverlening. Zij moeten zoeken naar mogelijkheden om de juiste manier hulp te verlenen. Dat vergt tijd dus me kracht. Gezien de ernst van de problematiek is het goed d« hun werk nu ruimer financieel wordt ondersteund. Het sneller gekund. Perioden met zon DE BILT (KNMI) Morgen wordt het weer boven ons land beheerst door een rug van hogedruk die in de loop van de dag in oostelijke rich ting overtrekt. Op de noord flank komen nog wat wolken velden over de Noordzee naar ons toe, maar die zullen alleen in het noorden van het land voorkomen. Elders komen pe rioden met zon voor. Mis schien dat in de ochtend uit de wolkenvelden een enkel spatje regen kan vallen maar voor de rest blijft het droog. De wind draait naar een zuidelijke rich ting. Dit betekent dat de aan voer van koele lucht van de Noordzee stopt, zodat de mid- dagtemperatuur oploopt tot omstreeks 23 graden. De wind is matig, kracht 3. Weersvooruitzichten voor di-' verse Europese landen, geldig tot en met morgen: Noorwegen en Zweden: Eerst vrij zonnig maar in Zuidoost-Zweden nog wegtrekkende bewolking. Morgen langs de Noorse Westkust opkomen de regen, die zich geleidelijk oost waarts over het noordelijk deel van Skandinavië uitbreidt. Middagtempe- ratuur van 10 a 14 graden langs de Noorse Westkust en in het noorden tot 16 a 19 graden in Zuid-Zweden en Zuid-Noorwegen Morgen vrijwel overal enkele graden hoger. Denemarken Flinke perioden met zon maar vandaag in het oosten nog wegtrekkende bewolking. Morgen avond in Noord west-Jutland moge lijk wat regen, overigens droog. Mid- dagtemperatuur 16-19 graden, mor gen iets hoger België en Luxemburg: Droog weer Flinke perioden met zon. Middag- temperatuur vandaag 17 tot 20 gra den Donderdag 19 tot 24 graden. West-Duitsland: Flinke perioden met zon Tegen de Alpen in Zuid-Duits- land vandaag nog veel bewolking, die morgen grotendeels zal verdwij nen Middagtemperatuur tussen 18 graden in Sleeswijk-Holstein en Zuidoost-Duitsland tot 22 graden in het zuidwesten Morgen overal iets Frankrijk: Overwegend zonnig. In de Franse Alpen en in het noordoosten nog bewolking maar overwegend droog. Middagtemperatuur in het noordoosten circa 21 graden tot 29 graden in het zuiden. Spanje en Portugal Zonnig maar voornamelijk landinwaarts in de noordwestelijke helft van Spanje en Noord-Portugal een enkele c bui Langs de noordkust var soms laaghangende bewolking. Mi dagtemperaturen langs deze kust tot 26 graden, elders langs de kusti ore 25 tot 29 graden, in het zuiden tot e graden, landinwaarts plaatselijk l jn 38 graden. ngs Zwitserland en Oostenrijk: In ti wa' noordoosten van Zwitserland e L Noord- en Oost-Oostenrijk veel tare e volking met vooral i jbli regen. In Zuid-O oosten af e 11 tenrijk en het zuiden Zwitserland overwegend zonnig. 1 ,mï betere weer breidt zich oost\ over de andere gebieden uit. Midda temperatuur op laagland-n 17 graden, in de bewolkte gebiedt tot 25 graden Vooral i oosten wat warmer. WEERRAPPORT Max Min Rag Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Hondepoep (8) Nu gebleken is dat peuters door hondepoep zijn besmet, rijst de vraag of honden, gelet op hun intelligentie, niet kan worden bijgebracht hun (dage lijkse) hopen in de huizen van hun bazen (bazinnen) te doen, 'neen, niet in de gang of in de vestibule, maar op het gewone (mensen)toilet. Een op de van het toilet of op de ra van de toiletpot vast te kle men plastic stoeltje is daarvc de aangewezen oplossing! V< grote honden een grote stc voor kleine honden een nere stoel. De kosten van dergelijk gemak behoe' na een aanlooptijd bedrag van 25,- zeker niet boven te gaan. Gezien het a« tal van 1.600.000 honden, leen al in Nederland, zal ongetwijfeld veel vraag n« die stoelen komen, waarbij Europese behoefte (1993) r eens is meegerekend. Wel plastic-industrie ziet er bro in en wil aldus meehelpen samenleving van een gr< kwaad te verlossen? G.H.M. Kienhuis, VOORBURG. b p rsc kiu 3%

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2